Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları

Bankacılar, Dış Ticaret Firmaları ve Akademisyenler İçin Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları Yazan: Dr. Ali Polat Kral Suud Üniversitesi Öğretim Üyesi Editör: Hasan Apaydın ICC Bankacılık Tekniği ve Uygulaması Komisyonu Üyesi ICC Garantiler Çalışma Grubu Üyesi ICC Uluslararası Ekspertiz Merkezi Bilirkişisi İstanbul-2012

Yay n No : 2651 İşletme-Ekonomi Dizisi : 550 1. Bask Şubat 2012 STANBUL ISBN 978-605 - 377-675 - 8 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya tama men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya bafl ka her han gi bir fle kil de ço- alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask - Cilt : Beta Bas m A.fi. : Net Kırtasiye Tan. ve Matbaa San. Tic. Ltd. Şti. Taksim Cad. Yoğurtçu Faik Sok. No: 3 Taksim Beyoğlu/İST. (Sertifika No. 13723) (0-212) 249 40 60 Kapak Tasar m : Gökhan Ayrancı Beta Basım Yayım Dağıtım A.fi. Narl bahçe Sokak Damga Binas No: 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com

I. İÇİNDEKİLER I. İÇİNDEKİLER... iii II. TABLO ve ŞEKİLLER LİSTESİ...ix III. KISALTMALAR... xii IV. EDİTÖR ÜN NOTU... xiii V. ÖNSÖZ...xv VI. GİRİŞ...1 1. MALİ ENSTRÜMAN SAHTEKÂRLIKLARI...3 1.1 Genel Olarak Mali Sahtecilik İşlemleri...4 1.2 Modern Mali Sahtecililiğin Gelişimi...9 1.2.1 Gregor Mac Gregor...10 1.2.2 Charles Ponzi...11 1.2.3 Bernard L Madoff...13 1.3 Sahtecilik Türleri...14 1.3.1 Belgeli Sahtecilikler...15 1.3.2 Kota-Gümrük Sahteciliği...16 1.3.3 Sigorta Sahteciliği...16 1.3.4 Hırsızlık-Yer Değiştirme...17 1.3.5 Aynı Ürünün Çok Defa Satılması...17 1.4 Sahtecilik Göstergeleri...17 1.5 Sahtekârın Beklentisi...19 1.5.1 Avlanmak...19 1.5.2 Avans Ödemesi Temin Etmek...19 1.5.3 Teminat Elde Etmek...20 1.5.4 Büyük Tutarlı Vur-Kaç Teknikleri ile Kazanç Elde Etmek...20 1.5.5 Ponzi Ödemesi Elde Etmek...21 1.5.6 Kara Para Aklama ve Diğer Gayriresmi İşlemler...21

IV Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları 1.6 Sahtecilikte Taraflar ve Rolleri...21 1.7 Sahtekârın Hedefi ve Yatırımcının Psikolojisi...23 2. MALİ ENSTRÜMAN SAHTECİLİK MODELİ...26 2.1 Sahtekârın Hedefi...27 2.2 Mali Enstrüman...29 2.3 Satıcılar...30 2.4 Sözleşmeler...33 2.5 Aracı/Pazarlıkçı...34 2.6 Banka Hesapları...35 2.7 Finansman Şirketleri...36 2.7 Asıl İş Sahipleri...37 3. SAHTEKÂRIN BAKIŞ AÇISI İLE MALİ SAHTEKÂRLIKLAR...38 3.1 Sahtekârın Hedef Yatırımcıyı Tesbiti...38 3.2 Banka/Sigorta Şirketi/Finansal Kurumların Kullanılması...41 3.3 Sahte Yatırım Programları ve Özellikleri...44 3.4 Danışmanların Kullanımı...50 3.5 Sahtekârın Kendini Koruma Yöntemleri...51 4. ŞEKER SAHTECİLİKLERİ...53 4.1 Yasal Şeker Ticareti...53 4.2 Sahte Şeker Ticareti...58 4.2.1 Taraflar ve Belgeler...58 4.2.2 Sahtecilik İşlemi ve Belgelerdeki Belirtileri...59 4.3 Bazı Genel Gözlemler...76 4.4 Sahte Şeker Ticareti İle İlgili Duyurular...78 5. PRIME BANK YATIRIM SAHTECİLİKLERİ...83 5.1 Prime Bank Sahteciliğinin Gelişimi...83 5.2 Prime Bank Finansal Enstrüman Sahtecilik Türleri...86 5.2.1 RWA Türü Dolandırıcılıklar...86 5.2.2 Avans Ödeme Sahtecilikleri...88 5.2.3 Ponzi ve Piramid Sahtecilikleri...89 5.2.4 Mal Sahtecilikleri...90 5.2.5 Prime Bank veya Yüksek Getiri Sahtecilikleri...90

Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları V 5.3 Yükümlülük Türleri ve Gerçeklerin Çarpıtılması...95 5.3.1 Şarta Bağlı Olmayan Yükümlülükler...96 5.3.2 Şartlı Bağımsız Yükümlülükler...96 5.3.3 Kabul Belgeleri...110 5.3.4 Fed Fonlar Piyasası...110 5.3.5 Forfaiting ve Faktoring...111 5.3.6 Dövizli İşlemler...116 5.3.7 Emanet Makbuzu...116 5.3.8 Kamu Finansmanı...117 5.3.9 Faizli Mevduat Hesapları ve Mevduat Sertifikaları...117 5.3.10 Devlet Tahvilleri...119 5.3.11 İkincil Piyasa İşlemleri...120 5.4 Prime Banka Sahteciliklerinin Genel Özellikleri...120 5.4.1 Para Transferleri ve Doğrulama...121 5.4.2 Sipariş Emirleri, Faturalar ve İhbarlar...121 5.4.3 Fonların İspatı...122 5.4.4 Bloke Paralar...123 5.4.5 ICC yi, Ulusalararası Organizasyonları ve Bankaları Referans Gösterme...124 5.4.6 Uluslararası Takvim Uygulamaları...126 5.4.7 NCND...126 5.4.8 Garip ve Yanlış Kullanılan Terimler...128 5.4.9 Büyük Tutarlar, Küçük Oyuncular...128 5.4.10 Spesimen Örnekler...128 5.4.11 Yapısal İmkânsızlıklar...129 5.4.12 Sahte Kasa Alındı Makbuzu...129 5.4.13 Sahte Bono Kullanımı...130 5.4.14 Sahte Niyet Mektubu...131 5.5 Prime Bank Uyarıları...132 6. GENELDE KARŞILAŞILAN SAHTECİLİK İŞLEMLERİ, BELGELER VE ÖRNEKLER...143 6.1 Garanti Mektupları İle İlgili Sahtecilikler...143 6.1.1 USD 500,000,000 Tutarlı Garanti Mektubu...143 6.1.2 Garanti Mektupları ile İlgili Anlaşılmayan Talep ve Yazışma...145 6.1.3 Standartlara Uymayan Garanti Mektubu...145 6.1.4 Euro Clear Garanti Mektubu...147 6.1.5 Sahtekâra Ait Bir Yazışma...149

VI Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları 6.1.6 Sahte Standby Şablonu...150 6.1.7 10 Milyon Eur luk Garanti Mektubu...151 6.1.8 30 Milyon Eur luk Garanti Mektubu...153 6.2 Sahte Çek İşlemleri...155 6.2.1 EUR 25,000.08 Tutarlı Sahte Çek İşlemi...155 6.2.2 EUR 40,550 Tutarlı Sahte Çek İşlemi...156 6.2.3 50 Milyon Eur Tutarlı Sahte Banka Çeki...157 6.2.4 USD 200,000 Tutarlı Sahte Çek...162 6.3 Sahte Swift Mesajı...163 6.3.1 USD 250,000 Tutarlı Sahte Swift Mesajı...164 6.3.2 USD 200,000 Tutarlı Sahte Swift Mesajı...165 6.3.3 Sahte MT202 Swift Mesajı (İşlem gerçek)...167 6.3.4 USD 100,000 Tutarlı Sahte Swift Mesajı...169 6.3.5 100 Milyon Dolarlık Havale Sahteciliği...171 6.4 Havale İşlemi, Ön Komisyon Ödemesi...174 6.5 Havale İşlemi, 270 Milyon Euro...177 6.6 Loto dan Kazanılan Para ve Çekiliş Sahteciliği...178 6.7 Irak ta Ele Geçen Dolar Sahtecilik İşlemleri...181 6.8 Komisyon Ödemesi...185 6.9 Sahte Banknot İşlemleri...186 6.9.1 Bir Milyon Dolar Banknot Sahtecilikleri...186 6.10 Sahte Poliçe İşlemleri...191 6.11 Internetle İlişkili Sahtecilik İşlemleri...192 6.11.1 Sahte Web Sayfası ve Havale İşlemi...192 6.11.2 Elektronik Posta ile Gelen Sahtecilikler...199 6.12 Komisyon Garantisi Sözleşmeleri ve Kredi Temini...201 6.13 Sahtecilikle İlgili Gelen Swift Mesajları...207 6.13.1 Sahte Talimat ile Para Transferi...207 6.13.2 Broadcast ile Gelen Sahtecilik Duyurusu...208 6.14 Bir Milyon Dolar Tutarlı Federal Reserve Note Örneği...209 6.15 Tashihli Satış Fırsatı...211 7. ABD HAZİNESİ İLE İLGİLİ SAHTECİLİKLER...213 7.1 ABD Hazine Enstrümanları ve Gerçek İşlemler...213 7.2 Hazine Tahvilleri İle İlgili Sahtecilikler...215

Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları VII 7.3 Meşhur Sahte Tahvil İşlemleri...218 7.4 Tarihi Tahvil Sahteciliği...223 7.5 Prime Banka Sahteciliği...227 7.6 ABD Hazinesine Ait İsim, Terim, Sembol ve Antetli Belgelerin Kullanımının Yasaklanması...229 7.7 Hazine Üzerine çekilen Sahte Sight Drafts/Bills of Exchange...230 7.8 Yatırım Sahteciliklerinden Nasıl Korunulur...231 8. MALİ SAHTECİLİKTEN KORUNMA...233 8.1 Risk Altındakiler İçin Genel Tavsiyeler...233 8.2 Tekliflerin Analizi...234 8.3 Gereken Özenin Sağlanması...236 8.4 İnternetin Kullanımı...238 8.5 Bilgi Alınabilecek Kaynaklar...239 8.5.1 Yerli Kaynaklar...239 8.5.2 Yabancı Kaynaklar...241 8.6 Sahtecilikte Kullanılan Terimler...242 9. GERÇEK ÖRNEKLERLE SAHTECİLİK OLAYLARI...250 9.1 Sahtekârlıklar: Dünya dan Örnekler...250 9.2 Sahtekârlıklar: Türkiye den Örnekler...251 9.3 Broadcast Mesajları: Dünya dan Örnekler...255 9.3.1 Sahte Akreditif ve Garanti Mektubu Duyuruları...255 9.3.2 Çalıntı Poliçe Duyuruları...257 9.3.3 Sahte İmzalı Poliçe Duyuruları...257 9.3.4 Çalıntı Çek Duyuruları...257 9.3.5 Çalıntı Hisse Senedi Duyuruları...258 9.3.6 Geçersiz Kasa Alındıları Duyuruları...258 9.3.7 Taklit Bono Duyuruları...259 9.3.8 Posta da Kaybolan Aval li Poliçe Duyuruları...259 9.3.9 Sahte İmzalı Belge Duyurusu...260 9.3.10 Sahte Mevduat Sertifikası...260 9.3.11 Sahte Çek Duyuruları...262 9.3.12 Sahte Hesap Kartı...262 9.3.13 Diğer Genel Duyurular...262 9.4 Broadcast Mesajları: Türkiye den Örnekler...264

VIII Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları 10. SAHTEKÂRLIKLAR İLE İLGİLİ KÜRESEL UYARILAR...266 10.1 The Federal Reserve Board Duyurusu...266 10.2 IMF nin Adının Kötü Şekilde Kullanılmasına İlişkin Duyurusu...269 10.3 Fed Haber Bülteni-1...270 10.4 Fed Haber Bülteni-2...271 10.5 SEC in Uyarısı...273 KAYNAKÇA...275

Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları IX II. TABLO ve ŞEKİLLER LİSTESİ Tablo 1.1 Sahtecilikteki Adımlar ve Gerçek Anlamları...7 Tablo 3.1 Sahtekar ın Düşünce Yapısı ve Yaklaşımı...40 Tablo 3.2 Yatırımca ve Sahtekâr Arasındaki ABC Sözleşmesi...47 Tablo 4.1 Dünya Şeker Piyasalarına Bakış (2007-2010)...55 Tablo 5.1 Akreditif Ödeme Şeklinin Yarar ve Sakıncaları...98 Tablo 5.2 Akreditif Belgelerinde Ortaya Çıkan Rezerv Konuları...101 Tablo 5.3 Gerçek ve Sahte Akreditif Farkı...102 Tablo 5.4 Gerçek ve Sahte Standby Farkı...103 Tablo 5.5 Forfaiting Yönteminin Taraflar için Avantaj ve Dezavantajları...113 Tablo 5.6 Sahte Mevduat Sertifikası...118 Tablo 5.7 Sahte Proof of Funds...123 Tablo 5.8 London Short Form Standby Garanti Mektubu...125 Tablo 5.9 ICC NCND Sözleşme Örneği...127 Tablo 5.10 Sahte Safe Keeping Belgesi...130 Tablo 5.11 Sahte Bono Örneği...131 Tablo 5.12 Sahte Niyet Mektubu Örneği...132 Şekil 2.1 Sahtekârlık İşlemleri ve İşleyiş Şekli...26 Şekil 3.1 Proof of Funds Örneği...41 Şekil 3.2 Finansal Kurumlar Aracılığı ile Karaparanın Aklanması...42 Şekil 3.3 Fon Kontrolünde Güvenli Yöntem...45 Şekil 3.4 Fon Kontrolünde Güvenli Olmayan Yöntem...45 Şekil 4.1 Dünya Şeker Üretimi (2008-2010)...56 Şekil 5.1 Piramid Türü Sahtecilikte Aşamalar ve Katılımcı Sayısı...90 Şekil 5.2 Coğrafi Bölgelere Göre Akreditiflerin Kullanımı (%)...100 Şekil 5.3 Garanti Mektuplarının Muhataba Ulaştırılması...105 Şekil 6.1 Sahte Euroclear Web Sayfası Örneği...147

X Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları Şekil 6.2 Şekil 6.3 Şekil 6.4 Şekil 6.5 Şekil 6.6 Şekil 6.7 Şekil 6.8 Şekil 6.9 Şekil 6.10 Şekil 6.11 Şekil 6.12 Şekil 6.13 Şekil 6.14 Şekil 6.15 Şekil 6.16 Şekil 6.17 Şekil 6.18 Şekil 6.19 Şekil 6.20 Şekil 6.21 Şekil 6.22 Şekil 6.23 Şekil 6.24 Şekil 6.25 Şekil 6.26 Şekil 6.27 Şekil 6.28 Şekil 6.29 Şekil 6.30 Şekil 6.31 Şekil 6.32 Şekil 6.33 Şekil 6.34 Şekil 6.35 Şekil 6.36 Sahte Garanti Mektubu Örneği...149 Sahte Standby Örneği...150 Antetli Kağıda Hazırlanan Sahte Garanti Mektubu Örneği...154 Sahte Çek Örneği...155 Sahte Çek e İlişkin Banka Yazısı...155 Sahte Çek Örneği...156 Sahte Banka Çeki...157 Sahte Çeke İlişkin Müşteri Yazısı...160 Sahte Çeke İlişkin Banka Yazısı (Sahte)...161 Sahte Çek Örneği...162 Sahte Çek e İlişkin Banka Yazısı...163 Sahte Swift Mesajı Örneği...164 Sahte Swift Mesajı Örneği...166 Sahte Ödemeye İlişkin Banka Mesajı...167 Farklı Bir Swift Mesajı Örneği...169 Sahte Swift Mesajı Örneği...170 Havale Sahteciliğine İlişkin Döküman...172 Havale Sahteciliğine İlişkin Döküman...174 Ön Ödeme Sahteciliğine İlişkin Bir Mesaj-1...175 Ön Ödeme Sahteciliğine İlişkin Bir Mesaj-2...176 Havale Sahteciliğine İlişkin Sahte Belge...178 Loto Sahtecliğine İlişkin Belge...180 Avans Ödeme Sahteciliğine İlişkin Fotoğraf...183 Avans Ödeme Sahteciliğine İlişkin Ek Belgeler...185 Komisyon Ödeme Sahteciliği Örneği...186 Sahte Banknot Örneği (1 Milyon Dolar)...187 Sahte Banknot Örneği (1 Milyon Dolar)...188 Sahte Banknot Örneği (1 Milyon Dolar)...189 Banknot lara İlişkin Web Sayfası...190 Farklı Banknot Örnekleri...190 Sahte Poliçe Örneği...191 Sahte Web Sayfası Örneği...193 Gerçek Banka Web Sayfası...196 Sahte Banka Web Sayfası...196 Federal Reserve ile İlgili Sahte Belge Örneği...210

Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları XI Şekil 7.1 Şekil 7.2 Şekil 7.3 Şekil 7.4 Şekil 7.5 Şekil 7.6 Şekil 7.7 Şekil 7.8 Şekil 7.9 Şekil 7.10 Şekil 7.11 PDF 1071 Belgesi...216 Tahvillere İlişkin Satış Tablosu...217 ABD Sahte Tahvil Örneği...219 Sahte Senet Örneği...220 Sahte Sigorta Belgesi Örneği...220 Hazine Altın Sertifikası Örneği...221 Hazine Tahvil Örneği...222 Tahvil Değerini Gösteren Belge (Sahte)...225 Demiryolu Tahvilleri Örneği...226 Hazine ye Ait Gözüken Zarf Örneği...230 Sahte Hazine Poliçe Örneği...230

XII Uluslararası Ticaret, Yatırım ve Mali Enstrüman Sahtekârlıkları III. KISALTMALAR a.g.e Adı Geçen Eser AB Avrupa Birliği ABD Amerika Birleşik Devletleri BIS Bank for International Settlements BK Borçlar Kanunu BM Birleşmiş Milletler bnz. Bakınız CCB Commercial Crime Bureau EDI Electronic Data Interchange EFTA Avrupa Serbest Ticaret Birliği FED Federal Reserve Bank FIB Financial Investigation Bureu FIF Financial Instrument Fraud HYIP High Yield Investment Program ICC International Chamber of Commerce IMF International Monetary Fund KYC Know Your Customer L.O.I Letter of Intent L/C Letter of Credit L/G Letter of Guarantee MASAK Mali Suçları Araştırma Komisyonu MES Mali Enstrüman Sahteciliği MTO Milletlerarası Ticaret Odası NCND Non-Circumvention ve Non-Disclosure OECD İktisadi İşbirliği ve Geliştirme Teşkilatı, (Organization for Economic Cooperation and Development) P.O.F Proof of Funds s. Sayfa SPK Sermaye Piyasası Kurulu SWIFT Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication TC Türkiye Cumhuriyeti TTK Türk Ticaret Kanunu UCP Uniform Commercial Practices URR Uniform Rules for Bank-to-Bank Reimbursements v.b. Ve benzeri WTO World Trade Organization