REACT Stratejisine Yönelik Bir Uygulama Örneği: Asit ve Bazlar Örneği Arş. Gör. Neslihan ÜLTAY Doç. Dr. Muammer ÇALIK
Bağlam Temelli Öğrenme 1600 yılının ortalarında Jan Amos Commennius, öğretime her birey tarafından gerçek yaşamda karşılaşılan ve mümkün olduğunca çok sayıda duyu organımıza hitap eden cisimlerle başlanması gerektiğini vurgulamış ve aradan geçen 400 yıllık sürede yapılmış olan birçok bilimsel çalışmada güncel yaşam bağlantılı öğretimin etkililiği ortaya konulmuş olmasına rağmen yakın zamana kadar bağlam temelli yaklaşım öğretim programlarına yansıtılmamıştı. Somut gerçeğin Neden? sorusunu öğrenme süreci ile ilişkilendirmek öğrenme için önemli bir motivasyon etkisi sağlar. Eğer öğrenciler öğrenmeye motive edilecekse eğitimsel tecrübelerindeki anlam ve gerçeğin mihenk taşlarını görmeli ve hissetmelidir.
Bağlam temelli yaklaşım; İngiltere(The Salters Approach ve SLIP:Supported Learning in Physics Project, Almanya, Finlandiya(ROSE:The Relevance of Science Education), İsrail (STEMS:Science,Technology Environment in Modern Society), ABD(ChemCom:American Chemical Society), Hollanda(PLON:Dutch Physics Curriculum Development Project) da yapılan büyük proje ve bilimsel çalışmalarda ayrıntıları ile incelenmiş olup öğrencilerin derse karşı ilgi ve motivasyonunu arttırdığı ortaya konmuştur. Bağlam temelli yaklaşımın fizik ve fen öğretim programına yansımasında özellikle Avustralya ve Yeni Zelanda öncülük etmiştir.
Bağlamsal Öğrenmenin Öğretmene ve Öğrenciye Faydaları Öğrenmenin amaçları belirgindir. Neden bu konuyu öğrenmem gerekiyor? Öğrenciler ön bilgilerini paylaşırlar. Öğrencilerin aktif öğrenmesi sağlanır Öğrenciler bir ailede,iş hayatında ve toplumda bir birey olarak öğrendikleri bilgiyi nasıl kullanacakları hakkında tartışırlar. Öğrenme gerçek hayata vurgu yapar Öğrenci problem çözer. Öğrenci ders dışında kullanabileceği beceriler kazanır. Öğrenci öğrenme sürecini derse katılımı ile kontrol eder. Öğrenmeden öğrenci sorumludur Bilginin aktarılabilirliği açıktır ve kolaylıkla anlaşılabilir. Öğrencinin bilginin kullanım alanlarının farkında olması sağlanır
Bağlamsal Öğretme Stratejileri ABD deki iyi öğretmenlerin gözlenmesi sonucunda Crawford tarafından REACT bağlamsal öğretme stratejilsi ortaya atılmıştır: Relating(İlişkilendirme), Experiencing(Tecrübe Etme), Applying(Uygulama), Cooperating(İşbirliği), Transferring(Transfer Etme)
RELATING (İlişkilendirme) İlişkilendirme en kuvvetli bağlamsal öğretme stratejisidir. İlişkilendirme kişinin ön bilgileri ve hayat tecrübeleriyle bağlam kurarak öğrenmedir. Öğretmenler yeni bir kavramla öğrenciye tamamen yakın bir şey arasında bağlantı kurduklarında öğrencinin önceden bildiklerini yeni bilgi ile birleştirir. Bu bağlantı başarılı olduğunda, öğrenciler neredeyse çok hızlı kavrarlar.
Asit ve Bazlar Konusu için İlişkilendirme Basamağı REACT stratejisinin ilk basamağında parçası dağıtılır. Öğrencilerden bu parçayı dikkatlice okumaları ve parçanın içerisinde geçen asit-baz konusuyla ilgili anahtar kavramları bulmaları istenir. Bu işlemden sonra, öğrencilerden buldukları anahtar kavramları söylemeleri istenir ve bu kavramların anlamlarıyla ilgili bir tartışma ortamı yaratılır. Bu aşamada hedeflenen kazanımlar asit-baz kavramlarını kavrayabilme, ph ve poh kavramlarını açıklayabilme, ve günlük hayatta kullandığımız asit ve bazlara örnekler verebilme şeklindedir. REACT stratejisinde konu günlük hayattan seçilen bir bağlam içerisinde öğretileceği için kullanılan materyalin buna uygun olarak hazırlanması gerekmektedir. Verilen örnekte bağlam temizlik malzemeleri olduğundan seçilen okuma parçası hem bağlamla hem de günlük yaşamla uyum içerisindedir. Parçada temizlik malzemelerinin insan sağlığına olan etkilerinden ve doğal temizlik ürünlerinden bahsedilmektedir.
EXPERIENCING (Tecrübe) Keşfetme, bulma, icat etme yoluyla yaparak öğrenmedir. Sınıflarda basit araç gereçlerle yapılan etkinlikler, problem çözme aktivitelerinin ve laboratuarların kullanımını içerebilir.
Asit ve Bazlar Konusu için Tecrübe Etme Basamağı REACT stratejisinin ikinci basamağında öğrencilere öncelikle öğrendikleri kavramları uygulayabilecekleri bir ortam sunulur. Bu ortam deneyle mümkün olabileceği gibi ayrıca projeler veya problem çözme etkinlikleri de kullanılabilir. Örnek olarak kuvvetli ve zayıf asit-bazları elektrik iletkenliklerine bakarak tahmin edebilme kazanımı için Şekil 2 deki örnek verilebilir.
APPLYING (Uygulama) Uygulama aşamasını kullanılacak kavramları ortaya koyacak öğrenme olarak tanımlıyoruz. Öğrenciler, yukarıda bahsedilenler gibi hands-on problem çözme aktivitelerine ve projelerine katıldıklarında kesinlikle kavramları uygulayacaklardır. Öğretmenler de gerçekçi ve uyumlu alıştırmalarla kavramların anlaşılması nedeniyle motive edebilir. Bu alıştırmalar her test kitabında bulunabilen sözel problemlerdir. Fakat iki temel farkı bulunmaktadır: Çok gerçekçi durumlar gibi görünür, ve bir insanın hayatının bazı alanlarındaki akademik kavramların toplamını gösterir. Motivasyonel olması için uygulama problemlerinde her ikisi de önemlidir
Asit ve Bazlar Konusu için Uygulama Basamağı REACT stratejisinin üçüncü basamağında öğrenciler kendilerine dağıtılan testteki soruları bireysel olarak cevaplamaya çalışırlar. Böylece öğrendikleri bilgileri uygulama fırsatı yakalamış olurlar. Poliprotik asitlerde iyonlaşmayla ilgili sorular çözebilme ve asit ve bazlarda hidroliz ile ilgili sorular çözebilme kazanımlarını hedef alan uygulama örnekleri verilmiştir.
COOPERATING (İşbirliği) Çoğu problem çözme alıştırmaları, özellikle gerçekçi durumları içerdiğinde, karmaşıktır. Bir ders boyunca bu problemler üzerinde öğrencinin bireysel olarak çalışması bazen önemli bir gelişim sağlamaz. Eğer öğretmenin adım adım rehberlik desteği olmazsa öğrenciler hüsrana uğrayabilir. Diğer yandan; öğrenciler küçük gruplar halinde çalışarak dışarıdan küçük bir yardımla bu karmaşık problemlerin üstesinden gelebilirler.
Asit ve Bazlar Konusu için İşbirliği Basamağı Öğrenciler kendilerine bir ders önceden grupça hazırlamaları için verilmiş olan ödevlerini bu basamakta sunarlar. Öğrencilere verilen ödev Günlük hayatta temizlik malzemesi olarak kullandığımız asit ve bazların halk arasındaki isimlerini araştırınız, bu maddelerden bir kuvvetli veya zayıf asit ve bir kuvvetli veya zayıf baz seçerek özelliklerini de yazarak bir ödev hazırlayınız olabilir. Örnek olarak kezzap (HNO 3 ), arap sabunu (KOH), sodyum hidroksit (NaOH) ve amonyaklı su (nişadır ruhu - yağ ve kir çözücü) kullanılabilir. Burada hedeflenen kazanım günlük hayatta kullandığımız kuvvetli ve zayıf asit-bazların özelliklerini grupça araştırabilme becerisini öğrenciye kazandırmaktır.
TRANSFERRING (Transfer) Bağlamsal öğretmenler yukarıda tartışılan stratejileri kullanmaktadırlar (ilişkilendirme, tecrübe, uygulama, işbirliği) ve anlama amaçlı öğrenmeyi sağlamak için geniş bir çeşit ödev verirler. Beceri alıştırmaları ve sözel problemlere ek olarak öğrencilerin öncelikli anlamaları kazanabileceği ve kavramları anlamalarını derinleştirebilecekleri tecrübeye dayalı, hands-on aktiviteleri ve gerçek problemler ödev olarak verilir. Anlayarak öğrenen öğrenciler bilgiyi transfer etmeyi de öğrenebilir. Transfer etme sınıfta bahsi geçmeyen yeni bir içerikte veya alışılmamış bir durumda bilgiyi kullanma olarak tanımlanabilecek bir öğretim stratejisidir.
Asit ve Bazlar Konusu için Transfer Etme Basamağı REACT stratejisinin transfer etme basamağında molekül yapısı ile asit-baz davranışı arasında ilişki kurabilme, bağların kuvveti ve asitlerin kuvvetliliği arasında ilişki kurabilme, asidik, bazik ve amfoterik oksitleri tanımlayabilme, oksoasitlerin ve organik asitlerin kuvvetliliğini belirleyebilme kazanımlarının kazandırılması için daha önce öğrendikleri bilgilerden transfer yapmaları beklenir.
Bilgi paylaşıldıkça çoğalır