BİR SÜREÇ OLARAK YÖNETİM VE KARAR VERME Dr. M. Savaş Turhan, Çukurova Üniversitesi, İşletme Bölümü
Yönetim süreci ve fonksiyonları 2 Planlama Kontrol Organize etme Koordine etme Uygulama
3 Yönetim süreci, kaynaklar, sonuçlar Kaynak: Paşaoğlu, D., vd. (2013). Yönetim ve Organizasyon, Anadolu Üniversitesi Yayını (No: 2944), s. 25.
Yönetim süreci, amaçlar ve başarı 4 Kaynak: Paşaoğlu, D., vd. (2013). Yönetim ve Organizasyon, Anadolu Üniversitesi Yayını (No: 2944), s. 4.
Geniş anlamda yönetim süreci 5 Planlama Denetim Karar verme Güdüleme Örgütleme Yöneltme Kadrolama İletişim Kaynak: Özalp, İ., vd. (2013). Yönetim ve Organizasyon-I, Anadolu Üniversitesi Yayını (No: 2564), s. 8.
Geniş anlamda yönetim süreci 6 Planlama Denetim Karar verme Güdüleme Örgütleme Yöneltme Kadrolama İletişim Kaynak: Özalp, İ., vd. (2013). Yönetim ve Organizasyon-I, Anadolu Üniversitesi Yayını (No: 2564), s. 8.
Karar olayının esası 7 Sözlük tanımı itibariyle karar "...bir iş için düşünüp taşınılarak uygun diye üzerinde durulan çare..."yi ifade etmektedir. İşletme yönetiminin bir kavramı olarak karar, bir "seçim"i (tercihi) ifade eder. Yöneticinin veya herhangi bir kişinin herhangi bir konuda yaptığı seçim "karar"dır. Yöneticilik işinin temelinde karar verme vardır. Karar veremeyen yönetici işini yapamaz.
Yönetici-karar Yönetici 8 verme ilişkisi İnsan kaynakları (personel) ve maddi kaynaklar Hedefler Yapılacak işler Ne yapılacak? Fiilen yapma Ne yapıldı? Karar Planlama Organizasyon Uygulama Koordinasyon Kontrol (denetim)
9 Seçim yapma Karar verme
Karar tipleri 10 Programlanabilen (rutin) ve programlanamayan (rutin dışı) kararlar Stratejik ve operasyonel kararlar Kişi ve grup kararları Alt ve üst kademe kararları Belirlilik ve belirsizlik şartlan altında verilen kararlar
Karar verme süreci 11 1. safha 2. safha 3. safha 4. safha 5. safha Veri Sorun Bilgi Gözlem Uyarı Amaç belirleme Sorun tanımlama Amaç ve sorunları irdeleme Öncelik belirleme Alternatif belirleme Alternatifleri irdeleme Alternatifleri değerleme Seçim kriterlerini belirleme Seçim yapma Karar
Amaçlar sorunlara karşı 12 Amaç belirleme Sorun tanımlama
Çerçeveleme (framing) etkisi 13 Sağlık Bakanlığı, ülkenin bir bölgesinde baş gösteren ve 600 kişiyi öldüreceği tahmin edilen, tam olarak tanınmayan bir Asya hastalığı ile mücadele etmektedir. Mücadele için iki alternatif program üzerinde durulmaktadır. Bu mücadele programlarının sonuçlarının bilimsel tahminleri şu şekilde ifade edilmiştir: Eğer A programı kabul edilirse 200 kişinin ölümden kurtulacaktır. Eğer B programı kabul edilirse 1/3 olasılıkla 600 kişi kurtulacaktır, 2/3 olasılıkla hiç kimse kurtulamayacaktır.
Çerçeveleme (framing) etkisi 14 Sağlık Bakanlığı, ülkenin bir bölgesinde baş gösteren ve 600 kişiyi öldüreceği tahmin edilen, tam olarak tanınmayan bir Asya hastalığı ile mücadele etmektedir. Mücadele için iki alternatif program üzerinde durulmaktadır. Bu mücadele programlarının sonuçlarının bilimsel tahminleri şu şekilde ifade edilmiştir: Eğer C programı kabul edilirse 400 kişi ölecektir. Eğer D programı kabul edilirse 1/3 olasılıkla hiç kimsenin ölmeyecektir. 2/3 olasılıkla 600 kişinin tamamı ölecektir.
Sorunları anlama 15 Pareto Analizi Balık Kılçığı Tekniği Sebep-Sonuç Analizi Akış Diyagramları
Pareto analizi 16 20% 80% Bilinmeyen Bilinen
Balık Kılçığı Tekniği 17 Neden Alt neden Sorun
Yönetim bilgi sistemleri 18 Yönetim bilgi sistemi Karar verme süreci Uygulama
Karar modelleri 19 Stok modelleri Kar noktası analizleri Doğrusal programlama Kuyruk teorisi Oyun teorisi Simülasyon Markov tekniği Varyans analizi Regresyon ve korelasyon analizleri PERT ve CPM Çok boyutlu istatistik analizleri
Karar ve karar verme süreci 20 Karar vermede rasyonellik Maksimum sonuç Optimum sonuç Kısıtlı rasyonellik Tatminkar sonuç Karar verme-kültür ilişkisi Bireysel-örgütsel-toplumsal
21 Organizasyon kademeleri ve kararlar Stratejik Koordinasyona yönelik Teknik
22 Kararsızlığın Nedenleri ve Sonuçları-1 Bilgi, enformasyon ve veri yetersizliği: Yönetici amaç belirlemek ve ya sorun tanımlamak için gerekli bilgiden yoksundur. Bu nedenle karar verme sürecini işletemiyor olabilir. Amaçlar veya sorunlar net ve açık olarak tanımlanmadığı için alter natifler arasında seçim yapmak güç olabilir. Alternatifler yetersiz ve tatmin edici olmaktan uzak olabilir. Seçim kriteri belirsiz olabilir. Çözüm alternatifleri birbirine çok yakın olduğu için yönetici aralarında tercih yapmakta güçlük çekebilir.
23 Kararsızlığın Nedenleri ve Sonuçları-2 Yönetici karar sürecini kullanma yetkisine sahip olmayabilir. Yani karar vermek durumunda olmayabilir Yönetici vereceği kararın uygulamada çıkaracağı güçlükler nedeniyle tercih yapmakta zorlanıyor olabilir. Tercih edilen alternatifin olumsuz sonuç vermesi halinde ortaya çıkacak zarar veya diğer sonuçların büyüklüğü karşısında yönetici seçim yapmakta zorlanabilir. Yönetici risk almak istemeyebilir. Dolayısıyla riski yüksek alternatifler karşısında seçim yapmakta zorlanabilir. Yönetici kişilik özellikleri itibariyle kendisini belli bir yöne kanalize edemeyen, "kararsız" bir tip olabilir.
24 Kararsızlığın Nedenleri ve Sonuçları-3 İşletme içi politika ve güç mücadeleleri yöneticiyi tercih yapmakta çekimser bırakabilir. Olayı yaşayan ve yakın olan kişi ile karar vericinin birbirinden uzak olduğu durumlarda, karar verici durumundaki yönetici olayın veya durumun özelliklerini tam bilemediği için kendi önceliklerine göre seçim yapma eğilimine girebilir. Seçim yapmak suretiyle hata yapmak dolayısıyla eleştirilmek korku su bazen yöneticileri kararsızlığa sevk edebilir. Yöneticinin kişisel hedefleri ile işin gerekleri birbirine uymayabilir. Bu nedenle yönetici tercih yapmakta çekimser davranabilir.
Karar ve karar verme süreci 25 Tuzaklar Yönetici açısından anlamı