Türk Tarım Gıda Blm ve Teknoloj Dergs, (): 9-97, 014 Türk Tarım - Gıda Blm ve Teknoloj Dergs Meyvel Maden Suyu Terchlern Etkleyen Faktörlern Logt Model le Analz: Beypazarı İlçes Örneğ Rüveyda Kızıloğlu 1*, Hall Kızılaslan 1, Nuray Kızılaslan 1 1 Gazosmanpaşa Ünverstes Zraat Fakültes Tarım Ekonoms Bölümü, 6040 Tokat, Türkye www.agrfoodscence.com Türk Blm ve Teknolojs M A K A L E B İ L G İ S İ Gelş 1 Aralık 013 Kabul 0 Şubat 014 Çevrmç baskı, ISSN: 148-17X Anahtar Kelmeler: Meyvel Maden Suyu Tüketc Terch Bnary Logt Regrasyon Beypazarı Tüketm Ö Z E T Araştırma, Ankara Beypazarı lçes kentsel alanda yaşayan hane halklarının, meyvel maden suyu tüketmlern etkleyen faktörler kapsamaktadır. Araştırmanın ana materyaln 40 haneden anket yöntemyle toplanan verler oluşturmuştur. Hanelern özellkler ve tüketmlernde etkl olan zevk, terch ve düşüncelernn de ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla tüketm etkleyen faktörlern belrleyeblmek çn Bnary Logt Regrasyon yöntem uygulanmıştır. Uygulanan lojstk regresyon yöntemyle meyvel maden suyu tüketme olasılığını etkleyen yed değşken belrlenmştr. Gıda sanaydek frmalar kar oranlarının artırma da stratejlern belrlerken ya da reklam veya promosyon çalışmalarında kadınlara ve gençlere yönelk çalışmaları mevcut potansyel artırırken erkek ve yaşlılara yönelk çalışmalarda yen tüketcler kazandırılması beklenr. * Sorumlu Yazar: E-mal: ruveyda.kzloglu@gop.edu.tr Turksh Journal Of Agrculture - Food Scence And Technology, (): 9-97, 014 The Analyss of the Factors Affectng Frut Mneral Water Preferences By Logt Model: The Case of Beypazarı A R T I C L E I N F O Artcle hstory: Receved 1 December 013 Accepted 18 February 014 Avalable onlne, ISSN: 148-17X Keywords: Frut Mneral Water Consumer Preferences Bnary Logstc Regresson Beypazarı Consumpton A B S T R A C T Ths study amed to determne the factors affectng the consumpton of frut mneral water by households lvng n the urban areas n Beypazar. The man materal of the study conssted of data collected through a questonnare from 40 households. The study also amed to reveal the features of the households and the preferences, tastes and thoughts of the households affectng the consumpton. Bnary Logt Regresson method was employed to determne the factors affectng the frut mneral water consumpton. Seven varables affectng the lkelhood of frut mneral water consumpton were dentfed based on the regresson analyss employed. The companes n food ndustry are expected to ncrease the number of ther consumers whle they are determnng ther strateges to rase ncome rates or whle they are ncreasng the current potental through studes amng women and young people. * Correspondng Author: E-mal: ruveyda.kzloglu@gop.edu.tr
Kızıloğlu ve ark., / Türk Tarım Gıda Blm ve Teknoloj Dergs, (): 9-97, 014 Grş Maden suyu çnde bulundurduğu bkarbonat, sülfat, klort, kalsyum, magnezyum, flort, demr ve sodyum gb mnerallerden dolayı nsan çn çok sağlıklı br çecek olup aynı zamanda nsan sağlığını destekleycsdr (Spos, 009; Vandevjvere ve ark., 009). İnsanoğlu günlük alması gereken mneral htyacını doğal mnerall su (maden suyu) dan karşılayablr (Spos, 009). Türkye'de 00 yılında, yıllık,5 ltre olan kş başına maden suyu (mnerall su) tüketm, 010 yılında yüzde 100'ün üzernde artış göstererek, 6,5 ltreye yükselmştr (TÜİK, 011). Bu artışta aromalı maden suyu üretm büyük rol oynamıştır Avrupa Brlğ (AB7) üye ülkelernde yıllık kş başına tüketm yaklaşık 10 ltredr (FAO, 011). 01 verlerne göre 3 üretc frma bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı; Türkye nn en büyük maden suyu üretcs frmalarından br bulunan Ankara İl Beypazarı lçesnde, maden suyu tüketmnn de son yıllarda gözlenen br artış olması neden le özellkle aromalı (meyvel) maden suyunun tüketmne lşkn verler elde edlerek, gelrlern tüketm üzerne etksnn ncelenmesdr. Tüketm üzernde etkl olan tek faktör gelr değldr. Bu nedenle, hanelern özellkler ve tüketmlernde etkl olan zevk, terch ve düşüncelernn de ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırma le lgl çok çalışmaya karşılaşılmamaya karşılık maden suyu tüketm le lgl yabancı lteratürler ncelendğnde; Galan vd. (00), çalışmalarında Fransa da yetşkn kşlerde kalsyum ve magnezyum alımının mneral sularının önemnn blnç düzeyn ölçmey amaçlamışlar. Spos ve Loso (008), çalışmalarında ünverste öğrenclernn maden suyu tüketmn etkleyen faktörler belrlemeye çalışmışlardır. Bu amaç çn konjont analznden yararlanmıştır. Spos (009), çalışmasında Budapeşte şehr merkezndek tüketclern maden suyu tüketm alışkanlıklarını konjont ve kümeleme analzler yardımı le belrlemeye çalışarak duyusal değerlendrme yapmıştır. Materyal ve Yöntem Materyal Araştırmanın temel materyaln, Ankara İl Beypazarı lçesnde kentsel alanda yaşayan ve farklı gelr düzeyne sahp hanelerden anket yolu le elde edlen verler oluşturmaktadır. Anket yapılan hane halkları öncek çalışmalara bakılarak (Akbay, 005; Kızılaslan ve ark., 008; Cankurt ve ark., 010; Kızıloğlu ve Kızılaslan, 013) Ankara İl Beypazarı lçes en y şeklde temsl etmes çn, merkez lçede bulunan mahalleler sosyo-ekonomk özellkler dkkate alınarak örnek hacm oransal br dağılımla dağıtılmıştır. Verlern Toplanması Aşamasında İzlenen Yöntem Bu araştırmada örnek hacm, ana ktle oranlarına dayalı olasılıklı bast tesadüf örnekleme yöntem le belrlenmştr (Collns, 1986; Churchll,1995; Koç ve ark., 1996; Tuzcuoğlu ve Sezgn, 1999; Akpınar ve Yurdakul, 004; Akbay ve ark.., 007 Ayberk, 011; Karakaya, 011): n t 1 0,0b 1 * p* q/ * e Burada; n: Örnek Hacm t: ve 0,05 düzeyne karşılık gelen t tablo değer b: Örnekleme aşaması (bu araştırmada tek aşamalı olduğu çn 1 alınmıştır.) p: İncelenen olayın ana ktle çnde gerçekleşme olasılığı %80 olarak alınmıştır (Araştırmanın ön çalışması yapıla blmes çn önce 50 anket yapılmış yan %0 lk kısmı yapılmış ve değerlendrme sonucu %80 tüketm olduğu sonucu ortaya çıkmıştır). q: İncelenen olayın gerçekleşmeme olasılığı (1-p) e: Kabul edlen hata payı ( bu araştırmada hata payı %5 olarak alınmıştır.) Denklemde, b=1 alındığında, eştlk aşağıdak forma dönüşmüştür: n t * p* q / e Bu formüle göre örnekleme hacm; n = 1,96*(0,80 * 0,0 )/0,005 n = 46 Örnek hacm 46 olarak saptanmış ve ancak analz sırasında 6 anketn sorunlu olmasından dolayı 40 anketle çalışılmıştır. Verlern Analz Aşamasında İzlenen Yöntem Bu araştırmada Ankara İl Beypazarı lçesndek hane halklarının meyvel maden suyu tüketmn etkleyen sosyo-ekonomk faktörler Bnarry Logt model kullanılarak analz edlmştr. Logt modelnde bağımlı değşken Dummy ve tahmn edlen olasılık değerler 0 le 1 arasında değşmektedr. Bu araştırma çn kullanılablecek metotlardan brs de Probt model olup Logt le probt modeller arasındak temel farklılık modellern olasılık dağılımlarına lşkn varsayımın farklı olmasından kaynaklanmaktadır. (Greene, 011). Dğer taraftan, Logt modelnde bağımsız değşkenlern bağımlı değşken daha y açıkladığı kabul edldğ yan lojstk regresyon analz le yapılan çözümlemeden elde edlen matematksel modeln yorumlanmasının daha kolay olduğunu belrtmekte yarar vardır (Grmm ve Yarnold, 1995; Tabachnck ve Fdell, 1996; Tatlıdl, 1996; Akkuş ve Çelk, 004; Leech, Barrett ve Morgan, 005; Poulsen ve French, 008; Kalaycı, 010). Bunun çn bu araştırmada Logt modelnn kullanımı terch edlmştr (Amemya, 1983; Hatırlı ve ark., 004; Cankurt, 010). Lojstk regresyonun üç temel yöntem vardır (Tatlıdl, 1996). Bunlar, İkl Lojstk Regresyon (Bnary Logstc Regresson); Sıralı Lojstk Regresyon (Ordnary Logstc Regresson); İsmsel Lojstk Regresyondur (Nomnal Logstc Regresson) (Stephenson, 008). Bu çalışmada İkl Lojstk Regresyon yöntem kullanılacaktır. Lojstk fonksyon (LOGIT) genel fonksyonel formülü (Gujarat, 199); F X exp X 1 exp X F (βx )= İndex fonksyonunu (I nc hane halkı çn gözlenen meyvel maden suyu tüketme düzeyler, tüketmeyen çn j=0; tüketenler çn j=1) β= Açıklayıcı değşkenlern katsayı vektörünü X = Hane halkının karakterlern temsl eden açıklayıcı değşkenler ε = Hata termn göstermektedr. 93
Kızıloğlu ve ark., / Türk Tarım Gıda Blm ve Teknoloj Dergs, (): 9-97, 014 Hanelern meyvel maden suyu tüketme olasılığı: 1 P = 1 e z P = Bağımlı değşkenn olma olasılığı e = doğal logartmadır ve yaklaşık olarak,718 dr. Z Z 1 X Z X Yeterl meyvel maden suyu tüketmeme olasılığı se (1-P ) formülü; P 1 P 1 e 1 e z z e z Yeterl meyvel maden suyu tüketme bahs oranı olan formülün doğal logartması alınırsa aşağıdak sonuca ulaşılır. L = ln P 1 P Z 1 X Bahs oranının logartması L, yalnız X e göre değl, ana ktle katsayılarına göre de doğrusaldır. L ye logt denr ve logt model formülden gelmektedr (Gujarat, 199). Açıklayıcı değşkenler, gözlemlenen değşkenlerden çıkartılmaktadırlar ve onların doğrusal bleşenler olarak tahmn edleblrler. J nc faktör olan F j n genel tahmn eştlğ şu şeklde fade edleblr: F j p W j X Wj X 1 1... W W : Açıklayıcı değşkenler skor katsayılarını P: değşken sayısını göstermektedr (Noruss, 1988). Lojstk katsayılarını anlamak çn, br olayı olasılık oranı bakımından düşünmek gerekr (Akgül ve Çevk, 005). Olasılık oranının doğal logartması alınarak elde edlen lojstk regresyon modelnn parametrelern tahmn ederken en yüksek olablrlk (maxmum lkelhood) yöntem yaygın olarak kullanılır (Berenson ve Levne, 1996). Meyvel maden suyu tüketenlern tüketmeyenlere göre htmalnn oranı odds oranıdır. Çeştl kaynaklarda olasılık oranı olarak da adlandırılan odds oranı; br olayın olma htmalnn dğer htmale oranıdır. Lojstk modelde yer alan bazı değşkenler, kategorler arası farklılıkları olasılık oranları olarak elde edleblmek üzere kategork değşkene çevrlmştr. Bu bağlamda hane halkı yaş ortalaması üç kategorye; hane halkı eğtm ortalaması beş kategorye ayrılmıştır. Aynı şeklde gelr değşken de beş kategorye ayrılmıştır. Bu kategorler mevcut lteratür le uyumludur (Özççek, 003; Tosun, 006; Karakuş ve ark., 008; Kızılaslan ve ark., 008; Cankurt ve ark., 010; Uzundumlu ve ark., 011). Cnsyet, meden durum ve eşnn çalışma durumunun etksn temsl eden değşkenler çn yne kategork yapıya sahp kukla değşkenlerden yararlanılmıştır. Hane halklarının meyvel maden suyu satın almasına etks ncelemek çn dkkate alınan yaş, hanedek fert sayısı ve hanede çalışan brey sayısı faktörler sürekl değşken olarak analze alınmıştır. jp X p Hane halkının meyvel maden suyu tüketmn etkleyen değşkenler belrlemek çn logt model kullanılmıştır. Modelde açıklayıcı değşkenler; cnsyet, yaş, eğtm durumu, meslek, meden durum, eşnn çalışma durumu, eşnn eğtm durumu, hanedek fert sayısı, hanedek çalışan brey sayısı ve gelr faktörler olarak belrlenmştr. Analzde bağımlı değşken olarak meyvel maden suyu tüketme durumu kukla değşken olarak kullanılmıştır. Araştırmada hane halkının meyvel maden suyu tüketmn etkleyen faktörler tespt edlmes çn Bnarry logt model kullanılmıştır. Modelde meyvel maden suyu tüketmeyenler (0) ve meyvel maden suyu tüketenler (1), olarak kodlanmıştır. Modelde meyvel maden suyu tüketmeyenler grubu referans olarak alınmıştır. Dolayısıyla meyvel maden suyu tüketenler grubu referans olan meyvel maden suyu tüketmeyenlere göre analz edlmştr. Oluşturulan modeln P değer 0,05 den küçük olduğundan model %95 güven aralığında kabul edleblr. Çzelge 1 de analzde kullanılan bağımlı ve açıklayıcı değşkenlere at açıklamalar ve tanımlayıcı statstkler verlmştr. Bulgular ve Tartışma Araştırma kapsamında ankete katılanların %40,4 s bayan ken %59,58 erkek, yaş aralıkları (görüşülen kşlern) se, %4,9 s 5 yaşın altında, %39,17 s 5-45 yaşları arasında ve %17,9 s 46 yaşın üzerndedr. Meden durum ncelendğnde, bekarların oranı %48,75 ve ger kalan %51,5 nn evllern oluşturduğu Çzelge 1 de görülmektedr. Görüşülen kşlern eğtm durumları ncelendğnde, en fazla lse mezunlarının (%44,58) oluşturduğu gözlenmektedr. Lse mezunluğunu sırasıyla lkokul (%5,83), lsansüstü eğtm (%14,17) ve ortaokul (%1,50) mezunu takp etmektedr. Görüşülen kşlern %7,08 nn memur olduğu Çzelge 1 de görülmektedr. Görüşülen kşnn yanı sıra, tüketm alışkanlıklarında hanelern dğer breylernn özellkler de etkl olmaktadır. Bu bağlamda, hanedek fert sayısı değerlendrmeye alınmıştır. Hanede yaşayan fert sayısı ortalama olarak 4 kş oluştururken hanelern ortalama gelr 3.300 TL ve hanede çalışan kş olarak ortalama kş çalıştığı belrlenmştr. Anket uygulanan kşlern eşlernn çalışma durumu ncelendğnde %75 nn çalışmazken %5 nn çalıştığı tespt edlmştr. Eşlernn eğtm durumuna bakıldığında, büyük br oranla okula gtmemş fakat okuma yazması olan (%5,9) grup yer almaktadır. Görüşülen 40 haneden 131 nn (%54,58) meyvel maden suyu tükettğ belrlenmştr. Hanelern %45,4 snn meyvel maden suyu tüketlmemektedr. Spos, 009 da yaptığı çalışma ncelendğnde görüşülen kşlern %75 maden suyu tüketmektedr. Avpupa Brlğ üyelernde br olan Macarstanda yapılan bu çalışmadan yola çıkarak Türkye de maden suyu terch olasılığının çok az olduğu söyleneblr. Ancak Kızıloğlu ve Kızılaslan 013 yılında aynı bölgede yapmış olduğu maden suyu talebnn belrlenmes üzerne k çalışmalarında tüketclern %61,50 snn maden suyu tükettğ belrlenmştr. Akbay ve ark., 1999 yılında Adana lnde 94
Kızıloğlu ve ark., / Türk Tarım Gıda Blm ve Teknoloj Dergs, (): 9-97, 014 yürütmüş oldukları çalışmalarında hanelern %31,6 sının konsantre meyve suyu tükettkler belrlenmştr. Meyvel maden suyu tüketenlern %47,40 nın damak tadına uygun olduğu çn, %4, snn çm kolay olduğu çn ve ger kalan %8,14 nün aromasız maden suyunu tüketemedğ gb nedenlerden dolayı meyvel maden suyunu tüketmey terch ettklern belrtmşlerdr. Meyvel maden suyu tüketmeyenlern nedenler sorulduğunda, %44,45 lk oran tadını beğenmedklern %37,04 lük oran sağlıksız olduğunu fade etmş ve %18,51 se, alışkın olmadıklarını belrtmşlerdr. Modelde kullanılan değşkelern odds (olasılık oranı) değerler Çzelge de verlmştr. Çzelge 1. Modelde kullanılan değşkenler ve bazı statstksel özellkler Değşken Gruplar ve Açıklaması Frekans % Standart Sapma Ortalama Bağımlı Değşken 0,499 Eğer hane halkı meyvel maden suyu tüketyorsa:1 131 54,58 Dğerler: 0 109 45,4 Açıklayıcı Değşkenler Cnsyet 0,49 Bayan:0 97 40,4 Erkek:1 143 59,58 Kşlern Yaş Aralıkları 0,740 5 Yaş altı:1 103 4,9 5-45: 94 39,17 45 Yaş üstü:3 43 17,9 Eğtm Durumu 1,180 İlk okul :1 6 5,83 Ortaokul: 30 1,50 Lse :3 107 44,58 Ünverste :4 7,9 Lsans Üstü eğtm :5 34 14,17 Kşlern Mesleğ,836 Serbest Meslek:1 4 17,50 Memur: 65 7,08 İşç:3 31 1,9 Esnaf Esnaf:4 5 10,4 Çftç:5 9,17 Emekl:6 16 6,67 Ev Hanımı:7 3 13,33 Öğrenc:8 7,9 Meden Durum 0,501 Bekar:0 117 48,75 Evl:1 13 51,5 Eşnn Çalışma Durumu 0,434 Çalışmıyorsa:0 180 75,00 Çalışıyorsa:1 60 5,00 Eşnn Eğtm Durumu 1,35 Okuması var:0 17 5,9 Ilk okul :1 30 1,50 Ortaokul: 5 1,67 Lse :3 9 3,75 Ünverste :4 1 8,75 Lsans Üstü eğtm :5 1 0,4 Hanedek Fert Sayısı Sürekl Değşken 1,41 4,17 Hanedek Çalışan Sayısı Sürekl Değşken 0,764 1,67 Gelr Sürekl Değşken 1,438 3.367,71 Çzelge. Bnary lojstk regresyon analz sonuçları Katsayı Anlamlılık Düzey (P) Wald İstatstğ Olasılık oranı Cnsyet -0,499 0,004*,501 0,607 Yaş -0,80 0,018* 0,746 0,756 Eğtm Durumu 0,4 0,001* 1,848 1,51 Meslek -0,051 0,49 0,67 0,950 Meden Durum -0,080 0,08** 0,01 0,94 Eşnn Çalışma Durumu 0,164 0,148 0,103 1,179 Eşnn Eğtm Durumu -0,066 0,9 0,070 0,936 Fert Sayısı -0,066 0,04* 0,40 0,936 Çalışan Brey Sayısı 0,145 0,003* 0,360 1,156 Gelr -0,14 0,008* 1,131 0,883 Sabt Sayı 0,81 0,000 0,761,53 Model Özet: - Log olablrlk=318.777a, Cox & Snell R =0,048, Nagelkerke R =0,065, = 13.678, Anlamlılık Düzey= *0,05 **0,10 95
Kızıloğlu ve ark., / Türk Tarım Gıda Blm ve Teknoloj Dergs, (): 9-97, 014 Analz sonucuna göre, meyvel maden suyu tüketenlern tüketmeyenlere göre; görüşülen kşnn cnsyet, yaşı, meden durumu, hanedek brey sayısı ve gelr açısından negatf br yönlü lşk mevcutken görüşülen kşnn eğtm durumu ve hanedek çalışan brey sayısı açısından poztf yönde etk olduğu Çzelge de görülmektedr. %5 önem sevyesnde anlamlı bulunan cnsyet; meyvel maden suyu katsayısı negatf olduğu çn odds oranı 1 den küçüktür. Yorum yapablmek çn odds oranını 1/odds oranı olarak düzeltmek gerekr. Dğer faktörlern (yaş, eğtm durumu, meden durum, fert sayısı, çalışan brey sayısı, gelr) aynı kalması koşuluyla kadınlara göre erkeklern, meyvel maden suyu tüketm olasılığı, 1,65 kat daha fazla terch etmes beklenmektedr. Yne %5 önem düzeynde negatf lşkl çıkan yaş, düzeltlmş odds oranına göre yorumlanırsa; 5 yaş ve altına göre ler yaş gruplarının; dğer değşkenler sabtken (cnsyet, eğtm durumu, meden durum, fert sayısı, çalışan brey sayısı, gelr) meyvel maden suyu tüketme olasılığı, 1,3 katdır, buda yaş lerledkçe meyvel maden suyu terch edldğ sonucunu ortaya çıkarır. Hanelern gelrler br brm artması netcesnde meyvel maden suyu tüketme olasılığı düzeltlmş odds oranına göre 1,13 kat artması beklenmektedr. Kşlern eğtm düzey arttıkça meyvel maden suyu tüketmde 1,30 kat artması beklenmektedr. Hanelerde k her brey sayısının artması sonucunda meyvel maden suyu tüketmnde 1, kat artış gözlenmes olasıdır. %10 önem sevyesnde anlamlı bulunan meden durum ve fert sayısı odds kat sayısı negatf olması sıfıra yakın değer olduğunun göstergesdr. Bu da model yorumlanmasını zorlaştırdığı çn; odds oranlarını düzelterek yorumlanması daha anlamlı kılar. Düzeltlmş odds oranına göre, fert sayısında k br brmlk değşm meyvel soda terch etmey 1,07 kat artırması beklenr. Evl olanların bekarlara göre meyvel maden suyu tüketme olasılığı 1,08 kat fazla olması beklenmektedr. Kızıloğlu ve Kızılaslan 013 de yapmış oldukları maden suyu talebn etkleyen faktörler ncelendğnde de görüşülen kşlern cnsyet, yaş aralığı ve meden durumu anlamlı bulunmuştur. Araştırmada meslek ve eşn çalışma durumu taleb etklerken, tüketm terchlern etkleyen faktörlerde anlamlı bulunmamıştır. Bunun neden olarak da uygulanan model farklılığı ve çalışmaların amaç farklılığı olduğu söyleneblr. Sonuç Ankara l Beypazarı lçesndek kentsel alandak hanelern meyvel maden suyu terchn etkleyen faktörler bu araştırmada ncelenmştr. Ankete katılanların yarısından fazlasının erkek ve büyük br kısmının 5 yaş altı grubunun oluşturduğu hane halklarının yarısından fazlasının (%54,58) meyvel maden suyu tükettkler belrlenmştr. Tüketme nedenler ncelendğnde yarısına yakınının (47,40) damak tadından dolayı tükettkler gözlenmştr. Meyvel maden suyu tüketmeyenlern sebepler çnden en fazla oranla (44,45) tadını beğenmedkler çn tüketmedkler gözlenmştr. Yan tüketenlern çoğu tadını sevdğ çn tüketmeyenlern se de tadını sevmedğ çn tüketmedğ sonucuna varılablr. Meyvel maden suyu tüketenler/tüketmeyenler bağımlı değşken olarak alınmış ve bnary lojstk regresyon uygulanmıştır. Tüketme olasılığını etkleyen faktörler belrleyeblmek çn modele anlamlı bulunan on değşken katılarak statstk olarak test edlmştr. Analz sonucunda yed değşkenn statstk olarak anlamlı bulunup yorumlanmıştır. Uygulanan model sonuçlarına göre; eğtm durumu yükseldkçe meyvel maden suyunu terch etme olasılığı artmakta ya meyvel maden suyunun daha da fazla terch edlmektedr. Hanelern meyvel maden suyu terchlernde, cnsyet, yaş, meden durum, fert sayısı, çalışan brey sayısı ve gelr etkl olduğu, statstk olarak anlamlı bulunmuştur. Araştırma sonucunda elde edlen bulgular doğrultusunda, meyvel maden suyu sektöründe yer alan karar vercler tüketclern bazı sosyo-ekonomk özellklern dkkate alan stratejler gelştrmeldr. Araştırma sonucunda bayanların baylara göre daha fazla tüketme olasılı bulunmuş, buradan hareketle frmalar reklam ya da promosyonlarının fazla tüketme olasılığı olan kadınların üzernde ya da daha fazla satma olasılığı çn bay müşterlernn kazanma üzerne stratej gelştre blrler. Gençlern daha fazla tüketme olasılığı göz önünde bulundurarak yne reklam ya da promosyon stratejler gelştrleblr. Sektörde çalışan frmalar elde edlen bulgulardak tüketc özellklern dkkate alarak hedef ktle tanımlamasını güncelleyeblrler. Tüketc tanımlamasının doğru yapılmasıyla üretmden pazarlamaya kadar geçen süreç etkn çalışacak ve sürdürüleblr olacaktır. Kaynaklar Akbay Ö, Aktaş E, Koç A. 1999. Konsantre Meyve Suyu Talebnn Tobt Model Ile Analz. Analyss Of Concentrated Frut Juce Demand Usng The Tobt Model. No. 8649. Unversty Lbrary of Munch, Germany, s. 493-499. Akbay C. 005. Kahramanmaraş ta Hanehalklarının Gıda Tüketm Taleb Ekonometrk Analz. KSÜ Fen ve Mühendslk Dergs 8: 115. Akbay C, Tryak G, Gül A. 007. Consumer Characterstcs Influencng Fast Food Consumpton n Turkey, Food Control 18: 904-913. Akgül A, Çevk O. 005. İstatstksel Analz Teknkler. Emek Ofset Ltd. Şt.. Baskı. s.y. 48. Ankara. Akkuş Z, Çelk MY. 004. Lojstk regresyon ve dskrmnant analz yöntemlernde öneml ölçütler. VII. Ulusal Byostatstk Kongresnde sunulan bldr. Mersn Ünverstes, Tıp Fakültes, Byostatstk Anablm Dalı, Mersn (Eylül-Ekm). Akpınar MG, Yurdakul O. 004. Market (Süpermarket- Hpermarket) Markalı Gıda Ürünler Tüketc Pazarının Analz: Antalya İl Uygulaması, (Doktora Tez), Çukurova Ünverstes, Fen Blmler Ensttüsü, Tarım Ekonoms Anablm Dalı, Adana Amemya T. 1983. Advanced Econometrcs. Cambrdge. MA. Harvard Unversty. Berenson ML, Levne DM. 1996. Basc Busness statstcs concepts and applcatons. sxth ed.. p. 837. prentce-hall nternatonal. New York. Ayberk E. 011. Kahramanmaraş İl Kentsel Alanda Süt ve Süt Ürünlerne İlşkn Tüketc Davranışlarının Belrlenmes. Kahramanmaraş Sütçü İmam Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü, Tarım Ekonoms Anablm Dalı (Yüksek Lsans Tez). 96
Kızıloğlu ve ark., / Türk Tarım Gıda Blm ve Teknoloj Dergs, (): 9-97, 014 Cankurt M, Mran B, Şahn A. 010. Sığır Et Terchlern Etkleyen Faktörlern Belrlenmes Üzerne Br Araştırma: İzmr İl Örneğ. Hayvansal Üretm 51: 16-. Churchll GA, 1995. Marketng Research: Methodologcal Foundaton. The Dryden Pres, Harcourt Brace Collage Publshers, Sxth Edton. Collns M. 1986, Samplng (Edtör: R. Worcester ve ark. 1986), Consumer Market Research Handbook FAO. 011. Water Statstcal Databases. http://www.fao.org. Erşm tarh: 03.07.013 Galan P, Arnoud MJ, Czernchow S, Delabrose M, Prezos P, Bertras S, Franchsseur C, Maurel M, Faver A, Hercberg S. 00. contrbutn of mneral waters to detary calcum and magnesum ntake n a french adult populaton. J. Am Det Assoc, 10: 1658-166. Greene WH. 011. Econometrc Analyss. Seventh Edton. Prentce Hall. ISBN-10: 0131395386. New Jersey. Grmm LG, Yarnold PR. 1995. Readng and understandng multvarate statstcs. Washngton D.C.: Amercan Psychologcal Assocaton. Gujarat ND. 199. Essental of Econometrcs. Mc Graw Hll. New York. 1999. Temel Ekonometr. Çevren: Şenesen. Ü.. Şenesen. G.G.. Lteratür Yayıncılık, İstanbul. Hatırlı SA, Demrcan V, Aktaş AR. 004. Isparta İlnde Alelern Balık Tüketmnn Analz. Süleyman Demrel Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes, 9: 45-56. Kalaycı Ş. 010. SPSS Uygulamalı Çok Değşkenl İstatstk Teknkler. BRC Matbaacılık, Ankara. Karakaya E. 011. İstanbul İlnde Tüketclern Süt ve Süt Ürünler Tüketm Alışkanlıkları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü, Tarım Ekonoms Anablm Dalı (Yüksek Lsans Tez). Karakuş K, Aygün T, Alarslan E. 008. Gazantep l merkez lçede kırmızı et tüketm alışkanlıkları. Yüzüncü Yıl Ünverstes Zraat Fakültes Tarım Blmler Dergs (J. Agrc. Sc.) 18: 113-10. Kızılaslan H, Göktolga ZG, Kızılaslan N. 008. An analyss of the factors affectng the food places where consumers purchase red meat. Brtsh Food Journal, 110: 580-594. Kızıloğlu R, Kızılaslan H, 013. A tob t analys s of factors affectng mneral water demand: the case of Beypazarı Dstrct. Gaz osmanpaşa Ün verstes Zraat Fakültes Dergs, 30: 80-85. Leech NL, Barrett KC, Morgan GA. 005. SPSS for ntermedate statstcs: Use and nterpretaton (nd ed). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Assocates. Noruss JM. 1988. SPSS/PC + Advanced Statstcs V.0 for the IBMPC/XT/AT and PC/.SPSS Inc. Chcago. Illnos. U.S.A. Koç AA, Akdemr S, Taşdan K. 1996. Tüketclern Gıda Ürünlernde Terchn Etkleyen Değşkenlern Faktör Analz le Belrlenmes: Adana da Makarna Örneğ. Çukurova Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs, 6: 7-. Özççek Dölekoğlu C. 003. Tüketclern şlenmş gıda ürünlernde kalte terchler, sağlık rskne karşı tutumları ve besn bleşm konusunda blg düzeyler (Adana Örneğ). TEAE. Yayın No: 105. Ankara. 101s. Poulsen J, French A. 008. Dscrmnant functon analyss. http://userwww.sfsu. edu/~efc/classes /bol710/dscrm/ dscrm.pdf adresnden Kasım 008 tarhnde ednlmştr. Spos L. 009. Analyss Of Mneral Water Consumpton Patterns And Sensory Evaluaton Of Mneral Waters. Corvınus Unıversıty Of Budapest Landscape-Archtecture And Decson Support Systems (Doktora Tez). Spos L, Losó V. 008. Mneral water consumpton habts of unversty students wth conjont analyss. Hódmezıvásárhely. 4 Nsan 008. Revew on Agrculture and Rural Development. Scentfc Journal of Unversty of Szeged, Faculty of Agrculture 3(1). Stephenson, B. 008. Bnary response and logstc regresson analyss. www.publc.astate.edu / ~stat415/stephenson/ stat415_chapter3.pdf. adresnden Kasım 008 tarhnde ednlmştr. Tabachnck BG, Fdell LS. 1996. Usng multvarate statstcs (3rd ed.). New York, USA: HarperCollns College Publshers. Tatlıdl H. 1996. Uygulamalı Çok Değşkenl İstatstksel Analz. Cem Web Ofset. Ankara. Tosun ÖO. 006. Antalya lnde tüketclern kırmızı et satın alım yerler terchlernn analz. Süleyman Demrel Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü (Yüksek Lsans Tez). Isparta. 54s. TÜİK. 011. (Turksh Statstcal Insttute): survey results for household consumpton expenses. State Insttute of Statstcs PrmeMnstry Republc of Turkey,Ankara, http:///www.turkstat. gov.tr, nternet web page. Tuzcuoğlu KS, Sezgn S. 1999. Perakende Pyasalarında Dayanıksız Tüketm Ürünler le İlgl Gelşmeler-Breysel Markalı Ürünlerde Satın alma Davranışı, (Doktora Tez), İstanbul Teknk Ünverstes, Sosyal Blmler Ensttüsü, İstanbul. Uzundumlu AS, Işık HB, Kırlı H. 011. İstanbul İl Küçük Çekmece İlçesnde Kırmızı ve Beyaz Et Tüketmnde Etkl Faktörlern Analz. Alınter Dergs 1: 0-31. Vandevjvere S, Horon B, Fondu M, Mozn MJ, Ulens M, Huybrechts I, Oyen H, Norfalse A. 009. Fluorde Intake through Consumpton of Tap Water and Bottled Water n Belgum. Int. J. Envron. Res. Publc Health 6, 1676-1690; do:10.3390/jerph6051676. 97