Diyet yoluyla Menakinon alımı, daha az Koroner Kalp Hastalığı riski ile ilişkili: Rotterdam Çalışma Johanna M. Geleijnse,* Cees Vermeer,** Diederick E. Grobbee, Leon J. Schurgers,** Marjo H. J. Knapen,** Irene M. van der Meer,* Albert Hofman,* and Jacqueline C. M. Witteman*2 *Department of Epidemiology & Biostatistics, Erasmus Medical Center Rotterdam, Rotterdam, The Netherlands; Division of Human Nutrition, Wageningen University, Wageningen, The Netherlands; **Department of Biochemistry, Cardiovascular Research Institute Maastricht, University of Maastricht, Maastricht, The Netherlands; and Julius Center for Health Sciences and Primary Care, University Medical Center Utrecht, Utrecht, The Netherlands Özet Matriks GLA protein dâhil olmak üzere, K vitaminine bağımlı proteinlerin vasküler kalsifikasyonu engellediği gösterilmiştir. Karboksilasyon ile bu proteinlerin aktivasyonu K vitamini bulunmasına bağlıdır. Bu toplum-temelli kohort çalışmada, diyet yoluyla alınan fillokinon (K-1 vitamini) ve menakinonun (K-2 vitamini) aort kalsifikasyon ve koroner kalp hastalığı (KKH) ile ilişkili olup olmadığını inceledik. Analizimize, başlangıç noktasında (1990-1993) miyokart infarktüs öyküsü olmayan 4807 kişi ve diyet verileri dâhil edilmiş ve katılımcılar 1 Ocak 2000 yılına kadar takip edilmiştir. Enerji durumuna göre düzeltilmiş K vitamini alımı ile KKH vakası gelişme riski, tüm nedenlere bağlı mortalite ve aort ateroskleroz riski arasındaki ilişki, yaş, cinsiyet, vücut kitle indeksi, sigara, diyabet, eğitim ve beslenme faktörleri için düzeltme yapıldıktan sonra üçte birlik kesimler (tertile) halinde incelenmiştir. Orta ve yüksek miktarda diyet menakinon alan grupta, KKH sonucu ölüm için rölatif risk (RR) değeri daha düşük bulunmuştur [sırasıyla RR = 0.73 (% 95 GA: 0.45, 1.17) ve 0.43 (0.24, 0.77)]. Ayrıca, menakinon alımının, tüm nedenlere bağlı ölüm riski [sırasıyla, RR = 0.91 (0.75, 1.09) ve 0.74 (0.59, 0.92)] ve ciddi aort kalsifikasyonu [risk oranı sırasıyla, 0.71 (0.50, 1.00) ve 0.48 (0.32, 0.71)] ile ters orantılı olduğu bulunmuştur. Fillokinon alımı, bu sonuçların herhangi biri ile ilgili değildi. Bu bulgular, koroner kalp hastalığının önlenmesinde, yeterli miktarda menakinon alımının önemli olabileceğini düşündürmektedir.
ANAHTAR KELİMELER: fillokinon menakinon K vitamini koroner kalp hastalığı toplum temelli çalışma BULGULAR Çalışma grubunun özellikleri Tablo 1'de gösterilmiştir. Erkeklerde K vitamini alımı kadınlara göre daha yüksekti, fakat toplam enerji alımı için düzeltme yapıldıktan sonra değerler arasındaki ilişkiler ters yönde değişti (Fillokinon için 253.5 mcg/gün e karşı 241.1 mcg/gün ve menakinon için 29.2 mcg/gün e karşı 26.9 mcg/gün). Diğer bütün ilişkiler toplam enerji alımı için düzeltildi. Fillokinon alımı menakinon alımı ile ilişkili değildi (r = -0.02). Fillokinon alımı, diyet lifi, kalsiyum, vitamin antioksidanlar, flavonollar ve beden kitle indeksi (BMI) ile doğru orantılı, sigara kullanımı ile ters orantılı bulunmuştur (tüm p<0.001). Menakinon alımı, toplam yağ ve SFA, diyet kalsiyum, BMI ve diabetes mellitus ile doğru orantılı, PUFA (çoklu-doymamış yağ asitleri) alımı ile ters orantılıdır (tüm p <0.001). Yaş ve cinsiyet için yapılan ilave düzeltmeler bu ilişkilerde değişikliğe neden olmamıştır. Lipit düşürücü ajanlar uygulanmayan 4581 katılımcıda, fillokinon alımı ile serum total kolesterol seviyeleri (0.044 mmol L 1 100 μg 1, P = 0.003) ve serum HDL seviyeleri (0.016 mmol L 1 100 μg 1, P < 0.001) arasında doğru orantı tespit edildi. Diğer yandan, menakinon alımı, serum total kolesterol değerleri ( 0.025 mmol L 1 10 μg 1, P = 0.055) ile ters orantılı, serum HDL seviyeleri (0.015 mmol L 1 10 μg 1, P < 0.001) ile doğru orantılı bulunmuştur. Fillokinon ve menakinon alımları, kan basıncı değerleri ile ilişkilendirilmemiştir. TABLO 1. 55 ve daha üstü yaşlarda Miyokart İnfarktüs (Mİ) öyküsü olmayan 4807 Hollandalı erkek ve kadın katılımcıların başlangıç özellikleri 1 Erkekler (n= 1836) Kadın (n= 2.971) Yaş, yıl 66.9 ± 7.4 67.7 ± 8.0 Beden Kitle İndeksi (BMİ), kg / m 2 25.7 ± 2.9 26.6 ± 4.0 Sigara içme durumu, % Şu an 29.8 19.1 Eskiden 61.5 28.8 Hiçbir zaman 8.7 52.0 Alkol kullanımı, % 88.1 74.4 Eğitim seviyesi 2, % Düşük 23.3 41.1 Orta 57.1 52.1 Yüksek 19.7 6.8 Tansiyon 3 mm Hg Sistolik kan basıncı 138.5 ± 21.9 138.7 ± 22.2 Diastolik kan basıncı 74.8 ± 11.4 73.1 ± 11.0 Serum kolesterol düzeyi, 4 mmol/ L Toplam 6.3 ± 1.1 6.9 ± 1.2 HDL 1,2 ± 0,3 1,5 ± 0,4
Diabetes mellitus, 5 % 3.1 3.6 Diyet alımı Toplam enerji, kalori/gün 9459 ± 2.130 7494 ± 1.693 Toplam yağ, g / gün 92.7 ± 28.6 73.0 ± 23.5 SFA, g / gün 36.3 ± 12.4 29.1 ± 10.5 PUFA, g / gün 17.9 ± 8.3 13.5 ± 6.8 Lif, g / gün 18.0 ± 5.3 16.1 ± 5.6 flavonollar, 6 mg / gün 26.7 ± 11.7 29.8 ± 12.4 Kalsiyum, g / gün 1.15 ± 0.4 1.10 ± 0.4 C vitamini, mg / gün 115.1 ± 50.7 124.1 ± 55.6 E vitamini, mg / gün 15.3 ± 6.6 12.8 ± 5.6 β-karoten, mg / d 1.6 ± 0.7 1.5 ± 0.8 Fillokinon, μg/ gün 257.1 ± 116.1 244.3 ± 131.9 Menakinon, μg/ gün 30.8 ± 18.0 27.0 ± 15.1 MK-4 7.7 ± 3.4 6.3 ± 2.8 MK-10 vasıtasıyla MK-5 23.1 ± 16.3 20.7 ± 13.8 1 Değerler ± SD veya yüzdelik olarak verilmiştir. 2 Düşük: ilköğretim veya daha az; orta: ortaokul ya da mesleki eğitim, yüksek: üniversite veya meslek yüksek okulu 3 26 katılımcının kan basıncı verileri eksik 4 27 katılımcının serum lipit verileri eksik. 5 oral antidiyabetik ilaç ya da insülin ile tedavi olarak tanımlanmıştır. 6 Toplam quercetin, myricetin ve kaempferol KKH insidansı ve tüm nedenlere bağlı mortalite 4807 yaşlı kadın ve erkek üzerinde yapılan bu kohort çalışmada, başlangıç noktasından 1 Ocak 2000 tarihine kadar, 144 birinci ölümcül olmayan Mİ ve 99 ölümcül koroner olay (54 tanesi ölümlü Mİ) meydana geldi. Toplam 602 katılımcı takip sırasında diğer nedenlerden öldü. Çalışmanın ortalama takip süresi 7.2 yıl (SS 1.9) ve kişi-yıl değeri 34,645 olarak belirlenmiştir. Enerji durumuna göre düzeltilmiş fillokinon alımı, ölümcül olmayan Mİ riski, KKH vakaları (ölümcül ve ölümcül olmayan olaylar birlikte), KKH ölümleri ve tüm nedenlere bağlı mortalite ile ilişkili bulunmamıştır (Tablo 2). Menakinon alımı için (Tablo 3), karıştırıcı faktörler için düzeltme yapıldıktan sonra, üst ve alt üçte birlik kesimler arasında ölümcül olmayan Mİ ile ters orantı bulundu ancak bu bulgular istatistiksel olarak anlamlı değildi. Bununla birlikte, yüksek miktarda menakinon alan gurupta KKH vakaları riski (RR = 0.59), KKH mortalite riski (RR = 0.43) ve tüm nedenlere bağlı mortalite (RR = 0.74) ciddi ve anlamlı oranda düşmüştür. Lif, C vitamini, E vitamini ve β-karoten alımı için yapılan ilave düzeltmeler sonrası, bu sonuçlar değişmedi. Çok değişkenli modellere serum total kolesterol ve HDL kolesterol değerleri dahil edildiğinde, fillokinon ve menakinon alımında, koroner olaylar ve tüm nedenlere bağlı ölüm için RR (rölatif risk) neredeyse hiç değişmedi. TABLO 2. 55 ve daha üstü yaşlardaki 4807 Hollandalı erkek ve kadın katılımcıda, Fillokinon alımı ile koroner olaylar ve tüm nedenlere bağlı mortalite ilişkisi 1 Enerji durumuna göre düzeltilmiş Fillokinon alımı (mcg/gün) P değeri
<200 200-278 >278 n 1.588 1.608 1.611 Ortalama alım, mcg/gün 154.6 236.5 336.9 Ölümcül Olmayan Mİ Kişi-yıl 11323 11556 11766 Vaka sayısı 48 56 40 RR, model 1 2 1 1.19 (0.81, 1.75) 0.86 (0.56, 1.30) 0.44 RR, model 2 3 1 1.14 (0.77, 1.70) 0.84 (0.54, 1.31) 0.42 KKH vakaları 4 Kişi-yıl 11323 11556 11766 Vaka sayısı 82 81 70 RR, model 1 1 1.01 (0.74, 1.38) 0.89 (0.64, 1.22) 0.45 RR, model 2 1 1.00 (0.73, 1.37) 0.89 (0.63, 1.25) 0.48 KKH mortalite 5 Kişi-yıl 11502 11764 11880 Vaka sayısı 36 30 33 RR, model 1 1 0.86 (0.53, 1.40) 0.98 (0.67, 1.57) 0.94 RR, model 2 1 0.90 (0.55, 1.48) 1.02 (0.61, 1.69) 0.93 Tüm nedenlere bağlı mortalite Kişi-yıl 11502 11764 11880 Vaka sayısı 246 240 215 RR, model 1 1 0.98 (0.82, 1.17) 0.91 (0.75, 1.09) 0.28 RR, model 2 1 1.02 (0.85, 1.23) 0.94 (0.77, 1.14) 0.53 1 RR değerleri Cox orantılı tehlike analizi ile elde edilmiştir, parantezler arasında %95 GA ve en sağda üçte birlik kesimler arasındaki doğrusal eğilim için P değeri verilmiştir. 2 Model yaş, cinsiyet ve toplam enerji alımını içerir. 3 Model yaş, cinsiyet, toplam enerji alımı, BMİ, sigara içme durumu, sigara paket-yıl, diyabet, eğitim durumu (3 kategori), ve alkol, SFA, PUFA, flavonollar (quercetin, myricetin ve kaempferol), ve kalsiyum alımını içerir. 4 KKH vakaları, ölümcül ve ölümcül olmayan MI, ani kardiyak ölüm, ve akut ve kronik iskemik kalp hastalığının diğer formlarını içermektedir (ICD-10 kodları I20-I25 ve I46). 5 Semptomların başlamasından sonra 28 gün içinde ölümle sonuçlanan KKH vakaları. Ateroskleroz (Damar Sertliği) Katılımcıların 2874 ünde (% 64.3), hiç veya hafif aort kalsifikasyonu, 1359 kişide (% 30.4) orta aşamada ve 240 kişide (%5.4) ise ciddi aort kalsifikasyonu mevcuttu. Aort kalsifikasyon kategorileri erkek ve kadınlar arasında eşit olarak dağıtıldı. Başlangıç noktasında orta aort kalsifikasyonu bulunması durumu, yaş ve cinsiyet için düzeltme yapıldıktan sonra, KKH mortalite riski ile doğru orantılı [RR = 1.95 (% 95 GA: 1.23, 3.10)], aynı şekilde ciddi aort kalsifikasyonu ile [RR = 2.75 (1.39, 5.43)] doğru orantılı idi. Takip sırasında, ölümcül olmayan koroner olaylar ve genel mortalite ile aort kalsifikasyonu arasında benzer pozitif ilişkiler gözlendi.
Fillokinon alımı ortalaması, yaş, cinsiyet ve toplam enerji alımı için düzeltme yapıldıktan sonra aort kalsifikasyonu kategorilerinde benzer seviyedeydi (hafif, orta ve ciddi aşamalar için sırasıyla, 249.2, 249.0, ve 245.0 μg/gün). Ciddi aort kalsifikasyonu olan kişilerde, menakinon alımı (25.6 μg/d), orta veya hafif kalsifikasyonu olanlara göre daha düşük orandaydı (sırasıyla 28.6 ve 28.8 μg/gün, p=0.001). Yaş ve cinsiyet (model 1) için düzeltme yapıldıktan sonra veya karıştırıcı faktörler için daha fazla düzeltme yapıldıktan sonra, fillokinon alımı ile orta ya da ciddi aort kalsifikasyonu arasında anlamlı bir ilişki bulunamadı. Tam düzeltme yapılan analizde (model 2), ciddi kalsifikasyon için orta ve üst menakonin alımı gruplarında OR değerleri sırasıyla 0.86 (0.61, 1.22) ve 1.03 (0.72, 1.48) şeklinde bulunmuştur. Menakinon alımı ile orta derece kalsifikasyon (Tablo 4) arasında anlamlı bir ilişki görülmedi. Ancak, BMI, sigara, eğitim, diyabet ve alkol, PUFA, SFA, flavonollar ve kalsiyum alımı (Tablo 4) için düzeltme yapıldıktan sonra, ciddi kalsifikasyon ile menakinon alımı arasındaki güçlü ters orantı devam etti. Lif, C vitamini, E vitamini ve β-karoten alımları için yapılan ek düzeltmeler sonrası, bu sonuçlar değişmedi. Fillokinon veya menakinon alımı ile cinsiyet arasındaki etkileşim çok değişkenli modellerde anlamlı değildi (tüm P> 0.15). Serum total kolesterol veya HDL kolesterol için ek düzeltmeler sonrası, aort kalsifikasyonu ile diyet fillokinon veya menakinon alımı arasındaki ilişkiler değişmedi.