Yüksek Çözünürlüklü Bilgisayarlı Tomografi

Yüksek Çözünürlüklü Bilgisayarlı Tomografi Dr. Hüdaver Alper Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı

AMAÇ Yüksek Rezolüsyonlu BT Nedir, Nasıl yapılır, Nasıl yorumlanır? Hangi durumlarda kullanılmalıdır? Hangi durumlarda kullanılmamalı? Milimetre boyutunda yada daha ince yapıların değerlendirilmesinde Akciğerdeki renk (atenüasyon) değişkliklerinin değerlendirilmesinde Tüm bu değişiklikler akciğerde çok sık tekrarlamalı

Todo, Itoh ve Nakata 1980 Dünyada 90 lı yıllarda yaygınlaştı Yüksek uzaysal çözünürlük

Teknik İnce kesitler 1 mm yada Kısa tarama süresi 1 san. yada Kenar keskinliğini arttırıcı rekonstrüksiyon algoritması En yüksek matrix Pencere ayarları -600/1200 > -700/100 HU Yüksek radyasyon dozu 120/100 yada 140/170 kvp/ma Küçük görüntü alanı ile rekonstrüksiyon

Keskin algoritmanın etkisi

512 matriks Rekonstrüksiyon matriksinin görüntü kalitesine etkisi 256 matriks

512 matriks 256 matriks

Keskin algoritmanın etkisi

Odaklanmış rekonstrüksiyon

Radyasyon Dozu İnce kesit ve keskin algoritma Parazit artışı Parazit = 1/ doz (ma) x tarama süresi Yüksek doz gerekli mi? Tanı koyma Güvenilirlik Doğruluk PA akc %65 %42 %92 Düşük doz YÇBT %74 %61 %90 Yüksek doz YÇBT %80 %63 %96 Lee KS et al Chronic infitrative lung diseases: comparison of diagnostic accurasies of radiography, low and conventional dose thin section CT. Radiology 191: 669-673, 1994

Tetkiklerin Efektif Radyasyon Dozu Tetkik efektif doz (milisievert) PA akciğer grafisi Konvansiyonel BT Spiral BT (pitch 1) Spiral BT (pitch 2) Yüksek rezolüsyonlu BT (10 mm aralıklı) Yüksek rezolüsyonlu BT (20 mm aralıklı) İnce kesit düşük doz BT Konvansiyonel pulmoner anjiyografi Dijital pulmoner anjiyografi Konvansiyonel bronkografi Yıllık maruz kalınan çevresel radyasyon 0.05 msv 7.0 msv 7.0 msv 3.5 msv 0.7 msv 0.35 msv 0.2 msv 9.0 msv 6.0 msv 3.0 msv 2.5 msv Mayo JR, Aldrich J, Müller NL. Radiation exposure at chest CT: A statement of the Fleischner Society. Radiology 2003; 228:15-21

Görüntülenmesi Amaçlanan Akciğer Anatomisi

Kesit Aralığı Başlangıçta apex, karina ve supradiafragmatik 3 kesit önerilmiş Aranan bulgular akciğerde tekrarlayıcı nitelikte Akciğerin tüm hacmini görüntülemek gereksiz Her 10 mm de 1 mm kesit yeterli

Kesit Aralığı Başlangıçta apex, karina ve supradiafragmatik 3 kesit önerilmiş Aranan bulgular akciğerde tekrarlayıcı nitelikte Akciğerin tüm hacmini görüntülemek gereksiz Her 10 mm de 1 mm kesit yeterli KÖR NOKTALARI + AMAÇ DIŞI KULLANIM ø

YRBT ile Hacim Taraması Dar dilim Gerçek hacim tarama Her spiral BT Çok sıra dedektör BT Akciğerin tamamı tarandığı için kontrast verip aynı zamanda vasküler yapılarda irdelenebilir YRBT / Spiral BT kombinasyonu

Uygulamada özellikler İnspiryum / Expiryum hava yolu obstrüksiyonu Sırtüstü / yüzükoyun minimal parankim hastalığının dependent dansitelerden ayırımı

Artefaktlar

YRBT Bulguları Lineer ve Retiküler opasiteler Attenüasyon artışı Nodüller ve Nodül benzeri opasiteler Attenüasyon azalması

Lineer ve Retiküler Opasiteler Lineer ve Retiküler opasiteler Arayüzişareti Peribronkovasküler kalınlaşma İnterlobüler septal kalınlaşma Subplevral interstisyel kalınlaşma İntralobüler septal kalınlaşma Balpeteğiakciğer İrregüler çizgiler Subplevral bantlar Parankimal bantlar Austin JH, Müller NL, et al Glossary of terms for CTof the lungs: Recommendations of the Nomenclature Commitee of Fleishner Society, Radiology, 200:327-331, 1996

Akciğerin İnterstisyumu Etkilenen ve değişikliklerin oluştuğu yapı akciğer interstisyumu Aksiyel interstisyum Periferik interstisyum İntermediyer interstisyum

Lineer ve Retiküler opasiteler

Arayüz işareti

Lenfanjitik met,lösemi LPH Ödem ve hemoraji IPF NSIP Pnömokonyozlar kronik hipersensitivite pnömonisi Amyloidoz Asbest maruziyeti İnterlobüler septal kalınlaşma

İnterlobüler septal kalınlaşma

Sarkoidoz, lenfanjitik met IPF NSIP kronik hipersensitivite pnömonisi Peribronkovasküler kalınlaşma

Subplevral interstisyel kalınlaşma

İntralobüler septal kalınlaşma

İntralobüler septal kalınlaşmalar Lenfanjitik met, lösemi, LPH Ödem ve hemoraji UIP ve diğer interstisyel pnömoniler NSIP Alveolar proteinozis Kronik hipersensitivite pnömonisi Pnömoni Asbest maruziyeti

İrregüler çizgiler

Parankimal Bantlar Asbestos maruziyeti Silikozis Sarkoidoz Tüberküloz Parankimal bantlar

Subplevral bantlar

Traksiyon bronşektazisi

Balpeteği akciğer

Attenüasyon u Lezyonlar Akciğerde yüksek dansiteli olarak izlenen lezyonlar, Diffüz yada fokal olabilirler. Diffüz olan buzlu cam görünümü ve retiküler dansiteler; Fokal olan konsolidasyon, nodül(ler), kitle ve atelektazi gibi lezyonlar bu başlık altında değerlendirilecektir.

Buzlu camın oluşma mekanizması

Crazy paving ve buzlu cam görünümü 1.Bakteriyel pnömoni 11.Radyasyon pnömonisi 2.Tüberküloz 12.Obstrüktif pnömoni 3. Mikoplasma pnömonisi 13.Alveolar hemoraji 4.P. carinii pnömonisi 14.ARDS 5.Kronik eozinofilik pnömoni 15.Alveolar proteinosis 6.Akut interstisyiel pnömoni 16.Kardiyojenik ödem 7.BOOP 17. BAC 8.Lipoid pnömoni 9.İlac tepkisine bağlı pnömoni (ilaç reaksiyonları) 10.UIP ve DIP Crazy paving appearance at HRCT:Spectrum of Disease and Pathological Findings Johkoh T et al Radiology 1999; 221:155-160

Hipersensitivite / formaldehit

ARTMIŞ AKCİĞER OPASİTESİ KALSİFİKASYONLA SEYREDEN LEZYONLAR KONSOLİDASYON SADECE KONSOLİDASYON BUZLU CAM KALDIRIMTAŞI GÖRÜNÜMÜ LOBAR DİFFÜZ SUBPLEVRAL YAMALI, NODÜLER.Pnömoni.BAK.BOOP.Pnömoni.BAK.ARDS, AIP.Ödem.Hemoraji.Eozinofilik pnm..boop.interstisyel pnömoni (UIP,NSIP,DIP).Eozinofilik pnömoni.boop.bak.bronkopnömoni

NODÜLER OPASİTELER Çapına göre (küçük / büyük) Kontur görünümüne göre Dansitesine göre Dağılımına göre

NODÜLER OPASİTELER İnterstisyel nodüller Hava yolu nodülleri (asiner opasiteler) Düzgün konturlu 1-2 mm çaplı nodüller Yumuşak doku dansitesinde (komşuluğundaki yapıları siler) Sınırları belirsiz Yumuşak doku dansitesinden daha az (buzlu cam) veya daha yoğun Yaklaşık asinus büyüklüğünde ama asinus histolojisinde değil. Sentrlobüler ve peribronşioler karakterde

Lokalizasyon ve dağılımlarına göre NODÜLLER Perilenfatik Sentrlobüler Rastgele -Ayırıcı tanı için bu ayrım daha değerli

Perilenfatik nodüller Peribronkovasküler İnterlobüler septal Sentrlobüler interstisyum Subplevral İnterlobüler septal nodüller Sentrlobüler peribronkovasküler nodüller Peribronkovasküler nodüller Subplevral nodüller

Perilenfatik nodüller Sarkoidozis Silikozis Lenfanjitik metastaz Amiloidozis LİP

Perilenfatik dağılım gösteren nodüller Sarkoidozis Silikozis

Lenfanjitik metastaz Perilenfatik dağılım gösteren nodüller

Sentrlobüler nodüller Nodül Rozet şeklinde (tree in bud- tomurcuklanan ağaç görünümü) FİSSÜR, PLEVRAL YÜZEY VE İNTERLOBÜLER SEPTALARDAN EN AZ 5 MM UZAKTA!

Sentrlobüler nodül Sentrlobüler rozet Sentrlobüler nodül Arteri çevreleyen nodül Bronşiolü çevreleyen nodül Tomurcuklanan ağaç Sentrlobüler dağılım

Sentrlobüler nodüller Endobronşial yayılımlı enfeksiyon Hava yolu hastalıkları Panbronşiolit ABPA Hipersensitivite pnömonisi LHH BOOP Bronşiolitis obliterans Respiratuar bronşiolit Metastatik kalsifikasyon

Rastgele dağılımlı nodüller Miliyer enfeksiyon Hematojen metastaz LHH Sarkoidozis BAK

Milier tbc

Tiroid ca met

NODÜL PLEVRADAN UZAK PLEVRAL NODÜL SENTRLOBÜLER DAĞILIM HAVA YOLU HASTALIĞI VASKÜLER HASTALIK TOMURCUKLANAN AĞAÇ (+) TOMURCUKLANAN AĞAÇ (-) BRONŞİOL TIKANMASI İLE İLİŞKİLİ Endobronşial yayılım, kistik fibrozis, ABPA, panbronşiolit, astma vb. BRONŞİOL VEYA VASKÜLER hastalıklar Hipersens. pnömonisi, respiratuar bronşiolit, BOOP, pulmoner ödem, vaskulit vb

NODÜL PLEVRADAN UZAK PLEVRAL NODÜL Yamalı, subplevral, peribronkovasküler ve Septal ağırlıklı Diffüz ve uniform Perilenfatik dağılım Rastgele dagılım.sarkoidozis.lenfanjitik met..silikozis.miliyer tb.miliyer fungus.hematojen met.

Atenüasyonu Lezyonlar Akciğerde ışın geçirgenliğinin artması ve anormal hava boşlukları (kaviteler) bu bölümde irdelenecektir.

Attenüasyon azalması

AZALMIŞ AKCİĞER OPASİTESİ KİSTİK HAVAYOLU / FOKAL AKCİĞER HARABİYETİ AZALMIŞ VEYA İNHOMOJEN ATENUASYON (Kistik boşluklar olmadan) SUBPLEVRAL İNTRAPARANKİMAL KİST DUVARI GÖRÜNMÜYOR KİST DUVARI GÖRÜNÜYOR Amfizem Küçük havayolu hastalığı Kronik PE Mix hastalıklar SENTRLOBULER AMFİZEM KİSTİK BRONŞEKTAZİ AKCİĞER KİSTİ PNÖMATOSEL LHH, LAM, LIP

AZALMIŞ AKCİĞER OPASİTESİ KİSTİK HAVAYOLU /FOKAL AKCİĞER HARABİYETİ SUBPLEVRAL İNTRAPARANKİMAL TEK KATLI ÇOK KATLI PARASEPTAL AMFİZEM VEYA BÜL BALPETEĞİ AKCİĞER

SONUÇ Zor bir konu Bulgular her hastalıkta örtüşüyor Tanıda Kullanabileceğimiz yardımcı bulgular Hastanın öyküsü Lezyonların parankimde yerleşimi Lezyonların akciğerde dağılımı Lezyonların oluşma ve olgunlaşma süreçleri