İL GÖBEK BAĞLANTILARI il ile göek arasında moment iletimi ile iki şekilde olailir. Şekle ağlı olarak (uygu kamaları "federler, kamalar, kamalı "oluklu" miller,...) Sürtünme yolu ile (konik geçmeler, sıkma geçmeler, sıkı geçmeler...) Bu sunu farklı kaynaklardan derlenmiştir.
9550 P( kw) n( D / d) [ Nm] 716 P( BG, n( D / PS d) ) [ Nm]
UYGU KAALARI (Şekil Bağlı) Yüzeyleri aralel olan rizmatik elemanlardır. Hiç ir Öngerilme söz konusu olmadığından tam ir şekil ağlantısı meydana getirirler. Bağlantıdaki geçme toleransları federin göreceği işe uygun olarak seçilir. il yuvası P9,N9,H8; göek yuvası P9,J9,D10 feder ise h9 toleransındadır.
Uygu kamaları yüzey asıncı ve makaslamaya çalışır. feder-mil arasında feder-göek arasında A tii yuvarlak uçlu L=L 1 - B tii federlerde L=L 1 em em t em t t t h L d L d t L t F P L d t L t F d F d F.. 4...... 1 1
akaslama Ft..L.L.d em Emniyetli Değerler P s s 1/ K ; s ; em s 1, 1,6 AK AK Statik zorlanma P k em em e AK ç ; k ; y.k K em ç e D k y.k e.k ; Değişken zorlanma
YARI AY KAA (WOODRUFF) FEDERİ (Şekil Bağlı) Küçük döndürme momentlerinin iletilmesinde Özellikle takım tezgahlan ve taşıt sanayinde kullanılırlar. d 1.(h t 1 )L em
KAALI İLLER (Şekil Bağlı) ile yuva açı feder yerleştirmek yerine milin kendisi ir çok uygu kamasının rofilini üzerinde taşıyan ir formda üretilir. Üzerinde taşıdığı elemanların eksenel yöndeki hareketine çok elverişlidir. Vites kutularında çok kullanılır. Profiller yüzey asıncına zorlanmaktadır. omentin rofiller arasında eşit olarak dağıtıldığı düşünülürse;
F t1 Ft z z.d 0 d 0 d 1 d Ft1 h.l z.d.h.d 0 em h d d 1
Aşınmaların az olması için mil yüzeyi rofillerin açılmasından sonra sertleştirilir azen de taşlanır. Kamalı millerde çentik etkisi mukavemet değerlerine önemli etki yaar. Bunu önlemek için oligon rofiller geliştirilmiştir. Büyük ir merkezleme özelliği olan u miller ahalıdır.
KAA BAĞLANTILARI (Kuvvet Bağlı) Kamalar üst yüzeyleri eğik olan rizmatik elemanlardır. Şekil akımından urunsuz, urunlu; montaj sırasındaki duruma göre yuvalı (gömme), düz (yassı) ve oyuk tileri vardır. a) Yuvalı (gömme) kama ağlantısı ) Düz (yassı) kama ağlantısı c) Oyuk kama ağlantısı
Boyuna çalışan kama
Enine çalışan kama
F n =L Çakma kuvveti F ç =F n tan(α+ρ) Çözülme Kuvveti F çöz =F n tan(α-ρ) Otolokaj Şartı F çöz <0 olmalı yani α ρ F n F ç
YUVALI KAA (Kuvvet Bağlı) Kayış kasnakları, dişli çarklar, volanlar, kavramalar, kollar, manivelalar gii dönen veya salınım hareketi yaan arçaların millere ağlanmasında kullanılır. F n 1 1 1 to L L( d) 1 L( d) yanak em
OYUK KAA (Kuvvet Bağlı) F n F d n L ko Ld em k 0 kaymaya karşı emniyet katsayısı
KONİK GEÇELER (Kuvvet Bağlı) İçi konik olarak işlenmiş göek çok defa ir civata yardımı ile sağlanan eksenel kuvvet etkisi ile aynı koniklikte işlenmiş mil üzerine sürülerek ağlantı sağlanır. Temas yüzeyleri dönel ve sürekli olduğundan asıncın eşit yayılmış olduğu kaul edilir. Çok sık veya seyrek sökülü takılan ağlantılarda, gemi ervanelerinin şafta tesitinde, matka, takım tezgahlarında kullanılır.
1 d d1 tan K L d d1 tan L veya k Ortalama s k0 Ld 0 çataki em s normal d 0 o k d d 1 0 kuvvet 1,5...1,5 F n d o L Gereken sıkma kuvveti F ön =F n tan(α/+ρ) Gereken çözme kuvveti F çöz =F n tan(α/-ρ) Otolokaj şartı Fçöz 0 α/-ρ
SIKA GEÇELER (Kuvvet Bağlı) Yüzeyler arasındaki asınç cıvataların sıkılması ile sağlanmaktadır.bu tür ağlantılar göeğin mil üzerine istenilen yere takılmasına veya montaj sırasında gerekli ayarlamaların yaılmasına imkan verir. F n P = = dl k o μld P em
BİLEZİK KAALAR (Urdinger halkaları) (Kuvvet Bağlı) Eksenel yönde sıkınca radyal yönde üyüyen elemanlardır. Bu işlem sırasında ilezik ile mil ve ilezik ile gövde arasında ir asınç oluşur. İletilecek moment uygulandığı anda asınçtan dolayı ir sürtünme momenti meydana gelir. Bağlantının gerçekleşeilmesi için s olmalıdır. Bazen ir kaç eleman çifti irlikte kullanılır. Ancak u durumda çiftler eşit olarak moment taşımazlar.
Ayrıca göekte düzgün ir asınç dağılışı meydana getirmeleri seeiyle ovalleşme ortadan kalkmaktadır. Kötü yönü ise çok karmaşık olmaları ve tam emniyetli olmamalarıdır. Son zamanlarda rondela, siral, urç-siral şeklinde yaylar kullanılmaktadır.
n eleman ile iletileil ecek moment c c B B F a F F ax (100) aksimum eksenel kuvvet = F F f n ax(100) Gergi için tolam eksenel kuvvet = = 0 = + (100) f f f f n
SIKI GEÇELER (Kuvvet Bağlı) Bu ti ağlantılarda mil ve göek arasındaki moment ve hareket iletimi geçme yüzeyleri arasında ça farklılığı sayesinde oluşturulan asınç ile sağlanmaktadır. Bu nedenle aşlangıçta milin dış çaı (d) göeğin delik çaından (dg) üyük yaılır. oment uygulandığında, geçme yüzeyleri arasında sürtünme kuvveti meydana gelir. Bağlantının sağlanailmesi için s olmalıdır.
Sıkı geçmeleri montaj şekillerine göre Eksenel sıkı (res) geçmeler Radyal sıkı geçmeler
EKSENEL SIKI (PRES) GEÇELER Parçalar oda sıcaklığında eksenel ir kuvvetin yardımıyla monte edilirler. Eksenel yönde itme hızının mm/s'yi geçmemesi gerekir. ontaj sırasında mil ucunun kazıma yaı malzeme kaldırmaması, ayrıca merkezlemeyi kolaylaştırmak amacıyla uç kısımda yaklaşık 5 ' lik ir açıyla... 5 mm. kadar ah kırılmalıdır.
RADYAL SIKI GEÇELER Bu geçmelerde genellikle göek ısıtılır. Soğuma sırasında delik çaı üzülür ve istenilen sıkılık sağlanır. Bazen de mil soğutularak çaın küçülmesi sağlanır. Isıtma işlemi, 100 C'a kadar sıcak lakalar üzerinde, 350 C'ta kadar yağ anyosunda, 700 C'ta kadar ise fırında veya alevle yaılailir. Soğutma işlemi, -70 C'ta kadar kuru uz (karondioksit kan) -190 C'ta kadar ise sıvı hava ile yaılır.