LOJİSTİK VE ULAŞTIRMA SEKTÖRÜNDE İNOVASYON Küreselleşme sürecinde bugünün ve yarının öne çıkan teknolojik alanlarının başında; genetik teknolojisi, bilgi sistemleri teknolojisi, biyo teknoloji, nano teknoloji ile lojistik ve ulaştırma teknolojileri gelmektedir. Bu teknolojiler aynı zamanda ilgili oldukları sektörleri çok yönlü, çok boyutlu ve derinlemesine geliştirmekte, yenileştirmekte ve değiştirmektedir. Lojistik ve ulaştırma sektöründe, kendi teknolojik alanındaki değişimler sonucu pazar, piyasa, sektör, firma ve örgütsel yapılarda yatay, dikey ve entegrasyonel değişiklikler yaşamıştır. Ayrıca, e-ticaret, e-lojistik ve sektörde yer alan tüm aktörlerin bir birlerine dijital bir ağla bağlanmış olmaları, sektörü hızlı bir değişim süreci içerisine sokmuştur. Bu değişimler; teknolojik, liderlik, iş süreçleri, hizmetler, iş modeli, müştereklik, yeteneklilik ve performans vb. gibi birçok alanda kendini göstermiş olup, bu alanlarda değişimleri sağlayan en önemli itici ise, lojistik innovasyon (yenileşim) süreci olmuştur. İnnovasyon, latince bir sözcük olan "innovatus" tan türetilmiş olup, genel olarak "toplumsal, kültürel, ekonomik ve yönetim alanlarında yeni yöntemlerin kullanılmaya başlanmasını" ifade etmektedir. Bugün innovasyon kavramının Türkçedeki karşılığı ise, TDK'nun ortaya koyduğu ve bazı çevrelerce kısmi olarak kabul gören "yenileşim" kavramıdır. Yenileşim kavramının ülkemizde henüz tüm çevrelerce yaygın olarak kullanılmaması nedeniyle, okuyucularda anlam birliği ve beraberliği sağlamak maksadıyla, yazının bundan sonraki tüm bölümlerinde her iki kavram (inovasyon-yenileşim) birlikte kullanılacaktır. Lojistik innovasyon (yenileşim) ise; lojistik sahadaki müşterek tabanlı, performans tabanlı ve yetenek tabanlı alanlara ilişkin; hizmet, ürün, üretim, bilgi, teknoloji, süreç, strateji, yönetim, yaklaşım, pazarlama, satın alma, lojistik iş uygulamaları, organizasyonel yapı ve diğer etkin tüm faktörlere ilişkin girişimciliğe ve yaratıcılığa dayalı, müşteriyi merkeze alan ve süreklilik sağlayan; farklı, önceden düşünülmemiş, değişik ve yeni düşünceler, fikirler, yönetim ve yöntemleri üretmek, geliştirmek ve bunları uygulayarak bir değer, fayda, kar ve sektördeki diğer firmalara karşı sürdürülebilir bir rekabet avantajı sağlama süreci olarak tanımlayabiliriz. Bu tanım bağlamında yeni üretilmiş bilgi, lojistik innovasyon (yenileşim) süreci içerisinde müşteri (değer ve fayda yaratma) teknik (lojistik teknolojisi, bilgi sistemleri vb.), ekonomik (kar, rekabet avantajı vb.), sosyal (yönetim, koşullar vb.) ve psikolojik (tutumu, tavrı vb.) odaklı bütüncül bir fayda sürecine dönüşerek innovasyon (yenileşim) konseptini oluşturmaktadır. Bu konsept aynı zamanda, lojistik performans ile müşteri odaklı innovasyon (yenileşim) süreci arasında doğru yönlü bir ilişkinin varlığını ortaya koyar. Bu kapsamda özellikle yeni hizmet alanları geliştirme ve yaratma, pazar payını artırma ve pazara yönelme, müşteri değeri yaratma ve müşteri sadakati artırma vb. gibi lojistik performansla ilgili hizmet ve süreç iyileştirme konularının bu konsepte yer alması sağlanmıştır.
Lojistik innovasyon (yenileşime) veri sağlayan kaynaklar olarak; lojistik ve bilgi teknolojiler, kültür, piyasa, sektör, eğilimler, trendler, bilim, maliyetler, fırsatlar, tehditler, zorluklar, tahditler, lojistik politikalar, yetenekler, küreselleşme ivmesi, Ar-Ge, analiz, sentez, değerlendirme, tasarım, bilgi, ürün, hizmet, riskler, performans, yetenekler, öz kaynaklar, finans, satış, pazarlama, üretim, ulaştırma modları, İK, iş süreçleri, organizasyonel yapı, talep eğilimleri, ihtiyaçlar, beklentiler, müşteri, ekonomik, siyasi ve politik değişimler, stratejiler, taktikler, geçmiş operasyonlar, alınan dersler vb. sayabiliriz. Veri kaynaklarının zenginliği innovasyonun (yenileşmenin) iç ve dış faktörlerden etkilenen çok aşamalı bir süreç olduğunu göstermektedir. Bu süreçte yeni fikirlerin ve düşüncelerin uygulamaya dönüşmesi ve yansıması on aşamalı bir geçişle hayat bulmaktadır. Bunlar; Eğitim ihtiyaçlarının karşılanması, İnnovasyon (Ar-Ge) ofisinin kurulması, Gereksinimler, ihtiyaçlar ve talebin ortaya çıkması veya yaratılması, Fikir ve düşüncenin oluşması, Ön konsept, konsept ve konsept geliştirme, Analiz, tasarım ve değerlendirme, Prototipin oluşturulması, Hizmet ve ürünün yeni üretimi veya geliştirilmesi, Sektöre, piyasaya ve pazara sunumu, Sonuçların değerlendirilmesi ve sisteme geri beslemenin sağlanması. Lojistik innovasyonun (yenileşmenin) yönü; tedarikçiden üreticiye, oradan da müşteriye doğru uzanan tedarik zincirinde hammadde, son ürün, bilgi, hizmet ve kaynak akışı doğrultusunda olmalıdır. Diğer bir ifade ile "gelen (inbound) lojistikten" "giden (outbound) lojistiğe" oradan da "son kilometre (last-mile) lojistiğe" doğru olmalıdır. Bu akış; kalite, verimlilik ve etkililiğe dayalı müşteri odaklılığı ile ihtiyaç, tahmin ve talebe dayalı merkez odaklılığı desteklemelidir. Müşteri odaklı innovasyon (yenileşme) anlayışı, lojistik sektöründe başarının anahtarı olmuştur. Bu anahtar, lojistik hizmet portföyüne değer katan yenilikçi ve modern çözümler üretmektedir. Yenileşmeye dayalı çözüm başarısı, müşteri satın alma döngüsünün öne gelmesi ve sürdürülebilir olması ile ölçülmektedir. İnnovasyon (yenileşme) müşteri açısından en önemli ayırt edicilik özelliği olarak görülürken, firma/işletme açısından ise, farklılık yaratma olarak görülmektedir. Bu bağlamda innovasyon (yenileşme) bir lojistik firmanın ileri doğru gitmesinde en büyük itici güç olmaktadır. Günümüzün hızla değişen küresel rekabet ortamında Lojistik Hizmet Üreten Firmalar (LHÜF) gelişmiş pazarlarda ayakta kalabilmek, mücadele edebilmek ve müşteri portföyünü geliştirebilmek için müşterileri için yeni tedarik zinciri tasarımlarını, malzeme akış yöntemlerini ve üretim yöntemlerini, kendileri için ise, dağıtım yöntemlerini ve yeşil lojistik süreçleri ile entegre ve toplam lojistik hizmetleri, iş süreçlerini ve iş modellerini sürekli değiştirmesi, güncellemesi ve yenilemesi gerekmektedir.
Günümüzde lojistik hizmetler, teknolojiler ve süreçlerde innovasyon (yenileşme) çalışmalarının yapılması oldukça önemlidir. Bu önemi güçlendiren dinamikler ise sektörün bugün ekonomik konjonktürde karşı karşıya kaldığı fırsatlar, zorluklar, tehditler ve en iyi uygulamalar ortamıdır. Tüm bu ortamlarda LHÜF' ların belirgin genel amaçlarını söyle sıralayabiliriz; düşük maliyetle daha iyi, kaliteli ve performansı yüksek hizmet üretmek ve sunmak, en son lojistik teknolojileri bilmek, üretmek ve kullanmak, lojistik sektör hedeflerini ve LHÜF hedeflerini desteklemek, minimum kaynak ve girdi kullanarak üst seviyede etkin ve verimli lojistik operasyonları gerçekleştirmektir. Bu amaçların temelinde "her zaman daha az ile daha iyisini gerçekleştirme" felsefesi yatmaktadır. Bu felsefe aynı zamanda, LHÜF'ların pazarın ve müşterinin talep ve beklentilerini karşılamak maksadıyla, İhtiyaç duyacakları uzmanlık, teknoloji ve kaynakları güvenli ve kesintisiz bir şekilde sağlamasının yollarını ortaya koyan bir yenileşme rehberi konumundadır. Bu innovasyon (yenileşme) rehberi aynı zamanda, stratejik planlama ile entegre yönetim yaklaşımını harmanlar. Buda innovasyon (yenileşmenin) LHÜF'lar tarafından kusursuz uygulanmasını sağlar. Bu kusursuzluğu artıran koşutlardan biride firma üst yönetiminin yenilikçilik, yaratıcılık ve mükemmellik için desteğinin ve teşvikinin tam olmasıdır. Bugünün ve yarının iş dünyasında LHÜF'da yeni nesil üst yöneticiler ile lojistik sektördeki liderlerin güçlü bir vizyonerist ve yaratıcı düşünceye sahip olması gerekmektedir. Bu yöneticilerin, gelişime ve değişime açık bir kültüre sahip olması, iş dünyası ile lojistik dünyasının geleceğini dikkate alarak ileriye yönelik vizyonları ve stratejileri tanımlaması ve ortaya koyması son derece önemlidir. Bu liderlerin diğer yandan her olayı ve eğitimleri fırsata çevirebilme becerisi, yeni fırsatları yaratma ve tanımlayabilme becerileri ve geleceğin lojistik sektörünü yaratmada öncü görevi görmektedir. Bu öncü görev, sadece teknolojik veya hizmet geliştirme alanlarında değil, aynı zamanda yönetim, sistem, tutum ve çalışanların koşularını da iyileştirme alanlarında liderlik yapmaktadır. İnnovasyon (yenileşme) lojistik sektör, LHÜF'lar ve yöneticileri için başarıya ulaşmanın kritik bir faktörü ve en gelişmiş aracıdır. Bu faktör ve araç kaynağının kurumsal ve örgütsel stratejiler, taktikler ve yaratıcılıktan almaktadır. Zira LHÜF'ların müşterileri için sürekli bir yenileşme süreci yaratması, etkin bir rekabet avantajı elde etmesi ve sürekli bir değer artışına odaklanması gerekmektedir. Bu bağlamda başarılı bir innovasyon (yenileşim) süreci için gerekli olan temel özellikler ile ana bileşenler müteakip maddelere çıkarılmıştır. Başarılı bir lojistik innovasyon (yenileşmenin) temel özellikleri; İnnovasyonlar (yenileşmeler) diğer lojistik inovasyonlar arası karşılıklı etkileşime açık olmalı, İnnovasyonlar (yenileşmeler) sinerji etkisi yaratmalı, Hizmet, ürün, üretim, bilgi ve diğer tüm süreçleri desteklemeli, Tedarik zincirini geliştirmeli, verimliliğini ve etkililiğini artırmalı, Lojistiğin dışındaki diğer innovasyon (yenileşim) konseptlerini desteklemeli, Çevre dostu olmalı ve çevreyi korumalı, Sürdürülebilir yeşil lojistik, tersine lojistik ve atık lojistiğini desteklemeli, Lojistik sektör ile LHÜF'lar arasında bir ara yüz oluşturmalı,
Bir rekabet avantajı yaratmalı vb. Lojistik innovasyonun (yenileşmenin) ana bileşenleri; Hizmet, bilgi ve ürün, Teknoloji ve bilgi sistemleri, İş süreçleri Zaman ve yer, Maliyet ve fiyat, Müşteri, kalite ve insan, Dağıtım ağı ve depolama, fiziksel unsurlar, ulaştırma modları, Katma değer hizmetleri ve entegrasyonlar vb. Yukarıda arz edilen innovasyon temel özellikler ve ana bileşenlerini bünyesinde tam olarak barındıran lojistik sektör ile LHÜF'larda yürütülen innovasyon (yenileşim) çalışmaları stratejik, taktik ve operatif olmak üzere üç seviyede oluşmaktadır. Bunlar: Stratejik lojistik innovasyon (yenileşme) seviyesi; Lojistik sektör ile diğer sektörler ve LHÜF'lar ile diğer firmalar arasında yapılan uzun dönemli işbirliğine, entegrasyona ve değişime dayalı innovasyon projeleri yer alır. Genel olarak; uzun süreli işbirliği yaklaşımları, yeni iş modelleri, ortak araştırma planları, kriz ve risk yönetimi, ürün ve üretim süreçlerini geliştirme, tedarik zinciri tasarımı, ithalat, ihracat, uluslararası, bölgesel ve küresel lojistik ve TZY ve uzun dönemli gereksinimler vb. gibi çalışma alanlarını kapsar. Taktik lojistik innovasyon (yenileşme) seviyesi Lojistik sektör ile LHÜF'lar arasında orta dönemli etkileşim, uyum ve gelişime dayalı innovasyon projeleri yer alır. Özellikle organizasyonel yapı içerisinde yer alan "müşterek tabanlı alan", "performans tabanlı alan" ve "yetenek tabanlı alanların" gelişimi ve yenilenmesi ön plana çıkmaktadır. Genel olarak; hizmet seviyesi ve kalitesini yükseltme, ulaştırma modları, mahalli, yöresel ve ulusal lojistik ve TZY, hizmet yönetimi, bilgi yönetimi, lojistik teknoloji ve lojistik bilgi sistemleri, iş, süreç ve örgüt geliştirme, KPI, e- lojistik, örgütsel yapı vb. gibi çalışma alanlarını kapsar. Operatif (operasyonel) lojistik innovasyon (yenileşme) seviyesi; Anlık, günlük, ertesi günlük ve kısa dönemli operasyonlar ve faaliyetlere ilişkin verimlilik, etkililik ve performansı geliştirmeye ve iyileştirmeye yönelik projeler yer alır. Genel olarak; nakliye, malzeme akış yönetimi, dağıtım yönetimi, depolama, satın alma, envanter yönetimi, müşteri yönetimi, müşteri hizmetleri, optimum maliyetler, pazarlama, satışlar, promosyon, fiyat, İK. ve eğitim, katma değer hizmetleri (ambalajlama, etiketleme, bar-kod, danışma, sigorta, gümrükleme vb.), entegre lojistik destek süreçleri, veri alış verişi, kargo takibi, iletişim vb. gibi çalışma alanlarını kapsar.
Her üç aşamada yer alan lojistik innovasyon temel yaklaşımları genel olarak şöyle sıralanabilir; Kesintisiz hizmet seviyesi yaratmak ve hizmet gelişimini sağlamak, Sektörü ve sektördeki firmaları yenilemek ve geliştirmek, Lojistik ve ulaştırma sektörlerinde yeni istihdam alanları ve yeni iş ortamları yaratmak, Yüksek nitelikli ve kaliteli lojistik hizmet sunmak, Ürün ve üretim sürecini geliştirmeye yardımcı olmak ve desteklemek, Sektörde yer alan firmalar için çeşitli rekabet avantajları yaratmak, Lojistik teknolojiyi ve bilgi sistemlerini geliştirmek, Lojistik performansı ve yetenekleri yenilemek ve geliştirmek, Müşterileri ile uzun dönemli stratejik ortaklıklar kurmak, Operasyon verimliliğini, etkililiğini ve başarısını artırmak, Yeni müşteriler kazanmak, müşteri bağımlılığını artırmak ve müşteri portföyünü geliştirmek vb. Sonuç olarak, bugün küresel pazarlarda mevcut olan kaotik ortam, dengesizlikler, ekonomik belirsizlikler, pazarın yenilikleri kabul etme derecesi ve ileri teknoloji gereksinimi lojistik hizmetleri, lojistik teknolojiyi ve onların türevlerini kullanarak yenileşme yapmaya, yönetmeye ve en iyi hizmet uygulamalarını keşfetmeye lojistik sektörü ve LHÜF'larını zorlamaktadır. Bu zorlama beraberinde inovasyonun (yenileşmenin) önemini gerek lojistik sektör açısından, gerekse LHÜF'lar açısından bir kez daha ortaya koymuştur. Bu bağlamda, bugün lojistik sektördeki ve LHÜF' lardaki üst yönetim innovasyon çalışmalarını "hassas dağıtım sistemlerinin" gelişimi ve yenileşmesi üzerine yoğunlaştırmaktadır. Kaynak: http://www.lojistikci.com/?p=4071