DÜZENLEYİCİ T HÜCRELER Yrd. Doç. Dr. Gülderen Yanıkkaya Demirel Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı İmmunoloji Alt Birimi ve Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Hematoloji Bilim Dalı, Kök Hücre Laboratuvarı
T reg Hücreler T hücre eğitimi sırasında gelişen T reg hücreler immun yanıtı kısıtlayıcı ya da değiştirici etki gösteren hücreler. CD4+ ve CD8+ T reg hücreler var.. Önceleri sadece otoimmunite kontrolünde kritik rol oynadıkları düşünülmüştü. Daha sonra allojeneik immun yanıtı baskılayarak transplant rejeksiyonunu da önleyebildikleri gösterildi (Wood KJ. Nat. Rev. Immunology, 3:199-210, 2003). Ayrıca tümöre karşı ve antimikrobial immun yanıtta da rol aldıkları düşünülmektedir (Galimore A. ve ark. Immunology 107:5-9, 2002; Belkaid Y ve ark. Nature 420:502-507, 2002). Yüksek TCR aviditesine sahipler. Foxp3 adlı bir transkripsiyon faktörü taşıyorlar. Nasıl bir ortamda gelişimlerini tamamlarlar??
Treg Tarihçe Supressor T hücre Kavramı Medawar PB Activity acquired tolerance of foreign cells. Nature 1953 Gershon RK. A disquisition on supressor T cells. Transplant Rev 1975 Burnet FM. A modifiction of Jerne s theory of Ab production using the concept of clonal selection. CA Cancer J Clin. 1976 1980 lerde deneysel kanıtlar sağlanamadığı için supressor hücreler üzerinde çalışmalar azaldı. Son on yılda çalışmalar ve Treg etkisinin kanıtları arttı. Kökenleri, işlevleri ve anlamları için halâ çok soru ve verilemeyen yanıt var.
CD4 + Treg Hücreler CD3+, CD4 +, CD25 + hücreler TCRαβ, CD62L, CD69, CD134 (OX-40), GITR +, Foxp3 + ve hücre içi CTLA-4 + taşırlar. Periferde olan T reg hücreler CD45RO taşırlar. GITR: Glucocorticoid-inducible tumor necrosis factor receptor Eur. J. Immunol., 35:383-390, 2005
T reg Hücreler Neden Önemli? İmmun regulasyonun temel kontrol öğelerinden birisi haline geldiği için özellikle immun yanıt modülasyonu ile geliştirilecek tedavi yöntemleri oluşması için biyolojik özelliklerinin iyi öğrenilmesi gerekli.
Treg Hücrelerin Oranı Timus, çevre kanı, dalak ve lenf nodundaki CD4+ T hücrelerin %6 10 u Treg hücreler (farelerde) İnsanlarda yaklaşık %5 oranındalar. Kemik iliğinde ise bu oran %25 civarında (fenotipik ve fonksiyonel olarak tanımlanmıştır). Shevac et al. NRI, 2002; Sakaguchi Nat Immunol 2005
Treg Hücreler
Doğal Treg Hücreler ntreg γδt NKT Fenotip CD4 + CD25yoğun TCR γδ CD3,NK1.1,CD56 MHC Kısıtlılığı YOK VAR CD1d Hücresel proteinler CTLA4, CD62L, GITR, Foxp-3 TCR TCR Köken Timus Timus Timus CD28 e bağımlılık Evet Evet Supresyon Hücresel etkileşim Hücresel IL-4, IL-10, IFNγ, Mekanizması/ Granzyme B ye Etkileşim TGFβ hedef hücreler bağımlı Sitokinler TGFβ+ in vivo görevi Öz tolerans, alloreaktif T hücreleri baskılar, öz antijenlere özgül Mukozal immunite Doğal immunite in vivo etkileşimi in vitro ortamda çoğaltılması zor TCR IL-15, Flt3L
Adaptif/İndüklenen Treg Hücreler (itreg) Tr1 Th3 CD8 CD8 DN Fenotip CD4 + CD25 neg CD4 + CD25 neg CD8 CD8 + CD28 - TCR + CD4 - CD8 - MHC Kısıtlılığı QA1 (HLA E) MHC1 MHC1 Hücresel proteinler CD25 soluk-değişken CD45Rb düşük Foxp-3 neg CD25 soluk-değişken CD45Rb düşük Foxp-3 + Köken Timus?? Timus?? Timus?? Timus?? Timus?? ntreg lerden? ntreg lerden? Çevre Kanı CD28 e bağımlılık Evet Evet Supresyon Mekanizması/ hedef hücreler Sitokinler Üzerinden etki, IL-10 Sitokinler Üzerinden etki, TGF-β Hücresel etkileşim IL-10, IL-6 IFNγ Hücresel Etkileşim Hücresel etkileşim in vivo görevi Mukozal İmmunite Mukozal İmmunite Tümörle indüklenen supresyon GVHD nin Allo-Ag spesifik Önlenmesi in vivo etkileşimi TCR, IL-10, TGF- β, Vit. D TCR MHC-1 Mismatch Hücreler
TRANSPLANT ve Treg Hücreler Toleransta rolleri ne?? Terapötik etkileri olabilir mi??
TRANSPLANTTA Treg HÜCRELER Delesyon Transplant Alloagresif T Hücreler Hücre Sayısı Doğal Treg Hücreler İndüklenen Treg Hücreler (Doğal Treg lerden ya da yeniden eğitilen alloagressif T Hücrelerden) Transplant Toleransı Fazı İndüksiyon Maintenance Walsh PT et al. JCI 113(2):2004
TOLERANSIN YAYILIMI ve Treg HÜCRELERLE İNDÜKLENEN SUPRESYON Walsh PT et al. JCI 114:2004
İnsanlardaki Treg hücreleri nasıl tanımlarız? CD25 T hücre aktivasyonu için klasik bir belirteç (IL2Rα) CD4: MHC Class II ye bağlanan co-receptor CD25: IL-2R α zinciri Foxp-3: CD4+CD25+ hücrelere dönüşmek için gerekli transkripsiyon faktörü Aktive T hücre T reg Lab. hayvanlarının tersine insanlar sürekli antijene maruz kaldıkları için naive değiller. Aktive T hücrelerle Treg hücreleri birbirinden ayırmak önemli (CD69/CD25) T reg hücre üzerinde daha fazla CD25 Sakaguchi et al, 2000
CD4 + CD25 + Foxp-3 + Hücreler %2
ANTİJEN KANTİTASYONU Std. Boncuklar Std. Boncuklar Örnek Bağlanma Bölgesi Sayısı 6000 MFI
Erişkin Çevre Kanı CD4 Kordon Kanı CD3 CD25
İMMUNFENOTİPLEME Özgün bir belirteç yok. FOXP3 özgün görünüyordu, ancak şimdi CD152 (CTLA-4), CD184 (CXCR4), CD45RA, CD45RO, CD127 içeren geniş bir panelle karakterize etmek gerekli.
Treg Hücreler http://www.bdbiosciences.com/features/products
CD25 parlak hücreler Treg hücreler mi? 25-25 int 25 br 7.5 p= 0.007 CD4 Foxp-3 Foxp3/GAPDH 5.0 2.5 0. p= 0.0005 25br 25int 25- non T CD25
CD25- T hücreler de FOXP3 taşıyorlar! Pat. Sinovial Sıvı Pat. Çevre Kanı Normal Çevre Kanı 1.5. p=0.0006 1.5 p=0.0078 1.5 p=0.0068 1.0 1.0 1.0 Foxp3/GAPDH 0.5 0 0.5 0 0.5 0 25- non T 25- non T 25- non T
CD39+ ntreg Hücreler CD39 : Eklonükleotidaz, ATP nin AMP ye kırpılmasını sağlayan bir enzim Mandapathil et al. J Imm meth, 2009
CD4 + CFSE parlak Hücreler Treg hücreler olabilir mi?? Godfrey WR ve ark. Blood, 103:2004
CD4 + CD25 bright Cells Post Transplantation Clark F et al Blood 103(6), 2004
FARKLI HASTALIKLARDA Treg HÜCRELER
İMMUNFENOTİPLEMEDE NELERE DİKKAT EDİLMELİ? Planlama aşamasında kombinasyonlar, kullanılacak reaktifler iyi seçilmeli Her zaman önce hücre yüzeyi boyanmalı, yıkama sonrası hücre içi boyama yapılmalı. Her türlü reaktifin validasyonu yapılmalı. Denenmiş antikorla çalışma yapılmalı. Her veri saklanıp sonradan tekrar analiz edilebilir olmalı.
TEŞEKKÜRLER http://www.bdbiosciences.com/features/products