TOPLUMSAL STATÜ AÇISINDAN KADININ GİYSİ TERCİHLERİNİ ETKİLEYEN ETMENLER

TOPLUMSAL STATÜ AÇISINDAN KADININ GİYSİ TERCİHLERİNİ ETKİLEYEN ETMENLER Yrd. Doç. Dr. Emine KOCA Dr. Meryem ARGA ŞAHİNOĞLU Yrd. Doç. Dr. Fatma KOÇ Dr. Beyhan PAMUK Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Eğitimi Bölümü Özet Kadının psiko-sosyal yaşantısını ve estetik anlayışını en iyi yansıtan unsurlardan biri olan giyim, kişisel bir duruşun biçimsel simgesi haline gelerek, teknik boyutlarının ötesinde moda olgusu ile bütünleşerek etkinliğini göstermektedir. Kadınların sosyal yapıdaki aktiviteleri, kültürel birikimi, estetik anlayışı ve çalışma hayatı ile toplumda bir sosyal mevki edinme çabaları içinde, giysi şekli ve stili büyük önem taşımaktadır. Ancak kadınların giysi tercihleri çeşitli faktörlerden etkilenmektedir. Bu noktadan hareketle yapılan araştırmada, kadınların giysi seçimlerini etkileyen etmenlerin belirlenmesi hedeflenmiştir. Araştırmanın materyalini, Ankara ilinde ikamet eden 400 kadından rastlantısal (Random) olarak seçilen, araştırmaya katılmaya gönüllü kişilerden anket yardımıyla elde edilen veriler ve ilgili kaynaklar oluşturmaktadır. Verileri toplamak amacıyla; hazırlanan ankette örnekleme ilişkin genel bilgiler, giysi eşyasını temin etme şekilleri, tercih ettikleri giysi türleri ve giysi tercihlerini etkileyen psikolojik ve sosyal etmenleri belirlenmeye yönelik sorulara yer verilmiştir. Elde edilen veriler SPSS 17.0 yazılımından yararlanılarak analiz edilmiştir. Toplum içerisinde farklı statülerde bulunan kadınlardan anket yardımıyla elde edilen verilerin, çalışma durumları değişkenine göre çapraz tablolarda frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tablolarda yer alan bulgular gerek kendi içerisinde, gerekse birbirleriyle ilişkilendirilerek tartışılmıştır. Giysi temin etme şekilleri, tercih ettikleri giysi türleri, giysi tercihlerini etkileyen psikolojik ve sosyal etmenler ile çalışma durumları arasındaki ilişkiyi belirlemek için ² ilişki analizi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda kadınların giysilerini mağazadan satın aldıkları, spor giyimi daha fazla tercih ettikleri, giysi satın alırken en çok rahatlığına, vücuda uygunluğuna, uygun fiyatlı olmasına dikkat ettikleri, dini inançlarının, geleneklerinin giysi tercihlerini etkilediği ve saygınlık kazanmada giysinin çok önemli olduğunu düşündükleri belirlenmiştir. 1.Giriş Anahtar kelimeler:kadın, giysi tercihleri, psiko-sosyal etmenler Giyim, insanlar için önceleri dış etkenlerden korunma ve bir örtünme aracı olarak ortaya çıkmış,ilerleyen tarihi süreç içerisinde giysiye her gün yeni bir anlam yüklenmiştir. Önceleri çevresel koşullardan korunma anlamı taşıyan giysiler daha sonra toplumsal bir statünün, bir mesleğin, siyasi bir bakış açısının yada kişisel bir duruşun biçimsel simgesi haline gelerek, teknik boyutlarının ötesinde sosyolojinin, sosyal psikolojinin, ekonominin ve daha birçok farklı disiplinlerin ilgi alanı içinde önemli bir yer bulmuştur. Davis e (1992)göre, giyim görüntüye dayanan bir iletişim aracıdır. Bir anlamda kişinin kendisini ifade etme biçimidir. Davis, kişinin mesleği, cinsiyeti, yaşla ilgili olarak belirleyici nitelikleri, mesai dışı lardaki eğilimleri, yerel ve dinsel kimlikleri, politik ve ideolojik eğilimleri ve daha birçok özelliği giydiği giyside kendini hissettireceğini belirtmektedir Giyim, içerisinde bulunduğu toplumun inanç, kültür, yaşam tarzını üzerinde barındıran, diğer topluluklara görsel mesaj ileten bir araç halini almıştır. Mertebeleşmenin hakim olduğu geleneksel toplumlarda giyim;kişinin içinde bulunduğu sosyal sınıfın özelliklerini yansıtmaktadır. (Barbarosoğlu,2004, s.9).giyim, insanın kişisel duygu ve

düşüncelerini yansıtma, saygınlık kazanma, bir guruba ait olma yada kendini ispatlama yoluyla toplumsal ilişkilerini etkileyen bir faktör olarak da görülmektedir. Sosyo-psikolojik ihtiyaçları karşılama açısından giyim, bir topluma yada bir kültüre ait olma hissi sağlar, insanların toplumdaki rollerinin bir işaretidir ve bir rolden diğerine geçiş yapmada yardımcı olmaktadır. Bütün bunların yanı sıra giyecekler insanların sosyal davranışlarını, değerlerini ve toplum içindeki sosyal değişmeyi de yansıtırlar (Yener,Tarihsiz,s.3) Kadının psiko-sosyal yaşantısını ve estetik anlayışını en iyi yansıtan unsurlardan biri olan giyim, kadınların sosyal yapıdaki aktiviteleri, kültürel birikimi, estetik anlayışı ve çalışma hayatı ile toplumda bir sosyal mevki edinme çabaları içinde, giysi şekli ve stili büyük önem taşımaktadır.kadınların doğal yapısında yer alan güzellik ve estetik anlayışlarının yanı sıra, bulundukları toplumun kültür yapısı, inançları ayrıca yüklendikleri diğer sorumluluklar (eş,anne vb.) kadının yaşam tarzını yönlendirdiği gibi giyim seçimlerini de etkilemektedir. Günümüzde yaşanan hızlı nüfus artışı, çalışan kadın sayısının artması, teknolojik ve sosyal alanlardaki gelişmeler, kadınların giysi tercihlerini etkilemektedir. Ancak çalışan kadın iş ortamında ve günlük yaşamında giysiyi sadece giyimli olmak için tercih etmemektedir. Giysi ile daha çok bir kimlik duygusu yaratabilmek, kim olarak algılanmayı arzu ettiğini belirtebilmek amacıyla tüketmektedir (Bocock,1997,s.27) Kadınların güzellik ve estetik kaygılarının yanı sıra bulundukları toplumların normları ve çalışma hayatı da göz önüne alarak giysi tercihlerini şekillendirdiği bilinen bir gerçektir. Bu noktadan hareketle yapılan araştırmada, kadınların çalışma durumlarına göre (çalışançalışmayan) giysi tercihlerinde etken olan bazı psiko-sosyal değişkenlerin incelenmesi amaçlanmıştır. 2. Araştırma Yöntemi Araştırmanın materyalini; Ankara ilinde ikamet etmekte olan 400 kadından rastlantısal (Random) olarak seçilen, araştırmaya katılmaya gönüllü kişilerden anket yardımıyla elde edilen veriler ve ilgili kaynaklar oluşturmaktadır. Araştırma verilerini elde etmek için kullanılan anket iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm araştırmaya katılan kadınlara ilişkin demografik özellikler ve giysi tercihlerine yönelik genel bilgileri belirlemeye yönelik sorulardan oluşmaktadır. İkinci bölümde ise kadınların giysi tercihlerinde rol oynayan psiko-sosyal etmenleri belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır. Uygulanan anket sonucunda elde edilen veriler SPSS 17.0 paket yazılımından yararlanılarak analiz edilmiştir. Kadınların giysi seçimini etkileyen etmenlere ilişkin elde edilen verilerin sayı ve yüzde değerleri çalışma durumlarına göre çapraz tablolarda verilmiştir. İlk olarak çalışmada 5 li likert ölçeği ile ölçülen 26 farklı değişken için ölçek geçerliliği/güvenilirliğini belirlemek amacıyla Cronbach Alfa (α) test istatistiği sonuçlarına bakılmıştır. Cronbach Alfa Katsayısının değerlendirilmesinde uyulan değerlendirme ölçütü 0.80 < 1.00 ise ölçek yüksek derecede güvenilirdir.araştırmada yapılan Cronbach Alpha (α) istatistiği = 0.931 olarak hesaplanmıştır. Bulunan bu sonuçlara göre veri toplama aracında

(ankette) kullanılan 26 adet ölçekli soruların geçerlilik ve güvenilirlik test sınamasında geçerliliği ispatlanmıştır. Sonuç olarak hem bütünsel anlamda, hem de ölçek bazında kullanılan soruların tümü için geçerlilik/güvenilirlik sağlanmıştır. Kadınların çalışma durumlarına göre giysi seçimini etkileyen etmenler arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını belirlemek amacı ile ² testi uygulanmıştır. Kadınların çalışma durumlarına göre giysi seçimini etkileyen etmenlerin gösterdiği anlamlı ilişki P<0.05 anlamlılık düzeyinde yorumlanmıştır. 3. Bulgular Ve Yorum Kadınların giysi seçimini etkileyen psiko-sosyal etmenleri belirlemek için planlanıp yürütülen araştırmada, uygulanan anket sonucu araştırmaya katılan kadınların demografik özellikleri ve giysi seçimini etkileyen etmenlere ilişkin bulgular aşağıda verilmiştir. Tablo 1. Araştırmaya Katılan Kadınların Demografik Özellikleri Sayı (%) Yaş Grupları 20-29 192 48,3 30-39 112 28,3 40-49 79 20,0 50-59 17 4,4 Medeni Durum Evli 228 57,0 Bekâr 153 38,3 Dul 13 3,3 Boşanmış 6 1,5 Eğitim Durumu İlkokul 26 6,5 Ortaokul 35 8,8 Lise 97 24,3 Ön lisans 25 6,3 Lisans 174 43,5 Lisans üstü 43 10,8 Çalışma Durumu Çalışıyor 254 63,5 Çalışmıyor 146 36,5 n:400 Demografik özelliklerine göre dağılımlarının yer aldığı Tablo 1 e göre ; araştırmaya katılan kadınların %48,3 ünün 20-29 yaş, %28,3 ünün 30-39 yaş, %20 sinin 40-49 yaş, %4,4 ünün 50-59 yaş aralığında olduğu, medeni durumlarına göre incelendiğinde %57 sinin evli, %38,3 ünün bekar olduğu, eğitim durumlarına göre incelendiğinde %43,5 ini lisans, %24,3 ünün lise, %6,3 ünün önlisans mezunu olduğu, çalışma durumlarına göre incelendiğinde %63,5 inin çalışan, %36,5 inin ise çalışmayan kadınlardan oluştuğu belirlenmiştir.

Tablo 2. Kadınların Aylık Giyim Masrafları, Temin Etme Şekli Ve Satın Alma Dönemleri Aylık Giyim Masrafı Sayı (%) 0-50 YTL 158 39,5 51-100 YTL 105 26,3 101-150 YTL 59 14,8 151-200 YTL 36 9,0 201 ve üstü 42 10,6 En Çok Tercih Ettiği Temin Etme Şekli Mağazadan alıyorum 310 77,5 Pazardan alıyorum 71 17,8 Terziye diktiriyorum 5 1,3 Kendim dikiyorum 14 3,5 Giysi Satın Almayı En Çok Tercih Ettikleri Dönemler Sezon başında 26 6,5 Sezon sonunda 81 20,3 Özel günlerde 12 3,0 İhtiyaç ında 155 38,8 Beğendiğim 126 31,5 n = 400 Tablo 2 de görüldüğü üzere araştırmaya katılan kadınların bir ay içerisindeki giyim masraflarına ait değerler incelendiğinde %39,5 inin 0-50 TL, %26,3 nün 51-100 TL, %9 unun 151-200 TL arasında olduğu görülmektedir. Katılımcıların giysilerini tercih etme şekline ilişkin olarak %77,5 nin giysilerini mağazadan temin ettiğini, %1,3 nün terziye diktirdiği belirlenmiştir.katılımcıların giysi satın almayı en çok tercih ettikleri dönemlere ilişkin olarak %38,8 i giysilerini ihtiyaç ında, %31,5 nin beğendiği satın almayı tercih ettikleri belirlenmiştir. Tablo 3. Kadınların Tercih Ettikleri Giyim Tarzları Giyim Tarzları Hiçbir Nadiren Bazen Sıklıkla Her S % S % S % S % S % ² P Spor Klasik Abiye Otantik Çalışan 9 3,5 23 9,1 65 25,6 94 37,0 63 24,8 Çalışmayan 11 7,5 17 11,6 35 24,0 52 35,6 31 21,2 Toplam 20 5,0 40 10,0 100 25,0 146 36,5 94 23,5 Çalışan 6 2,4 28 11,0 75 29,5 89 35,0 56 22,0 Çalışmayan 2 1,4 33 22,6 49 33,6 43 29,5 19 13,0 Toplam 8 2,0 61 15,3 124 31,0 132 33,0 75 18,8 Çalışan 57 22,4 98 38,6 58 22,8 32 12,6 9 3,5 Çalışmayan 44 30,1 74 50,7 22 15,1 3 2,1 3 2,1 Toplam 101 25,3 172 43,0 80 20,0 35 8,8 12 3,0 Çalışan 91 35,8 76 29,9 59 23,2 20 7,9 8 3,1 Çalışmayan 82 56,2 31 21,2 22 15,1 8 5,5 3 2,1 Toplam 173 43,3 107 26,8 81 20,3 28 7,0 11 2,8 4,224 0, 377 14,006 0,007 20,592 0,000 15,694 0,003

Tablo 3 de, kadınların giyim tarzlarının çalışma durumlarına ilişkin bulgular incelendiğinde; en fazla yığılmanın spor (%36,5) ve klasik (33,0) giyimde sıklıkla seçeneğinde olduğu belirlenmiştir. Abiye giyim için (%43,0) nadiren ve otantik giyim (%43,3) için hiçbir seçeneklerinde en fazla yığılmaların olduğu görülmektedir. Tablo 3, çalışma durumlarına göre ele alındığında çalışan kadınların spor ve klasik giyim tarzlarını büyük çoğunlukla tercih ederken abiye ve otantik giyim tarzını, çalışmayan kadınlara oranla daha çok benimsedikleri görülmektedir. Yapılan χ² ilişki analizi sonucunda; kadınların çalışma durumları değişkenleri ile abiye, otantik ve klasik giyim değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki göstermektedir. Tablo 4. Kadınların Tercih Ettikleri Giysi Türleri Giysi Türleri Hiçbir Nadiren Bazen Sıklıkla Her S % S % S % S % S % ² P Etek Kumaş Pantolon Kot Pantolon Çalışan 10 3,9 43 16,9 91 35,8 69 27,2 41 16,1 Çalışmayan 9 6,2 34 23,3 35 24,0 34 23,3 34 23,3 Toplam 19 4,8 77 19,3 126 31,5 103 25,8 75 18,8 Çalışan 21 8,3 22 8,7 47 18,5 98 38,6 66 26,0 Çalışmayan 17 11,6 39 26,7 38 26,0 33 22,6 19 13,0 Toplam 38 9,5 61 15,3 85 21,3 131 32,8 85 21,3 Çalışan 25 9,8 19 7,5 52 20,5 68 26,8 90 35,4 Çalışmayan 36 24,7 17 11,6 16 11,0 22 15,1 55 37,7 Toplam 61 15,3 36 9,0 68 17,0 90 22,5 145 36,3 Çalışan 102 40,2 74 29,1 40 15,7 24 9,4 14 5,5 Şort Çalışmayan 73 50,0 34 23,3 27 18,5 9 6,2 3 2,1 Toplam 175 43,8 108 27,0 67 16,8 33 8,3 17 4,3 Çalışan 8 3,1 50 19,7 80 31,5 86 33,9 30 11,8 Gömlek Çalışmayan 13 8,9 32 21,9 47 32,2 41 28,1 13 8,9 Toplam 21 5,3 82 20,5 127 31,8 127 31,8 43 10,8 Bluz Çalışan 7 2,8 22 8,7 67 26,4 98 38,6 60 23,6 Çalışmayan 5 3,4 23 15,8 36 24,7 57 39,0 25 17,1 Toplam 12 3,0 45 11,3 103 25,8 155 38,8 85 21,3 Çalışan 31 12,2 94 37,0 72 28,3 41 16,1 16 6,3 Elbise Çalışmayan 30 20,5 44 30,1 39 26,7 17 11,6 16 11,0 Toplam 61 15,3 138 34,5 111 27,8 58 14,5 32 8,0 Çalışan 15 5,9 52 20,5 90 35,4 72 28,3 25 9,8 Ceket Çalışmayan 17 11,6 35 24,0 48 32,9 34 23,3 12 8,2 Toplam 32 8,0 87 21,8 138 34,5 106 26,5 37 9,3 Çalışan 104 40,9 81 31,9 42 16,5 17 6,7 10 3,9 Yelek Çalışmayan 64 43,8 37 25,3 25 17,1 9 6,2 11 7,5 Toplam 168 42,0 118 29,5 67 16,8 26 6,5 21 5,3 Hırka Çalışan 2 0,8 16 6,3 46 18,1 99 39,0 91 35,8 Çalışmayan 1 0,7 13 8,9 27 18,5 57 39,0 48 32,9 Toplam 3 0,8 29 7,3 73 18,3 156 39,0 139 34,8 10,118 0,038 37,959 0,000 25,836 0,000 7,463 0,113 7,790 0,100 6,237 0,182 9,399 0,052 5,673 0,225 3,876 0,423 1,120 0,891

Kazak Mont Manto Çalışan 3 1,2 13 5,1 43 16,9 115 45,3 80 31,5 Çalışmayan 3 2,1 6 4,1 27 18,5 57 39,0 53 36,3 Toplam 6 1,5 19 4,8 70 17,5 172 43,0 133 33,3 Çalışan 12 4,7 21 8,3 59 23,2 99 39,0 63 24,8 Çalışmayan 15 10,3 14 9,6 24 16,4 51 34,9 42 28,8 Toplam 27 6,8 35 8,8 83 20,8 150 37,5 105 26,3 Çalışan 31 12,2 19 7,5 56 22,0 92 36,2 56 22,0 Çalışmayan 22 15,1 24 16,4 21 14,4 42 28,8 37 25,3 Toplam 53 13,3 43 10,8 77 19,3 134 33,5 93 23,3 2,282 0,684 7,434 0,115 12,293 0,015 Kadınların günlük yaşantıda tercih ettikleri giysi türlerine ilişkin bulguların yer aldığı Tablo 4 incelendiğinde; kadınların alt beden giysilerinde en fazla yığılmanın kot pantolonda (%36,3) her seçeneğinde, kumaş pantolonda (%32,8) sıklıkla seçeneğinde, etekte (%31,5) bazen seçeneğinde, şortta (%43,8) hiçbir seçeneğinde olduğu görülmektedir. Kadınların üst bedenlerine ait giysi tercihleri incelendiğinde; gömleğin (%31,8) bazen ve sıklıkla seçeneklerinde eşit oranlarda dağılımı görülmektedir. Diğer üst giysi türlerinden bluzda (%38,8) sıklıkla, elbisede (%34,5) nadiren, cekette (%34,5) bazen, yelekte (%42,0) hiçbir seçeneklerinde en fazla yığılmaların olduğu belirlenmiştir. Kadınların üst bedenlerine ait olan giysi türlerinden mevsimsel özellikler gösteren; kazak (%43,0), hırka (%39,0), mont (%37,5), manto (%33,5) tercihlerinde en fazla oranların sıklıkla seçeneklerinde olduğu görülmektedir. Tablo 4, kadınların çalışma durumlarına göre incelendiğinde; çalışan kadınların kumaş pantolon ve gömleği çalışmayan kadınlara göre daha çok tercih ettikleri görülmektedir. Bunun nedenleri arasında çalışma ortamında resmi bir görünüme sahip olmanın yanısıra rahat giysi tarzını tercih etmeleri yer almaktadır.yapılan χ² ilişki analizi sonucunda; kadınların çalışma durumları değişkenleri ile etek, kumaş pantolon, kot pantolon, elbise ve manto değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Tablo 5. Kadınların Giysi Kumaşlarında Tercih Ettikleri Özellikler Kumaş Özellikler Leke tutmamalı Sık yıkamaya dayanıklı olmalı Ütü tutmalı Çabuk kurumalı Hiçbir Nadiren Bazen Sıklıkla Her S % S % S % S % S % Çalışan 5 2,0 9 3,5 18 7,1 51 20,1 171 67,3 Çalışmayan 4 2,7 3 2,1 8 5,5 20 13,7 111 76,0 Toplam 9 2,3 12 3,0 26 6,5 71 17,8 282 70,5 Çalışan 1 0,4 6 2,4 16 6,3 50 19,7 181 71,3 Çalışmayan 0-3 2,1 7 4,8 21 14,4 115 78,8 Toplam 1 0,3 9 2,3 23 5,8 71 17,8 296 74,0 Çalışan 3 1,2 6 2,4 9 3,5 45 17,7 191 75,2 Çalışmayan 0-2 1,4 7 4,8 29 19,9 108 74,0 Toplam 3 0,8 8 2,0 16 4,0 74 18,5 299 74,8 Çalışan 3 1,2 13 5,1 23 9,1 50 19,7 165 65,0 Çalışmayan 1 0,7 8 5,5 11 7,5 23 15,8 103 70,5 ² P 4,421 0,352 3,153 0,533 2,793 0,593 1,721 0,787

Kırışmamalı Renkleri çabuk solmamalı Deforme olmamalı Toplam 4 1,0 21 5,3 34 8,5 73 18,3 268 67,0 Çalışan 4 1,6 5 2,0 16 6,3 41 16,1 188 74,0 Çalışmayan 1 0,7 4 2,7 9 6,2 25 17,1 107 73,3 Toplam 5 1,3 9 2,3 25 6,3 66 16,5 295 73,8 Çalışan 3 1,2 2 0,8 9 3,5 31 12,2 209 82,3 Çalışmayan 0-1 0,7 6 4,1 16 11,0 123 84,2 Toplam 3 0,8 3 0,8 15 3,8 47 11,8 332 83,0 Çalışan 2 0,8 3 1,2 10 3,9 37 14,6 202 79,5 Çalışmayan 1 0,7 4 2,7 3 2,1 19 13,0 119 81,5 Toplam 3 0,8 7 1,8 13 3,3 56 14,0 321 80,3 0,896 0,925 1,982 0,739 2,516 0,642 Kadınların giysi kumaşlarında tercih ettikleri özelliklere ilişkin bulguların yer aldığı Tablo 5 incelendiğinde; araştırmaya katılan kadınların kumaş tercihlerinde en fazla yığılmanın renkleri çabuk solmamalı (%83), kumaş deforme olmamalı (%80,3), ütü tutmalı (%74,8), kırışmamalı (%73,8), sık yıkamaya dayanıklı olmalı (%74), leke tutmamalı (%70,5) değişkenlerinde her seçeneğinde olduğu belirlenmiştir. Tablo 6. Kadınların Giysi Satın Alırken Dikkat Ettiği Özellikler Özellikler Vücuda uygunluk Modaya uygunluk Rahatlık (konfor) Marka Model Kumaş kalitesi Dikim kalitesi Fiyat Hiçbir Nadiren Bazen Sıklıkla S % S % S % S % S % Çalışan 3 1,2 7 2,8 33 13,0 50 19,7 161 63,4 Çalışmayan 2 1,4 4 2,7 8 5,5 30 20,5 102 69,9 Toplam 5 1,3 11 2,8 41 10,3 80 20,0 263 65,8 Çalışan 17 6,7 36 14,2 61 24,0 69 27,2 71 28,0 Çalışmayan 19 13,0 26 17,8 43 29,5 38 26,0 20 13,7 Toplam 36 9,0 62 15,5 104 26,0 107 26,8 91 22,8 Çalışan 3 1,2 2 0,8 9 3,5 67 26,4 173 68,1 Çalışmayan 3 2,1 1 0,7 7 4,8 42 28,8 93 63,7 Toplam 6 1,5 3 0,8 16 4,0 109 27,3 266 66,5 Çalışan 40 15,7 53 20,9 65 25,6 50 19,7 46 18,1 Çalışmayan 39 26,7 29 19,9 47 32,2 19 13,0 12 8,2 Toplam 79 19,8 82 20,5 112 28,0 69 17,3 58 14,5 Çalışan 8 3,1 31 12,2 50 19,7 89 35,0 76 29,9 Çalışmayan 10 6,8 21 14,4 30 20,5 48 32,9 37 25,3 Toplam 18 4,5 52 13,0 80 20,0 137 34,3 113 28,3 Çalışan 3 1,2 27 10,6 41 16,1 82 32,3 101 39,8 Çalışmayan 4 2,7 11 7,5 29 19,9 47 32,2 55 37,7 Toplam 7 1,8 38 9,5 70 17,5 129 32,3 156 39,0 Çalışan 6 2,4 28 11,0 43 16,9 74 29,1 103 40,6 Çalışmayan 3 2,1 13 8,9 21 14,4 41 28,1 68 46,6 Toplam 9 2,3 41 10,3 64 16,0 115 28,8 171 42,8 Çalışan 6 2,4 11 4,3 25 9,8 46 18,1 166 65,4 Çalışmayan 3 2,1 6 4,1 13 8,9 32 21,9 92 63,0 Toplam 9 2,3 17 4,3 38 9,5 78 19,5 258 64,5 Her ² P 5,758 0,218 14,284 0,006 1,313 0,859 15,779 0,003 4,008 0,405 3,060 0,548 1,643 0,801 0,904 0,924

Kadınların giysi satın alırken dikkat ettiği özelliklere ilişkin bulguların yer aldığı Tablo 8 incelendiğinde; en fazla yığılmanın rahat olması (%66,5), vücuda uygun olması (%65,8), fiyatı (%64,5), dikim kalitesi (%42,8), kumaş kalitesinde (%39,0) her seçeneğinde ; model (%34,3), modaya uygunlukta (%26,8) sıklıkla seçeneğinde; markada (%28,0) ise bazen seçeneğinde olduğu görülmektedir. Tablo 6, çalışma durumları açısından incelendiğinde; çalışan kadınların çalışmayan kadınlara göre, satın aldıkları giysilerin modaya uygun olmasına, modeline ve markasına daha fazla dikkat ettikleri belirlenmiştir. Çalışmayan kadınların ise vücuda uygunluk ve dikim kalitesine çalışan kadınlara göre daha fazla dikkat ettikleri görülmektedir. Yapılan χ² ilişki analizi sonucunda; kadınların çalışma durumları değişkenleri ile modaya uygun olması, marka değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Görüşler Modayı yakından takip ederim Markalı ürünler tercihimdir Beğendiğim ürünlerin birkaç rengini alırım Eski giysilerimi modaya uygun hale getiririm Dini ve Ahlaki inancım giyimimi etkiler Gelenek ve görenekler giyimimi etkiler Aile yapım giyimimi etkiler Giysi seçerken çevremden etkilenirim Giysi seçerken reklâmlardan etkilenirim Tablo 7. Kadınların Giysi Tercihlerini Etkileyen Psiko-Sosyal Görüşleri Hiçbir Nadiren Bazen Sıklıkla S % S % S % S % S % Çalışan 29 11,4 52 20,5 60 23,6 67 26,4 46 18,1 Çalışmayan 29 19,9 37 25,3 39 26,7 30 20,5 11 7,5 Toplam 58 14,5 89 22,3 99 24,8 97 24,3 57 14,3 Çalışan 43 16,9 54 21,3 62 24,4 62 24,4 33 13,0 Çalışmayan 39 26,7 40 27,4 39 26,7 22 15,1 6 4,1 Toplam 82 20,5 94 23,5 101 25,3 84 21,0 39 9,8 Çalışan 102 40,2 60 23,6 60 23,6 24 9,4 8 3,1 Çalışmayan 55 37,7 39 26,7 30 20,5 13 8,9 9 6,2 Toplam 157 39,3 99 24,8 90 22,5 37 9,3 17 4,3 Çalışan 112 44,1 60 23,6 47 18,5 25 9,8 10 3,9 Çalışmayan 59 40,4 45 30,8 22 15,1 13 8,9 7 4,8 Toplam 171 42,8 105 26,3 69 17,3 38 9,5 17 4,3 Çalışan 35 13,8 37 14,6 52 20,5 74 29,1 56 22,0 Çalışmayan 10 6,8 9 6,2 25 17,1 45 30,8 57 39,0 Toplam 45 11,3 46 11,5 77 19,3 119 29,8 113 28,3 Çalışan 32 12,6 51 20,1 74 29,1 60 23,6 37 14,6 Çalışmayan 13 8,9 18 12,3 26 17,8 44 30,1 45 30,8 Toplam 45 11,3 69 17,3 100 25,0 104 26,0 82 20,5 Çalışan 34 13,4 42 16,5 57 22,4 74 29,1 47 18,5 Çalışmayan 11 7,5 17 11,6 24 16,4 44 30,1 50 34,2 Toplam 45 11,3 59 14,8 81 20,3 118 29,5 97 24,3 Çalışan 32 12,6 58 22,8 88 34,6 61 24,0 15 5,9 Çalışmayan 13 8,9 31 21,2 44 30,1 44 30,1 14 9,6 Toplam 45 11,3 89 22,3 132 33,0 105 26,3 29 7,3 Çalışan 54 21,3 63 24,8 76 29,9 49 19,3 12 4,7 Çalışmayan 38 26,0 49 33,6 33 22,6 21 14,4 5 3,4 Toplam 92 23,0 112 28,0 109 27,3 70 17,5 17 4,3 Her ² P 14,483 0,006 17,364 0,002 2,906 0,574 3,006 0,557 19,756 0,001 22,572 0,000 15,482 0,004 4,861 0,302 6,923 0,140

Saygınlık kazanmada giysinin önemli olduğunu düşünürüm Çalışan 16 6,3 30 11,8 52 20,5 66 26,0 90 35,4 Çalışmayan 10 6,8 15 10,3 29 19,9 45 30,8 47 32,2 Toplam 26 6,5 45 11,3 81 20,3 111 27,8 137 34,3 1,321 0,858 Giysilerin fiziğimi ortaya çıkarmasına dikkat ederim Çevremdeki insanlardan farklı giyinmek beni mutlu eder Moda olan ürünleri giymek beni mutlu eder Çalışan 56 22,0 58 22,8 63 24,8 37 14,6 40 15,7 Çalışmayan 45 30,8 29 19,9 31 21,2 23 15,8 18 12,3 Toplam 101 25,3 87 21,8 94 23,5 60 15,0 58 14,5 Çalışan 21 8,3 43 16,9 73 28,7 52 20,5 65 25,6 Çalışmayan 28 19,2 28 19,2 24 16,4 30 20,5 36 24,7 Toplam 49 12,3 71 17,8 97 24,3 82 20,5 101 25,3 Çalışan 40 15,7 55 21,7 48 18,9 62 24,4 49 19,3 Çalışmayan 38 26,0 38 26,0 38 26,0 23 15,8 9 6,2 Toplam 78 19,5 93 23,3 86 21,5 85 21,3 58 14,5 4,541 0,338 15,091 0,005 22,265 0,000 Tablo 7 de yer alan kadınların giysi tercihlerini etkileyen psiko-sosyal görüşlerine ilişkin bulgulara göre saygınlık kazanmada giysinin önemli olduğunu düşünüyorum (%34,3) her seçeneğinde, dini ve ahlaki görüşlerin (%29,8), aile yapısının (%29,5), gelenek ve göreneklerinin (%26) giyim tercihlerinde sıklıkla seçeneğinde, giysi seçiminde bulunduğu çevreden etkilenirim (%33), markalı ürünler kullanmayı tercih ederim (%25,3), modayı yakından takip ederim (%24,8) bazen seçeneğinde, giysi tercihlerinde reklamlardan etkilenirim (%28), moda olan ürünleri giyinmek mutlu eder (%23,3) nadiren seçeneğinde, eski giysilerimi modaya uygun hale getiririm (%42,8), beğendiğim ürünlerin birkaç rengini alırım (%39,3), giysilerimle fiziksel yapımı ortaya çıkarırım (%25,3) hiçbir seçeneğinde olduğu görülmektedir. Tablo 7 çalışma durumlarına göre incelendiğinde, çalışan kadınlar markalı ürünler kullanmayı daha çok tercih ettiği, modayı yakından takip ettiği ve moda olan ürünleri giyinmekten mutlu oldukları belirlenmiştir. Çalışmayan kadınların dini ve ahlaki görüşleri, gelenek ve görenekleri, bulundukları çevre giysi tercihlerini etkilerken, giysileriyle fark yaratmaktan mutlu oldukları görülmektedir. Yapılan χ² ilişki analizi sonucunda; kadınların çalışma durumları değişkenleri ile moda olan ürünleri giyinmek mutlu eder, gelenek ve görenek giyim tercihlerimi etkiler, dini ve ahlaki görülerim giyim tercihlerimi etkiler, markalı ürünler kullanmayı tercih ederim, modayı yakından takip ederim, giysilerimle fark yaratmaktan mutlu olurum, değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. SONUÇ Yapılan araştırma sonucu aşağıdaki bulgulara ulaşılmıştır; Araştırmaya katılan kadınlar 20-59 yaş aralığında yer alırken çoğunluğun evli, lisans mezunu ve çalışan kadınlardan oluştuğu belirlenmiştir. Araştırmaya katılan kadınların genel olarak bir ay içerisinde 0-50 TL arasında giyim masraflarına ayıldıkları, giysilerini mağazadan temin ettiğini, giysilerini ihtiyaç ında satın almayı tercih ettiklerini belirtmişlerdir. Kadınların çoğunlukla spor giyimi tercih ederken, çalışan kadınların abiye ve otantik giyim tarzını, çalışmayan kadınlara oranla daha çok benimsedikleri

görülmektedir. Kadınların günlük yaşantıda alt beden giysilerinde kot pantolonu, kumaş pantolon ve eteğe oranla daha çok tercih ettikleri görülmektedir. Kadınların üst giyimde bluz ve gömleği daha çok tercih ederken, mevsimsel özelliklerde kazağı daha çok kullandıkları belirlenmiştir. Kadınların giysilerinde renkleri çabuk solmayan, kumaşı deforme olmayan, ütü tutan, kırışmayan, sık yıkamaya dayanıklı olan, leke tutmayan kumaşları tercih ettikleri belirlenmiştir. Kadınların giysi satın alırken dikkat ettikleri hususların başında, vücuda uygun olması, rahat (konfor) ve uygun fiyat özellikleri gelmektedir. Çalışan kadınların çalışmayan kadınlara göre, satın aldıkları giysilerin modaya uygun olmasına, modeline ve markasına daha fazla dikkat ettikleri belirlenmiştir. Çalışmayan kadınların ise vücuda uygunluk ve dikim kalitesine çalışan kadınlara göre daha fazla dikkat ettikleri görülmektedir. Kadınların giysi tercihlerini etkileyen psiko-sosyal görüşlerine ilişkin olarak saygınlık kazanmada giysinin önemli olduğunu, dini ve ahlaki görüşlerin, aile yapısının, gelenek ve göreneklerinin giyim tercihlerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Çalışma durumlarına göre ele alındığında, çalışan kadınlar markalı ürünler kullanmayı daha çok tercih ettiği, modayı yakından takip ettiği ve moda olan ürünleri giyinmekten mutlu oldukları belirlenmiştir. Çalışmayan kadınların dini ve ahlaki görüşleri, gelenek ve görenekleri, bulundukları çevre giysi tercihlerini etkilerken, giysileriyle fark yaratmaktan mutlu oldukları görülmektedir. Araştırma sonuçları genel olarak incelendiğinde araştırmaya katılan çalışan ve çalışmayan kadınlar arasında verilen cevaplar arasında çok fazla ayrımların olduğu görülmemektedir. Bunun nedenleri arasında araştırmanın Büyükşehir statüsü olarak yer alan ve çalışma hayatında kadınların etken bir şekilde rol aldığı bir bölgede gerçekleşmiş olmasının etken olduğu düşünülmektedir. KAYNAKÇA BARBAROSOĞLU, Fatma,(2002), Moda ve Zihniyet, İz yayıncılık, İstanbul BOCOCK, Robert,(1997), Tüketim, Çev:İrem Kutluk, Ankara DAVİS, Fred.,(1992), Fashion, Culture and İdentity, University of Chicago Pres Chicago ÖZDAMAR, K.,(2002),Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi, Kaan Kitapevi, Eskişehir YENER Müberra., (Tarihsiz). Tüketicilerin Giyime Yönelik Davranış Modelleri ve Davranışlarını Etkileyen Faktörler. H.Ü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara.