TESTİS TÜMÖRLERİ Dr. Tahsin Turunç Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi
EPİDEMİYOLOJİ Erkeklerde tüm kanserlerin %1 i %2-3 bilateral Genç erişkinlerde en sık görülen solid tm En sık 15-35 yaş (En sık Seminoma)
RİSK FAKTÖRLERİ Aile öyküsü Kriptorşidizm---%5-10 hasta (orşiopeksi karsinogenezisi engellemez--- muayene) Gebelik esnasında alınan hormonal tedavi (Östrojen tedavisi /diethylstilbestrol) Klinefelter sendromu İnfertilite
Germ Hücre Tümörleri Testis tümörlerinin %95 i GCT Seminoma Non-Seminoma Embriyonel Cell Ca Teratoma Yolc sac Tm Choriocarcinoma
Diğer Başlıca Tümörler Leydig hücre tm Sertoli hücre tm Adeno Ca Lenfoma Metastaz
Seminom En sık görülen tip (~50%); Yavaş ilerler ve radyosensitiftir Klasik (%85) Anaplastik (%10) Spermatositik (%5)
Klasik Seminom En sık 20-40 yaşta (<10 ve >60 yaş ender) Diffüz, iyi sınırlı, berrak sitoplazmalı, belirgin nükleollü hücreler %10-15 Sinsityotrofoblastik hücreler-----βhcg
Anaplastik seminom En sık 20-40 yaşta (<10 ve >60 yaş ender) Daha agresif fakat tedavi başarısı aynı %35 inde βhcg artışı
Spermatositik Seminom Olgunlaşmakta olan spermatozoa ya benzer hücreler Non-seminomatöz tm ler ile beraberliği ender Malign potensiyel çok düşük--- testis e sınırlı ise sadece radikal orşiektomi yeterli Olguların çoğu 50 yaş ve üzerindedir
Non-seminomatöz GCT (NSGCT) Hızlı metastaz yapma eğiliminde Embriyonel Cell Ca Yolc sac Tm Teratoma Choriocarcinoma
Germ hücreli testis tümörleri yarıdan fazla olguda birden fazla öge içerdiği için mikst germ hücreli testis tümörleri olarak adlandırılırlar
Embriyonel Cell Ca Solid, glandüler ve papiller paternde primitif epitelyal hücreler En sık 2.-3. dekatta Tanı esnasında 2/3 ü metastatik Yetişkinlerdeki mikst histolojik tip αfp üretiminden sorumlu
Yolc sac Tm (Endodermal sinus tümörü) Ekstraembriyonik mezenkim yönünde diferansiyasyon 10 yaşın altında en sık görülen tm Embriyonal cisimcikler: 1-2 haftalık embrio ya benzer (Sito ve sinsityotrofoblastik hücreleri içeren mezenşimal doku ile çevrili)
Teratoma Maturasyonun farklı evrelerindeki birden çok germ hücre katmanından oluşur (Ektoderm/Endoderm/Mesoderm) Kist/Solid doku (Kartilaj, kemik, pankreatik, barsak, karaciğer, kas, bağ dokusu, sinir) Teratoma 3 germ yaprağından köken almış Matür Benign doku İmmatür Undiferensiye primitif doku Malign Malign değişim gösteren doku
Koryokarsinom Saf koryokarsinomlar nadir görülür (%0.3) Sito ve sinsityotrofoblastik hücrelerinin görülmesi tanı için gerekli βhcg Erken hematojen yayılım gösteren agresif tümörler
Mikst Tümörler %60 ı En sık: Embriyonel Cell Ca Yolc sac Tm Teratoma Primer tm ve Metastaz farklı tm olabilir (>1/2) Teratom----- embriyonel ca (%80) teratom, koryokarsinom Saf koryokarsinom değişmeden metastaz yapar Seminom ların %10 u NSGCT olarak metastaz yapar
CIS (Intratubuler Germ Cell Neoplasia) Tüm GCT lerin preinvaziv prekürsörü (spermatositik seminom hariç) %50 si 5 yıl içinde invaziv hastalık Sadece tek sıra halinde tubuler membran üzerinde sıralanmış sertoli hücreleri ve malign germ hücreleri Tüm testiste homojen---biyopsi tanı koydurucu) Radyoterapi ile tedavisi çok başarılı fakat--- fertilite/ androgen
CIS (Risk Faktörleri) Fötal dönemde annenin aldığı hormonal tedavi Kriptorşidizm Diğer testiste Testis Ca Ambiguus Genitale (%25-100) İnfertilite
CIS Yavaş gelişmesi Radyoterapinin yan etkileri GCT tedavisinin başarısı Yüksek risk yoksa, testis biyopsisi önerilmez
Yolc sac tm----------------------infant ve çocuklarda Saf Teratom---------------------Çocuklarda Koryokarsinom--------------20-30 yaş Embriyonel Ca------------------25-35 yaş Teratokarsinom--------------25-35 yaş Seminom-----------------------25-40 yaş Spermatositik seminom--->50 yaş Malign testiküler lenfoma-- >50 yaş
TANI Testiste ağrısız kitle Aksi ispatlanana kadar testisteki her solid kitle, testis kanseri olarak kabul edilir Ağrı (%10) Hastaların %5-22 si metastazlara bağlı yakınmalarla başvurabilir
TANI Skrotal ultrasonografi, testiküler kitlenin kesin tanısı ve karşı testisin incelenmesi amacıyla kullanılır Tümör şüphesi olan her hastaya ultrasonografi yapılmalı
Ayırıcı tanı İlk başvurularda %25 yanlış tanı Epididimit, epididimoorşit Hidrosel Testis torsiyonu Granülomatöz orşit
Tümör belirteçleri AFP Yolk sac hücrelerinden salgılanır Yarılanma ömrü 5-7 gündür Saf seminom ve saf koryokarsinomda yükselmez Bazı benign patolojilerde de yükselebilir (gebelik, KC patolojileri vb.)
Tümör belirteçleri βhcg Sinsityotrofoblast hücrelerinden salgılanır Koryokarsinomların hepsinde yükselir Yarılanma ömrü 24-36 saattir Embriyonel cell ca ların yarısında, saf seminomların bir kısmında yükselir
Tümör belirteçleri LDH (daha çok tümör yükü ile ilişkili) Plasental Alkalen fosfataz (PLAP) Gama Glutamil transpeptidaz
Tümör belirteçleri Hastaların çoğunda AFP ve/veya βhcg yüksek Tanı, evrelendirme, tedavi başarısı takibinde kullanılıyor AFP yüksekliği varsa muhtemelen NSGCT
Testis tümörlerinin %51 inde tümör markırlarının bir ya da birden fazlası normalden yüksektir AFP seminom dışı germ hücreli tümörlerin (NSGHT) %50-70 inde, bhcg ise %40-60 ında yüksektir Tümör belirteçlerinin normal olması tümör tanısını ortadan kaldırmaz
Patogenez GCT leri hızlı büyürler (boyut 10-30 günde x2) Tunika Albuginea, epididim ve kord u korur----- önce lenfatik ve hematojen yayılım sık görülür. Retroperitoneal lenf nodlarına yayılım Epididim veya skrotum tutulumu varsa eksternal iliak ve inguinal lenf nodları tutulabilir
TNM T0----tm yok Tis---CIS T1----testis ve epididim ile sınırlı (vaskuler/ lenf invazyonu yok) T2----testis ve epididim ile sınırlı (v./ l. invazyonu var) veya tunika vajinalis invazyonu T3----Spermatik kord tutulumu (v./ l. invazyonu var veya yok) T4----Skrotum tutulumu (v./ l. invazyonu var veya yok) No--------Nodal metastaz yok N1--------Tek veya multiple 2cm (RPLND da 6 lenf nodu) N2--------Tek veya multiple >2cm fakat 5cm (RPLND da >6 lenf nodu) N3-------- >5cm
M0---Uzak metastaz yok M1---Non-rejyonel lenf veya Akciğer M2---Akciğer haricinde diğer organlar Serum tümör belirteçleri LDH hcg (miu/ml) AFP (ng/ml) S0 N N N S1 <1.5 x N <5000 <1000 S2 1.5-10 x N 5000-50000 1000-10000 S3 >10 x N >50000 >10000
Evrelendirme Stage 0 Tis N0 M0 S0 Stage 1a T1 N0 M0 S0 1b T2-4 N0 M0 S0 1c T(herhangi) N0 M0 S1-3 Stage 2a T(h) N1 Mo S0/S1 2b T(h) N2 Mo S0/S1 2c T(h) N3 Mo S0/S1 Stage 3a T(h) N(h) M1 S0/S1 3b T(h) N(h) M0 S2/ M1 S2 3c T(h) N(h) M0 S3/ M1 S3/ M2 S(h)
Metastaz En sık retroperitoneal lenf nodlarına Sağ da İnteraorta-kaval LN Sol da Paraaortik LN Lenfatik drenaj sağdan sola Hematojen yayılım sıklıkla AC e olur
Tedavi Radikal orşiektomi (inguinal kesi): patolojik tanı, T evresi ve lokal tedavi PA Akciğer BT (Retroperitoneal lenf nodu metastazı) PET (Pozitron emisyon tomografisi) Tedavi, Seminoma veya Non-seminoma olmasına ve evresine göre
Seminoma Risk faktörleri: Tümör boyutu (4cm ) ve Rete testis invazyonu Radikal Orşiektomi + Stage 1: İzlem Stage 1/2a/2b : Radyoterapi Stage 2c/3: Kemoterapi (Cisplatin/Etoposid)
NSGCT Risk faktörleri: Lenfovasküler invazyon ve Embriyonel Ca yüzdesi Radikal Orşiektomi+ Stage 1/2a/2b: RPLND ve/veya Kemoterapi Stage 2c/3:Kemoterapi ve/veya RPLND (Bleomycin, Etoposid, Cisplatin) (Vinblastin, İfosfamid, Cisplatin)