AAA ES -. 4. anahtar aç k iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: anahtar kapal iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: 0 Sö ner Artar De fl i mez I II aln z anahtar kapat l rsa ve lambalar söner. ( sa devre) aln z anahtar kapat l rsa lambas söner. ( sa devre) I aln z anahtar kapat l rsa lambas söner. ( sa devre) II. ambalar özdefl oldu- undan parlakl klar üzerlerinden geçen ak m fliddetleri ile do ru orant l d r. i > i > i oldu undan > > ESE AIAI 5. aln z ve lambalar n n fl k vermesi için anahtar - n n kapat lmas gerekli ve yeterlidir.. r aln z lambas n n yanmas için, ve anahtarlar - n n kapat lmas gerekir. 6. ve anahtarlar birlikte kapat ld nda yaln z lambas fl k vermeyi sürdürür. 7
ambalar 7. 0. anahtar aç k iken Σ 0 oldu undan hiçbir lamba fl k vermez. anahtar kapat l rsa ve lambalar fl k verir ve parlakl klar ayn I II anahtar kapat l rsa, lambas söner. Devrenin eflde- er direnci azald ndan, ve lambalar n n parlakl klar artar. I. yarg yanl flt r. I II 8. V V V I V V V ESE AIAI. lambas ndan ak m geçmedi inden yanmaz. : : Azal r Artar : De iflmez 9. 4 5 amban n tümünün fl k verebilmesi için ve 4 numaral anahtarlar n kapat lmas yeterlidir.. ambalar n en az fliddette fl k vermeleri için, seri ba lanmalar gerekir. ve anahtarlar kapat l rsa, lambalar seri ba l duruma gelirler ve en az fliddette fl k verirler. r 0 4 5 7
AAA ES -. 4. anahtar aç k iken fiekillerde görüldü ü gibi, yaln z lambas n n uçlar aras ndaki gerilim artt ndan, yaln z lambas n n parlakl artar. anahtar kapal iken r Devredeki lambalar n tümünün fl k verebilmesi için ve anahtarlar n n kapat lmas gerekli ve yeterlidir. 5. Wheatstone köprüsü. c m & 4 4 bulunur. ESE AIAI lambas fl k vermez. (Wheatstone köprüsü) U. anahtar aç l nca devrenin eflde er direnci artt ndan, lambas n n fl k fliddeti azal r. I. ifllem tek bafl na yap lmal d r. lambas na özdefl bir lamba ba lan rsa, lambas n n uçlar aras ndaki gerilim azalaca ndan, lambas n n fl k fliddeti azal r. II. ifllem tek bafl na yap lmal d r. lambas na özdefl bir lamba ba lan rsa, devrenin eflde- er direnci azalaca ndan lambas n n fl k fliddeti artar. 6. ve nolu anahtarlar kapat l nca; lambas söner. lambas ndan geçen ak m artaca ndan, parlakl artar. II. yarg yanl flt r. II 7
ambalar 7. 0. ambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: una göre; > > 5I I S I I I 5I Devrenin aç k çizimi flekilde görüldü ü gibidir. u durumda ile S veya ile nin üzerinden ayn ak m geçti inden fl k fliddetleri ayn d r. 8. lk ve son durumlarda ve lambalar ndan geçen ak mlar de iflmedi inden, ve lambalar n n fl k fliddetleri de iflmez. ESE AIAI. AC aras ndaki gerilim sabittir. De iflken A C direncinin de eri art r ld nda A- aras ndaki eflde er direnç artar. u durumda A- aras nda- ki gerilim artarken -C aras ndaki gerilim azal r. lambas n n parlakl artarken lambas n n parlakl azal r. lambas n n uçlar 9. aras ndaki gerilim de iflmeyece inden parlakl de iflmez. anahtar kapat ld nda: i ve anahtarlar birlikte kapat ld nda: i, ve anahtarlar kapat ld nda: i 4 4 i > i > i 74 oldu undan I > I > I. ollar n dirençlerine bak ld nda nin I bulundu u kolda toplam 4I direnç 4, nin bulundu u kolda ise dir. u durumda lambas üzerinden I ak m geçerse 7I r üzerinden 4I ak m geçer. öylece üzerinden de 7I ak - m geçmifl ambalar özdefl oldu undan parlakl klar ak mla orant l en parlak, sonra en az parlakl k ise lambas nda görülür. > >
AAA ES -. 4. aln z anahtar kapat l rsa, lambas n n iki ucu aras ndaki gerilim s f r olaca ndan, lambas söner. aln z anahtar kapat l rsa lambas söner. lambas - n n iki ucu aras ndaki gerilim en büyük oldu undan, en parlak yanan lamba I III. yarg yanl flt r. I II ambalar özdefl, uçlar aras ndaki gerilimler eflit oldu- undan, parlakl klar eflittir. V V 5. üm lambalar n parlakl klar eflit oldu una göre, V eflitli i tüm lam- balarda ayn olmal d r. V. Her üç durumda da toplam gerilim oldu undan lambalar n fl k fliddetleri eflittir. I I I o ESE AIAI V V V ( V V ) V V V V V lambas n n direnci di er lambalar n eflde er direncine paralel ba l oldu undan ve lambas n n iki ucu aras ndaki gerilim en büyük oldu undan, lambalar n güçlerinin eflit olmas için lambas n n direncinin en büyük olmas gerekir. I. yarg kesinlikle do rudur. ve lambalar n n üzerindeki gerilimler eflit oldu undan ve nin güçlerinin eflit olabilmesi için dirençlerinin eflit olmas gerekir. una göre, ve lambalar özdefltir. II. yarg kesinlikle do rudur. ile nin üzerlerindeki gerilimler eflitte olabilir, farkl da olabilir. esin bifley söylenemez. III. yarg için kesin birfley söylenemez.. lambas n n parlakl n n en büyük olmas için ve anahtarlar kapat lmal d r. 6. 5 4 6 Devrede yaln z lambas n n fl k verebilmesi için ve 4 anahtarlar kapat lmal d r. 75
ambalar 7. 0. I anahtar kapat ld nda lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler de iflmedi inden, parlakl klar de iflmez. : De iflmez : Artar 8. i i. reosta sürgü I. devre II. devre i i i I. devrede Σ emk V V 0 oldu undan i i ak mlar eflit i ak m da bunlardan daha fazlad r. i > i i oldu undan, > dir. ESE AIAI eostan n sürgüsü ok yönünde çekildi inde, devrenin eflde er direnci azal r. ve lambalar ndan geçen ak m artt ndan, parlakl klar artar. lambas ndan geçen ak m azald ndan, parlakl azal r. 9.. afllang çta fl k veren lambalar:, ve afllang çta fl k vermeyen lambalar: ve U Sonra fl k veren lambalar:,, ve U Sonra fl k vermeyen lambalar: afllang çta fl k vermedi i halde sonra fl k veren lamba U dur. 76 U ambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: lambas en parlak yanar. ve lambalar ayn parlakl kta yanar. I lambas den daha parlak yanar. III. yarg yanl flt r.
AAA ES - 4. anahtar aç k iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: 5 5 5 5 anahtar kapal iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: Azal r Artar Artar Artar I III. yarg yanl flt r. 4. fiekil I deki devrede: 5 efl / 6 i / 5 5 6 i. 5 4 i. 5 fiekil II deki devrede: efl 4 i fiekil III teki devrede: i. olur una gö re, > > I II. ESE AIAI 5. Devre incelendi inde; ve lambalar - n n parlakl klar n n eflit oldu u, lambas n n yanmad görülür. _ i b b b i ` b b i b a. ambalar üzerinden geçen ak m kollar ndaki dirençler ile ters orant l d r. ambalar özdefl oldu undan parlakl klar üzerinden geçen ak mlarla do ru orant l d r. u durumda, > > > una göre; I > I I 6Ι 6Ι 4Ι Ι Ι 4 6Ι 6. lk durumda lamban n üzerinden geçen ak m, I,, anahtarlar kapat l nda piller birbirine paralel ba lan r. amba üzerindeki gerilim ve ak m de iflmez; dolay s ile parlakl de iflmez. Sadece fl k verme süreleri artar. 77
ambalar 7. 0. anahtar kapat ld nda ak m flekildeki yolu izler ve tüm 8. ve anahtarlar kapat l rsa alttaki üreteçten ç kan ak m tüm lambalar n da üzerinden geçerek devreyi tamamlar. u durumda üç lamba da fl k verir. Üstteki üreteç devreye ak m vermez. D D D fiekil-i I deki devrede ve lambalar fl k verir. D D fiekil-ii D ESE AIAI lambalar fl k verir.. fiekil I deki devre için: 4 i q i. t 4 q. t q t 4 fiekil II deki devre için: i ir üreteçten geç en ak m, i. olur q i. t q. t q t i i i i I 9. fiekil III teki devre için; i ir üreteçten geç en ak m i q i. t q. t q. t i i II i anahtar kapat ld nda: i anahtar kapat ld nda: i. una göre; t > t > t 4i V 4V i i i i V V anahtar kapat ld nda: i una göre; I > I I 78 V II. yarg yanl flt r. II
AAA ES - 5.. anahtar aç k iken, ve lambalar n n uçlar aras ndaki gerilimler: anahtar aç ld nda devre tamamlanmayaca için ve nolu lambalar yanmaz. fiekilde görüldü ü gibi,, anahtarlar aç ld nda lambalar n tümü yine fl k verir. anahtar kapal iken, ve lambalar n n uçlar aras ndaki gerilimler: Artar Azal r Artar I II ESE AIAI 4. fiekil I deki devrede; i q i. t q. t q. t. anahtar aç k iken: i. dir ve lambalar ayn parlakl kta fl k verir. anahtar kapal iken: lambas söner. fiekil II deki devrede; i q i. t q. t q t fiekil III teki devrede; i Üreteçlerden geçen ak m, I I lambas ndan geçen ak m; i II i olur. lambas n n parlakl artar. III. yarg yanl flt r. q i. t q. t q t una göre, t > t > t 79
ambalar 5. ve nolu anahtarlar kapal iken; 4 lambas sar d r. avi Sar ( k rm z yefl il) eyaz I, ve numaral anahtarlar kapal iken Sar eflil avi birleflimi sar de ildir. 6. anahtar aç k iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: 0 0 anahtar kapal iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: 4 4 4 4 4444 4444 Azal r Ayn parlakl kta yanar Artar I II 8Ι 5Ι Ι Ι Ι ESE AIAI 8. aln z anahtar kapat l rsa ve lambalar ayn parlakl kta fl k verir. aln z anahtar kapat l rsa tüm lambalar fl k vermez. II. yarg yanl flt r. ve anahtarlar birlikte kapat l rsa ve lambalar fl k verir; lambas vermez. III. yarg yanl flt r. ambalar n üzerlerinden geçen ak mlar flekilde gösterilmifltir. u durumda lambalar n parlakl klar aras nda > > > > iliflkisi vard r. 9. 7. yeflil A ve 4 nolu anahtarlar kapal iken; rm z efl il Sar 4 A lambas k rm z ya da sar d r. Sar efl il Sar I. yarg kesin do ru de ildir. mavi 4 aln z anahtar kapat l rsa ve lambalar ayn parlakl kta fl k verir. aln z anahtar kapat l rsa lambas fl k verir, fl k vermez. II. yarg yanl flt r. ve anahtarlar birlikte kapat l rsa ve lambalar fl k verir, fl k vermez. II 80
ambalar 0. anahtar aç k iken: anahtar kapal iken: : Artar. : Azal r. aln z anahtar kapat l rsa ve lambalar n n parlakl klar de iflmez. I ve anahtarlar birlikte kapat l rsa üreteçlerin üzerinden geçen ak mlar azalaca ndan, lambalar n fl k verme süreleri artar. II ESE AIAI 8
AAA ES - 6. V V V 5.. V V V,5V,5V fiekil-ι fiekil-ιι ambalar n üzerlerindeki gerilimler flekildeki gibi lambas n n parlakl artarken ve nin parlakl azal r. I. ve III. yarg lar do rudur. II. yarg yanl flt r. nolu anahtar kapal, nolu anahtar aç k iken; ve lambalar fl k verir,, ve lambalar fl k vermez. nolu anahtar aç k, nolu anahtar kapal iken;,, ve lambalar fl k verir, lambas fl k vermez. afllang çta fl k vermedi i halde daha sonra fl k veren lambalar ve dir. üm anahtarlar aç kken hiç bir lamba fl k vermez. ve anahtarlar kapat ld nda tüm lambalar üzerinden ak m geçer ve hepsi yanar. ESE AIAI. fiekilde görüldü- ü gibi;, ve lambalar paralel ba l oldu undan parlakl klar ; dir. A A A A k sa devre 6. A anahtar aç k iken lambalara düflen gerilimler; 5 5 5 5 4. anahtar kapal iken lambalara düflen gerilimler; De fl i mez Artar Azal r r Artar Azal r Artar Artar aln z lambas n n parlakl azal r. 8
ambalar 7. 9. aln z nolu anahtar aç l rsa, devrenin direnci artar;, ve anahtarlar kapat l rsa lambalar n üçünden de ak m geçti inden üçü de fl k verir. ve anahtarlar kapat l rsa Σ 0 oldu undan lambalar n üçü de fl k vermez., ve anahtarlar kapat l rsa ve lambalar fl k verir, lambas n n uçlar aras ndaki gerilim s f r oldu undan fl k vermez. ve lambalar n n parlakl azal r. aln z nolu anahtar aç l rsa, ve lambalar devre d - fl kal r sönerler; lambas n n parlakl de iflmez. I aln z nolu anahtar aç l rsa lambas söner; ve lambalar n n parlakl paralel ba l olduklar ndan de iflmez. II 8. I ESE AIAI 0. deki devrede; i q. t q. t II ambalar özdefl olduklar ndan parlakl klar, lambalara düflen gerilimlerle do ru orant l d r. I deki devrede; i Üreteçlerden geçen ak m, i q.. t t q olur I lambas na düflen gerilim dur. lambas na düflen gerilim dür. lambas na düflen gerilim dir. una göre, > > dir. II teki devrede; i q. t q. t una göre; t > t > t II 8
AAA ES - 7. 4. I I I 0V 0V 0V. ambalar n yanmas için üzerinden ak m geçmesi gerekir. ambalar n hepsinin de yanmas için anahtar aç k olmal d r. u durumda tüm lambalar sa taraftaki üreteçten ç kan ak mla fl k verir. Sol taraftaki üreteç devreye ak m vermez. ani ve anahtar kapat lmal d r. de her bir lamban n uçlar aras ndaki gerilim 0V tur. fiekil-i de bir lamban n üzerindeki gerilim 0V iken bir lamban n verdi i fl k fliddeti br olsun. de iki lamba oldu undan devrenin verdi i toplam fl k fliddeti, I br I de her bir lamban n üzerindeki gerilim 0V oldu- undan bir lamban n birim zamanda verdi i fl k fliddeti 4 br Devrede iki lamba oldu undan devrenin verdi i toplam fl k fliddeti, I 4 br 4 br 8 br II teki lamban n üzerindeki gerilim 0V oldu undan lamban n birim zamanda yayd fl k fliddeti I br u durumda, I > I I Anahtarlar aç k iken: Anahtarlar kapal iken: 9 ESE AIAI 5. Devrede lambalar n yanmas için üretecin () kutbundan ç - kan ak m n () kutbuna gelirken lambalar n üzerinden geçmesi gerekir., ve lambalar k sa devre oldu undan bu lambalar yanmaz., ve lambalar n n üzerinden ak m geçece i için bu lambalar yanar. A C. 6. anahtar kapat l nca, lambas yanar. lambas ndan geçen ak m artt ndan, parlakl artar. I Üreteçlerden çekilen ak m azalaca ndan, lambas ndan geçen ak m azal r. u nedenle lambas n n parlakl azal r. III. yarg yanl flt r. lk durumda, ve paralel ba l d r. Üçünde de fl k fliddetleri ayn d r. anahtar aç l nca ve söner, in fl k fliddeti de iflmez. 84
ambalar 7. 4 5 8 0. 6 7 I anahtar aç kken 6, 7 ve 8 nolu lamba k sa devre u durumda fl k veren lamba say s, n 5 anahtar kapat ld nda,4,5 ve 6 nolu lambalarda k sa devre u durumda fl k veren lamba say s, n u durumda; II n 5 bulunur. n ambalara düflen gerilimler; 8. lambas n n her iki ucu ay- n noktaya ba land ndan lambas k sa devredir yanmaz. ki ucu aras nda potansiyel fark oluflmad - ndan lambas da yanmaz. (Wheatstone köprüsü) Di er lambalar n üzerlerinden ak m geçece inden yanar. ESE AIAI. D D 9. anahtar kapat l rsa devrenin eflde er direnci azal r. Anakoldan geçen ak m artar. ve anahtarlar birlikte kapat l rsa lambas fl k verebilir. anahtar aç k iken lambas yanmaz. anahtar kapat d nda Wheatstone köprüsü oluflaca ndan yine lambas yanmaz. lambas n n parlakl de iflmez. anahtar kapat ld nda üreteçler birbirlerine paralel olacaklar ndan toplam gerilim de iflmeyece inden lambas n n parlakl de iflmez. 85
AAA ES - 8. 5. I 4 Devrede anahtarlar aç k iken yaln z ve lambalar fl k verir. anahtar kapat l rsa söner, nolu lamban n parlakl artar. anahtar kapat l rsa bafllang çtada yanmayan 5 nolu lamba yanmaz. u durumda ve nolu lambalar n parlakl etkilenmez. ve kapat l rsa ve 4 nolu lambalar yanmaya bafllar. u lambalar üreteç ve, nolu lambalara paralel oldu undan ve nolu lambalar n parlakl n etkilemez. Di er lambalar n parlakl de- iflmez. 4. ] g 4 4 anahtar kapat lmadan önce lambalara düflen gerilimler;. ESE AIAI anahtar kapat ld ktan sonra lambalara düflen gerilimler; Söner ( sadevre ) Artar Artar II. yarg yanl flt r. II 5. anahtar aç k iken lambalara düflen gerilimler; 5 5 5 5 anahtar kapal iken lambalara düflen gerilimler; anahtar aç k iken lambalara düflen gerilimler; : Azal r. : Artar. Üreteçten çekilen ak m artt ndan üretecin tükenme süresi azal r. I II anahtar kapal iken lambalara düflen gerilimler; Söner : Artar : De iflmez : Söner I II 86
ambalar 6. 9. ambalar n uçlar aras ndaki gerilimler: una göre; dir. I II ve nolu anahtarlar aç k iken lambalar seri ba l d r. ve nolu anahtarlar birlikte kapat l rsa lambalar paralel ba l duruma gelir, lambalardan geçen ak m artar. Üreteçten çekilen ak m artar. I III. yarg yanl flt r. 7. 0. fiekil- I de lambalara düflen gerilimler; I de lambalara düflen gerilimler; Üçününde parlakl artar. 8. lambas n n bulundu u devrede toplam emk, 0 Devreden geçen ak m, i oldu undan lambas yanmaz. lambas n n bulundu u devrede toplam emk, I lambas n n bulundu u devrede toplam emk, - 0 I u durumda ve lambalar yanmaz. u durumda III. yarg yanl flt r. ESE AIAI I II Özdefl lambalara düflen gerilimler olsun. olabilir. 5 olabilir. una göre; > tür. I. yarg kesinlikle do rudur. II. yarg için kesin birfley söylenemez. > dir. III. yarg kesinlikle do rudur. 87
ambalar ESE AIAI 88