Grafik-1: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG

1. KIRMIZI ET SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELER a. Kırmızı Et Sektörü Pazar Analizi AVRUPA BİRLİĞİ: Grafik-1: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (AB-28) Grafik-2: Avrupa Birliğinde Haftalık Ortalama Canlı Dana Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu(AB-28) 1

Grafik-3: Avrupa Birliğinde Dana Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu (AB-28), 2014 yılı ilk 10 haftayı içerir. Grafik-4: Avrupa Birliğinde Haftalık Koyun Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu(AB-28) Grafik-: 5 Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Aylık Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu 2

Grafik-6: Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, 2014 Yılı ortalaması Ocak ve Şubat ayını içerir. Tablo-1: Dünya Yıllık Ortalama Et Fiyatları (2003-2013) - $/TON 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 3.396 3.686 3.919 3.803 4.023 4.325 3.897 4.378 4.516 4.913 5.535 AVUSTRALYA İnek Eti Kemiksiz ABD'ye ihraç CIF YENİ ZELANDA KOYUN ETİ (İHRAÇ) 1.914 2.481 2.565 2.522 2.544 3.040 2.562 3.272 3.944 4.176 4.009 2.305 2.668 2.860 2.391 2.498 2.975 3.495 3.662 5.370 4.754 4.130 ABD KANATLI ETİ İhraç Broiler 1.886 2.071 2.161 1.986 2.117 2.270 2.202 2.454 2.648 2.676 2.717 BREZİLYA Piliç Eti İhraç 888 1.033 1.218 1.180 1.443 1.896 1.552 1.781 2.084 1.928 2.014 Kaynak: FAO Tablo-2: 2013 Yılı Dünya Toptan Et Fiyatları Aylık - $/TON OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK ABD SIĞIR ETİ İHRAÇ 5.171 5.562 5.271 5.390 5.313 5.453 5.299 5.467 5.861 5.960 5.747 5.924 AVUSTRALYA İnek Eti Kemiksiz 4.362 4.273 4.157 4.112 3.804 3.692 3.724 3.828 3.909 4.002 4.099 4.151 ABD'ye ihraç CIF YENİ ZELANDA KOYUN ETİ 4.044 3.875 3.616 3.685 3.684 3.815 3.973 4.146 4.502 4.739 4.846 4.640 (İHRAÇ) ABD KANATLI ETİ İhraç Broiler 1.248 1.218 1.210 1.270 1.237 1.247 1.254 1.250 1.247 1.240 1.187 1.143 BREZİLYA Piliç Eti İhraç 2.009 2.113 2.191 2.245 2.189 2.050 1.966 1.892 1.870 1.875 1.906 1.859 Kaynak: FAO 3

TÜRKİYE: Hayvan Varlığı: TÜİK verilerine göre 2012 yılında büyükbaş hayvan sayısı bir önceki yıla göre %12,3 artarken küçükbaş hayvan sayısı ise %10,7 artmıştır. Yılsonu itibariyle sığır sayısı 13 milyon 915 bin baş, koyun sayısı 27 milyon 425 bin baş, keçi sayısı ise 8 milyon 357 bin baş olarak gerçekleşmiştir. Kesilen Hayvan sayısına göre ise büyükbaşta %8,5 artış gerçekleşmiş, Küçükbaşta ise %18,8 azalma yaşanmıştır. (Tablo-1) Tablo-1: Ülkemizde 2010-2012 Yılları Arasında Hayvan Varlığı ve Kesilen Hayvan Sayısı Hayvan Türleri 2010 2011 2012 2010 2011 2012 Sayı (Baş) Sayı (Baş) Sayı (Baş) Kesilen Hayvan Sayısı Kesilen Hayvan Sayısı Kesilen Hayvan Sayısı 2011-2012 % Değişim Hayvan Sayıları 2011-2012 % Değişim Kesilen Hayvan TOPLAM 41.254.569 45.195.600 50.186.583 11,0 Büyükbaş 11.454.526 12.483.969 14.022.347 2.617.966 2.579.020 2.798.460 12,3 8,5 Sığır 11.369.800 12.386.337 13.914.912 2.602.246 2.571.765 2.791.034 12,3 8,5 Kültür 4.197.890 4.836.547 5.679.484 Kültür melezi 4.707.188 5.120.621 5.776.028 Yerli 2.464.722 2.429.169 2.459.400 Küçükbaş 29.382.924 32.309.518 35.782.519 8.093.130 6.733.638 5.467.921 10,7-18,8 Koyun 23089691 25.031.565 27.425.233 6.873.626 5.479.546 4.541.122 9,6-17,1 Merinos 1086392 1.220.529 1.532.651 25,6 Yerli 22003299 23.811.036 25.892.582 8,7 Keçi 6293233 7.277.953 8.357.286 1.219.504 1.254.092 926.799 14,8-26,1 Kıl keçisi 6140627 7.126.862 8.199.184 15,0 Tiftik keçisi 152 606 151.091 158.102 4,6 Diğer 417 119 402.113 381.717-5,1 Grafik 7: 2010-2011-2012 yılları arası Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan varlığı (Baş) Kaynak: TUİK 4

Kırmızı Et Üretimi: TÜİK kırmızı et üretim istatistiklerine göre 2013 yılında toplam kırmızı et üretimi bir önceki yıla göre %8,78 oranında artarken, sığır eti üretimi bir önceki yıla göre %8,75 oranında artış göstermiştir. Koyun eti üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,92 oranında, keçi eti üretimi ise %35,13 oranında artmıştır. (Tablo-2) Tablo-2 Kırmızı Et Üretim Miktarı İstatistikleri 2010-2013 Kırmızı Et Üretim Miktarı Miktar ( Ton ) Yıl I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Toplam 2010 157.282 175.247 173.842 274.347 780.718 TOPLAM 2011 157.932 171.595 173.177 274.210 776.915 2012 171.465 182.872 196.108 365.255 915.700 2013 208.597 212.885 206.466 368.177 996.125 2010 125.145 144.121 138.983 210.334 618.584 Sığır 2011 133.724 144.153 144.970 222.059 644.906 2012 149.722 159.320 173.202 317.100 799.343 2013 180.764 187.587 177.757 323.184 869 292 2010 813 1.219 958 397 3 387 Manda 2011 224 181 602 608 1 615 2012 565 926 79 166 1 736 2013 20 61 40 215 336 2010 27.306 26.042 28.940 53.400 135.687 Koyun 2011 19.856 23.959 23.491 39.770 107.076 2012 17.330 19.969 20.987 38.903 97.189 2013 19.930 21.959 26.396 34.658 102 943 2010 4.018 3.866 4.961 10.216 23.060 Keçi 2011 4.128 3.303 4.114 11.773 23.318 2012 3.848 2.657 1.840 9.085 17.430 2013 7.883 3.278 2.273 10.120 23 554 Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri Grafik 8. 2010-2013 Yılları arası I-II-III-IV. Dönem Üretim İstatistikleri Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri 5

Perakende Dana Eti Fiyatları: TUİK TÜFE verilerine göre 2013 yılında perakende dana eti ortalaması 24,66 TL/Kg. olmuştur. Söz konusu fiyat 2014 yılı Şubat ayında ise 26,31 TL dir (Grafik-9). Grafik-9: Perakende Dana Eti Fiyatları, 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksleri- Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg) Perakende Koyun Eti Fiyatları: TUİK TÜFE verilerine göre perakende koyun eti fiyatı 2013 yılı ortalaması 25,21 TL dir. Söz konusu fiyat 2014 yılı Şubat ayında ise 26,67 TL dir (Grafik-10). Grafik-10 TUİK Perakende Koyun Eti Fiyatları 6

Grafik-11 TÜİK Perakende Sucuk Fiyatları Grafik-12 TÜİK Perakende Sosis Fiyatları Grafik-13 TÜİK Perakende Salam Fiyatları 7

KARKAS FİYATLARININ DEĞERLENDİRMESİ: Dana Karkas Ortalama Fiyatları: Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı itibarı ile ortalama fiyat 15,43 TL/Kg. olmuştur. 2014 yılı Şubat ayında ise fiyat 16,84 TL/Kg dır (Grafik-14). Grafik-14 Dana Karkas Ortalama Fiyatları Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri Grafik-15 Yıllar İtibarı ile Dana Karkas Ortalama Fiyatları (ATB) Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları: Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı fiyat ortalaması 18,01 TL/Kg dır. 2014 yılı Şubat ayı itibarı ile fiyat ise 20,38 TL/Kg olmuştur (Grafik-16). 8

Grafik-16 Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri Tablo-3: Ticaret Borsalarında Şubat 2014 te Tescil Edilen Dana Karkas Mikt. ve Fiyatları Borsa Adı Miktar En az Fiyat En çok Fiyat Ortalama Fiyat Ankara İstanbul Kars Kayseri İzmir Konya Gaziantep Diyarbakır Tokat Ortalama Grafik-17: Haftalık Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Kesim Fiyatları TL/Kg 9

Tablo-5:Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Fiyatları (13.03.2014) Sıra No İL Dana Bıçak Yağsız Kuzu Kesim TL/KG TL/KG 1 Afyon 17,80 TL 2 Balıkesir 17,75 TL 20,00 TL 3 Diyarbakır 17,00 TL 20,75 TL 4 Edirne 17,70 TL 22,75 TL 5 İzmir 17,50 TL 21,00 TL 6 Kahramanmaraş 17,00 TL 7 Konya 17,35 TL 20,85 TL 8 Gaziantep 17,50 TL 21,00 TL 9 İstanbul 17,50 TL 23,00 TL 10 Ankara 17,50 TL 21,00 TL 11 Elazığ 17,50 TL 19,75 TL 12 Burdur 13 Kayseri 17,50 TL 14 Amasya 17,70 TL 22,50 TL 15 Çorum 17,25 TL 20,00 TL 16 Sakarya 17,00 TL 20,00 TL 17 Tokat 17,80 TL 22,00 TL 18 Kırşehir 18,00 TL ORTALAMA 17,49 TL 21,12 TL Tablo- 6: Sanal Marketlerdeki Perakende Fiyatları Tarih CİNSİ MİGROS CARREFOURSA REAL ET VE SÜT KURUMU Kıyma 20,90 TL 22,90 TL ** 18,50 TL Kuşbaşı 27,99 TL 26,90 TL 24,90 TL 23,00 TL Biftek 17.03.2014 32,99 TL 29,90 TL ** 26,90 TL Pirzola ** ** ** 31,90 TL Kuzu Pirzola 49,99 TL 42,50 TL ** 39,50 TL Kaynak: Ulusal Marketlerin perakende fiyatları, * Et ve Süt Kurumu Tarak Pirzola fiyatıdır. Tablo- 7: İngiltere Haftalık Perakende Et Fiyatları 01.02.2014 EN EN ORTALAMA DÜŞÜK YÜKSEK Dana Kıyma-özel 25,05 TL 19,59 TL 35,25 TL Dana Kıyma-standart 16,84 TL 9,81 TL 31,65 TL Dana Kuşbaşı 28,87 TL 14,39 TL 37,21 TL Dana Bonfile 69,95 TL 50,65 TL 86,59 TL Kuzu Kıyma 27,63 TL 13,67 TL 38,59 TL Kuzu Kuşbaşı 38,23 TL 17,99 TL 49,05 TL Kaynak: Meat Trades Journal/ meatprices.co.uk 10

İthalat Rakamları: Tablo- 8: 2014 Yılı Canlı Hayvan ve Karkas Et İthalat Verileri OCAK TOPLAM DAMIZLIK DÜVELER BESİLİK SIĞIR KESİMLİK DANA KARKAS SIĞIR ETİ DAMIZLIK KOÇ, KOYUN KG 916.498 124.252 122.330 BAŞ 2.071 478 2.190 $ 6.212.338 552.594 562.084 TL 12.403.746 1.152.109 1.107.992 KG 916.498 124.252 122.330 BAŞ 2.071 478 2.190 $ 6.212.338 552.594 562.084 TL 12.403.746 1.152.109 1.107.992 Kaynak: TUİK DAMIZLIK TEKE, KEÇİ KOYUN KUZU Tablo- 9: Yıllar itibarı ile Büyükbaş ve Küçükbaş Canlı Hayvan İthalatı (Baş) 2010 2011 2012 2013 DAMIZLIK DÜVELER 17.303 76.761 48.164 30.971 BESİLİK SIĞIR 1.443 225.451 223.498 130.831 KESİMLİK DANA 118.578 164.360 193.972 28.869 DAMIZLIK KOYUN 275 1.191 10.663 27.115 DAMIZLIK KEÇİ 155 268 440 2.935 KOYUN 209.437 626.270 181.763 63.694 KUZU 25.262 820.303 213.200 2.026 Tablo- 10: Yıllar itibarı ile Karkas Et ithalatı (Kg) 2010 2011 2012 2013 KARKAS SIĞIR ETİ 50.657.514 110.731.351 25.436.804 6.140.581 11

b. Yem Sektörü Pazar Analizi Yem ve yem hammaddelerinin fiyatlarında 2013 yılının ilk aylarından itibaren düşmüş, ancak yılın son aylarında fiyatlarda bir artış görülmektedir. (Tablo 11-12) Tablo-11: Yıllar İtibarı ile Türkiye yem ve yem hammadde fiyatları (TL/TON) *Yemlik Arpa *Yemlik Buğday Mısır Kepek ATK Besi yemi *Yulaf Süt yemi 2010 417 509 481 315 290 484 561 494 2011 521 580 622 429 363 665 824 686 2012 614 619 588 480 473 738 652 766 2013 632 700 640 484 505 760 648 780 Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB Tablo- 12: 2014 yılı itibarı ile yem ve yem hammaddeleri aylık fiyatları (TL/TON) Yemlik *Yemlik Mısır Kepek ATK Besi *Yulaf Süt yemi Arpa Buğday yemi Ocak 778 788 693 799 Şubat 782 705 Mart* 832 701 Ortalama 797 788 700 799 Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB Grafik 19: 2013 Yılı İtibarı ile Yem ve Yem Hammaddeleri Fiyatları (TL/Ton) 12

c. Süt Sektörü Pazar Analizi Süt üretimi: TÜİK verilerine göre toplam süt üretimi 2012 yılında 17 milyon 401 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Bunun 15.98 milyon tonu inek sütü olup, yaklaşık 7.93 milyon tonu sanayiye gönderilen inek sütü, geriye kalan 8 milyon ton süt ise, hane halkı tüketimi ve sokak sütü olarak kullanılmıştır. 2013 yılı itibarı ile toplanan inek sütü 7,939 milyon tondur. 2014 yılı Ocak ayı itibarı ile bu rakam 710 bin ton olarak gerçekleşmiştir.(tablo: 13) Tablo-13: Toplanan (Sanayiye Gönderilen) İnek Sütü (Ton) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam 2010 494.351 492.360 594.800 610.599 654.696 622.359 610.645 560.309 526.132 531.445 503.311 544.004 6.745.011 2011 561.766 545.628 627.484 646.648 699.122 636.494 591.864 566.040 537.872 543.633 530.376 586.867 7.073.794 2012 634.578 631.521 715.190 727.769 782.621 727.805 695.079 641.380 599.773 587.149 575.344 614.276 7.932.485 2013 637.956 622.381 710.712 733.380 772.785 692.084 675.158 628.996 594.456 605.194 611.918 653.585 7.938.605 2014 710.022 710.022 Kaynak: TÜİK,Süt ve Süt Ürünleri Üretimi Süt Fiyatları: TÜİK in TÜFE verilerine göre perakende ortalama süt fiyatları 2013 yılı itibarı ile 2,35 TL/Kg dır. Ortalama Fiyat Şubat 2014 itibarı ile 2.54 TL/Kg. olmuştur. (Grafik-19) Grafik-19: Perakende Süt Fiyatları (TL/Kg.) Kaynak: TÜİK, 2003=100 Temel Yıllı TÜFE Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/KG) Tablo-14: 2013 Yılı Çiğ Süt Fiyatları Dönemler Fiyat (TL/Litre) 2013 Ocak Şubat Mart 0,90 1 Ağustos 31 Aralık 1,00 2014 1 Ocak - 31 Ocak 1,00 1 Şubat - 1,05 Kaynak: Ulusal Süt Konseyi 13