1
ULUSAL İSTİHDAM STRATEJİSİ 2014-2023 İZLEME ve DEĞERLENDİRME KURULU TOPLANTISI TASLAK RAPOR UİS Koordinasyon Kurulu Ali Kemal SAYIN Ebru Öztüm TÜMER Başak BOZDEMİR Özge ÖZTÜRK www.uis.gov.tr uis@csgb.gov.tr 2 Aralık 2014
3
4 Ulusal İstihdam Stratejisi, 6 Mayıs 2014 tarihinde Yüksek Planlama Kurulu (YPK) tarafından kabul edilmiş, 30 Mayıs 2014 tarihli ve 29015 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.
İçindekiler TASLAK RAPOR BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ I. Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi II. İşgücü Piyasasinda Güvence Ve Esnekliğin Sağlanması III. Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması IV. İstihdam - Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi İKİNCİ BÖLÜM SEKTÖR STRATEJİLERİ Bilişim Sektörü Finans Sektörü İnşaat Sektörü Sağlık Sektörü Tarım Sektörü Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü Turizm Sektörü 5
6
7 BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ
8 Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ 1. MEVCUT DURUM Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde işgücü piyasasının en önemli sorun alanlarından biri işgücü piyasasının talep ettiği nitelikler ile eğitim sisteminin arz ettiği nitelikler arasındaki uyumsuzluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Arz talep arasındaki bu uyumsuzluk işgücünün atıl olarak kalmasına neden olmaktadır. Ülkemizin sahip olduğu yüksek genç nüfus ve işgücü kapasitesi, verimli istihdam ve eğitim politikalarıyla atıl hale gelmekten kurtarılması önem taşımaktadır. Düzenli istatistiki veri elde edilebilen ülke örnekleri, eğitimle işgücüne katılma oranları arasında güçlü ilişkiler olduğunu göstermektedir.öte yandan, eğitim işsizliğin azaltılmasında önemli bir araç olduğu kabul edilmekle birlikte, işsizlikle eğitim arasındaki ilişkinin karmaşık olduğu ve genellemelere gitmenin güçlüğü vurgulanmaktadır.türkiye de eğitim durumuna göre istihdam oranlarına bakıldığında eğitim düzeyi arttıkça istihdam oranlarının da yükseldiği gözlenmektedir. TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçlarına göre; en yüksek istihdam oranları yüksekokul ve fakülte mezunlarında görülürken, en düşük istihdam oranları ise okuma yazma bilmeyenlerde görülmektedir. İşgücüne katılma oranlarına bakıldığında işgücüne katılma oranlarının toplam nüfus içerisinde yüzde 51,2 okur-yazar olmayanlarda yüzde 19,4 ve yüksek öğretim düzeyinde eğitim alanlarda yüzde 78,9 olduğu görülmektedir. İşgücüne katılma oranlarına cinsiyet açısından bakıldığında ise erkeklerde işgücüne katılma oranı yüzde 72,1 iken; kadınlarda bu oranın yüzde 30,9 seviyelerinde kaldığı görülmektedir. (TÜİK, Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, Ağustos 2014). İşsizler ile ilgili Avrupa ülkelerinde yapılan araştırmalarda işsizlik çözümlemelerine genç ve yetişkin ayrımı ile cinsiyet ayrımının yapılması durumunda anlamlı farklılıklar ortaya çıkabildiğini göstermiştir. Araştırmalarda genç nüfusun yetişkinlere göre daha yüksek oranda işsizlikle karşılaştıkları belirlenmektedir. Bununla birlikte çözümlemelerde ortaya çıkan sonuçların, gençlerin kayıtsız işlerde çalışmaları, yasa dışı işlerde daha çok çalışıyor olabilmeleri gibi nedenlerle işsizlik oranlarının abartılı çıkabileceği de düşünülmektedir. Gençlerin eğitimden yeni ayrılan ya da işgücü piyasasına yeni giren ve henüz iş aramaya başlamış olan kişileri oluşturmaları nedeniyle de işsizlik oranlarının yüksek olduğu bu konudaki açıklamalar arasında yer almaktadır. Eğitim emeğin istihdam edilebilirliğini ve verimliliğini artırmada önemli bir araçtır. Bu durum aynı zamanda ülkelerin rekabet gücünü de yakından ilgilendirmektedir. Bu amaçla eğitim istihdam ilişkisini güçlendirecek politikaların yapılması şarttır. 2015-2017 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program eğitim sisteminde, bireylerin kişilik ve kabiliyetlerini geliştiren, hayat boyu öğrenme yaklaşımı çerçevesinde işgücü piyasasıyla uyumunu güçlendiren, fırsat eşitliğine dayalı, kalite odaklı dönüşümün sürdürüleceğine vurgu yapmaktadır. Onuncu Kalkınma Planı ve Ulusal İstihdam Stratejisi belgemizde eğitim istihdam ilişkisini güçlendirilmesine yönelik politika tedbirleri belirlenmiş, bu konu özellikle vurgulanmıştır. 2014-2018 dönemini kapsayan 10. Kalkınma Planında yer alan öncelikli dönüşüm programlarından Temel ve Mesleki Becerilerin Geliştirilmesi Programı bu çerçevede oluşturulmuştur. Söz konusu programda eğitim sisteminin işgücü piyasasıyla uyumlaştırılması, eğitim çağındaki gençlerin temel becerilerinin geliştirilmesi, genç işgücünün temel becerilerinin geliştirilmesi, sanatsal ve sportif faaliyetlerin geliştirilmesi ve mesleki yeterliliklerin artırılması bileşenlerinden oluşmaktadır. 9
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ Ulusal istihdam stratejisi eğitim istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi ekseninde ise; Erişilebilir bir eğitim sistemi içerisinde herkese okul öncesinden başlayarak temel beceri ve yetkinlikler kazandırılması, genel ve mesleki eğitimin kalitesinin ve etkinliğinin artırılması, Hayat Boyu Öğrenme (HBÖ) kapsamında açık öğrenme ortamlarının oluşturulması ve hayat boyu öğrenmenin özendirilmesi, eğitim-işgücü piyasası arasında uyumun sağlanması, Aktif İşgücü Piyasası Politikaları (AİPP) yaygınlaştırılarak etkinliğinin artırılması, eğitim sistemi ve AİPP ile proje merkezli yenilikçiliğin ve girişimciliğin desteklenmesini kapsayan 6 öncelikli alan içerisinde 42 eylem bulunmaktadır. Bu eylem maddelerinden 10 tanesinde MEB, 6 tanesinden YÖK,3 tanesinden MYK,16 tanesinden İŞKUR,1 tanesinden Maliye Bakanlığı,6 tanesinden KOSGEB,1 tanesinden ise TOBB sorumlu kuruluş olarak yer almaktadır. Eylem maddelerinin13 tanesi sürekli eylem maddesi olup 9 tanesi 2014 yılına, 13 tanesi 2015 yılına, 6 tanesi ise 2016 yılına kadar süresi olan eylemlerdir. Farklı öğrenim ve yaş seviyelerindeki bireylerin istihdam edilebilirliklerini ve sosyo-kültürel gelişimlerini sağlamak amacıyla; bilgi, beceri ve yeterliliklerini geliştirerek, öğrenmeye erişimlerini artırarak öğrenen bireyden, öğrenen topluma ve öğrenen Türkiye ye doğru bir dönüşümü gerçekleştirmek hedefiyle oluşturulan Hayat Boyu Öğrenme (2014-2018) Strateji Belgesi ve Eylem Planı, Yüksek Planlama Kurulu 13.05.2014 tarih ve 2014/7 kararı onaylanmış ve 16.07.2014 tarih ve 29062 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğü girmiştir. Ulusal Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2018) toplumda farkındalığı artırmak, dezavantajlı kesimler başta olmak üzere herkes için hayat boyu öğrenme fırsatlarını yaygınlaştırmak ve yeni kurulmakta olan hayat boyu öğrenme sistemini güçlendirilmek üzerine odaklanmaktadır. Hayat boyu öğrenme sisteminin etkinliğini ve verimliliğini artırmaya yönelik olarak hazırlanan 2014-2018 Dönemi Türkiye Hayat Boyu Öğrenme Stratejisi Belgesinde; 1. Toplumda HBÖ Kültürü ve Farkındalığının Oluşturulması, 2. HBÖ Fırsatlarının ve Sunumunun Artırılması, 3. HBÖ Fırsatlarına Erişimin Artırılması, 4. Hayat Boyu Rehberlik ve Danışmanlık Sisteminin Geliştirilmesi, 5. Önceki Öğrenmelerin Tanınması Sisteminin Geliştirilmesi, 6. HBÖ İzleme ve Değerlendirme Sisteminin Geliştirilmesi önceliklerine yer verilmiştir. Öncelikler altında yer alan 29 tedbir maddesi kapsamında çalışmalar yürütülmektedir. Mesleki ve teknik eğitimin iş piyasasının ihtiyaçları doğrultusunda verilmesi, eğitim-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi, aktif işgücü piyasası politikalarının etkin olarak uygulanması ve mesleksizlik sorununun giderilerek işgücünün istihdam edilebilirliğinin artırılması amacıyla; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının koordinatörlüğünde hazırlanan ve 15 Temmuz 2010 tarihli, 27642 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe giren İstihdam ve Mesleki Eğitim İlişkisinin Güçlendirilmesi Eylem Planı (İMEİGEP) Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) nun sekretaryasında sürdürülmektedir. 10 İMEİGEP faaliyet tablosunun öncelik alanları arasında; ulusal yeterlilik çerçevesinin oluşturulması, mesleki ve teknik eğitimde kalite güvencesinin sağlanması, işgücü piyasasına uygun insan gücü yetiştirilmesi, mesleki ve teknik eğitim ortamlarının iyileştirilmesi, eğiticilerin niteliğinin artırılması ve yeni bir okul yönetim sisteminin tasarlanması, mesleki rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin uyumlaştırılması, hareketlilik, yeterlilik ve mesleki eğitimle ilgili geliştirilen araçların uygulamaya konması, hayat boyu öğrenme kapsamında
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ açık öğrenme ortamlarının oluşturulması, aktif işgücü piyasası politikalarının (AİPP) yaygınlaştırılarak etkinliğinin arttırılması, olmak üzere 6 öncelikli alan içerisinde 39 eylem bulunmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarı Başkanlığında, MYK nın sekretaryasında, ilgili bakanlıklar, kurum ve kuruluşlar, sosyal taraflar ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan İMEİGEP İzleme ve Değerlendirme Kurulu bugüne kadar toplam 11 toplantı gerçekleştirmiştir. Genç nüfusun niteliğini geliştirerek istihdamını artırmak amacıyla, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı(ÇSGB), Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (İŞKUR),Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanlığı (TOBB) ile TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Rektörlüğü iş birliğinde hazırlanan Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri (UMEM) Projesi Uygulama Protokolü 23 Haziran 2010 tarihinde imzalanarak yürürlüğe girmiştir. Kurs Sayısı 01.01.2011-30.09.2013 UMEM PROJESİ SAYISAL VERİLERİ KURS İEP TOPLAM Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam 5.426 8.676 14102 Kursiyer 61.143 34.294 95.437 46.700 12.267 58.967 107.843 46.561 154.404 Mezun 43.050 24.267 67.317 18.613 9.281 27.894 61.613 33.548 95.211 İstihdam 12.870 8.677 21.547 8.536 4.692 13.228 21.406 13.369 34.775 Ayrılmış 14.945 7.249 22.194 3.421 1.886 5.307 18.366 9.135 27.501 İstihdam Oranı (%)* 29.89 35.75 32.00 45.86 50.05 47.42 34,74 39,85 36,52 *İstihdam oranı, kursları bitiren kişiler üzerinden hesaplanmıştır. 30.09.2013 itibariyle UMEM kapsamında; 7.197 firmadan 97.231 kişilik işgücü talebi gelmiştir. 180 Firmanın talebi ise onaylanma aşamasındadır. Toplam kursiyer sayısı 154.404 kişidir. Teorik eğitim süresince ayrılma oranı %23,2 dir. İşbaşı eğitimde ayrılma oranı %8,9 dir. Toplamda ayrılma oranı %17,8 dir. Kadın kursiyerlerin oranı %30,1 dir. Kursların ortalama eğitim süreleri 52, İEP lerin eğitim süresi 43 gündür. Kurslar için 191,2 milyon TL, İEP ler için ise 51,8 milyon TL olmak üzere toplam 243 milyon TL lik kaynak tahsis edilmiştir. Kişi başı birim maliyet kurslarda 2.003 TL, İEP lerde ise 1.456 TL olarak gerçekleşmiştir. Toplamda maliyet kursiyer başına 1.574 TL dir. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından koordine edilen Uluslararası Yetişkin Becerilerinin Ölçülmesi Programı (PIAAC) kapsamında ülkemizde gerçekleştirilen çalışmalar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı ve Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (İŞKUR) tarafından ortaklaşa yürütülmektedir. İş gücünün sahip olduğu becerilerin daha verimli ve tesirli şekilde ekonomiye kazandırılmasına katkıda bulunmayı amaçlayan söz konusu proje, 16-65 yaş grubu arasındaki yetişkinlerin eğitim seviyeleri ile işgücü piyasasındaki durumlarını değerlendirmektedir. Projeye ülkemiz de dahil (I. tur ve II. tur) toplamda 33 ülke katılmıştır. Ülkemizin dahil olduğu II. tur çalışması 2011-2016 yıllarını kapsamaktadır. Pilot ve ana çalışma olmak üzere iki aşamadan oluşan 11
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ projenin pilot çalışma faaliyetleri 2013 yılında tamamlanmış olup ana çalışma faaliyetleri 2015 yılının ikinci yarısında neticelenecektir. 2016 yıllında ise projenin raporlama süreci gerçekleştirilecektir. Türkiye de eğitim sisteminin niceliksel ve niteliksel problemlerinin ve eğitim istihdam arasındaki zayıf ilişkinin yanı sıra, piyasada mevcut vasıflı işgücünü talep eden, etkin bir yapının da yetersiz olduğu görülmektedir. Türkiye işgücü piyasasında insan kaynağına eksik yatırım yapıldığı düşünüldüğünde, eğitim- istihdam ilişkisi konusundaki problemlerin çok boyutlu bir özellik taşıdığı söylenebilir. Bu anlamda, nitelikli işgücüne duyulan talebin karşılanabilmesi için eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Bu noktada ise belirli bir meslekte veya belirli bir anlamda istihdam için kalifikasyon sağlayan veya belirli bir mesleği icra etme, belirli bir meslekte çalışma yeteneği kazandıran eğitim süreci olarak tanımlanan mesleki eğitimin önemi ortaya çıkmaktadır. Toplumun nitelikli insan gücü ihtiyacını karşılamak, çalışan nüfusun nitelik düzeyini yükseltmek amacıyla oluşturulmuş mesleki eğitim sisteminin koordineli olarak uygulanması, iş piyasası tarafından talep edilen nitelikte işgücü arzını sağlayacaktır. Bu nedenle ülkemizde örgün ve yaygın olarak yürütülmekte olan mesleki eğitimin, bütünü üzerinde eşgüdümün sağlanması yoluyla yürütülmesi gerekmektedir. Özellikle halen çalışmakta olan ancak günün gereklerine uygun nitelikte donatılması gereken işgücünün de yürürlüğe giren işsizlik sigortası vasıtasıyla eğitim süreci içerisinde geliştirilmesi ve istihdam kurumunun aktif olarak yürüteceği çalışmalar ile nitelikli insan gücü talebine uygun dinamik bir iş piyasası yapısı ortaya çıkmaya başlayacağı düşünülmektedir. Mesleki eğitim yoluyla işgücünün nitelikli hale getirilmesi ve değişen teknolojiye uyumlu yeni eğitim programlarının oluşturulması; eğitim istihdam ilişkisinin sağlanması ve durum Türkiye nin sosyo-ekonomik kalkınması açısından önem taşımaktadır.. 12
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI Politika No ve Adı: 1. Erişilebilir bir eğitim sistemi içerisinde herkese okul öncesinden başlayarak temel beceri ve yetkinlikler kazandırılacaktır. 1.1 Eğitime erişimde özel gruplara (kız çocukları, engelli çocuklar, coğrafi konum sebebiyle veya sosyo ekonomik açıdan olumsuz koşullarda yaşayan çocuklar) odaklanılarak bu grupların eğitime erişimi ve devamının önündeki engeller kaldırılacaktır. Kurum: MEB İlgili Birim: Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İlgili STK lar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Kız Çocuklarının Okula Devam Oranının Arttırılması Projesi (KEP-2) Proje Süresi: 24 Ay (AB-IPA kapsamında fonlanan projenin 2015 te başlaması beklenmektedir.) Projenin Amacı: Başta Mesleki ve Teknik eğitim olmak üzere ortaöğretimin kalite ve kapasitesinin artırılması, özellikle kız çocukları ve kadınların mesleki becerileri ve iş gücü yeterliliklerinin iş piyasasına erişim açısından artırılması yoluyla özellikle ortaöğretimdeki kız çocukları için okula devam oranlarının artırılması. Projenin Bileşenleri: Hizmet Alımı: Kurumsal kapasitenin yapılandırılması amacıyla yürütülmektedir. Hazırlık çalışmaları devam etmektedir. Hibe Programı: NUTS II bölgesindeki 43 ilde yerel kurum, kuruluş ve STK lara okullaşmaya yönelik mevcut sorunları belirleme, çözüm önerileri geliştirme ve uygulama olanağı sunulmuştur. Hibe programına başvuran projeler değerlendirme aşamasındadır. Ekipman Alımı: Proje kapsamında belirlenecek Pilot İllerde tespit edilen meslek lisesi ve YİBO da donatımların yapılması planlanmaktadır. Hazırlık çalışmaları devam etmektedir. 1- Milli Eğitim Bakanlığı ve Avrupa Birliği ortaklığında, 12 yıllık zorunlu eğitimin ilk 8 yılına yönelik olarak ilkokul ve ortaokul kademesinde okula devam oranlarını arttırmak amacıyla, Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı 2010-IPA I (Kurumsal Kapasitenin 13
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ Güçlendirilmesi) kaynaklı, 24 ay (Ekim 2013 Ekim 2015) süreli İlköğretim Kurumlarına Devam Oranlarının Artırılması Projesi 21 Ekim 2013 tarihi itibari ile başlatılmıştır. Temel Hedefi; Türkiye deki 12 yıllık zorunlu eğitimin ilk 8 yılını kapsayan ilköğretimdeki devam oranlarını artırmak olan projenin amacı, nitel önlem ve müdahalelerle ilköğretim kurumlarındaki devamsızlığı azaltmaktır. Bu bağlamda aşağıda yer alan çalışmaların yapılması planlanmaktadır. Alınması gereken önlemlerin tanımlanması ve politika tavsiyelerinin geliştirilmesi, Aşamalı Devamsızlık Yönetim sisteminin yerini alacak ve Öğrenci İzleme Modülü olarak tanımlanmakta olan, riskli grupların belirlenmesini ve bu gruplara risk durumlarına göre uygulanacak müdahaleleri belirleyecek sistemin geliştirilmesi, Risk gruplarından biri olan yeterli Türkçe dil becerisi olmayan öğrencilerin okula düzenli devam etmelerine destek olmak amacıyla Türkçe dil planının geliştirilmesi ve uygulanması, Mevzuatın gözden geçirilmesi, MEB personel kapasitesinin artırılması ve ilgili taraflarda farkındalık yaratılması sağlanmaya çalışılacaktır. 2- Hazırlık aşamasında olan Engelli Olan Çocuklar İçin Kapsayıcı Erken Çocukluk Eğitimi projesi kapsamında: Kapsayıcı eğitim alan bütün çocukların bilişsel, duygusal ve sosyal gelişimlerinin artırılması,3-7 yaş grubundaki engeli olan çocukların, özellikle kız çocuklarının ebeveynlerinin/bakıcılarının kapsayıcı eğitime ilişkin haklar, fırsatlar, ailelere yönelik özel eğitim fırsatları, okul-aile işbirliğinin önemi ve sunulan hizmetler ile ilgili bilgi ve farkındalıklarının artırılması, karar alıcılar ve 3-7 yaş grubundaki engeli olmayan çocukların ebeveynlerinin/bakıcılarının engeli olan çocukların, özellikle kız çocuklarının, hakları ve kaliteli kapsayıcı eğitime ilişkin haklar ile ilgili farkındalık ve bilgilerinin artırılması ve kapsayıcı eğitime destek vermelerinin sağlanması, öğretmenlerin, temel kapsayıcı eğitim vermelerini sağlayacak bilgi, tutum ve becerilerle donatılmasının sağlanmasına çalışılacaktır. 3- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı koordinatörlüğünde Sağlık Bakanlığı ve MEB (Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ile Temel Eğitim Genel Müdürlüğü) ortaklığında Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı 4. Bileşeni (AB IPA 4) kapsamında Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Operasyonu Operasyon Tanımlama Belgesi hazırlanmıştır. Söz konusu proje 12 pilot ilde kurulması öngörülen 20 Sosyal Hizmet Koordinasyon Biriminde ve 44 okulda yürütülecektir. Söz konusu proje ile Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Alanlarda yaşayan öğrencilerin eğitime nitelikli devamın sağlanarak gelişimlerinin desteklenmesi ve sosyal içermenin artırılmasına yönelik eğitim materyalleri ve destekleyici eğitim ortamları hazırlanacaktır. Bu amaçla ekstra modüler program hazırlanarak hedef kitlenin eğitime devam kalitesinin artırılması, eğitim süreçlerine daha etkin katılımlarının sağlanması, bilişsel sosyal ve zihinsel gelişimlerinin desteklenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçlara ulaşmak için 15 ayrı modül ile öğrencilerin ilgi alanlarına hitap ederek yeteneklerini de kullanacakları süreçler oluşturulacaktır. 14 Ayrıca operasyon kapsamında hedef grubu eğitim, sağlık, istihdam, sosyal koruma ve sosyal yardım hizmetlerine ilgili paydaşların işbirliği ve koordinasyonunu sağlayarak bireyselleştirilmiş danışmanlık programıyla yönlendirecek yeni sosyal hizmet modelinin geliştirilmesi ve uygulanması öngörülmektedir. Bu modelin uygulanması amacıyla 12 pilot ilde (Adana, Ankara, Balıkesir, Hatay, Edirne, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kırklareli, Manisa, Mersin ve Tekirdağ) kurulacak olan 20 Sosyal Hizmet Koordinasyon Birimi kurulacaktır.11.09.2014 tarihli ve 29116 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliği hükümleri kapsamında
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ okul öncesi eğitim kurumlarında rehber öğretmen norm kadrosu bulunmamaktadır. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için her tür ve kademede özel eğitim hizmetlerine erişimin ve niteliğin artırılması kapsamında; Özel eğitim okul/kurumlarının sayısının artırılması, Bütünleştirme/kaynaştırma yolu ile eğitim alan öğrenciler için eğitime erişim ve niteliğinin artırılması, Özel eğitim alanında çalışan eğitim personelinin sayısının ve mesleki niteliklerinin artırılmasına ilişkin sürekli eğitim imkânlarının sağlanmasına yönelik 2010-2014 Stratejik Planında amaç-hedef ve göstergelere yer verilmiştir ve 4 yıllık dönem için öngörülen sonuçlara ulaşılmıştır. Ayrıca; 2015-2019 Stratejik planında da aynı amaçhedef ve performans göstergelerine yer verilmiştir. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için açılacak okul/kurumlara yönelik standartların geliştirilmesi kapsamında; Özel Eğitimin Güçlendirilmesi Projesi kapsamında geliştirilen ENGELSİZ OKUL MODELİnin yaygınlaştırılması, Özel eğitim okul/kurum açma esaslarının güncellenmesi, Özel eğitim okul/kurum Tip Projelerinin güncellenmesi, Özel eğitim okul/kurum/ derslik/ donanım/ donatım standartlarının oluşturulması çalışmalarına yönelik planlama yapılmaktadır. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylere yönelik özel eğitim hizmetlerinin iyileştirilmesi amacıyla Avrupa Birliği kaynaklı Özel Eğitimin Güçlendirilmesi Projesi çıktıları kapsamında geliştirilen; Engelsiz okul modeli standartlarının 81 il geneline yaygınlaştırılması, Mesleki eğitimde engelsiz okul modelinin yaygınlaştırılması eğitimlerinin 81 ile yaygınlaştırılması, Bütünleştirme eğitimi uygulamalarının 81 ile yaygınlaştırılması, Bütünleştirme eğitimi uygulamaları eğitimi için eğitici eğitimlerinin düzenlenmesi, Ulusal mevzuatın güncellenmesi, çalışmaları yürütülmektedir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 1.2 Okul öncesi eğitimde yaygınlaştırma çalışmaları geliştirilerek sürdürülecektir. Kurum: MEB İlgili Birim: Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Yerel Yönetimler İlgili STK lar c) Süre: Sürekli 15
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Dezavantajlı bölgelerde okul öncesi eğitim kurumu olmadığı için eğitimden faydalanamayan çocukların mağduriyetini gidermek adına 89 atıl bina erken çocukluk eğitimi merkezine dönüştürülmüştür. Maddi yetersizlikler nedeniyle okula gelemeyen 5000 çocuğa maddi destek sağlanarak okul öncesi eğitime devamları sağlanmıştır. Çeşitli nedenlerle okula gelemeyen çocuklar için yaz okulu uygulaması devreye sokulmuştur ve okul öncesi eğitim kurumu bulunmayan yerlerde gezici anaokulları devreye sokulmuştur. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 1.3. Yükseköğretimde okullaşma oranı yükseltilecektir. Kurum: MEB, YÖK İlgili Birim: Yüksek Öğretim ve Yurtdışı Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB,İçişleri Bakanlığı,Kalkınma Bakanlığı Maliye Bakanlığı,Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İlgili STK lar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: MEB: 2012-2013 Yükseköğretim bürüt okullaşma oranı 74,86 Net okullaşma oranı 38.50 YÖK: Son yıllarda, ülkemiz yüksek öğrenim arenasında çok önemli değişimler yaşanmıştır. Yüksek öğrenimde artan talebi karşılayabilme ve fırsat eşitliği adına her ile bir üniversite kurulmuş ve üniversitelerimizde var olan potansiyele binaen öğrenci kontenjanlarında önemli artışlar olmuştur. Böylelikle ile arz ve talep arasında geçmiş yıllara göre önemli bir denge sağlanabilmiştir. Günümüze kadar yükseköğretim sisteminde yaşanan en mühim kapasite artışları, sadece kontenjanların artırılmasıyla değil, aynı zamanda yeni üniversitelerin kurulmasıyla sağlanabilmiştir. Yeni üniversitelerin kurularak kontenjanların artırılması sürecindeki en kapsamlı büyüme 2006 dan itibaren, özellikle de 2006-2008 arasında, çok sayıda yeni devlet ve vakıf üniversitesinin kurulmasıyla gerçekleşmiştir. 1982 de 27 olan üniversite sayısı 2013 sonunda 174 e ulaşmıştır. Bütün üniversitelerde mevcut altyapı, bina ve tesis eksikliklerinin giderilmesiyle ilgili çalışmalar devam etmektedir. Sürekli olan bu faaliyet üniversitelerde ihtiyaca göre ilgili üniversitelerce planlanmaktadır. Üniversiteler kendi öz kaynakları, bütçe vb. imkanlarla bu tür faaliyetleri yürütmektedirler. Özellikle son yıllarda yükseköğretim alanındaki genişlemeyle birlikte yükseköğretim brüt okullaşma oranı 2014 yılı itibariyle %81,41 e ulaşmıştır. e) Değerlendirme: Eylemden sorumlu kuruluş sayısı teke düşürülmüştür. YÖK ün çalışma alanı ve faaliyetleri göz önünde bulundurularak eylemden tek sorumlu kuruluş olarak YÖK ün belirlenmesi, MEB in ise işbirliği yapılacak kuruluşlar listesine eklenmesi uygun olacaktır. 16
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ Politika No ve Adı: 2. Genel ve mesleki eğitimin kalitesi ve etkinliği artırılacaktır. 2.1. Mesleki ve teknik eğitim veren özel okulların desteklenmesi ve yenilerinin açılabilmesi amacıyla özel sektör finansal olarak teşvik edilecektir. Kurum: MEB İlgili Birim: Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, YÖK, İlgili Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Özel sektör tarafından açılan mesleki ve teknik eğitim veren okulların 26.11.2014 Ocak tarihi itibari ile MEBBİS modülünden alınan verilere göre Anadolu sağlık meslek liseleri dahil 427 özel meslek teknik eğitim lisesi açılmıştır. Bunların 19 u organize sanayi bölgesinin içindedir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 2.2. İl Sanayi ve Ticaret Odalarının mesleki eğitime katkı yapması sağlanacaktır. Kurum: TOBB İlgili Birim: Mali Sosyal Politikalar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BTSB, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı,MEB,İlgili Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli 17 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: TOBB, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İŞKUR, Milli Eğitim Bakanlığı ve TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi işbirliğinde işgücü piyasasının ihtiyaçları doğrultusunda nitelikli eleman yetiştirilmesi ve işgücü piyasasına kazandırılması amacıyla UMEM Beceri 10 projesi yürütülmektedir. Yerelde oda/borsalar, İŞKUR ve Milli Eğitim İl Müdürlükleri işbirliğinde yürütülen proje kapsamında bugüne kadar 100 binden fazla kursiyer eğitim almış ve başarılı olan kişilerin çoğu oda/borsa
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ üyesi firmalar bünyesinde istihdam edilmişlerdir. Antalya Ticaret ve Sanayi Odası, Alanya Ticaret ve Sanayi Odası, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası ve Ankara Sanayi Odası, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından bazı alanlarda mesleki yeterlilik sertifikası vermek üzere sınav ve belgelendirme merkezi olarak yetkilendirilmiştir. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası bünyesinde kurulan BUTGEM başta olmak üzere bazı oda ve borsalar bünyesinde eğitim merkezleri kurulmuştur. Sanayi sektörleri başta olmak üzere işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu eğitimler, bu merkezlerde düzenlenmektedir. Bazı odalar, illerinde bulunan Organize Sanayi Bölgelerinde meslek lisesi kurmuştur. TOBB öncülüğünde KOBİ Çalışan ve İşverenlerininin Küresel Ekonomideki Değişimlere Uyum Yeteneğinin Artırılması Projesi (KUYAP) yürütülmektedir. Proje kapsamında 15 büyüme merkezi olan Elazığ, Malatya, Diyarbakır, Şanlıurfa, Trabzon, Kayseri, Van, Kastamonu, Sivas, Samsun, Gaziantep, Kars, Erzurum, Kahramanmaraş ve Batman da KOBİ çalışanlarına ve işverenlerine eğitimler verilmekte, tecrübe paylaşımları yoluyla iyi uygulamalar aktarılmaktadır. e) Değerlendirme: Tedbire ilişkin çalışmalar takip edilecektir. 2.3.MEB Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü ve Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ne bağlı okul/kurumların atölyeleri modernize edilerek örgün ve yaygın öğretim ile işgücü eğitimlerinde kullanılacaktır. Kurum: MEB İlgili Birim: Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, İçişleri Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Maliye Bakanlığı, Mülki İdareler c) Süre: Sürekli 18 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Türkiye genelinde mesleki ve teknik eğitim okullarımızda eğitim ortamında bulunan tüm öğelerin belirlenen amaçlar doğrultusunda verimli ve etkili biçimde kullanılması ve güncellenen çerçeve öğretim programlarının etkili biçimde öğrenilmesinin sağlanması amacıyla, binaların derslik, atölye, laboratuar, pansiyon, sosyal mekânlar, bahçe, spor tesislerine kadar uzanan tüm fiziki mekanların teknolojik ve sektörel gelişmelere dayalı donatımlarının standartlara uygun olarak yapılması önemlidir. Bu kapsamda Eğitim Ortamları ve Öğrenme Süreçlerinin Geliştirilmesi Daire Başkanlığınca, geliştirilen/güncellenen çerçeve öğretim programları doğrultusunda 2013 yılında; 61 alan 225 dala ait 408 atölye, 162 laboratuvar taslak standart donatım listeleri hazırlanmıştı. Ayrıca; güncellenen standart atölye ve laboratuvar donatımları esas alınarak
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ mesleki ve teknik eğitime yönelik eğitim ortamlarının uluslararası standartlara uygun olarak geliştirilmesi ve modüler eğitim sistemine yönelik, estetik görünümlü, eğitim ergonomisine ve her alanın mesleki ve teknik eğitim ihtiyacına uygun, etkin ve verimli biçimde kullanılacak eğitim binalarının, tip atölye projelerinin hazırlanması çalışmaları kapsamında 453 atölye ve laboratuvarın taslak mimari çizimleri yapılmıştı. Güncellenen/yenilenen çerçeve öğretim programları ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda bu çalışmaların da güncellenmesi gerekmektedir. Bu nedenle 2014 yılında; Yeni hazırlanan Sağlık Hizmetleri alanı 3 dalına ait 14 laboratuvarı ile Elektrik ve Elektrik Teknolojisi alanının 10 dalının 18 laboratuvarı ve 16 atölyesinin taşınır adı, alan/dalların yaklaşık maliyetleri ile birlikte standart donatım listeleri hazırlanmıştır. Hazırlanan standart donatım listeleri esas alınarak Sağlık Hizmetleri alanı 3 dalına ait 7 atölye ve laboratuvarı ile Elektrik ve Elektrik Teknolojisi alanının 10 dalının 37 atölye ve laboratuarının CAD-CAM ortamında taslak standart mimari plânları ve projeleri çizilmiştir. Aralık 2014 sonuna kadar güncellenmiş 9 alan 23 dala ait çerçeve öğretim programları doğrultusunda standart donatım listeleri hazırlanacak ve standart mimari planları çizilecektir. 2015 yılında ise 22 alan hedeflenmiştir. Ayrıca; yeni ve ihtiyaç duyulan mevcut okul, pansiyon ve eklenti binalarının donatım standartları hazırlanacak, taslak mimari plan ve projeleri çizilecektir. Belirlenecek okul, okul eklentileri, pansiyon ve meslek alan/dallarında standartlara uygun örnek modeller oluşturulacaktır. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 2.4.Meslek yüksekokulları yapı ve işleyiş olarak etkinleştirilmek üzere yeniden yapılandırılacaktır. Kurum: YÖK İlgili Birim: Eğitim Öğretim Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB, İlgili Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 19 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Bu eylem ile ilgili olarak Türkiye Mesleki ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2018) kapsamında çalışmalar sürdürülmektedir. İlgili belge ve eylem planında 14 numaralı eylem maddesi MYO lar mesleki ve teknik eğitimin yapısına ve özelliğine uygun olarak yeniden yapılandırılacaktır şeklinde ifade edilmiştir. Görüldüğü gibi söz konusu eylem maddesi bu kapsamdaki çalışmalarla aynı hedefe yönelmiştir. Bu kapsamda bu çalışmaların eşgüdümlü yürütülmesi düşünülmektedir. Ayrıca, YÖK, meslek yüksekokullarından eğitimle ilgili müfredatlarda uyum, program adlarının güncellenmesi, eğitim niteliğinin artırılması ve benzeri çalışmalar ve projeleri başarıyla yürütmüştür. İKMEP ve METEK benzeri projeler kapsamında yürütülen bu çalışmalarda önemli mesafeler kaydedilmiştir. Özellikle birbiri ile yakın müfredata sahip fakat farklı adlardaki programlar aynı ad altında toplanmıştır. Üniversiteden üniversiteye
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ oldukça farklılık gösteren aynı adlardaki programlarda uygulanan müfredat, çağın değişen koşulları ve sektörel beklentiler dikkate alınarak gözden geçirilerek standart hale getirilmiştir. Ayrıca, meslek yüksek okullarında uygulamalı eğitimin yaygınlaştırılması için de çalışmalar sürdürülmektedir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. Politika No ve Adı: 3. Hayat Boyu Öğrenme (HBÖ) kapsamında açık öğrenme ortamları oluşturulacak ve hayat boyu öğrenme özendirilecektir. 3.1. Zorunlu eğitim dışındaki öğrenme fırsatları çeşitlendirilecektir. Kurum: MEB İlgili Birim: Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: YÖK, İŞKUR, İlgili Meslek Kuruluşları, İlgili Sosyal Taraflar c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: İŞKUR: Hayat boyu öğrenme kapsamında istihdam odaklı olarak mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğitim programları düzenlenmektedir. MEB: Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı, 1335 yaygın eğitim kurumunda 2078 çeşit farklı seviye sürede genel/mesleki kurs programı mevcut olup, katılmak isteyen tüm bireylere ücretiz kurs verilebilmektedir. Zorunlu eğitim dışına çıkan bireylere açık öğretim imkanı sunulmaktadır. Açık öğretim okullarında 2014-2015 Eğitim-öğretim dönemi verilerine göre 1.250.298 kişi eğitim almaktadır. e)değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 20
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ 3.2. Bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanılarak uzaktan eğitim uygulamaları yaygınlaştırılacaktır. Kurum: MEB İlgili Birim: Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: YÖK, TÜBİTAK, BTK, İlgili Özel Sektör Temsilcileri, İlgili STK lar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Uzaktan eğitim uygulamalarını kapsayan mevzuat düzenlemesi (Hayat Boyu Öğrenme Kurumları Yönetmeliği) devam etmektedir. Ayrıca, Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü bünyesinde hazırlanan EBA (Eğitim Bilişim Ağı) projesinde açık öğretim öğrencilerine yönelik uzaktan eğitim olanaklarının yer alması için çalışmalar devam etmektedir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 3.3. Hayat boyu öğrenme portalı kurulacak, bu çerçevede kamu ve özel kesim ile sosyal taraflar ve STK lar tarafından gerçekleştirilen tüm eğitimlere ilişkin bilgiler bu portalda toplanacaktır Kurum: MEB İlgili Birim: Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, TÜİK, YÖK, İlgili STK lar, İlgili Sosyal Taraflar c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Türkiye de hayat boyu öğrenme veri tabanı (HBÖ Web Portalı) kurulmuş www.hbo.gov.tr adresinden hizmet vermektedir. Bu veri tabanı, hayat boyu öğrenme faaliyetleri hakkında bilgileri içermektedir. Mevcut Web Portalı MEB ve İŞKUR bünyesindeki öğrenme ve istihdam fırsatlarını içermektedir. Ancak, hayat boyu öğrenme sistemi hakkında daha fazla bilgi temin etmek amacıyla, Web Portalı hayat boyu öğrenme hizmeti veren diğer kurum ve kuruluşların verilerini de içerecek şekilde geliştirilecektir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 21
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ Politika No ve Adı: 4. Eğitim-işgücü piyasası arasında uyum sağlanacaktır. 4.1. Ulusal Yeterlilik Çerçevesi (UYÇ) hazırlanacaktır. Kurum: MYK İlgili Birim: Sınav ve Belgelendirme Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar BSTB, MEB, YÖK, İŞKUR, İlgili Meslek Kuruluşları, İlgili Sosyal Taraflar c) Süre: 2014 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ile birlikte ve tüm tarafların görüşü alınarak hazırlanan Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ) Yönetmelik Taslağına ve eki TYÇ Belgesine, Sayıştay Başkanlığının görüşü doğrultusunda son şekli verilmiştir. MYK Yönetim Kurulu Kararı gereğince Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına sunulan TYÇ Yönetmeliği ve eki TYÇ Belgesi, Bakanlığımızın 02/10/2014 tarihli ve 92770479/010/21 sayılı yazıyla Bakanlar Kuruluna arz edilmek üzere Başbakanlığa sunulmuştur. Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü, TYÇ Yönetmeliğini değerlendirmek üzere, 31/10/2014 tarihli ve 31853594-105-170-4340 sayılı yazıyla ilgili bakanlık ve kurumları resmi görüşleriyle toplantıya davet etmiş; 12/11/2014 tarihinde gerçekleştirilen toplantıda, daha önce mutabık kalınan çeşitli hususlarda farklı görüş bildiren bazı bakanlık ve kurum temsilcilerinin muhalefetiyle karşılaşılmıştır. Başbakanlık yetkilileri ihtilaflar giderildikten sonra Yönetmeliğin Bakanlar Kuruluna sunulacağını ifade etmiştir. (d) maddesinde açıklanan ihtilaf noktalarının ortadan kaldırılması ve kanun boşluklarının giderilmesi amacıyla, 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanununun 23/A Maddesiyle ilgili değişiklik önerisi hazırlanmıştır. Başbakanlık tarafından uygun bulunan değişiklik önerisi, Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) gönderilen İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı nda 44 üncü madde olarak yer almaktadır. Söz konusu değişiklik gerçekleştiğinde TYÇ Yönetmeliği ve TYÇ yürürlüğe girebilecektir. Kurum tarafından eylemin maddesinin Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ) olarak değiştirilme önerisi getirilmiştir e) Değerlendirme: Tedbirin isminin Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi(TYÇ) olarak değiştirilmesi ve söz konusu mevzuatın yürürlülük durumunun takip edilebilmesi için tedbire ilişkin süre 2015 yılına revize edilecektir. 22
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ 4.2. İş piyasasının önceliklerine göre belirlenen ulusal meslek standartları hazırlanacaktır. Kurum: MYK İlgili Birim: Meslek Standartları Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, YÖK, İŞKUR, İlgili Meslek Kuruluşları, İlgili Sosyal Taraflar c) Süre: 2014 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Ulusal meslek standartlarının hazırlanması için kamu kurum/kuruluşları sektörlere ve mesleklere ilişkin yetkinliği ve temsil gücü olan işçi, işveren, meslek kuruluşları ve sivil toplum örgütleriyle toplam 755meslek standardının hazırlanmasına ilişkin işbirliği protokolü yapılmıştır. İşbirliği protokolleri kapsamında 2014 yılı 8 Aralık tarihi itibarıyla 76 meslek standardı Resmi Gazete de yayımlanarak toplam ulusal meslek standardı sayısı 576 ya yükselmiştir. Protokoller kapsamında kalan 179 meslek standardından 97 si için çalışmalar devam etmektedir. MYK ile yapılan görüşme sonrasında eylemin sürekli yapılan bir eylem maddesi olduğu ve sürenin sürekli olarak revize edilebileceği bildirilmiştir. e) Değerlendirme: Tedbirin süresi sürekli olarak değiştirilecektir. 4.3. MYK nın kurumsal kapasitesinin idari ve mali yönden güçlendirilmesine ilişkin gerekli hukuki düzenlemeler yapılacaktır. Kurum: MYK İlgili Birim: Hukuk Müşavirliği b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar BSTB,MEB,Maliye c) Süre: 2015 23 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: MYK nın kurumsal kapasitesinin idari ve mali yönden güçlendirilmesine ilişkin gerekli hukuki düzenlemelere, Başbakanlığın 09.12.2014 tarihli ve 4941 sayılı yazısı ile Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısında yer verilmiştir.
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 4.4.Resmi Gazete de yayımlanan ulusal meslek standartları ortaöğretim düzeyinde bir yıl içinde eğitim programlarına yansıtılacak ve takip eden eğitim yılında uygulamaya konulacaktır. Kurum: MEB İlgili Birim: Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İlgili Bakanlıklar, YÖK, MYK, İŞKUR, İlgili Kurum ve Kuruluşlar, İlgili Sosyal Taraflar, İlgili Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Mesleki ve teknik eğitim örgün ortaöğretim programları ulusal meslek standartları ve ulusal yeterlilikler referans alınarak sektör, üniversite ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin de katılımı ile güncellenmekte ve Talim ve Terbiye Kurulu Kararı ile uygulamaya konulmaktadır. Bu kapsamda 22 alan 104 dala ait öğretim programları güncelleme çalışması devam etmektedir. Söz konusu tedbire ilişkin, işbirliği yapılan kurum olan İŞKUR tarafından Kurumları tarafından düzenlenen mesleki eğitim kursları, MYK tarafından belirlenen standartlara uygun olarak düzenlendiği belirtilmiştir.ayrıca, söz konusu standartlara göre MEB veya üniversiteler eğitim programlarını revize etmektedirler. İşgücü piyasasına göre programların revize edilmesi için gerekli yazışmalar MEB ile yapıldığı bilgisi verilmiştir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 4.5. Resmi Gazete de yayımlanan ulusal meslek standartları yükseköğretim düzeyinde bir yıl içinde eğitim programlarına yansıtılacak ve takip eden eğitim yılında uygulamaya konulacaktır. Kurum: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, MYK, İŞKUR, İlgili Meslek Kuruluşlar 24 c) Süre: Sürekli
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Yükseköğretimde müfredat belirleme yetkisi üniversite senatolarındadır. Üniversite çağın ve ülkenin değişen koşullarına ve ihtiyaçlarına göre müfredatları sürekli olarak gözden geçirmektedir. Gerekli değişikliklerle ilgili üniversitelerimizde çalışmalar başlatılmış; her bir program için yeterlikler, ilgili beceriler, program eğitim amaçları, öğrenim çıktıları ve benzeri tanımlanmıştır. Bu tanımlamalara göre, müfredat, ders içerikleri, sınav şekilleri ve benzeri yeniden tasarlanmaktadır. Ayrıca; üniversitelerimizde yürütülen akreditasyon ve kalite çalışmaları bu tür düzenlemeleri de kapsamaktadır. Çünkü bu çalışmalar, üniversitelerin mevcut durumunu sorgulamalarına, uzun vadeli hedefler koyarak bu hedeflere varabilme adına kendilerine misyon biçebilmelerine, kendilerini sürekli olarak iç ve dış rakipleriyle de mukayese ederek bulundukları durumu ve konumu sorgulamalarına, iç ve dış değerlendirmelere açık olmalarına ve çağın değişen koşullarına ve ihtiyaçlarına göre dinamik bir şekilde yenilenebilmelerine fırsat vermektedir. Birçok üniversitemizde, bölümler bazlı akreditasyon çalışmaları yürütülmektedir. Bu çalışmalar, üniversitelerin başta özel sektör olmak üzere doğrudan işbirliği halinde oldukları paydaşları ile etkileşimlerini disipline etmekte ve geliştirmektedir. Son yıllarda, bu ve benzeri uluslararasılaşma (Bologna süreci gibi), kalite yönetimi ve akreditasyon çalışmaları neticesinde üniversitelerimizde farklı programlarda, uygulanmakta olan müfredatlarda uluslar arası eğilimleri, çağın değişen koşulları, teknolojide yaşanan hızlı değişimleri ve paydaş beklentileri dikkate alınarak önemli değişikler yapılmıştır. Sürdürülebilir gelişme anlayışıyla yapılan bu değişimler, günden güne daha iyiyi arama arzusuyla devam edecektir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 4.6. MBRD Hizmetleri çerçevesinde İŞKUR ve MEB hizmetleri artırılıp yaygınlaştırılacaktır. Bu çerçevede İŞKUR söz konusu hizmetleri kısa vadede gerektiğinde hizmet alımı yoluyla sağlayacaktır. Kurum: İŞKUR İlgili Birim: İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İlgili Meslek Kuruluşları, İlgili Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: MBRD doğrultusunda tarafların ortak çalışmasıyla hazırlanan Meslek Bilgi Dosyaları güncelleştirilmesi çalışmaları devam etmektedir. MEB e bağlı tüm liselerde ilk iki sayısı dağıtılan Meslek Seçimine Destek dergisinin üçüncü sayısının hazırlık çalışmaları devam etmektedir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 25
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ 4.7. Bireylere eğitimde yatay ve dikey hareketlilik fırsatları sağlanacaktır. Kurum: MEB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, İŞKUR, YÖK c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Örgün eğitimde 9 uncu sıınflarda ortak haftalık ders çizelgesi uygulanmaktadır. Onuncu sınıfta alan eğitimi, 11 ve 12 inci sınıflarda ise alanlara ait dal eğitim uygulanmaktadır. Mesleki Açık Öğretim Lisesinden örgün eğitim programlarına, örgün eğitim programlarından da mesleki açıköğretim lisesine (yatay) geçiş mümkündür. Ayrıca örgün mesleki ve teknik okullardan mezun olan öğrenciler ile Mesleki Açık Öğretim Lisesinden mezun olanlar alanlarının devamı niteliğindeki Meslek Yüsek Okullarına sınavsız olarak (dikey) geçiş yapabilmektedir. Örgün mesleki eğitim verilen alanlardan mevzuatla düzenlenmiş alanlar(örn. denizlcilik, havacılık, sağlık sektörü alanları) dışındaki tüm alanlarda mesleki açık öğretim programları da mevcuttur. MEB orta öğretim kurumları yönetmeliği, Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği, Yaygın Eğitim Yönetmeliği, Mesleki ve Açıköğretim Yönetmeliği, Açıköğretim Lisesi Yönetmeliği kapsamında geçişler yapılmaktadır. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. Politika No ve Adı: 5. Aktif İşgücü Piyasası Politikaları (AİPP) yaygınlaştırılarak etkinliği artırılacaktır. 5.1. İşgücü piyasası ihtiyaç analizlerinin periyodik olarak ve etkin bir şekilde yapılması sağlanacaktır. Kurum: İŞKUR İlgili Birim: İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, TÜİK, TOBB, İlgili Sosyal Taraflar, İlgili Meslek Kuruluşları, Kalkınma Ajanslar c) Süre: Sürekli 26
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Her yıl en az iki defa biri il düzeyinde olmak üzere İşgücü Piyasası Araştırmaları yapılmaktadır. Bu çalışmalarda sektörel düzeylerinde ihtiyaç duyulan mesleklere ilişkin bilgiler elde edilmektedir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 5.2. Tüm AİPP lere ilişkin bir analiz yapılıp, veri bankası oluşturulacaktır. Kurum: İŞKUR İlgili Birim: İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, MEB, MYK, TÜİK c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: MEB ile yapılan çalışmalar neticesinde veri transferleri gerçekleştirilmektedir. Ayrıca AB kaynaklı bir proje çerçevesinde diğer kurum ve kuruluşlarla yapılan işbirliği ve protokoller kapsamında veri transferi için gerekli altyapı oluşturulmaya çalışılmaktadır. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 5.3.AİPP lerin hedef gruplara göre özelleştirilmesi sağlanacaktır. Kurum: İŞKUR İlgili Birim: Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İlgili Sosyal Taraflar, İlgili Meslek Kuruluşları, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2015 27
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı: Özel politika gerektiren grupların istihdamına ve mesleki niteliklerinin geliştirilmesine yönelik düzenlenen AİPP ler yanında programların etkinliği araştırılarak hedef gruba özel tasarlanması için çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda AİPP lerin etki değerlendirmesine yönelik de çalışmalara başlanmıştır. İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı: Ulusal İstihdam Stratejisi Eylem Planı Temel Politika Eksenlerinde yer alan 5.3 AİPP lerin hedef gruplara göre özelleştirilmesi sağlanacaktır tedbirine ilişkin Daire Başkanlığımızca önümüzdeki dönemde bir takım çalışmalar yapılması planlanmaktadır. Bilindiği üzere aktif istihdam politikaları arasında sayılan Kamunun Rehberlik ve İşe Yerleştirme İşlemleri ülkemizde İŞKUR tarafından yürütülmektedir. Bu politikayı başarıyla yürütebilmek için İş ve Meslek Danışmanlığı hizmetlerinin yaygınlaştırması amacıyla 2012 ve 2013 yıllarında 4000 İş ve Meslek Danışmanı istihdam edilmiştir. İstihdam edilen İş ve Meslek Danışmanlarına önümüzdeki dönemlerde verilecek ek eğitimler ve bu hizmetlerin sunumunda yapılacak yapısal değişiklikler neticesinde özel gruplara yönelik özelleşmiş hizmetler sunumu planlanmaktadır. Bu amaçla İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığınca hazırlanan ve 2015 yılı yatırım programına alınan 2014-2020 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı kapsamında gönderilen İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi proje teklifimiz kabul edilmiştir. Kadınlara, gençlere, engellilere, uzun dönemli işsizlere ve diğer dezavantajlı gruplara yönelik özelleşmiş hizmet sunumunun sağlanabilmesi için İŞKUR iş eşleştirme sistemine yönelik olarak portföy sisteminin geliştirilmesi ve mevcut kayıtların bu sisteme aktarılmasının sağlanması da proje amaçları arasında sayılmıştır. Projenin 2015 yılı içerisinde başlaması planlanmakla birlikte UİS 5.3 sayılı tedbire yönelik faaliyetlerin ne zaman hayata geçebileceği henüz takvime bağlanamamıştır. İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı: Toplum Yararına Program Genelgesi ile a) Kadınlar, b) 35 yaş üstü bireyler, c) Engelliler, d) Eski hükümlüler, e) Terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar gibi özel politika gerektiren grupların öncelikli olarak söz konusu programdan yararlanma imkanı getirildiği belirtilmiştir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 5.4.Aktif işgücü piyasası programları için izleme ve değerlendirme sistemi geliştirilerek programlar daha etkin hale getirilecektir. Kurum: İŞKUR İlgili Birim: Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı 28
Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, MEB, İlgili Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı: AB projesi kapsamında oluşturulan AİPP izleme modelinin testleri yapılmakta olup sistemin etkin kullanılması sağlanacaktır. İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı: Bu tedbir kapsamındaki çalışmalar Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı ile işbirliği halinde yürütülmektedir. e) Değerlendirme: Herhangi bir değişiklik önerisi bulunmamaktadır. 5.5. Özel İstihdam Büroları ile AİPP hizmet sağlayıcılarının bünyelerinde iş ve meslek danışmanı bulundurmaları veya bu hizmeti sunmaları sağlanacaktır. Kurum: İŞKUR İlgili Birim: İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, DPB, İlgili Sosyal Taraflar, İlgili Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı: Tedbire ilişkin olarak Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği nde değişiklik yapılmış olup, 1.1.2015 tarihinden itibaren Özel İstihdam Büroları nda iş ve meslek danışmanı veya insan kaynakları alanında yüksek lisans mezunu nitelikli personel çalıştırma şartı aranacaktır. e) Değerlendirme: İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından yönetmelik değişikliği yapılmış olup, değişikliğin uygulamaya girmesinden sonraki gelişmeler izlenecektir. 29