HAFTALIK RAPOR 8 Temmuz 213 213 yılı beklentilerimizi revize ediyoruz. Son dönemde küresel piyasalarda yaşanan gelişmeler finansal piyasalarda ve makroekonomik görünümde önemli değişimlere neden oldu. Özellikle ABD de mevcut varlık alım programının geleceğine ilişkin başlayan tartışmalar, piyasalarda volatilitenin artmasına neden olurken gelişmekte olan ülkelerden çıkışlara yol açtı. ABD Merkez Bankası nın faiz oranlarını değiştirmediği Haziran ayı toplantısının ardından Başkan Bernanke nin yaptığı açıklamalar FED in çıkış stratejisine ilişkin tartışmaların yoğunlaşmasına neden oldu. Bernanke nin istihdam piyasalarında bir toparlanma görülmesi durumunda 213 yılında varlık alımlarının kademeli olarak azaltılmaya başlayabileceğini belirtmesi faizlerde yükselişe, hisse senedi piyasalarında satışa ve gelişmekte olan ülke para birimlerinin dolar karşısında zayıflamasına yol açtı. Söz konusu gelişmelerin etkileri Türkiye ekonomisi üzerinde de görüldü. Yaşanan bu gelişmeler ışığında 213 yılına ilişkin tahminlerimizde revizyona gitme gerekliliği doğdu. Söz konusu revizyonlarda ABD nin varlık alımlarında azaltmaya gitmek için son dönemde piyasalarda fiyatlanan Eylül ayı toplantısının seçilmeyeceğini düşünüyoruz. Bu çerçevede yılın son toplantısı ilk seçenek olarak karşımıza çıkıyor. Ancak ABD de tartışılmaya başlanan varlık alımlarının azaltılması konusunda beklentilere paralel 213 yılı Eylül ayında bir aksiyon alınması söz konusu olsa bile söz konusu kısıntının sınırlı miktarda olacağını ve alımların tamamen sona erdirilmesinin 214 yılının ilk çeyreğinden daha sonra gerçekleşeceği de varsayımlarımız içerisinde değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, 213 yılı Eylül ayında piyasalarda bir sakinleşme ile karşılaşma olasılığımız yüksek görünüyor. Hali hazırda FED in çıkış stratejisine ilişkin tartışmaların, bazı piyasa oyuncuları tarafından aşırı olarak değerlendirilen şekilde, fiyatlandırılıyor oluşu Eylül ayında piyasalardaki volatilitenin bir miktar düşmesine ve gelişmekte olan ülkelere fon girişlerinde bir normalleşmeye neden olabilecektir. Son açıklanan veriler FED in varlık alımlarını azaltmaya başlayacağı toplantı olarak Eylül ayını seçeceği beklentilerini güçlendirse de istihdam piyasasındaki bir takım yapısal göstergeler söz konusu kararın gecikebileceğine ve kesintinin sınırlı kalabileceğine işaret ediyor. Özellikle işsizlik oranındaki düşüşün işgücüne katılım oranında düşüşün yaşandığı bir ortamda yaşandığı unutulmamalı. 27 yılında yaşanan krizin ardından hızlı bir şekilde düşen işgücüne katılım oranında hala bir yükseliş elde edilmiş değil. Bir başka ifade ile işsizlik oranındaki düşüşte kriz önceki seviyelerine dönemeyen işgücüne katılım oranının önemli bir payı olduğunu görüyoruz. Söz konusu gelişmede ise 2. Dünya savaşının ardından baby boomer olarak ifade edilen 1946-1964 döneminde dünyaya gelen kuşağın krizin ardından iş bulma umutlarını kaybederek işgücü piyasasından hızlı bir şekilde çekilmeleri önemli rol oynadı. ABD ekonomisi açısından son dönemde gündemden düşse de maliye politikasına ilişkin uygulamalar da önemli hale gelecek. Özellikle vergi indirimlerinin sona erdirilmesi ve kamu harcamalarındaki kesintiler tasarruf oranlarında ve buna bağlı olarak da tüketim eğiliminde bir düşüşe yol açabilecektir. Bu durumda ekonomik aktivitedeki canlanmada da bir ivme kaybı söz konusu olabilecektir. Son olarak 27 yılı krizinde önemli rol oynayan konut piyasasına ilişkin gelişmeler de FED in parasal genişleme uygulamaları açısından daha fazla tartışılır hale gelebilir. Özellikle ABD faizlerinde görülen yükselişin mortgage faizlerini de yukarı çekmesi konut piyasandaki düzelme işaretlerinin hafiflemesine neden olabilir.
Oca.7 Haz.7 Kas.7 Nis.8 Eyl.8 Şub.9 Tem.9 Ara.9 May.1 Eki.1 Mar.11 Ağu.11 Oca.12 Kas.12 Nis.13 Büyüme Kapasite Kullanım Oranı (%) GSYH (y-y, %) 9 8 7 6 4 3 PMI İmalat Endeksi 1 9 8 7 6 4 3 2 1 9.3 8.7.3 3.3 2.9 1.6 1.4 3. 3.7 3.4 4.8, Reuters, VakıfBank 211 yılında %8.8 lik büyüme performansının ardından, 212 yılında büyüme hızı %2.2 ye gerileyen Türkiye ekonomisinin 213 yılında bir önceki yıla göre daha iyi bir büyüme performansı sergileyeceğini düşünüyoruz. Nitekim ilk çeyrekte %3 ile beklentilerin üzerinde büyüyen ekonominin ikinci çeyrekte daha iyi bir büyüme performansı sergilemesi mümkün görünüyor. Kapasite kullanım oranı, sanayi üretimi ve PMI gibi öncül büyüme göstergeleri de bir önceki çeyreğe göre daha iyi bir görünüme işaret ediyor. Bir önceki yıla göre daha iyi bir büyüme performansı sergileyeceğimiz düşüncemizi korumakla birlikte %4.2 olan büyüme beklentimiz üzerinde aşağı yönlü riskler artmış görünüyor. Bu nedenle uluslararası piyasalarda ve yurtiçinde yaşanan son gelişmeler ışığında 213 yılı büyüme beklentimizi %4.2 den %3.7 ye revize ediyoruz. Devam eden gevşek para politikasına rağmen Euro Bölgesi nde henüz belirgin bir iyileşme görülmemesi ve özellikle ABD de uzun süreden beri devam eden parasal genişleme programının miktarının azaltılması ya da sona erdirilme ihtimalinin ortaya çıkması ve bu ihtimalin piyasalarda fiyatlanmaya başlanması ilk büyüme beklentimiz üzerindeki aşağı yönlü riskleri artıran başlıca unsurlar olarak görünüyor. İşsizlik 1 13 İşsizlik Oranı (%) 14. 11.9 212 yılında özellikle inşaat ve hizmetler sektörlerinin genel trendinin üzerinde istihdam yaratmasının etkisiyle işsizlik oranında ilk çeyreğin ardından belirgin bir düşüş yaşanmıştı. İşsizlik 11 9 7 1.6 11. oranının ikinci ve üçüncü çeyreklerde %9 un altına 1.3 1.2 9.8 9.2 9. gerilemesinin etkisiyle, 212 yılında %9.2 ile yüksek bir büyüme hızı yakalanan 211 yılından bile daha düşük bir işsizlik oranı gerçekleşti. 213 yılının ilk çeyreğinde ise işsizlik oranı %1.4 ile yeniden çift haneli seviyelere yükseldi. İlk çeyrek işsizlik oranında 2 26 27 28 29 21 211 212 213 görülen bu artış, %8.9 olan 213 büyüme, VakıfBank beklentimiz üzerinde de yukarı yönlü riskler olduğunu ortaya koyuyor. Bu nedenle hem ilk çeyrek işsizlik oranında yaşanan artış hem de 213 büyüme beklentimizi aşağı yönlü revize etmemizin etkisiyle, 213 işsizlik oranı beklentimizi %9. e yukarı yönlü revize ediyoruz. 2 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul
Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Oca.11 Tem.11 Oca.12 Tem.12 Oca.13 Tem.13 Enflasyon 13 12 11 1 9 8 7 6 4 3, VakıfBank 212 yılsonunda yıllık enflasyon olumlu baz etkisiyle %6.16 ya gerilemiş ve enflasyon hedeflemesi döneminin en düşük yılsonu enflasyonu gerçekleşmişti. Enflasyon, 213 yılının ilk yarısında ise işlenmemiş gıda fiyatlarındaki artışın etkisiyle %8.3 e kadar yükseldi. Son dönemde FED in çıkış stratejisine başlayacağına ilişkin ortaya çıkan beklentiler, gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışına neden olurken, TL nin de değer kaybetmesine neden oluyor. Kurdaki yükselişin ise önümüzdeki dönemde fiyatlama davranışlarına yansımasıyla enflasyon üzerinde de etkisi görülebilecektir. Biz de son gelişmeler ışığında 213 yılsonu enflasyon tahminimizi %6 dan %6.8 e yükseltiyoruz. Ancak enflasyonun önümüzdeki dönem hareketi açısından kur hareketleri, maliyet yönlü baskılar ve petrolde arz kaynaklı yaşanan yükselişler takip edilmelidir. Dış Ticaret ve Cari İşlemler Dengesi 12 1 8 6 4 2 69.9 38.8 TÜFE (y-y, %) Dış Ticaret Açığı (milyar $) 71.6 1.9 84.1 28 29 21 211 212 213 Kaynak: TÜİK, Vakıfbank 91 211 yılında ekonomik aktivitedeki performansa paralel olarak 1.9 milyar dolara ulaşan dış ticaret açığında 212 yılının ilk çeyreğinden itibaren düzenli bir gerileme görüldü. 212 yılında gerek büyüme oranının %2.2 seviyesine kadar düşmesinin yarattığı etki, petrol fiyatlarının olumlu seyri ve altın ihracatının yükselmesi dış ticaret açığının 84.1 milyar dolara kadar gerilemesinde başlıca faktörler olarak karşımıza çıktı. 213 yılında ise büyümede görülen sınırlı ivmelenme ve altın ithalatının yükseliyor oluşu dış ticaret açığı üzerinde yukarı yönlü baskıları arttırırken, son yaşanan gelişmelerle TL nin zayıflaması dış ticaret açığındaki yükselişi sınırlandırıcı bir etken olarak karşımıza çıkıyor. Bir başka ifade ile kurda görülen sert artış önümüzdeki dönemde ihraç edilen malların fiyatlarının ithal edilen mal fiyatlarına oranı olarak ifade edilen dış ticaret haddi ile birlikte dış ticaret açığını aşağı yönlü etkileyebilecektir. Euro Bölgesi nde belirgin bir ekonomik toparlanma görülmemiş olmasına karşın ihracat talebi ise güçlü seyrediyor. 3 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul
Nis. Eki. Nis.6 Eki.6 Nis.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13 2 Altın fiyatları (dolar/ons) 18 16 14 12 1 8 6 4 2 14 12 1 8 6 4 2 Altın İthalatı (yıllık, milyar $) Kaynak: Bloomberg Kaynak: TÜİK 212 yılında ihracat, 213 yılının ilk yarısında ise ithalat kanalı ile dış ticaret gelişmeleri üzerinde etkili olan altın 213 yılının ikinci yarısında da önemli olacaktır. Küresel ekonomilerde uzun süredir uygulanmakta olan parasal genişleme politikaları altın fiyatlarını 212 yılsonuna kadar yukarı yönlü desteklemişti. Ancak son dönemde özellikle ABD Merkez Bankası nın (FED) tahvil alımlarını azaltacağı endişeleri ile altın fiyatlarında görülen sert gerileme önümüzdeki dönemde aynı miktarda altın ithalatı yapılsa bile bu durumun dış ticarete negatif etkisini azaltabilecektir. Bütün bu gelişmeler ışığında 213 yılı dış ticaret açığı beklentimizi 93 milyar dolardan 91 milyar dolara aşağı yönlü revize ediyoruz. 9 Cari İşlemler Açığı (yıllık, milyar $) 8 7 6 4 3 2 1 12 1 8 6 4 2 Cari İşlemler Açığı / GSYH (%) 9.7. 6.2 6.1 6. 2 28 29 21 211 212 213, VakıfBank 212 yılı itibarıyla dış ticaret açığındaki toparlanmaya paralel olarak cari işlemler açığında da bir düzelme yaşandığını görüyoruz. Cari işlemler açığı 211 yılsonunda 7 milyar dolar iken, 212 yılsonunda 47. milyar dolar seviyesine geriledi. Altın ve enerjiyi dışladığımızda ise ekonomik aktivitedeki canlanmaya paralel olarak cari işlemler açığında bir bozulma görülse de söz konusu hareketin cari işlemler açığının kendisi kadar sert olmadığı görülüyor. 213 yılının ilk yarısında Türkiye nin kredi notunun da yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilmesinin ardından hızla artan portföy yatırımları cari işlemler açığının finansmanında en önemli kalem oldu. FED in çıkış tartışmalarının yansımaları ise ilk olarak söz konusu finansman kaleminde karşımıza çıkacaktır. Özellikle yabancı yatırımcıların hisse senedi ve borçlanma kağıdı satışları söz konusu finansman kaleminin ağırlığının azalmasına yol açabilecektir. Sonuç olarak, dış ticaret gelişmelerine paralel olarak 213 yılına ilişkin cari işlemler açığı beklentimizi 6.3 milyar dolardan 4.6 milyar dolar seviyesine revize ediyoruz. Bu çerçevede, cari işlemler açığında aşağı yönlü bir revizyona gitmemize karşın gerek büyüme gerekse kur beklentilerimiz paralelinde 212 yılında %6.1 olan cari işlemler açığının GSYH ye oranının 213 yılında %6. seviyesinde oluşacağı beklentimizi koruyoruz. 4 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul
6.1.212 6.2.212 6.3.212 6.4.212 6..212 6.6.212 6.7.212 6.8.212 6.9.212 6.1.212 6.11.212 6.12.212 6.1.213 6.2.213 6.3.213 6.4.213 6..213 6.6.213 6.1.212 6.2.212 6.3.212 6.4.212 6..212 6.6.212 6.7.212 6.8.212 6.9.212 6.1.212 6.11.212 6.12.212 6.1.213 6.2.213 6.3.213 6.4.213 6..213 6.6.213 Döviz Kuru ve Faiz 213 Yılı Finansal Göstergelere İlişkin Tahminler 212 213 Ç1 213 Ç2 213 (yıl sonu) USD/TL 1.783 1.813 1.9268 1.878 Gösterge Tahvil Faizi (%) 6.2 6.4 7.9 6.8 Kaynak: Bloomberg, Vakıfbank 2. ABD Merkez Bankası nın Haziran ayı toplantısında USD/TL varlık alımlarının 213 yılında bitebileceği 1.9 beklentilerini güçlendiren açıklamalar yapması 1.9 doların uluslararası piyasalarda güçlenmesine neden 1.8 olurken gelişmekte olan ülkelerden de çıkışa neden 1.8 oldu. Bu gelişmeler ışığında TL de diğer gelişmekte 1.7 olan ülke para birimlerine paralel olarak dolar 1.7 karşısında zayıfladı. FED açıklaması öncesinde 1.8 seviyelerinde bulunan USD/TL kuru izleyen süreçte 1.6 1.9 seviyesinin üzerine çıktı. Özellikle Haziran ayı istihdam verilerinin beklentilerden olumlu bir tablo çizmesi kurun 1.974 ile tarihi zirve seviyesine Kaynak: Bloomberg yükselmesine neden oldu. Yılın geri kalanında FED in politikalarına ilişkin olarak ABD verilerinin seyri, politika yapıcılarının açıklamaları beklentiler kanalı ile kur üzerine önemli etkiler doğuracaktır. Raporumuzun giriş bölümünde de temel hatlarını çizdiğimiz varsayımlarımız çerçevesinde, FED in varlık alımlarını azaltmaya Eylül ayında başlasa bile söz konusu kısıntının sınırlı kalacağını düşünüyoruz. Ayrıca söz konusu hamleler fiyatlanmış olacağı için küresel piyasalarda bir volatilite düşüşü gelişmekte olan ülkelere fon girişinin yeniden hızlanmasına neden olabilir. Bu durum ise beraberinde USD/TL de bir miktar gevşemeye neden olabilecektir. Bu çerçevede, hali hazırda 1.9 seviyesinde bulunan USD/TL de 1.878 seviyesine bir hareket mümkün görünüyor. 12 1 8 6 4 Kaynak: Bloomberg Gösterge Tahvil Getirisi (%) ABD 1 Yıllık Tahvil Getirisi (%, sağ eksen) 3.2 2.7 2.2 1.7 1.2 Uzun süredir düşüş trendinde olan piyasa faizlerinde kurdaki gelişmelere paralel olarak yukarı yönlü bir hareket gördük. Tahvil-bono piyasasında %4.61 seviyesine kadar gerileyen gösterge tahvil faizinde görülen yükseliş ile %8 seviyesinin üzerine çıkıldı. ABD 1 yıllık tahvillerindeki hareket ile gösterge tahvil getirisi arasındaki korelasyonun da son dönemde arttığını görüyoruz. FED den gelen açıklamaların ardından yükselişe geçen ABD 1 yıllık tahvil getirisi son açıklanan istihdam verilerinin ardından %2.7 seviyesine ulaştı. 213 yılının ikinci yarısında beklentilerimize paralel olarak FED in tahvil alımlarını azaltmaya Eylül toplantısı yerine Aralık ayında başlaması veya Eylül ayındaki kısıntının sınırlı kalması tahvil faizlerinde de bir miktar gevşemeyi getirebilecektir. Yılın son çeyreğinde piyasalardaki risk algılamalarının bir miktar azalmasının gelişmekte olan ülkelere fon akışında beklentilerin üzerinde bir girişe neden olması halinde ise %6.8 olan yıl sonu tahminimiz üzerinde aşağı yönlü riskler artabilecektir. VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul
VakıfBank 213 Beklentileri 211 212 213 (önceki) 213 (son) GSYH (y-y, %) 8.8 2.2 4.2 3.7 İşsizlik Oranı (%) 9.8 9.2 8.9 9. Enflasyon (y-y, %) 1.4 6.1 6. 6.8 Dış Ticaret Açığı (milyar $) 1.9 84.1 91. 93. Cari İşlemler Açığı (milyar $) 7.1 47.7 4.6 6.3 USD/TL 1.89 1.783 1.8 1.878 Gösterge Faiz (%) 11.1 6.18.2 6.8 6 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul
Haftalık Veri Takvimi (8 12 Temmuz 213) Tarih Ülke Açıklanacak Veri Önceki Beklenti 8.7.213 Türkiye Sanayi Üretimi (Mayıs, y-y) %4.6 %2. (açıklandı) Bankacılık Sektör Verileri (Mayıs 213) -- -- Almanya Dış Ticaret Dengesi (Mayıs) 17.1 milyar -- Sanayi Üretimi (Mayıs) %1.8 -%.2 9.7.213 İngiltere Sanayi Üretimi (Mayıs) -%.6 -- Japonya TÜFE (Haziran, y-y) %.6 -- 1.7.213 ABD Haftalık Mortgage Verileri -- -- Almanya TÜFE (Haziran, y-y) %1.9 -- İtalya Sanayi Üretimi (Mayıs) -%4.6 -- Fransa Sanayi Üretimi (Mayıs) %2.2 -- Cari İşlemler Dengesi (Mayıs) -2.8 milyar -- Japonya BOJ Faiz Oranı -- -- Güven Endeksi (Haziran) 4.7 -- Makine Siparişleri (Mayıs, a-a) -%8.8 -- 11.7.213 Türkiye Cari İşlemler Dengesi (Mayıs) -8.2 milyar $ -6. milyar $ ABD Haftalık İşsizlik Başvuruları -- -- Bütçe Dengesi (Haziran) -139. milyar $ -1. milyar $ Fransa TÜFE (Haziran, y-y) %.9 -- 12.7.213 ABD ÜFE (Haziran, y-y) %1.7 %1.7 Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi (Temmuz) -- -- Euro Bölgesi Sanayi Üretimi (Mayıs) %.4 %.2 İtalya TÜFE (Haziran, y-y) %1.4 -- Japonya Sanayi Üretimi (Mayıs, revize, a-a) %2. -- 7 VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü İstanbul
21-I 21-II 21-III 21-IV 211-I 211-II 211-III 211-IV 212-I 212-II 212-III 212-IV 213-I TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı 1 Reel GSYH (y-y, %) 1. Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYH (ç-ç, %) Takvim Etkisinden Arın. GSYH (y-y, %) 1 - -1-1 -2 3. 1... -. -1. -1. -2. Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %) Sektörler (Sabit Fiyatlarla) Sektör Payları (%) (213 I.Çeyrek) 212 I. Çeyrek 212 II. Çeyrek 212 III. Çeyrek 212 IV. Çeyrek 213 I.Çeyrek Tarım 4.3.2 3.6 2.7 4.3 3.6 Sanayi 26. 2.9 3. 1.1. 2.8 İnşaat.9 2.7 -.7 -.7 1..9 Ticaret 13.4.9.7 -.8 -. 2.9 Otel.veLokantalar 1. 2.3 3.6 1.6 7.4 13.7 Ulaş. ve Haber. 1.2.3 4.6 2.8.3 1. Mali Kur. 12. 4. 3.6.9 3.8 6. Konut Sah. 4.7 1.7 1.7 1.6 1.7 1. Eğitim 2.3 4. 4. 3. 4.6 4.6 2 2 1 1 - Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %) Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.4.9.4 4.7.3 3.6 Vergi-Süb. 8.7 2. 1.4.8 1. 1. GSYH 1. 3.3 2.9 1.6 1.4 3. Kaynak: TÜİK Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma Kaynak:TÜİK 8
Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Oca.11 Mar.11 May.11 Tem.11 Eyl.11 Kas.11 Oca.12 Mar.12 May.12 Tem.12 Eyl.12 Kas.12 Oca.13 Mar.13 May.13 Mar.11 May.11 Tem.11 Eyl.11 Kas.11 Oca.12 Mar.12 May.12 Tem.12 Eyl.12 Kas.12 Oca.13 Mar.13 May.13 Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y-y, %) Harcama Bileşenleri (Sabit Fiyatlarla) Sektör Payları (%) (213 I.Çey.) 212 I. Çey. 212 II. Çey. 212 III. Çey. 212 IV. Çey. 213 I. Çey. Yer. Hanehalkı Tük. Har. 69.6 -.4-1.3 -.4 -.8 3. Dev. Nihai Tük. Har. 1.2. 4.4. 7.1 7.2 Gay. Safi Ser. Oluş. 2..7-2.7-4.2-3.8.2 Kamu Sektörü 4.7-2.1 3.6 6. 21.4 81.9 Özel Sektör 2.8 1. -3.6-6.2-9.2-9.1 Mal ve Hiz. İhracatı 26. 1. 24. 1. 1. 3.4 4 3 2 1-1 Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) Mal ve Hiz. İthalatı 29.3 -.1.4 2. 3.2 3.2 GSYH 3.3 2.9 1.6 1.4 3. Kaynak:TÜİK Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Kaynak: TÜİK Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %) Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a-a, %) (Sağ Eksen) 3 Aylık Hareketli Ortalama (y-y, %) 2 1 1-4 3 2 1-1 -2-3 -4-18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2.. -2. -4. Kaynak: TÜİK 9
Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 Haz.1 Ara.1 Haz.2 Ara.2 Haz.3 Ara.3 Haz.4 Ara.4 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Ara.12 Haz.13 May.6 Kas.6 May.7 Kas.7 May.8 Kas.8 May.9 Kas.9 May.1 Kas.1 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13 Sektörel Sanayi Üretim Endeksi. 4. 3. 2. 1.. -1. -2. -3. -4. -. -6. Ara Malı İmalatı (y-y, %) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (y-y, %) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (y-y, %) Sermaye Malı İmalati (y-y, %) Yıllık Değişim Oranı (%) Sektörler Mayıs Ayı 212 213 Petrol Ürünleri -14.8 22.2 Tekstil 11.9 2.9 Gıda 12.8 7.3 Kimyasal Madde.4 1.3 Ana Metal Sanayi 3.9 4.7 Metalik Olm. Diğ. Mineral 3.6-1.4 Taşıt Araçları -3.8 3. Elektrikli Teçhizat 3.1 1.6 Kaynak:TÜİK Giyim.8 4.6 Kaynak: TÜİK Toplam Otomobil Üretimi Sanayi Ciro Endeksi 7 6 4 3 2 1 Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) 16. 1. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. 7. Aylık Sanayi Ciro Endeksi (21=1) 147.3 Kaynak: OSD, VakıfBank Kaynak:TÜİK Beyaz Eşya Üretimi 23 21 19 17 1 13 11 9 7 Beyaz Eşya Üretimi (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 1
Kapasite Kullanım Oranı 8 8 7 Kapasite Kullanım Oranı (%) 9 8 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları 7 7 6 6 6 4 Toplam Sanayide Verimlilik Verilen İnşaat Ruhsatları 11 1 1 9 9 8 8 7 7 Çalışan Kişi Başına (3 Aylık) Çalışılan Saat Başına (3 Aylık) 9,. 8,. 7,. 6,.,. 4,. 3,. 2,. 1,.. Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı PMI Endeksi 6 4 4 3 3 PMI Imalat Endeksi 1.2 Kaynak:Reuters 11
Şub.6 Haz.6 Eki.6 Şub.7 Haz.7 Eki.7 Şub.8 Haz.8 Eki.8 Şub.9 Haz.9 Eki.9 Şub.1 Haz.1 Eki.1 Şub.11 Haz.11 Eki.11 Şub.12 Eki.12 Şub.13 Haz.13 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Ara.12 Haz.13 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Eyl.12 Ara.12 Mar.13 Haz.13 Haz.4 Ara.4 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Ara.12 Haz.13 Haz.4 Ara.4 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Ara.12 Haz.13 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyon ÜFE 14 12 1 8 6 4 2 TÜFE (y-y, %) Çekirdek-I Endeksi (y-y, %) 8.3.7 ÜFE (y-y, %) 2. 2. 1. 1..23.. -. TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Gıda ve Enerji Enflasyonu (y-y, %) Ev Eşyası Giyim ve Ayakkabı Lokanta ve Oteller Alkollü İçecekler ve Tütün Ulaştırma Konut Gıda ve Alkolsüz İçecekler Yıllık Aylık 3. 3. 2. 2. 1. 1... Gıda Enerji Tüfe -2 2 4 ÜFE Alt Sektörler (y-y, %) Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi 3. 3. 2. 2. 1. 1... -. -1. Tarım Sanayi İmalat Sanayi 26 24 22 2 18 16 14 12 1 BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) 23 21 19 17 1 13 11 9 7 Kaynak:TCMB Kaynak: Bloomberg 12
May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Oca.11 May.11 Eyl.11 Oca.12 May.12 Eyl.12 Oca.13 May.13 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk- İş Mutfak Enflasyonu 9 8 7 6 4 3 2 1-1 İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi (y-y,%) İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (y-y,%) 8 6 4 2-2 -4 Türk-İş Gıda Enflasyonu ( a-a, %) Kaynak:İTO Kaynak: Türk-İş Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi-Fiyat Beklentileri 9. 9 8. 8 7. 7 6. 6. 12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 1 9 9 8 8 7 7 Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti 91. Kaynak: TÜİK Reel Efektif Döviz Kuru TÜFE Bazlı (23=1) 13 13 12 12 11 11.6 11 1 1 13
May.8 Ağu.8 Kas.8 Şub.9 May.9 Ağu.9 Kas.9 Şub.1 May.1 Ağu.1 Kas.1 Şub.11 May.11 Ağu.11 Kas.11 Şub.12 May.12 Ağu.12 Kas.12 Şub.13 May.13 2-I 2-III 26-I 26-III 27-I 27-III 28-I 28-III 29-I 29-III 21-I 21-III 211-I 211-III 212-I 212-III 213-I Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Eyl.12 Ara.12 Mar.13 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Eyl.12 Ara.12 Mar.13 Mar. Eyl. Mar.6 Eyl.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eyl.9 Mar.1 Eyl.1 Mar.11 Eyl.11 Mar.12 Eyl.12 Mar.13 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Eyl.12 Ara.12 Mar.13 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu 17. 16. 1. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. 7. Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) İşsizlik Oranı (%) 9.4 1.1 29, 27, 2, 23, 21, 19, İşgücü Arzı (kişi) İstihdam Edilenler (kişi) Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı 3. 1. 49. 47. 4. 43. 41. 39. 37. 3. İşgücüne Katılma Oranı (%) İstihdam Oranı (%) Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler (Sağ Eksen) 3. 4. 2. 2. 2.. 1. 48. 1. 46.. 44.. 42. Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (21=1) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, İş Arayanların Sayısı (kişi) 117 112 17 12 97 92 Sanayi İstihdam Endeksi 14 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
2-I 2-III 26-I 26-III 27-I 27-III 28-I 28-III 29-I 29-III 21-I 21-III 211-I 211-III 212-I 212-III 213-I Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret - Maaş Endeksleri 4,7 4,2 3,7 3,2 2,7 2,2 1,7 1,2 7 Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı (Adet) 12 12 11 11 1 1 9 9 8 Sanayi Sektörü Reel Brüt Ücret - Maaş Endeksleri Kaynak: TOBB Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 1
May.3 Kas.3 May.4 Kas.4 May. Kas. May.6 Kas.6 May.7 Kas.7 May.8 Kas.8 May.9 Kas.9 May.1 Kas.1 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13 May.3 Kas.3 May.4 Kas.4 May. Kas. May.6 Kas.6 May.7 Kas.7 May.8 Kas.8 May.9 Kas.9 May.1 Kas.1 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13 May.3 Kas.3 May.4 Kas.4 May. Kas. May.6 Kas.6 May.7 Kas.7 May.8 Kas.8 May.9 Kas.9 May.1 Kas.1 May.11 Kas.11 May.12 Kas.12 May.13 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ 2 2 1 1 İthalat-İhracat İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) -2-4 -6-8 -1-12 Dış Ticaret Dengesi Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) İhracat* İthalat 1 8 6 4 2-2 -4 İmalat (y-y, %) Madencilik (y-y, %) Tarım (y-y, %) 1 8 6 4 2-2 -4-6 Ara Malları (y-y, %) Sermaye Malları (y-y, %) Tüketim Malları (y-y, %) *12 aylık toplam veriler kullanılmıştır. Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı 6-4 -14-24 -34-44 -4-64 -74-84 3 1-1 -3 - -7-9 -11 4 3 2 1-1 -2 Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık-milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar-sağ eksen) Doğrudan Yatırımlar (12 aylık-milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık-milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık-milyon dolar) 16
TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları 1. 9. 8. 7. 6.. Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 13 12 11 1 9 8 7 6 4 2 1 1 - -1-1 Reel Hanehalkı Tüketimi (y-y, %) CNBC-e Güven Endeksleri Krediler CNBC-e Tüketici Güven Endeksi Krediler (y-y, %) 1 13 11 9 7 3 8 7 6 4 3 2 1 Kaynak: CNBC-e Kaynak: BDDK Bireysel ve Ticari Krediler 4 3 2 1 - Bireysel Krediler (y-y, %) Ticari Krediler (y-y, %) Kaynak: BDDK 17
KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam-milyar TL) 4 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam-milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam-milyar TL) -1-2 -3-4 - 3 3 2 2-6 1 Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge Vergi Gelirleri (Nominal y-y, %) Vergi Gelirleri (Reel y-y, %) Faiz Dışı Denge (12 aylık-milyar TL) 6 4 7 47 2 37-1 -3 27 17 7-3 Kaynak:TCMB, VakıfBank Kaynak:TCMB Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku 6 4 4 3 3 Toplam Borç Stoku (milyar TL) 4 4 3 3 2 2 İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL-sağ eksen) 16 14 12 1 8 6 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 18
Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Ara.12 Haz.13 Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nisan 1 Ağustos 1 Aralık 1 Nisan 11 Ağustos 11 Aralık 11 Nisan 12 Ağustos 12 Aralık 12 Nisan 13 Haz.4 Ara.4 Haz. Ara. Haz.6 Ara.6 Haz.7 Ara.7 Haz.8 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz.1 Ara.1 Haz.11 Ara.11 Ara.12 Haz.13 21 22 23 24 2 26 27 28 29 21 211 212 22 23 24 2 26 27 28 29 21 211 212 Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili 4 4 3 3 2 2 1 1 Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) 3 2 2 1 1 TCMB (milyar dolar-sol eksen) Kamu Sektörü (milyar dolar) Özel Sektör (milyar dolar) 2 2 1 1 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz Borç Alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) 3 3 2 2 1 1 Reel Faiz Nominal Faiz 2 2 1 1 - Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB, VakıfBank Para Arzı 9 7 3 M2 (bin TL) M3 (bin TL) M1 (bin TL-sağ eksen) 2 1 1 1 Kaynak:TCMB 19
Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y-y,%) Enflasyon (y-y,%) Cari Denge/GSYH* (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD 1.6 1.4-3.9**.2 81.4 Euro Bölgesi -1.1 1.6 1.81. -18.8 Almanya -.3 1.9 7.1. 9 Fransa -.4.9-2.41. -3.9 İtalya -2.8 1.4 -.3. 9.7 Macaristan -.9 1.8 1.7*** 4.2-37.3 Portekiz -4..9-1.. -2.1 İspanya -2. 2.1-1.7. -2.6 Yunanistan -. -.3-2.88. -66. İngiltere.2 2.7-3.1. -21. Japonya.4 -.3.99.1 4.7 Çin 7.7 2.1 2.6 6. 99. Rusya 1.6 6.9 4.2 8.2 -- Hindistan 4.8 1.68-3.41** 7.2 -- Brezilya 1.92 6.7-2.26 8. 11.1 G.Afrika 1.9.6-3.39**. -6.7 Türkiye 3. 8.3-6.**** 4. 76.2 Kaynak: Bloomberg, *: Cari denge verileri IMF den alınmaktadır ve 212 verileridir. **: 211 verisi, ***: 21 verisi, ****: VakıfBank hesaplaması 213-IMF Beklentisi (Nisan 213) Reel Büyüme (y-y,%) Beklentiler Enflasyon (y-y,%) Cari Denge /GSYH (%) İşsizlik Oranı (%) Borç St./GSYH (%) Gelişmiş Ülkeler 1.23 1.69 -.11 8.16 18.41 Gelişmekte Olan Ülkeler.3.78 1.1 -- 33.87 Tüm dünya 3.31 3.76 -- -- -- ABD 1.8 1.68-2.91 7.74 18.12 Euro Bölgesi -.33 1.62 2.32 12.29 9.3 Almanya.61 1.61 6.9.6 8.39 Fransa -.6 1.7-1.28 11.18 92.74 İtalya -1.47 1.98.32 12.4 13.63 Macaristan -.1 4. 2.1 1.47 79.91 Portekiz -2.32.7.14 18.2 122.3 İspanya -1.6 1.3 1.1 27. 91.8 Yunanistan -4.21 -.62 -.28 26.98 179.47 İngiltere.68 2. -4.37 7.82 93.62 Japonya 1.8.7 1.23 4.7 24.3 Çin 8.4 3.1 2.64 4.1 21.3 Rusya 3.37 6.4 2.. 1.42 Hindistan.67 1.7-4.94 -- 66.39 Brezilya 3.1. -2.37 6. 67.16 G.Afrika 2.84.6-6.37 2.71 42.72 TÜRKİYE 3.43. -6.8 9.38 3. 2
Türkiye Makro Ekonomik Görünüm 211 212 En Son Yayımlanan Reel Ekonomi 213 Yılsonu Beklentimiz GSYH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) 1 297 713 1 416 817 37 84 (213, 1Ç) -- GSYH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, y-y%) 8.8 2.2 3. (213, 1Ç) 3.7 Sanayi Üretim Endeksi (y-y. %) (takvim etk arnd) 9.7 2. 1. (Mayıs 213) -- Kapasite Kullanım Oranı (%) 7.4 74.2 7.3 (Haziran213) -- İşsizlik Oranı (%) 9.8 9.2 1.1 (Mart 213) 9. Fiyat Gelişmeleri TÜFE (y-y. %) 1.4 6.16 6.1 (Mayıs 213) 6.8 ÜFE (y-y. %) 13.33 2.4 2.17 (Mayıs 213) -- Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 148,4 167,44 186,118 (28.6.213) -- M2 66,642 731,77 789,181 (28.6.213) -- M3 7,491 774,61 83,492 (28.6.213) -- Emisyon 49,347 4,6 61,93 (28.6.213) -- TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 78,33 1,32 1,67 (28.6.213) -- Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma).. 3. (.7.213) -- TRLIBOR O/N 1.89.78 6.43 (.7.213) -- Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 7,92 47,476 8,17 (Nisan 213) 4,6 İthalat 24,842 236,4 23,29 (Mayıs 213) -- İhracat 134,97 12,37 13,316 (Mayıs 213) -- Dış Ticaret Açığı 1,93 84,8 9,893 (Mayıs 213) 91, Borç Stoku Göstergeleri (Milyar TL) Merkezi Yön. İç Borç Stoku 368.8 386. 39.2 (Mayıs 213) -- Merkezi Yön. Dış Borç Stoku 149.6 14. 1.8 (Mayıs 213) -- Kamu Net Borç Stoku 29.1 24.6 24.6 (212) -- Kamu Ekonomisi (Milyon TL) 211 Mayıs 212 Mayıs Bütçe Gelirleri 27,133 3,826 34,91 (Mayıs 213) -- Bütçe Giderleri 24,298 26,239 3,337 (Mayıs 213) -- Bütçe Dengesi 2,83 4,87 4,64 (Mayıs 213) -- Faiz Dışı Denge 6,899 6,997 8,17 (Mayıs 213) -- 21
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Cem Eroğlu Müdür cem.eroglu@vakifbank.com.tr 212 398 18 98 Nazan Kılıç Müdür Yardımcısı nazan.kilic@vakifbank.com.tr 212 398 19 2 Ümit Ünsal Müdür Yardımcısı umit.unsal@vakifbank.com.tr 212 398 18 99 Fatma Özlem Kanbur Uzman fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr 212 398 18 91 Sinem Ulusoy Uzman Yardımcısı sinem.ulusoy@ vakifbank.com.tr 212 398 18 92 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından t güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. h Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda k yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar r Bankası T.A.O. bu b raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirmee yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalarr