ALKOL ve UYUŞTURUCU MADDE ENTOKSİKASYONU Prof. Dr. Sermet Koç İ.Ü.Cerrahpaşa a Tıp T p Fakültesi Adli Tıp T p Anabilim Dalı
ALKOL İnce, öğütülmüş toz; pudra, Göze çekilen sürme s (Arapça) a) Alcohol (İsp.) Alcool (Fr.)
Özellikleri Ne asit, ne baz özellik gösterg OH grubu ile kolay reaksiyona girer Çoğu u renksiz bir sıvıs bazen katı; ; 12 karbon atomu > Sanayide ara madde olarak kullanılır Deterjan, yumuşat atıcı,, emülsiyonla lsiyonlaştırıcı yağlama ve köpürtk rtücü,, parfüm yapımında kullanılır.
ETİL ALKOL (Etilen Glikol) Formülü: : CH 3 CH 2 0H Özellikleri * Renksiz, yanıcı,, yoğunlu unluğu u 0,78 g/ml * Erime noktası: - 117,3 C Kaynama noktası: : 78,5 C
Elde Edilişi - 1 Fermantasyon yolu: * C 6 H 2 O 6 - Maya 2C 2 H 5 OH + 2CO 2 * % 15-17 17 oranında nda ferm.. (-)( * Örnekler; bira, şarap, vermut, likör * Fermantasyon ürünleri: Alifatik alkoller, aldehitler, esterler, ketonlar, organik asitler, metil alkol
Distilasyon yolu Elde Edilişi - 2 * Etil alkol kaynatılarak sudan ayrılır. r. * Örnekler: rakı,, votka, cin, viski, kanyak,... Karma yol
Vücuda alımı: : Oral Etil Alkol Yüksek ateş tedavisinde; dermal yol (hatalı) Emilimi: % 20 mideden % 80 ince bağı ğırsaklardan * AğıA ğız, yemek borusu, K.B. önemsiz * 1,5-3 3 saatte tamamlanır. * İçkilerde % 15-30 oranında nda emilim ( )(
Etil Alkol Dokular içerdikleri i su miktarı ile orantılı olarak alkol tutar Kemik ve yağ dokusunda ( )( Konsantrasyon değeri eri kan da 1 birim ise: Serum, BOS: 1,15; idrar, tükürük; t k; 1,3 Beyin: 0,9; alveol havası 0,0005 birimdir.
Metabolizması NAD NADH Etil Etil alkol Asetaldehit Asetat H 2 O, CO 2 ADH % 90 KC de metabolize olur % 10 Solunum, idrar,...
Kan alkol seviyesini etkileyen faktörler Alınan alkolün n miktarı İçim hızı, h şekli (gıda?) Kişiye iye ait faktörler: Cinsiyet, yaş,, kilo, fiziksel yapı, diabet v.b. durum, psikojenik faktörler, tolerans,...
Kan alkol düzeyindeki d düşme d saatte * 10-25 mg/100 ml arasında değişir ir - Erkeklerde: 18 mg/100 ml - Kadınlarda: 15 mg/100 ml Örnek: Bir trafik kazasından 4 saat sonra ölçülen değer er 40 mg/100 ml ise, olay sırass rasında yaklaşı şık k 110 mg/100 ml dir dir.
Muayene Aydınlatma Nörolojik bir muayenedir Klinik bulgular Alkolmetre Ayırıcı tanı
Orijin Kaza Gizli intihar Cinayet (?)
Ölüm Mekanizmaları a) Lethal doz Lethal doza bağlı ölümlerde doz - 300-350 350 mg/100 ml - 150-200 mg/100 ml hipnotikler, MSS depressanları,,...ile birlikte
b) Ortak nedenler - Hastalıklar (Kalp yetm.. KOAH,...) c) Komplikasyonlar - Gıda aspirasyonu - Akciğer ödemi, pnömoni moni,, beyin ödemi d) Travmalar (kaza, cinayet, intihar) - Trafik kazası,, düşme, d saldırılar, lar,...
Otopsi Bulguları Nonspesifiktir * Akciğer ödemi, beyin ödemi * Mide mukozasında kanamalar, akut gastrit,.. * Gıda G aspirasyonu,, v.b. komplikasyonlar Alkoliklerde bulgular zengin.
METİL ALKOL Sanayide kullanılır. Enerji amaçlı olarak, arıtım m işlerinde, i lerinde, Kolay elde edilebilir. Diğer alkollere göre g ucuzdur. * İspirto nedir?
İlk tadı ve kokusu içmeye i elverişsizdir. İleri distilasyon aşamalarında içmeye i uygun hale gelir.
Metil alkolün lethal miktarı değişken. 15 ml 500-600 ml metil alkol(%40 lık) k) Ortalama 30 ml metil alkol lethal kabul edilir. Kan alkol seviyesi % 30-40 mg/100 ml Hayati tehlike % 70-80 mg/100 ml lethal kabul edilmekte.
Etil alkole oranla yaklaşı şık k 5 kez daha yavaş metabolize olur. alkol dehidrogenaz Metanol Formaldehit (hız z sınırls rlı) (hızl zlı) 8-24 saat içindei inde Folat 1-2 dak.. içini in Formik asit CO 2 +H 2 O
Formik asit Eliminasyonu yavaş,, birikimi fazla; ölümden sorumlu madde. (Formaldehit formik asitten 33 kat daha toksik!)
Klinik: Bulantı-kusma Baş ağrısı,, baş dönmesi, Karın n ağrısı, a konvulsiyon (sss bulguları) Görme kaybı körlük k (optik nöritis)-8-24 saat sonra Formik asit ametolik asidoz (bikarbonat ) ) PH ( )( laktik asit sentezi( ) PH( ) Solunum depresyonu Dolaşı şım m depresyonu
Kimyasal inceleme: : Kan ve idrarda metil alkol ve formik asit saptanması (Gaz kromotografisi) Metanolun iş yerlerinde kabul edilebilir maksimum atmosfer konsantrasyonu 200 ppm
Etilen Glikol Sanayide değişik ik amaçlarla kullanılır( r(antifiriz,,..) Çocuklarda entoksikasyon fazla
1. faz: ataksi,, uyuşukluk ukluk (konvulsif( tipde koma) 2 faz: metabolik asidoz -Böbrek tubulüslerinde tıkanma. İdrarda kalsiyum oksalat kristalleri (Anüri) - Tubulopati - Pulmoner ödem - Myokard lezyonları - Solunum depresyonu
Öldürücü doz 15-20 ml Kanda oksalat ( );( idrarda formaldehit ( )(
İzopropil Alkol % 70 lik solüsyonu syonu antiseptik Fatal doz ~ 200 ml Kan ve idrarda: izopropil alkol ( ),( aseton ( )(
UYUŞTURUCU MADDE ENTOKSİKASYONLARI Sorunlar: En önemli sağlık k sorunlarından ndan biri! Toplumun; özellikle çocuk ve gençlerin eğitimi yetersiz. Hekimlerin eğitimi e yetersiz! Koruyucu sağlık k hizmetleri yetersiz! Kavram kargaşas ası var.
Uyuşturucu( narkotik) madde tanımı: Gerçek ek anlamı Yalnızca haşha haştan elde edilen afyon, morfin v.b. uyuşturucu maddeleri kapsar. - Uyuşturucu/uyutucu; duygusuzluk, ilgisizlik, uyku hali yapan tüm t m ilaçlar lar (madde). Geniş anlamı Uyuşturucu/uyutucu maddeler dışında; uyarıcı, hallüsinojen sinojen,..,..psikotrop tüm m ilaç veya ilaç olmayan kimyasal maddeleri kapsar. * Hukuken geniş anlamı geçerlidir. erlidir. (TCK Md. 188-192 192,.)
Uyuşturucu turucu-uyutucu uyutucu maddeler Morfin, eroin, kodein, benzodiazepinler,.. Uyarıcı maddeler Amfetamin, kokain,.. Hallüsinojenler LSD, meskalin,, esrar,.....
TCK Madde 34 - Alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma durumu. (1) Geçici bir nedenle ya da irade dışıd alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle, işledii lediği i fiilin hukukî anlam ve sonuçlar larını algılayamayan layamayan veya bu fiille ilgili olarak davranış ışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye iye ceza verilmez. (2) İradî olarak alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisinde suç işleyen kişi i hakkında birinci fıkra f hükmü uygulanmaz.
TCK Madde 188-192 192 -Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin imal ve ticareti ile ilgili suçlar düzenlenmid zenlenmiştir.
İtiyat Kavramı =Alış ışkanlık= k=habitutation Psikolojik Bağı ğımlılık Tolerans, Fiziksel bağı ğımlılık Ø
= Addiction İptila Kavramı Fiziksel Bağı ğımlılık Tolerans (+), Yoksunluk Sendromu (+)
OPİUM ENTOKSİKASYONUNA BAĞLI ÖLÜMLER Opos (Eski Yunanca): Özsu Opion (Yun.) Opium (Lat.) = Afyon
Haşha haş: Papaver somniferum Gelincikgillerden bir bitki Olgunlaşmam mamış kapsülü çizilince süt s gibi beyaz, yapış ışkan bir sıvıs çıkar. Sonra, havanın n etkisi ile kahverengine dönüşür. afyon sakızı
Afyon Grubu Narkotikler(=Opiumlar) I. Afyonun Doğal Alkoloidleri a) Penantren Grubu Afyon Alkoloidleri MORFİN KODEİN TEBAİN OKSİMORFON b) İzokinolein Grubu Afyon Alkoloidleri PAPAVERİN NARSEİN NARKOTİN
II. Yarı Sentetik Narkotik Analjezikler * Fenantren Grubu alkoloidlerin a) Esterleşme ürünleri EROİN b) Oksitlenme ürünleri DİLAUDİD DİONİN DİKODİD c) Oksitlenme ve esterleşme ürünleri PARAKOİD FOLKODİN METOPON ELVORFAN
III. Sentetik Analjezikler MEPERİDİN FENAZOSİN ANİLER LERİDİN ETANSÜLFAT ALFAPRODİN PİMİNODİN METADON
MORFİN (C (C 17 H 19 NO NO 3 ) =Morphium, Morphia, Morphina Yunan mitolojisinde uyku ve rüya r tanrısı Morpheus tan gelir. Ancak, 1804-5 5 yıllary llarında bulunmuştur. Afyonun en önemli alkoloidi. Bu gurubun protipi.
İyi kalitede afyon, % 9-149 arası susuz morfin içerir. i Türk afyonunun içerdii erdiği alkoloid, haşha haşın n cinsi, ekiliş,, elde ediliş zamanı ve toprağa a bağlı olarak değişir. ir. % 10-25 alkoloid,, % 35-40 suda eriyen maddeler, % 35-40 suda erimeyen madde ve nem içerir. i
Vücuda alımı: - Subkutan alınır. -Bazen (haz almayanlar) IV de alır. Burna solüsyon syon halinde de uygulanabilir. Emilimi: Alınma yoluna bağlı SC % 60 ı ilk 30 dk emilir. Burundan daha çabuk.
Atımı: % 90 ı 24 saatte glomerül filtrasyon ile atılır. % 65-70 konjuge morfin, % 10 morfin 3 ethenalsülfat lfat,, % 1 normorfin. Lethal Doz (yetişkin): 200 mg. Bağı ğımlılarda larda 10 kat fazlası tolere edilebilir.
KODEİN (C (C 18 H 21 NO NO 3 ) = Metil Morfin, Morfin monometil eter, morfin 3-metil 3 eter codicept. İlk kez 1832 de izole edilmiştir. Vücuda alımı: : Genellikle oral alınır. SC ve İV V olarak da kullananlar vardır. r.
Ekspektoran ve analjeziklerden elde edilmekte. Atımı: : % 84 ü 24 saatte idrarla atılır. % 40-70 konjuge kodein, % 5-105 konjuge morfin, % 10-20 norkodein.
Lethal doz (yetişkin): 800 mg. Bağı ğımlılarda larda 10 kat fazla Çocuklarda 40 mg. toksik etki.
EROİN (:C 21 H 23 NO 5 ) = Diasetil morfin, diamorfin, asetomorfin. Heroine(Heroique Heroique) cesur, asil, yüksek y anlamına na gelir. İlk olarak 1898 de sentezlenmiş (Bayer den Dresser adlı kimyacı) İlk kez morfinomanlarda sık k görülen g Tbc öksürüğünün n tedavisi için i in kullanılm lmış.
Sonraları,, morfin bağı ğımlılığıığı tedavisinde kullanılm lmış. Etkisi, morfinden 2-32 3 kat daha güçg üçlü. 8-10 yıl y l sonra morfinden daha güçg üçlü bağı ğımlılık k vazgeçilmi ilmiş. 1936, Türkiye: T yaptığı anlaşı şılınca Harika ilaç!! Zihni açar, a ar, neşelendirir. elendirir.
Değişik ik katkı maddeleri içerir. i En fazla % 87 saflıkta. Eroin içerii eriği - Hammadde - Seyrelticiler: laktoz, fruktoz,, karbonat,.. - Katkı maddeleri: kinin, prokain, amfetamin, salisilik asit, striktin,.. + İmalat safsızl zlıkları + Hammadde safsızl zlıkları
Vücuda alımı: : genellikle İV Emilimi: HızlH zlı,, yarı ömrü 20 dk. Atımı: : % 80 i i 24 saatte. Başlıca atım ürünü: : morfin 3 glukuronit % 0.1 bozulmadan atılır. Letal doz: 200 mg; 10 kat fazla olabilir.
Klinik MSS Belirtileri: Analjezi Uyuşukluk(eklemlerde ukluk(eklemlerde ağıa ğırlaşma, vücut ısısı ) Ruhi değişiklikler( iklikler(öfori, depressif değ.) Bilinç bulanıkl klığı
Solunum Sistemi: Solunum etkilenir Depresyon Akciğer ödemi Kardiovasküler Sistem: Belirsiz Ortostatik hipotansiyon
GİS S Belirtileri: Bulantı,, kusma Dermal Etkiler: Isınma hissi, hiperemi, pruritis,, terleme, urtiker İdrar yapma güçg üçleşir, idrar azalır Myozis
Yoksunluk Sendromu (Abstinance Syndrome, Withdrawal Symptoms) Belirtiler maddeyi alması gereken zamandan biraz önce başlar. 8-12 saat sonra: lakrimasyon, rinore,, terleme 36-72 saat sonra ( )
- Artan irritabilite - uykusuzluk - Anoreksi - lakrimasyon - yoğun terleme - GIS semp.(bulant.(bulantı,kusma, ağrı,diarea diare) - Sol sayısı ( ) - kan basınc ncı ( ) - Flash - Kaz derisi görünümü g (pilomotor aktivite) - SSS hipereksitabilitesi - Ejakülasyon lasyon,, orgazm. 7-88 gün g n sonra kendiliğinden inden iyileşme.
Orijin Kaza - Doz aşıa şımı, - tolerans bozulması, - Madde safsızl zlığı! İntihar - Altın n vuruş Cinayet (?) araştırılmal lmalı!
Otopsi Bulgular nonspesifik. İğne izleri, keloid, abse Akciğer ödemi(narkotik A.C.) Organlarda komplikasyon bulguları. Materyal alımı önemli.
Ölüm Mekanizmaları Solunum depresyonu Gıda aspirasyonu(% 5-6) 5 Anaflaktik reaksiyonlar Geç komplikasyonlar * İstanbul adli otopsilerinde eroin ölümleri yılda ort.. 60-80 olgu(3200 otopside)
Diğer Önemli Entoksikasyonlar Kokain Amfetaminler(Ecstasy Ecstasy,captogon,,,) Esrar LSD(liserjik asit dietil amid) Meskalin(meksika kaktüsü,, siyah mantar) Phensiklidin(melek tozu) Volatil ve solvent maddeler(!)