BÖLÜM 2 KAŞILAŞTIMA KOMUTLAI (COMPAE INSTUCTION) Bayt (Byte) eşit karşılaştırma kontağı : ==B Operantlar : VB, IB, QB, MB, SMB, SB, AC, Sabit sayılar değeri değerine eşit olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 255 olabilir. Örnek : MB0 alanı içersindeki değer VB0 alanı içersindeki değere eşitse çıkışı çalışsın. Bu alanlar içersindeki değerlerin 255' den büyük olamayacağı unutulmamalıdır. MB0 ==B VB0 LDB = MB0, VB0 = Örnek 2 : MB5 alanı içersindeki değer 78' e ise eşitse çıkışı çalışsın. Bu alanlar içersindeki değerlerin 255' den büyük olamayacağı unutulmamalıdır. MB5 ==B 78 LDB = MB5, 78 = Bayt (Byte) büyük ya da eşit karşılaştırma kontağı : >=B Operantlar : VB, IB, QB, MB, SMB, SB, AC, Sabit sayılar değeri değerine eşit ya da büyük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 255 olabilir. Örnek : QB0 alanı içersindeki değer 5'e eşit ya da 5' den büyük ise M0.4 yardımcı rölesi çalışsın. Bu alanlar içersindeki değerin 255' den büyük olamayacağı unutulmamalıdır. QB0 >=B 5 M0.4 LDB >= QB0, 5 = M0.4 27
Bayt (Byte) küçük ya da eşit karşılaştırma kontağı : <=B Operantlar : VB, IB, QB, MB, SMB, SB, AC, Sabit sayılar değeri değerine eşit ya da küçük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 255 olabilir. Örnek : MB20 alanı içersindeki değer VB00 alanı içersindeki değere eşit ya da küçük ise yardımcı rölesi çalışsın. Örneğin MB20 değeri 45, VB00 değeri 60 ise çalışır. MB20 değeri 80, VB00 değeri 60 ise çalışmaz. MB 20 <=B VB00 LDB <= MB20, VB00 = Bayt (Byte) büyük karşılaştırma kontağı : >B Operantlar : VB, IB, QB, MB, SMB, SB, AC, Sabit sayılar değeri ' değerinden büyük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 255 olabilir. Örnek : MB0 alanı içersindeki değer 200' den büyükse Q0.4 çıkışı çalışsın. MB0 değeri 0...200 arasında (200 dahil) ise Q0.4 çıkışı çalışmaz. MB0 değeri 200' den büyük ise Q0.4 çıkışı çalışır. MB0 >B 200 Q0.4 LDB > MB0, 200 = Q0.4 Bayt (Byte) küçük karşılaştırma kontağı : <B Operantlar : VB, IB, QB, MB, SMB, SB, AC, Sabit sayılar değeri ' değerinden küçük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 255 olabilir. 28
Örnek : VB40 alanı içersindeki değer 50' den küçükse çıkışı çalışsın. VB40 alanı içersindeki değer 50' den küçükse çıkışı çalışır. 50 ve daha büyük değerde ise çıkışı çalışmaz. VB40 <B 50 LDB < VB40, 50 = Bayt (Byte) küçük ya da büyük karşılaştırma kontağı : <>B Operantlar : VB, IB, QB, MB, SMB, SB, AC, Sabit sayılar değeri ' değerinden küçük ya da büyük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. ve değerleri eşitse kontak açıktır ve çıkışı çalışmaz. veya değerleri maksimum 255 olabilir. Örnek : MB3 alanı içersindeki değer 80' den küçükse veya büyükse çıkışı çalışsın. MB3 alanı içersindeki değer 80' den küçükse ya da büyükse çıkışı çalışır. 80' e eşitse çıkışı çalışmaz. MB3 <>B 80 LDB <> MB3, 80 = Örnek : MB30 alanı içersindeki değer VB0 alanı içersindeki değerden küçükse veya büyükse çıkışı çalışsın. MB30 alanı içersindeki değer VB0 alanı içersindeki değerden küçükse ya da büyükse çıkışı çalışır. MB30 alanı içersindeki değer ile VB0 alanı içersindeki değer eşitse çıkışı çalışmaz. MB30 <>B VB0 LDB <> MB30, VB0 = Tam sayı eşit karşılaştırma kontağı Operantlar : VW, T, C, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, AIW, sabit sayılar değeri değerine eşit olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 32767 olabilir. 29
Örnek : C sayıcısının sayma değeri 5 olduğunda çıkışı çalışsın ( olsun). Sayıcı ve zamanlayıcı değerleri Word olarak ifade edilebilir. C sayıcı değeri 5 ise çıkışı çalışır. C sayıcısının diğer değerlerinde çıkışı çalışmaz. C 5 LDW = C, +5 = Tam sayı büyük ya da eşit karşılaştırma kontağı : Operantlar : VW, T, C, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, AIW, sabit sayılar değeri değerine eşit ya da büyük olduğu zaman olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 32767 olabilir. Örnek : zamanlayıcısının değeri 300 sayısına eşit ya da büyük olduğunda çıkışı çalışsın ( olsun). 300 LDW >=, +300 = Tam sayı küçük ya da eşit karşılaştırma kontağı : Operantlar : VW, T, C, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, Sabit sayılar değeri değerine eşit ya da küçük olduğu zaman olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 32767 olabilir. Örnek : C20 sayıcısının sayma değeri 5 sayısına eşit ya da küçük olduğunda çıkışı çalışsın ( olsun). Örneğin; C20 değeri 0 ise çalışır. C20 değeri 6 ise çalışmaz. C20 5 LDW <= C20, +5 = 220
Tam sayı büyük karşılaştırma kontağı : >I Operantlar : VW, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, Sabit sayılar değeri ' değerinden büyük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 32767 olabilir. Örnek : MW0 alanı içersindeki değer 2000' den büyükse Q0.4 çıkışı çalışsın. MW0 değeri 0...2000 arasında ise Q0.4 çıkışı çalışmaz. MW0 değeri 2000' den büyük ise Q0.4 çıkışı çalışır. MW0 >I 2000 Q0.4 LDW > MW0, 2000 = Q0.4 Tam sayı küçük karşılaştırma kontağı : <I Operantlar : VW, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, Sabit sayılar değeri ' değerinden küçük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 32767 olabilir. Örnek : VW0 alanı içersindeki değer MW6 alanı içersindeki değerden küçükse çıkışı çalışsın. VW0 alanı içersindeki değer MW5 alanı içersindeki değerden küçükse çıkışı çalışır. Eşit ya da daha büyük değerde ise çıkışı çalışmaz. VW0 <I MW6 LDW < VW0, MW6 = Tam sayı küçük ya da büyük karşılaştırma kontağı : <>I Operantlar : VW, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, Sabit sayılar değeri ' değerinden küçük ya da büyük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. ve değerleri eşitse kontak açıktır ve çıkışı çalışmaz. veya değerleri maksimum 32767 olabilir. 22
Örnek : MW3 alanı içersindeki değer 000' den küçükse veya büyükse Q0.5 çıkışı çalışsın. MW3 alanı içersindeki değer 000' den küçükse ya da büyükse Q0.5 çıkışı çalışır. 000' e eşitse Q0.5 çıkışı çalışmaz. MW3 <>I 000 Q0.5 LDW < MW3, 000 = Q0.5 Örnek : MW0 alanı içersindeki değer VW5 alanı içersindeki değerden küçükse veya büyükse Q0.2 çıkışı çalışsın. MW0 alanı içersindeki değer VW5 alanı içersindeki değerden küçükse ya da büyükse Q0.2 çıkışı çalışır. MW0 alanı içersindeki değer ile VW5 alanı içersindeki değer eşitse Q0.2 çıkışı çalışmaz. MW0 <>B VW5 Q0.2 LDW <> MW0, VW5 = Q0.2 Double Tam sayı eşit karşılaştırma kontağı ==D Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, SD, AC, HC, sabit sayılar, *VD, *AC değeri değerine eşit olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 2.47.483.647 olabilir. Örnek : MD0 alanı içersindeki değer 50.000' e eşit olduğunda Q0.4 çıkışı çalışsın. MD0 ==D 50000 Q0.4 LDD = MD0, 50000 = Q0.4 Double Tam sayı büyük ya da eşit karşılaştırma kontağı : >=D Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, SD, AC, HC, sabit sayılar, *VD, *AC değeri değerine eşit ya da büyük olduğu zaman olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 2.47.483.647 olabilir. Örnek : MD0 alanı içindeki değer VD5 alanı içersindeki değere eşit ya da büyükse çıkışı çalışsın. MD0 değeri VD5 değerinden küçükse çıkışı çalışmaz. MD0 >=D VD5 LDD >= MD0, VD5 = 222
Double Tam sayı küçük ya da eşit karşılaştırma kontağı : <=D Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, SD, AC, HC, Sabit sayılar, *VD, *AC değeri değerine eşit ya da küçük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 2.47.483.647 olabilir. Örnek : HC hızlı sayıcısının değeri 00.000' e eşit ya da 00.000' den küçükse Q0.6 çıkışı çalışsın. HC <=D 00000 Q0.6 LDD <= HC, +00000 = Q0.6 Double Tam sayı büyük karşılaştırma kontağı : >D Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, SD, AC, HC, Sabit sayılar, *VD, *AC değeri ' değerinden büyük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 2.47.483.647 olabilir. Örnek : HC2 hızlı sayıcısının değeri 200.000' den büyükse çıkışı çalışsın. HC2 değeri 0...200.000 (200.000 dahil) arasında ise çıkışı çalışmaz. HC2 değeri 200.000' den büyük ise çıkışı çalışır. HC2 >D 200000 LDD > HC2, +200000 = Double Tam sayı küçük karşılaştırma kontağı : <D Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, SD, AC, HC, Sabit sayılar, *VD, *AC değeri ' değerinden küçük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 2.47.483.647 olabilir. 223
Örnek : MD5 alanı içersindeki değer VD2 alanı içersindeki değerden küçükse M0.3 yardımcı rölesi çalışsın. MD5 alanı içersindeki değer VD2 alanı içersindeki değerden küçükse M0.3 çalışır. Eşit ya da daha büyük değerde ise M0.3 çalışmaz. MD5 <D VD2 M0.3 LDD < MD5, VD2 = M0.3 Double Tam sayı küçük ya da büyük karşılaştırma kontağı : <>D Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, SD, AC, HC, Sabit sayılar, *VD, *AC değeri ' değerinden küçük ya da büyük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. ve değerleri eşitse kontak açıktır ve çıkışı çalışmaz. veya değerleri maksimum 2.47.483.647 olabilir. Örnek : VD alanı içersindeki değer 300.000' den küçükse veya büyükse Q0.5 çıkışı çalışsın. VD alanı içersindeki değer 300.000' den küçükse ya da büyükse Q0.5 çıkışı çalışır. 300.000' e eşitse Q0.5 çıkışı çalışmaz. VD <>D 300000 Q0.5 LDD < VD, 300000 = Q0.5 Örnek : VD4 alanı içersindeki değer VD20 alanı içersindeki değerden küçükse veya büyükse Q0.6 çıkışı çalışsın. VD4 alanı içersindeki değer VD20 alanı içersindeki değerden küçükse ya da büyükse Q0.6 çıkışı çalışır. VD4 alanı içersindeki değer ile VD20 alanı içersindeki değer eşitse Q0.6 çıkışı çalışmaz. VD4 <>D VD20 Q0.6 LDW <> VD4, VD20 = Q0.6 Gerçel sayı eşit karşılaştırma kontağı : == Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, AC,HC, Sabit sayılar, *VD, *AC değeri değerine eşit olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 247483.647 olabilir. Gerçel sayılarda ondalıklı değer vermek mümkündür. Örneğin 250.4 gibi. GEÇEL SAYI UYGULAMALAINDA DEĞE OLAAK DOUBLE WOD ĐŞLEMLEĐ YAPILABĐLĐ. 224
Örnek : MD0 alanı içersindeki değer MD0 alanı içersindeki değere eşitse Q0.3 çıkışı çalışsın. Bu alanlar içersindeki değerlerin 247483.647' den büyük olamayacağı unutulmamalıdır. MD0 == MD0 Q0.3 LD = MD0, MD0 = Q0.3 Örnek 2 : MD5 alanı içersindeki değer 95800,4' e ise eşitse çıkışı çalışsın. Bu alanlar içersindeki değerlerin 247483.647' den büyük olamayacağı unutulmamalıdır. Uyarı : 999999.9 ' dan sonra ondalık sayı bir üst tam sayıya yuvarlanmaktadır. Örnek : 000000. 7 ondalıklı sayı = 00000.0 olur. MD5 == 95800,4 LD = MD5, 95800.4 = Gerçel sayı büyük ya da eşit karşılaştırma kontağı : >= Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, AC,HC, Sabit sayılar, *VD, *AC değeri değerine eşit ya da büyük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 247483.647' olabilir. Örnek : MD0 alanı içersindeki değer 25.4'e eşit ya da 25.4' den büyük ise Q0.4 çıkışı çalışsın. Bu alanlar içersindeki değerin 247483.647' ' den büyük olamayacağı unutulmamalıdır. MD0 >= 25.4 Q0.4 LD >= MD0, 25.4 = Q0.4 Gerçel sayı küçük ya da eşit karşılaştırma kontağı : <= Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, AC,HC, Sabit sayılar, *VD, *AC değeri değerine eşit ya da küçük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 247483.647 olabilir. 225
Uyarı : 999999.9 ' dan sonra ondalık sayı bir üst tam sayıya yuvarlanmaktadır. Örnek : 000000. 7 ondalıklı değeri = 00000.0 olur. Örnek : MD3 alanı içersindeki değer VD0 alanı içersindeki değere eşit ya da küçük ise yardımcı rölesi çalışsın. Örneğin MD3 değeri 450.4, VD0 değeri 600.6 ise çalışır. MD3 değeri 800.5, VD0 değeri 600.3 ise çalışmaz. MD 3 <= VD0 LD <= MD3, VD0 = Gerçel Sayı büyük karşılaştırma kontağı : > Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, AC,HC, Sabit sayılar, *VD, *AC değeri ' değerinden büyük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 247483.647 olabilir. Uyarı : 999999.9 ' dan sonra ondalık sayı bir üst tam sayıya yuvarlanmaktadır. Örnek : 000000. 7 ondalıklı değeri = 00000.0 olur. Örnek : MD0 alanı içersindeki değer 0.6' dan büyükse M0.4 yardımcı rölesi çalışsın. MD0 değeri 0.0...0.6 arasında (0.6) dahil) ise M0.4 yardımcı rölesi çalışmaz. MD0 değeri 0.6' dan büyük ise M0.4 yardımcı rölesi çalışır. MD0 > 0.6 M0.4 LD > MD0, 0.6 = M0.4 Gerçel sayı küçük karşılaştırma kontağı : < Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, AC,HC, Sabit sayılar, *VD, *AC değeri ' değerinden küçük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. veya değerleri maksimum 247483.647 olabilir. Uyarı : 999999.9 ' dan sonra ondalık sayı bir üst tam sayıya yuvarlanmaktadır. Örnek : 000000. 7 ondalıklı değeri = 00000.0 olur. 226
Örnek : VD4 alanı içersindeki değer 50.2' den küçükse çıkışı çalışsın. VD4 alanı içersindeki değer 50.2' den küçükse çıkışı çalışır. 50.2 ve daha büyük değerde ise çıkışı çalışmaz. VD4 < 50.2 LD < VD4, 50.2 = Gerçel sayı küçük ya da büyük karşılaştırma kontağı : <> Operantlar : VD, ID, QD, MD, SMD, AC,HC, Sabit sayılar, *VD, *AC değeri ' değerinden küçük ya da büyük olduğu zaman kontak kapanır. Kontak kapandığında enerji akışı olur. ve değerleri eşitse kontak açıktır ve çıkışı çalışmaz. veya değerleri maksimum 247483.647 olabilir. Uyarı : 999999.9 ' dan sonra ondalık sayı bir üst tam sayıya yuvarlanmaktadır. Örnek : 000000. 7 ondalıklı değeri = 00000.0 olur. Örnek : VD2 alanı içersindeki değer 800.5' den küçükse veya büyükse çıkışı çalışsın. VD2 alanı içersindeki değer 800.5' den küçükse ya da büyükse çıkışı çalışır. 800.5' e eşitse çıkışı çalışmaz. VD2 <> 800.5 LD <> VD2, 800.5 = Örnek : VD2 alanı içersindeki değer VD0 alanı içersindeki değerden küçükse veya büyükse Q0.3 çıkışı çalışsın. VD2 alanı içersindeki değer VD0 alanı içersindeki değerden küçükse ya da büyükse Q0.3 çıkışı çalışır. VD2 alanı içersindeki değer ile VD0 alanı içersindeki değer eşitse Q0.3 çıkışı çalışmaz. VD2 <> VD0 Q0.3 LD <> VD2, VD0 = Q0.3 227
Örnek : Bir deponun doluluk oranının izlenmesi : 20 paket kapasiteli bir deponun doluluk oranı izlenecektir. Deponun boş, boş değil olmak üzere iki uyarıcı lambası bulunmaktadır. Ayrıca deponun %-%25 arası doluluk oranını, %26-%50 arası doluluk oranını, %5-%75 arası doluluk oranını, %76-%99 arası doluluk oranını ve deponun full (%00) dolu olduğunu gösteren dolu lambası bulunmaktadır. Bant I0.0 DEPO I0. Optik sensörler giriş çıkış Bant2 DEPO ĐZLEME TABLOSU BOŞ BOŞ DEĞĐL %-%25 DOLU %26-%50 DOLU %5-%75 DOLU %76-%99 DOLU %00 DOLU Q0.2 Q0.3 Q0.4 Q0.5 Q0.6 Şekil 2. : Depo' nun doluluk oranı ile ilgili izleme durumu 228
Network Çıkış Bayt' ının her program taraması için sıfırlanması S MOV_B EN ENO STL (Komut listesi) programı NETWOK LD S MOVB +0, QB0 + 0 IN OUT QB0 Network 2 Up/Down (aşağı-yukarı) sayıcının programlanması I0.0 I0. I0.2 <I 0 P +20 CU CD PV CTUD Network 3 Depo boş ( Sayıcının sayma değeri "0" ise çıkışı aktif olsun). +0 P P eset işlemindeki <I 0 kontağı Sayıcı değeri 0' iken herhangi bir nesne çıkış bandından geçerse -, -2 gibi geri saymasını engellemek amacı ile konulmuştur. NETWOK 2 LD I0.0 EU LD I0. EU LD I0.2 OW <, + 0 EU CTUD, +20 NETWOK 3 LDW =, +0 = Network 4 Depo boşsa veya sayıcının sayma değeri "0" sa programı şartlı olarak sonlandır. END NETWOK 4 LD END Network 5 Depo boş değil (Sayıcının sayma değeri "0"dan farklıysa çıkışı aktif olsun) >I +0 Network 6 Depo %-%25 dolu +5 Q0.2 S NETWOK 5 LDW>, +0 = NETWOK 6 LDW<=, +5 S Q0.2, Network 7 JMP komutu önündeki Q0.2 kontağı aktifse "0" nolu etikete (LBL) şartlı sıçrama (atlama) gerçekleşir. Q0.2 0 JMP NETWOK 7 LD Q0.2 JMP 0 229
Network 8 Depo %26-%50 dolu +0 Q0.3 S NETWOK 8 LDW<=, +0 S Q0.3, Network 9 JMP komutu önündeki Q0.3 kontağı aktifse "0" nolu etikete (LBL) şartlı sıçrama(atlama) gerçekleşir. NETWOK 9 Q0.3 0 LD Q0.3 JMP JMP 0 Network 0 Depo %5-%75 dolu Q0.4 S +5 NETWOK 0 LDW<=, +5 S Q0.4, Network JMP komutu önündeki Q0.4 kontağı aktifse "0" nolu etikete (LBL) şartlı sıçrama(atlama) gerçekleşir. Q0.4 0 JMP NETWOK LD Q0.4 JMP 0 Network 2 Depo %76-%99 dolu S +9 Network 3 Depo full (%00) dolu +20 Q0.5 Q0.6 S NETWOK 2 LDW<=, +9 S Q0.5, NETWOK 3 LDW>=, +20 S Q0.6, Network 4 Depo (%76-%99( dolu lambasının söndürülmesi Q0.6 Q0.5 NETWOK 4 LD Q0.6 Q0.5, Network 5 Etiket (LBL). Atlamaların hedefi bu noktayadır. 0 LBL NETWOK 5 LBL 0 Şekil 2.2 : deponun doluluk oranının izlenmesi LADDE ve STL devresi Örnekte denemenin kolay yapılabilmesi için sayı 20 olarak verilmiştir. Siz daha büyük değerlerde (4...32767) denemeler yapabilirsiniz. 230
Örnek 2 : Trafik sinyalizyonu Bir kavşakta bulunan trafik sinyalizasyonunun aşağıdaki çalışma diyagramında olduğu gibi çalışması istenmektedir. Sistemin PLC programını yapalım. Çalışma diyagramı : Sayıcının sayma sinyalleri 32 3 30 29 28 27 26 25 24 23 22 2 20 9 8 7 6 5 4 3 2 0 9 8 7 6 5 4 3 2 32 3 30 t Kırmızı Sarı Yeşil Sistemin çalışması ile ilgili açıklamalar: Sistem için AŞAĞI (DOWN) sayıcı kullanılmaktadır. Sayıcıya saniye aralıklarla sayma işlemi yaptırılmaktadır. Bu işlem için PLC içinde bulunan saniyelik sinyal üreten SM0.5 bitinden yararlanılır. Sayıcının durumu her an sorgulanarak, diyagramda gösterilen sayı değerlerinde ilgili adresler set veya reset edilecektir. Örneğin sayma değeri 20 olduğunda kırmızı ve sarı lamba reset, yeşil lamba set edilmelidir. Diyagramda 32... sayma sinyalleri arası bir çalışma çevrimidir. Buna göre sayıcının hangi sayma sinyalinde resetlenmesi gerektiği belirlenmelidir. Burada diyagramın çizilebilmesi için sayfanın sınırlı olması nedeni ile çalışma zamanları sınırlı (az) değerde verilmiştir. Siz bu değerleri uygulamada değiştirerek bir devre oluşturabilirsiniz. Enerjinin kesilip yeniden gelmesi halinde sayıcıya 32 değeri yüklenmelidir. Bunun için PLC içinde bulunan SM0. bitinden yararlanılır. (SM0. biti ilk taramada"" sonraki taramalarda "0" olan bir bittir) 23
Network sayıcısının programlanması. PLC UN moduna geçtiği anda SM0. tarafından ' a 32 sayısı yüklenir. SM0.5 N CD CTD SM0. LD P +32 PV STL (komut listesi) programı NETWOK LD SM0.5 ED LD SM0. O EU CTD, +32 Network 2 +32 ' ın sayma değeri 32 ise kırmızı lamba set olur (yanar) S NETWOK 2 LDW=, +32 S, Network 3 ' ın sayma değeri 22 ise sarı lamba set olur (yanar). Aynı zamanda kırmızı lamba yanmaya devam eder. Kırmızı lamba yandıktan 0 sn sonra sarı lamba yanar. Network 4 +22 S Sayma değeri 20 ise kırmızı ve sarı lamba reset olur. (söner). Dolayısıyla kırmızı lamba 2 sn, sarı lamba 2 sn yanmış olur. Aynı anda Network 7' deki Q0.2 çalışarak yeşil lamba yanar NETWOK 3 LDW=, +22 S, +20 2 NETWOK 4 LDW=, +20, 2 Network 5 ' ın sayma değeri 7 ise yardımcı rölesi çalışır. Bu anda Network 7' deki yani yeşil lamba yandıktan 3 sn sonra (Q0.2) 5 kez sn fasılalı (aralıklı) yanıp söner. +7 S NETWOK 5 LDW=, +7 S, Network 6 ' ın sayma değeri 2 ise yardımcı rölesi reset olur. Aynı anda Network 8' deki çalışarak sarı lamba Set olur (yanar). +2 NETWOK 6 LDW=, +2, 232
Network 7 ' ın sayma değeri 20' dan itibaren Yeşil lamba yanar. Yeşil lamba Sayma değeri 7' ye eşit olduğunda 5 kez sn aralıklı (fasılalı) yanar. SM0.5 Q0.2 NETWOK 7 LDN AN AN LD A SM0.5 OLD = Q0.2 Network 8 ' ın sayma değeri "2" olduğunda sayıcının "2" ve "" sayma süreleri boyunca sarı lamba yanar. +2 S NETWOK 8 LDW=, +2 S, Network 9 ' ın sayma değeri "" e eşitse yardımcı rölesi çalışır. + NETWOK 9 LDW=, + = Network 0 çalıştığı an zamanlayıcı sn.lik süre için çalışır., sayıcısı sayma değeri "" olduktan sn sonra sayıcısına 32 değerini yeniden yükler ve 2. periyot başlar. IN TON 0 NETWOK 0 LD O TON, +0 Network ' ın sayma değeri 32 olduğunda yani 2. periyot başladığında reset olur ve sarı lamba söner. +32 Network 2 ' ın sayma değeri 32olduğunda yani 2. periyot başladığında zamanlayıcısı reset olur. +32 Şekil2.3 : Trafik sinyalizasyonu LADDE ve STL devresi NETWOK LDW=, +32, NETWOK 2 LDW=, +32, Gerçek sinyalizasyon uygulamalarında 0 değeri kullanılmadığından bu örnekte de 0 rakamı kullanılmamıştır. 233
Örnek 3 : Aşağıda çalışma diyagramı verilen 2 adet motorun kumandası tek zaman rölesi ile gerçekleştirilecektir. Sistemin programını PLC' de Ladder ve STL olarak yazalım. M M2 5 sn 7 sn sn 4 sn 50 Bitiş değerleri 20 230 270 Ladder devresi Network I0.0 I0. Network 2 rölesinin ve zamanlayıcısının çalıştırılması. M motorunun çalıştırılması. <I 20 230 Network 3 M2 motorunun çalıştırılması. 270 M IN TON STL Komut Listesi NETWOK LDN I0.0 LD I0. O ALD AN = TON, +270 NETWOK 2 LD LDW<, +20 OW>=, + 230 ALD = NETWOK 3 LD AW>=, + 50 = 50 M2 Şekil2.4 : Örnek 3 için LADDE ve STL devresi 234
Örnek 4: Aşağıda çalışma diyagramı verilen 3 adet motorun kumandası için tek zaman rölesi ile gerçekleştirilecektir. Sistemin programını PLC' de Ladder ve STL olarak yazalım. M M2 Q0.2 M3 Q0.3 8 sn 0 sn 4 sn 7 sn 6 sn sn 80 80 Bitiş değerleri 220 290 350 Ladder devresi Network rölesinin ve zamanlayıcısının çalıştırılması. I0.0 I0. Network 2 M motorunun çalıştırılması. <I 80 220 <I 350 Network 3 M2 motorunun çalıştırılması. 80 290 460 460 IN M Q0.2 <I M2 220 TON STL Komut Listesi NETWOK LDN I0.0 LD I0. O ALD AN = TON, + 460 NETWOK 2 LD LDW<, + 80 LDW>=, + 220 AW<, + 350 OLD ALD = NETWOK 3 LD LDW>=, + 80 AW<, + 220 OW>, + 290 ALD = Q0.2 Network 4 M3 motorunun çalıştırılması. 80 220 350 Q0.3 <I M3 80 <I 290 NETWOK 4 LD LDW>=, + 80 AW<, + 80 LDW>=, + 220 AW<, + 290 OLD OW>=, + 350 ALD = Q0.3 Şekil2.5 : Örnek 4 için Ladder ve STL devresi 235
Örnek 5: Aşağıda çalışma diyagramı verilen 5 adet motorun kumandası tek zaman rölesi ile gerçekleştirilecek ve MOVE komutları kullanılacaktır. Sistem 3 kez çalıştıktan sonra duracaktır. Sistemin programını PLC' de Ladder olarak yazalım. M M2 M3 Q0.2 M4 Q0.3 M5 değerleri 6 sn 4 sn 9 sn 7 sn 60 00 90 260 Q0.4 Bitiş MOVE komutları için tablo : 28 64 32 6 8 4 2 QB0 Q0.7 Q0.6 Q0.5 Q0.4 Q0.3 Q0.2 0 0 0 0 0 0 0 0 = 0 0 0 0 0 0 0 = 5 ( ve Q0.2 aktif) 0 0 0 0 0 = 4 (, Q0.2 ve Q0.3 aktif) 0 0 0 0 0 0 = 7 ( ve Q0.4 aktif) 0 0 0 0 0 = 4 (, Q0.2 ve Q0.3 aktif) Ladder devresi Network I0.0 +260 sayıcısının programlanması. PLC UN moduna geçtiği anda SM0. tarafından resetlenir. I0.0 aktif yapıldığında sayıcı değerini almış olur. Zamanlayıcı değeri 260 olduğunda sayıcı değeri artar sayıcı değeri 4 olduğu an resetlenir ve sayıcı değeri "0" olur. CD CTU SM0. I0. +4 +3 PV 236
Network 2 değeri "0" dan büyük ve değeri 3' ten küçük ya da 3' e eşitse zamanlayıcısı çalışsın. Yani sayıcı değeri, 2, 3 ise zamanlayıcısı çalışsın. >I +0 +3 260 IN TON Network 3 değeri "0" dan büyük ve değeri 3' ten küçük ya da 3' e eşitse Yani sayıcı değeri, 2, 3 ise ve ' nin değeri 60' dan küçükse "5" değeri QB0 çıkışına atansın. Bu durumda ve Q0.2 çıkışları aktif olur. >I >I +0 +3 +60 EN MOV_B ENO 5 IN OUT QB0 ( ve Q0.2 aktif yani "" ) Network 4 değeri "0" dan büyük ve değeri 3' ten küçük ya da 3' e eşitse Yani sayıcı değeri, 2, 3 ise ve ' nin değeri 60' dan büyük veya eşitse, ' nin değeri 00' den küçükse "4" değeri QB0 çıkışına atansın. Bu durumda, Q0.2 ve Q0.3 çıkışları aktif olur. MOV_B >I <I EN ENO +0 +3 +60 +00 4 IN OUT QB0 (, Q0.2 ve Q0.3 aktif yani "" ) Network 5 değeri "0" dan büyük ve değeri 3' ten küçük ya da 3' e eşitse Yani sayıcı değeri, 2, 3 ise ve ' nin değeri 00' den büyük veya eşitse, ve ' nin değeri 90' dan küçükse "6" değeri QB0 çıkışına atansın. Bu durumda ve Q0.4 çıkışları aktif olur. >I <I EN +0 +3 +00 +90 MOV_B ENO 7 IN OUT QB0 ( ve Q0.4 aktif yani "" ) Network 6 değeri "0" dan büyük ve değeri 3' ten küçük ya da 3' e eşitse Yani sayıcı değeri, 2, 3 ise ve ' nin değeri 90' a eşit veya büyükse "4" değeri QB0 çıkışına atansın. Bu durumda, Q0.2 ve Q0.3 çıkışları aktif olur. >I +0 +3 +90 EN MOV_B ENO 4 IN OUT QB0 (,Q0.2 ve Q0.3 aktif yani "" ) Network 7 zamanlayıcısının değeri 26' e eşit ya da büyük olduğunda reset olsun yani değeri "0" olsun Böylece ikinci periyot için zaman akışı yeniden başlamış olur. değeri her defa 26 oluşunda resetlenerek zaman değerini sıfırlar. +26 237
Network 8 değeri 4' e eşit olduğu an QB0 byte' ındaki ilk 5 bit resetlensin. Böylece o anda çalışan çıkışlar durmuş olur. Böylece devrenin çalışması 3 kez tekrarlandıktan sonra durur. +4 5 Network 9 I0. durdurma butonu ile herhangi bir anda tüm değerler ve çalışmalar resetlensin yani sıfırlansın. I0. 5 Şekil2.6 : Örnek 5 için LADDE devresi Örnek 6 : Bir kumanda sisteminde 3 motor bulunmakta olup bu motorlara 3 adet start butonu ile kumanda edilecektir. Çalıştıkları gün içersinde motorların dengeli yani toplam olarak eşit zamanlı çalışması gerekmektedir. Butonlardan herhangi birisine basıldığında hangi motor en az çalışmışsa o motor devreye girmelidir. Çalışmakta olan motor durmadan start butonlarından birisine basılsa bile start butonunun etkisi olmamalıdır. -. start butonuna basıldığında motorlar 0 saniye süre ile çalışmalıdır. 2-2. start butonuna basıldığında motorlar 5 saniye süre ile çalışmalıdır. 3-3. start butonuna basıldığında motorlar 20 saniye süre ile çalışmalıdır. Programı PLC' de Ladder olarak yazalım. dakikayı dol Network yardımcı rölesinin ve zamanlayıcısının çalıştırılması I0.0 M0. P IN TON 00 0 sn Network 2 M0. yardımcı rölesinin ve T38 zamanlayıcısının çalıştırılması I0. T38 M0. P M0. T38 IN TON 50 5 sn 238
Network 3 yardımcı rölesinin ve T39 zamanlayıcısının çalıştırılması I0.2 M0. T39 P IN T39 TON 200 20 sn Network 4. motorun çalışma şartlarının belirlenmesi. zamanlayıcısının zamanı T6 ve T7' ye eşit ve az ise. motor çalışsın. Ancak 2. ve 3. motorlar çalıştığı sürece. motor çalışamaz. M0. T6 T7 Q0.2 Q0.3 M IN TON 32000 Network 5 2. motorun çalışma şartlarının belirlenmesi. T6 zamanlayıcısının zamanı ' den az ve T7' ye eşit ya da az ise 2. motor çalışsın. Ancak. ve 3. motorlar çalıştığı sürece 2. motor çalışamaz. T6 <I M0. Q0.2 T6 T7 Q0.3 Q0.2 M2 T6 IN TON 32000 Network 6 3. motorun çalışma şartlarının belirlenmesi. T7 zamanlayıcısının zamanı ve T6' dan az ise 3. motor çalışsın. Ancak. ve 2. motorlar çalıştığı sürece 3. motor çalışamaz. T7 <I M0. Q0.3 T7 <I T6 Q0.2 Q0.3 M3 T7 IN TON 32000 239
Network 7 3 zaman rölesinin (, T6,T7) değeri 32.000 olduğunda üç zaman rölesi de resetlensin. Dolayısıyla üç zaman rölesinin çıkışı ve değerleri sıfırlanır. Ya da stop butonuna basıldığında yine zamanlayıcıların değerleri ve çıkışları sıfırlanır. Her üç zaman rölesinin çalışma süresi 53.3333' er dakikayı doldurduğunda çıkışları ve zaman değerleri sıfırlanır. 32000 M0. T6 T7 32000 32000 3 I0.3 Şekil2.7 : Örnek 6 için LADDE devresi Örnek 7 : Aşağıdaki şekilde görülen ve su doldurulabilen bir su deposundan (havuzdan) su tahliyesi yapılmak istenmektedir. Motorların çalışma kuralları şu şekildedir Seviye ' de motorlar dakika süre ile değişimli olarak çalışmaktadır. Ancak çalışma zamanı daha az olan motorlar öncelikli çalışmaktadır. Seviye ' de motorlar çalışırken hangi motorun termik aşırı akım rölesi atmışsa o motor çalışmayacak diğer iki motor çalışacaktır. Seviye 2' de çalışma zamanı en az olan iki motor beraber 3 dakika süre ile çalışacaktır. Seviye 2' de motorlar çalışırken hangi motorun aşırı akım rölesi atmışsa o motor çalışmayacak diğer iki motor çalışacaktır. Seviye 3' de tüm motorlar zamansız olarak sürekli çalışacaktır. Ancak seviye 3' de hangi motorun termik aşırı akım rölesi atmışsa o motor çalışmayıp diğer iki motor sürekli çalışacaktır. - Minimum seviye (LS0 - I0.0)' nin altında hiçbir motor çalışmayacaktır 2 - Seviye ' de (LS - I0.) bir motor çalışacaktır 3 - Seviye 2'de (LS2 - I0.2) iki motor çalışacaktır 4 - Seviye 3' de (LS3 - I0.3) üç motor çalışacaktır 5 - Seviye 4' de (LS4 - I0.4) ikaz (alarm) çalışacaktır. 6 - Tek motor çalıştığı zamanlarda tüm motorlar 60 saniye süre ile münavebeli (değişimli) çalışacaktır. 7- Đki motor çalıştığı zamanlarda tüm motorlar 3 dakika süre ile münavebeli (değişimli) çalışacaktır. 8 -Üç motor çalıştığı zamanlarda tüm motorlar sürekli zaman sınırsız çalışacaktır. 9 - Seviye 4' de V selenoid vanası kapanarak depoya su akışı önlenecektir. Ayrıca alarm sistemi çalışacaktır. 240
Buna göre PLC bağlantı şemasını çizelim ve PLC Ladder programını yazalım. V Seviye 4 (LS4) - I0.4 Seviye 3 (LS3) - I0.3 Seviye 2 (LS2) - I0.2 Seviye (LS) - I0. M M2 M3 Seviye 0 (LS0) - I0.0 Kapasitif sensörler PLC bağlantısı : Valf 0 röle çıkış ile Q. M M 2 M 3 Alarm 20-240 V AC M P Çıkış terminali L 0.0 0. 0.2 0.3 2L 0.4 0.5 0.6 3L 0.7.0. N L AC PLC S7 200 CPU 224 CPU 224 AC / DC / öle S7 24 BD20 0XB0 Giriş terminali M 0.0 0. 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 2M.0..2.3.4.5 M L+ Sensörler LS0 LS LS2 LS3 LS4 AA AA2 AA3 + - 24V DC 400 ma. Sensörler ve genişletme modülleri için 24
Network Depo boş ise yardımcı rölesinin çalıştırılması. Depo boş ise yani su LS0 seviyesinin altında ise I0.0 sensörü açıktır. Dolayısıyla depo boş ise NOT işlemi nedeniyle yardımcı rölesi enerjilidir ve hiçbir motor çalışmaz. I0.0 LS0 NOT Network 2 I0. Depo LS seviyesinde ise M0. yardımcı rölesi çalışsın. Seviye ' de I0. sensörü kapanır. M0. LS Network 3 Depo LS2 seviyesinde ise yardımcı rölesi çalışsın. Seviye 2' de I0.2 sensörü kapanır. I0.2 LS2 Network 4 Depo LS3 seviyesinde ise M0.3 yardımcı rölesi çalışsın. Seviye 3' de I0.3 sensörü kapanır. I0.3 M0.3 LS3 Network 5 I0.4 Depo LS4 seviyesinde ise M0.4 yardımcı rölesi çalışsın. Seviye 4' de I0.4sensörü kapanır. Aynı zamanda Q0.4 çıkışı çalışarak ikaz (alarm) verir. V selenoid vanasının enerjisi kesilerek giriş suyunu keser. (NOT işlemi nedeni ile I0.4 açıksa ' ı enerjiler I0.4 kapalı ise ' ın enerjisini keser.) M0.4 LS4 Q0.4 Alarm (ikaz) NOT V selenoid valfi 242
Network 6, T40 zamanlayıcısının,m.0 ve M2.0 yardımcı rölesinin çalıştırılması M0. M0.3 M. M.2 I0.5 M.0 T6 T7 I0.6 I0.7 AA AA2 AA3 IN TON M.0 600 M0.3 I0.5 T40 M2.0 T6 I0.6 AA AA2 IN T40 TON < I T7 I0.7 800 AA3 M2.0 Network 7 M motorunun ve zamanlayıcısının çalıştırılması,t6, T7' nin kullanılma amacı gün içerinde diğerine göre daha az çalışan motorun devreye girmesini sağlamaktır. M.0 M3.2 I0.5 M2.0 AA IN TON I0.6 I0.7 M0.3 AA2 AA3 32000 Network 8 T38, T4 zamanlayıcısının, M. ve M4. yardımcı rölesinin çalıştırılması. M0. M0.3 T6 I0.5 AA T6 T7 I0.7 AA3 M.0 M.2 I0.6 T38 AA2 M. T38 IN TON M. 600 M0.3 I0.6 T4 M2. T6 <I I0.5 AA AA2 IN T4 TON T6 T7 I0.7 800 AA3 M2. 243
Network 9 M2 motorunun ve T6 zamanlayıcısının çalıştırılması,t6, T7' nin kullanılma amacı gün içerinde diğerine göre daha az çalışan motorun devreye girmesini sağlamaktır. M. I0.6 M3. Q0.2 M2. AA2 T6 IN TON I0.5 I0.7 32000 AA M0.3 AA3 Network 0 T39, T42 zamanlayıcısının, M.2 ve M2.2 yardımcı rölesinin çalıştırılması. M0. M0.3 T7 T7 T6 I0.5 I0.6 M.0 M. I07 AA3 T39 M.2 T39 IN TON AA M.2 AA2 600 M0.3 T7 I0.7 T42 M2.2 I0.5 AA3 AA T7 < I 800 T6 I0.6 AA2 IN T42 TON M2.2 Network M3 motorunun ve T7 zamanlayıcısının çalıştırılması,t6, T7' nin kullanılma amacı gün içerinde diğerine göre daha az çalışan motorun devreye girmesini sağlamaktır. M.2 I0.7 M3.0 Q0.3 M2.2 AA3 T7 IN TON I0.5 I0.6 32000 AA AA2 M0.3 244
Network 2 Depodaki su seviyesi LS2 seviyesinde ise ancak 2 motor beraber çalışabilsin. M0.3 Q0.2 M3.0 Q0.3 M3. Q0.2 Q0.3 M3.2 Network 3 3 zaman rölesinin (, T6,T7) değeri 32.000 olduğunda üç zaman rölesi de resetlensin. Dolayısıyla üç zaman rölesinin çıkışı ve değerleri sıfırlanır. Her üç zaman rölesinin çalışma süresi 53.3333 dakikayı doldurduğunda çıkışları ve zaman değerleri sıfırlanır. 32000 T6 32000 T7 32000 3 Şekil2.8 : Örnek 7 için LADDE devresi Örnek 8 : Bant sisteminde hareketli cisimleri algılayan bir sensör 4. 5. ve 6. cisimleri başka bir banda aktaracak olan selenoid çalıştıracak bir işlem gerçekleştirecektir. Network : Bant motorunun çalıştırılması I0.0 S Network 2 : Bant motorunun durdurulması I0. Network 3 : Yukarı sayıcının programlanması I0.2 sensör C0 P CU CTU C0 P Komut listesi (STL) programı NETWOK LD I0.0 S, NETWOK 2 LD I0.0, NETWOK 3 LD A I0.2 EU LD C0 EU O SM0. CTU 0, +25 SM0. 25 PV Bu değer 7 ile 32767 arasında herhangi bir değer olabilir. NETWOK 4 LDW>= C0,4 AW<= C0,6 Network 4 : Band değiştiren selenoid valfin çalıştırılması C0 4 C0 6 Şekil2.9 : Örnek 8 için LADDE devresi 245