PROSEDÜRÜ Sayfa: 1/8 Revizyonun Açıklaması - İşleyiş değişikliği nedeni ile revize edildi. Madde No - 4.2.3, 4.4.4, 4.6.2, 4.7.1, 4.8.3, 4.14 4.3.1. (b), 4.3.2 (g) maddesi, 4.5.4 (not) - İptal edildi. - 4.6.3, 4.7.2 KAPSAM: Psikiyatri Kliniği Hazırlayan Dr. Bahadır DEMİR Ruh Sağlığı ve Hast. AD Uzm. Gülay YABA Kalite Yönetim Birimi Kontrol Eden Derya ÖZÇALIŞKAN Kalite Koordinatörü Onay Yrd. Doç. Dr. Ersin BORAZAN Kalite Yönetim Temsilcisi Onay Doç. Ahmet ÜNAL Ruh Sağlığı ve Hast. AD Bşk. Onay Doç. Dr. Murat Taner GÜLŞEN Başhekim Onay Prof. Dr. Y. Zeki ÇELEN Tıp Fakültesi Dekanı
PROSEDÜRÜ Sayfa: 2/8 1. AMAÇ: Şahinbey Araştırma ve Uygulama Hastanesi Psikiyatri kliniğine yatışı yapılacak olan hastanın kabul, takip, tedavi ve bakım hizmetleri için işleyişin belirlenmesidir. 2. TANIMLAR: 2.1. Suicide: İnsanın kendi kendisini cezalandırma veya kendisini kasıtlı olarak dünyadan ayırmak için girişilen eylem, yaşamına son vermek amacı ile yaptığı ve başarı ile sonuçlandırdığı patolojik bir davranıştır. 2.2. Konversiyon: Bilinç dışı çalışan bir savunma düzeneğidir. Bastırılmış fikirler veya güdüler ve bunlara karşı kullanılan savunma düzenekleri, felç, ağrı, duyu işlevlerinin kaybı gibi çeşitli bedensel belirtilere çevrilir. 2.3. Deliriyum: Kısa bir süre içinde gelişen bilinç ve bilişim bozukluğu (hafıza, yönelim, lisan bozuklukları, algılama bozuklukları) halidir. 2.4. Terapötik yararlılık: Uygulanan tedavilerin hastanın şikayetlerinde sağladığı iyileşme, hastanın bir şeyi yapma, başarma duygusu kazanması, içsel süreçlerden dış ortama çekilme ve toplumsallaşması. 2.5. EKT (Elektrokonvulsif Tedavi): Elektrokonvulsif tedavi, tonik kronik kasılma nöbetleri oluşturmak üzere elektrik akımını anestezi ve kas gevşetici ile birlikte kullanan biyolojik tedavi yöntemidir. Major depresif bozukluk, manik epizodlar ve diğer ciddi mental bozukluklukların tedavisinde kullanılan güvenilir ve etkili bir yöntemdir. 2.6. Eksite: Çevreye zarar verecek düzeyde motor hareketlilik ve içsel gerginliğin artması. 2.7. Tecrit Odası: Hastanın çevreye ve kendine herhangi bir şekilde zarar veremeyeceği, doktor ve hemşire tarafından hastanın gözlemlenebileceği kırılmaz camı olan bölüm. 3. SORUMLULAR: Md. No. SÜREÇ ADIMLARI / SORUMLULAR KDR KSH KH KP Hİ RKB GP 4.1. Akut ve kronik hasta kabul kriterlerinin belirlenmesi X 4.2. Yatış işlemleri X X 4.3. Tedavi ve aktivite planı X X X 4.4. Güvenlik önlemleri X X X X 4.5. Akut eksite hastaların tedavisi X 4.6. Tedavi edici ortam koşulları X X X X 4.7. Telefonla iletişim X X X 4.8. Hasta ve yakınlarına verilecek eğitimler X X X X 4.9. Taburcu işlemleri ve taburcu eğitimi X X X X x 4.10. Adli süreçler X
PROSEDÜRÜ Sayfa: 3/8 KDR: Klinik Doktoru KSH: Klinik Sorumlu Hemşiresi KH: Klinik Hemşiresi KP: Klinik Personeli RKB: Ruh Sağlığı Destek ve Koruma Birimi GP: Güvenlik Personeli Hİ: Hasta İşlemleri 4. PROSEDÜR AKIŞI: 4.1. Akut ve Kronik Hasta Yatış Kabul Kriterleri: 4.1.1. Kişilerin toplumsal yaşam içinde tedavilerinin artık mümkün olmadığı durumlar, 4.1.2. Gerçeği değerlendirme yetisi ve farkındalıkları bozulmuş, halüsinasyon, hezeyan gibi psikotik belirtileri olan, uzun süreli gözlemi gerektiren hastalar, 4.1.3. Duygu durum değişiklikleri olan, kendine ya da çevresine zarar verme davranışı sergileyen hastalar, 4.1.4. Hastanın ortam düzeni ve güvenliğini tehlikeye atan davranışlarda (kendine zarar verme, agresyon-şiddet, kuralları bozma, firar etme ve tedaviyi reddetme) bulunması, 4.1.5. Tedavi uyumu bozuk olan, tedavi düzenlemesi gereken hastalar, intihar girişimi olmuş ya da intihar düşüncesi olan hastalar 4.2. Yatış İşlemleri: 4.2.1. Akut ve Kronik Hasta Yatış Kabul Kriterlerine uygun olan hastaların yatışı Hasta Yatış Taburcu Prosedürü ne göre yapılır. 4.2.2. Yatışı yapılan hastanın bileğine klinik hasta işlemleri personeli tarafından kimlik tanımlayıcı olarak yeşil renkli bileklik takılır.(bkz: Hasta Güvenliği Prosedürü) 4.2.3. Hastaya ve refakatçisine doktor tarafından Klinik Kuralları anlatılır, imzalatılarak hasta dosyasında saklanır. (Bkz: Psikiyatri Kliniğinde Uyulması Gereken Kurallar) 4.2.4. Ruhsal hastalığına bağlı gerçeği değerlendirme yetisi, farkındalığı veya yargılaması bozulmuş olan veya suicid riski olan hastaların veli/vasisinin rızası halinde veya birinci derece yakınından yazılı onay alınarak hastanın yatışı yapılır. (Bkz: Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı İstem Dışı Yatışı Yapılan Hastalara Yönelik Bilgilendirilmiş Hasta Onam Formu) ÖNEMLİ: İstem dışı yatışı yapılan hastalarda en az iki psikiyatri doktorunun imzası gereklidir. 4.3. Tedavi ve Aktivite Planı: 4.3.1. Tedavi: a. İlaç tedavileri doktor Order Formu nda belirtilir. (Bkz: Order Düzenleme ve Uygulama Talimatı) b. Hastaya EKT yapılacaksa doktor EKT listesinde belirtir, hemşire tarafından EKT Talimatı na göre gerekli işlemler hastaya uygulanır. c. Hemşire Order Formu ndaki bilgileri Hasta Takip Formu na kaydeder ve hastanın ilaç tedavilerini İlaç Hazırlama ve Uygulama Talimatı na göre hastaya uygular.
4.3.2. Aktivite: GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ - KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ Doküman No:HPSK-P01 PROSEDÜRÜ Sayfa: 4/8 a. Aktivite planlarını doktor Order Formu nda belirtir. b. Hemşire Order Formu ndaki bilgileri Hasta Takip Formu na kaydeder. c. İş-uğraş terapileri, hemşire veya intern doktor gözetiminde hastalara yaptırılır. d. Okuma-oyun aktiviteleri hemşire gözetiminde yaptırılır. e. Uğraşı odasında TV izlettirilir ve sosyal ilişkilerini geliştirme amaçlı oyunlar oynattırılır. f. İntern doktor tarafından, personel/güvenlik görevlisi eşliğinde tıbbi olarak müsait olan hastaların günün belli saatlerinde hastane bahçesine dolaştırılması sağlanır. g. Doktor, hasta ve yakınları ile terapi odasında görüşmeleri yapar. h. Psikiyatri hastalarına ve ailelerine, hastalıklarını ve tedavi yaklaşımlarını öğretmek için psikoeğitim programları düzenlenir. (Fiziksel ve psikolojik belirtiler ve bu belirtilerin ev, iş ve toplumsal yaşamı nasıl etkilediği, ilaçların yan etkileri tartışılır ve hastanın yan etkilerle ilgili yaşantılarını paylaşması özendirilir.) 4.3.3. Konsültasyon: Yatan hastalarda oluşan ek tıbbi sorunlarda; ilgili branş doktorundan konsültasyon istenir. (Bkz: Konsültasyon Talimatı) 4.3.4. Gözlem: Hastaların rutin gözlem ve kontrolleri Kliniğe Hasta Kabulü ve İşleyiş Prosedürü ne göre yapılır, kayıtları tutulur. 4.4. Güvenlik Önlemleri: 4.4.1. Hastanın ve ziyarete gelen hasta yakınlarının psikiyatri kliniğine her giriş ve çıkışında güvenlik görevlisi tarafından üst ve eşya araması yapılarak kendine ve çevresine zarar verebilecek nesnelerden arındırılması sağlanır. 4.4.2. Hasta odalarında gargara, kolonya, tıraş losyonları, çamaşır suyu, deterjan gibi malzemeler bulundurulmaz ya da açıkta bırakılmaz, kilitli dolaplarda saklanır. Cam, materyal eşyaların kullanılmaması (bardak, vazo, tuzluk) ve kesici aletlerin (bıçak, çakı) ortamda bulundurulmaması sağlanır. 4.4.3. Potansiyel silah ve tehlikeli olabilecek araç-gerecin tanımlanması (paspas çubuğu, çekiç, küvet, elektrik kordonları, bisturi) yapılır ve hastadan uzak tutulması sağlanır. 4.4.4. İlaçlar darbelere karşı dayanıklı kilitli dolaplarda (çelik kasa gibi) saklanır ve dolabın anahtarı hemşire tarafından muhafaza edilir. 4.5. Akut Eksite Hastalar Ve Tıbbi Sorunlu Hastalar İle İlgili Tedavi Yaklaşımları: 4.5.1. Eksite ve ağır bir psikotik hastaya, doktor oldukça dikkatli soru sormalı ve dolaysız, açık ve basit bir şekilde açıklama yapmalıdır. Hastayı aşırı uyarmaktan kaçınmalı, kızmadan ve sakin bir şekilde açıklama yapılmalıdır. 4.5.2. İlaç uygularken veya başka girişimler sırasında hastaya açık ve kısa bir şekilde ne yapılacağı anlatılmalı, uzun tartışmalara girilmemelidir. 4.5.3. Hasta ileri derecede ajite ise ve tanı konulamıyorsa muayene edebilmek için doktor talimatı ile az bir miktar sedatif uygulanır. 4.5.4. Doktor tanı koymak için aşağıdaki verileri toplar ve değerlendirir:
PROSEDÜRÜ Sayfa: 5/8 1. Hastalığın Kısa Hikâyesi 2. Mental Duruma Ait Bilgiler 3. Fiziki Hastalıkların Hikâyesi 4. Aile Hikâyesi 5. Acil Yaklaşım Ve Tedavi İlkeleri 6. Tedavi A. Yakınlarından Hastalık öncesi bilgiler soruşturulur. - Daha önce böyle bir tablo olmuş mudur? - Veya kişi psikiyatrik bir tedavi görmüş müdür? - Önceki duygusal durumu nedir? - İlaç kullanıyor mu? B. Şimdiki hastalığın seyri ve teşhisine ait bilgiler alınmalıdır. - Belirtiler ne kadar sürede gelişmiştir? - Vejetatif belirtiler var mıdır? - Uyku, iştah, motor davranışlar nasıldır? - Deliriyum ve hallüsinasyonları belirlemek uzun bir süreyi gerektirir, fakat tehlikeli davranışlara yönelik deliriyum ve hallüsinasyonlar mutlaka belirlenmelidir. - Görme hallüsinasyonları varsa daha çok organik bozukluklar düşünülmelidir. Görme illüzyonları hallüsinojenik ilaçların kullanımında daha sık görülürler. Uygun bir yaklaşımda bulunabilmek için hastanın korkulu, şüpheci ya da irritabl olup olmadığı belirlenmelidir. - Suicide yükü varsa saldırganlık ihtimali değerlendirilmelidir. - Endokrin, metabolik, renal, serebrovasküler hastalıklar, nöbetler, nörolojik belirtiler ve ilaç kullanma hikayesi araştırılır. - Ailede manik, depresyon ve psikoz gibi bozuklukların bulunması hastada görülme ihtimalini arttırır. Ailede şizofrenik bozukluk her zaman tespit edilmeyebilir. Not: Huntington, Wilson, Porfiria gibi hastalıklar da atlanmamak için mutlaka soruşturulmalıdır. A. Etken organik ise, nöroleptik ve sedatif ilaçlar genel olarak kullanılmaz ve sebebe yönelik spesifik tedavi yapılır. B. Major bir psikiyatrik bozukluk söz konusu ise ilk olarak, sakin ve güvenli bir ortam sağlanır. Antipsikotik ilaçlar ve sedatifler uygulanır. C. Akut psikotiklerde acil durum olduğunda hastanın başkalarına ve kendine zarar verme ihtimali varsa, doktor zorla da olsa tedaviyi hemşire/personelle birlikte yapmalıdır. - Doktor gayesi güvenliği sağlamak olmalıdır. - Hasta saldırgan ve tehlikeli ise fizik tespit (Bkz: Kısıtlama Altındaki Hasta Bakım Talimatı) gerekir. - Hastanın çevresinde tehlikeli olabilecek araç ve gereçleri uzaklaştırılır. - Hasta sakin bir odaya alınır, ortamda çok sayıda eşya ve uyaran bulundurulmaz. - Hiçbir şekilde tartışmaya girilmemelidir. - Hasta yakından gözlenmeli, personel tarafından sürekli takip edilir. Ajite hastalarda; Haloperidol'un günlük dozu maksimuma kadar çıkılabilir. (80 mg/gün)
PROSEDÜRÜ Sayfa: 6/8 NOT: Yeterli tanı verisi elde edilmeden önce nöroleptik uygulanmamalıdır. İlk aşamada ateş, tansiyon, nabız, solunum fonksiyonu gibi vital fonksiyonları değerlendirilir. Yapılan değerlendirmeler Psikiyatrik Muayene Formu na kaydedilir. 4.5.5. Klinikteki eksite hastalar tecrit odasına yatırılır. 4.6. Tedavi Edici Ortam Koşulları: 4.6.1. Sosyal Toplantılar: Toplantılarda hastalara çevreyi düzenli tutmak, hastaneden çıktıktan sonraki yaşama uyum süreci sağlamak ve içgörü kazandıracak konular gibi görevler vererek hastanın sosyal yaşama hazırlanması sağlanır. 4.6.2. Aktivite Grupları: Gruplar, hemşireler tarafından terapötik yararlılığa yöneltilir. 4.6.3. Fiziksel Egzersiz Grupları: Uygun düzeyde kondisyon hareketleri, iyilik durumuna katkıda bulunur ve olumsuz düşüncelerden uzaklaşmayı sağlar 4.6.4. Sınırlar: Sınırları belirleme, ortamda kabul edilebilir ve edilemez davranışların tanımlanmasıdır. Bunlar; a. Kendine - İntihar eğilimi olan hastalara, kendine zarar vermeye izin Zarar Verme verilmeyeceğini ve bunu önlemek için personel tarafından ne Davranışı gerekiyorsa yapılacağını söylemek önemlidir. b.başkalarına Yönelik Fiziksel Saldırganlık c. Tedaviye Uyumsuzluk d. Uygunsuz Cinsel Davranışlar e. Sigara İçme f. Kaçma - Psikiyatride çalışanları en çok endişelendiren durumdur. Tedavi edici ortam içinde başkalarına yönelik fiziksel saldırganlığa izin verilmeyeceği hastalara açıkça ifade edilmelidir. - Hastaların kendisi için hazırlanan tedavi programını takip etmesi beklenir. Bazı hastalıkların doğası gereği (paranoid düşünce), ya da hastanın zorla yatırılması sonucunda tedaviye uyumsuzluk ortaya çıkabilmektedir. İlaçların doğru kullanılmaması ve düzenli olarak almama da uyumsuzlukla ilgili olarak sıklıkla görülen diğer problemlerdir. - Hastaları istenmeyen cinsel eylem ve zararlardan koruma amacıyla klinikte cinsel aktivitelere sınır getirilmektedir. - Hastane yangınları ve buna bağlı ölümlere neden olduğundan hastaların kontrollü bir şekilde sigara içebilmeleri için sigara odası bulunmaktadır. - Kaçmanın çok çeşitli nedenleri olsa da en sık görülenler, hastanın tedavinin onun gereksinmelerini karşılamadığına inanması ya da tedaviye gereksinmesinin olduğunu kabul etmemesidir. Sınırlar genellikle önceden belirlenmiş Psikiyatri Klinik Kuralları ile korunmaktadır. 4.7. Telefonla İletişim: 4.7.1. Hastalığı nedeniyle telefonu uygunsuz ve fazla kullandığı tespit edilen hastanın telefon kullanması engellenir. (Bkz: Psikiyatri Kliniğinde Uyulması Gereken Kurallar)
PROSEDÜRÜ Sayfa: 7/8 4.7.2. Hastaların ve yakınlarının telefon numaraları yatış sırasında kaydedilir ve gerekli görüldükçe hasta yakınlarıyla doktor tarafından görüşme yapılır. 4.8. Hasta Ve Yakınlarına Verilecek Eğitimler: 4.8.1. Ruh Sağlığı Destek ve Koruma Birimi tarafından, hastaların mevcut hastalıkları ve akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgilendirmesi, hangi hasta grubuna hangi eğitimlerin verileceği, hangi sıklıkla verileceği, kimler tarafından verileceği, nasıl kayıt altına alınacağı konularını kapsayan eğitim verilir. 4.8.2. Hemşire tarafından hastaların kliniğe kabulünde yapacağı egzersiz, beslenme, klinik kuralları vs hakkında eğitim verilerek Hasta Eğitim Formu doldurulur. 4.8.3. Doktorlar tarafından klinikteki hasta ve hasta yakınlarına psiko eğitimler ve bireysel terapiler yapılır. 4.9. Taburcu İşlemleri Ve Taburcu Eğitimi: 4.9.1. Taburcu işlemleri Yatış Taburcu Prosedürü ne göre yapılır. 4.9.2. Taburcu eğitimi kapsamında hemşire/doktor tarafından; Hastalık modeli İlaç kullanım düzeni Kontrol sıklığı ve zamanı hakkında hasta ve yakınına bilgi verilir. 4.9.3. Uygun hastaların Toplum Ruh Sağlığı Merkezine yönlendirilmesi ilgili hekim tarafından yapılır. 4.10. Adli Süreçler: Bu hastalar, aile ile iş birliği içinde daha sık takip edilerek girişim durumunu engellenmeye çalışılır. Hastanın genel durumuna göre gerekirse tam teşekküllü Yüksek Güvenlikli Ruh Hastalıkları Hastanelerine sevk edilmektedir. 5. İLGİLİ DOKÜMANLAR: 5.1. HPSK-F01-P01 İstem Dışı Yatışı Yapılan Hastalara Yönelik Bilgilendirilmiş Hasta Onam Formu 5.2. HPSK-F02-P01 Psikiyatri Kliniğinde Uyulması Gereken Kurallar 5.3. HPSK-F03-P01 Psikiyatrik Muayene Formu 5.4. HYH-F01-P02 Order Formu (HBYS) 5.5. HYH-F02-P02 Hasta Takip Formu 5.6. HYH-F01-T11-P02 Hasta Eğitim Formu (HBYS) 5.7. HPK-F23-P01 Konsültasyon Formu 5.8. HPSK-T01-P01 Kısıtlama Altındaki Hasta Bakım Talimatı 5.9. HPSK-T02-P01 EKT Talimatı 5.10. HYH-T02-P02 Order Düzenleme ve Uygulama Talimatı 5.11. HYH-T07-P02 İlaç Hazırlama ve Uygulama Talimatı 5.12. HYH-T08-P02 Konsültasyon Talimatı 5.13. HYH-T01-P01 Hastanın Ölümü Halinde Uygulama Talimatı 5.14. HYH-P01 Yatış Taburcu Prosedürü
PROSEDÜRÜ Sayfa: 8/8 5.15. HYH-P02 Kliniğe Hasta Kabulü ve İşleyiş Prosedürü