1. AMAÇ: İlaç istemi, ilaçların hazırlanması, dağıtımı ve ilaçların hasta hesabına girişi sırasında alınacak tedbir ve güvenlik önlemleri hakkında izlenecek yolları belirlemek. 2. KAPSAM: Prosedür ilaç yönetim sürecini kapsamaktadır. 3. KISALTMALAR:- 4. TANIMLAR: 4.1. İlaç: İlaç tanımına her türlü reçeteli ilaç, ilaç numunesi bitkisel ilaç, vitamin, besin takviyesi, reçetesiz ilaç, aşı veya tanı, tedavi veya bir hastalığın ya da anormal bir durumun önlenmesi için uygulanan tanısal ajanlar ve kontrast maddeleri, radyoaktif ilaçlar, solunum terapisi ajanları, parenteral beslenme, kan ürünleri/türevleri ve intravenöz solüsyonlar (tek başına veya elektrolit ve/veya ilaç katkılı ) girmektedir. 4.2. Yüksek Riskli İlaç: Uygunsuz ve/veya yanlış uygulandığında hastada hayati tehlike oluşturabilecek ilaçlardır. 4.3. Sitotoksik İlaç: Hücreye toksik şekilde etki edip hücreyi öldüren ya da fonksiyonunu durduran maddeler sitotoksik olarak adlandırılır. Kemoterapi sırasında kanserli hücreleri öldürmek için kullanılan ilaçlar sitotoksiktir. 4.4. İlaç Hatası: Güvenli, uygun ve etkili ilaç kullanımının sağlanması için doğru ilaç, doğru hastaya, doğru dozda ve doğru zamanda, doğru yolla ve doğru teknikle, doğru sürede verilmeli, doğru kayıt yapılıp sonuçlar izlenmelidir. Bir ilacın uygunsuz kullanımına ve hastaya zarar vermesine neden olan / olabilecek tüm olaylar ilaç hatası olarak tanımlanır. 4.5. Ramak Kala (Near Miss) Olay: İstenmeyen (Adverse Event) Olay veya Beklenmeyen olayların (Sentinel Event) gerçekleşmesi riskini barındıran ancak hastaya ulaşmadan, herhangi bir zarar vermeden önlenen hatalardır. Örneğin: İlacın yanlış doz uygulanmasının, yanlış hastaya uygulanmasının son anda fark edilip önlenmesi gibi olaylar bu kapsamdadır. Olay Bildirim Sisteminden bildirilen ve risk puanı 0 olan olaylar Ramak Kala (Near Miss) Hata olarak değerlendirilir. 5. SORUMLULAR: Eczacı, tüm sağlık çalışanları, Hasta Kayıt Yetkilisi ve Yardımcı Sağlık Personeli
6.FAALİYET AKIŞI: 6.1. Özel Kdz. Ereğli Echomar Hastanelerinde bulunan ilaçlar, Bizmed otomasyon sistemi üzerinde ilaç listesinde tanımlanmıştır. İlaç listelerinde ilaçların ticari isimleri ve özellikleri geçmektedir. İlaç Listesi, yılda en az bir kez olmak koşulu ile ve gerektikçe değerlendirmeler yapılarak ekleme ya da çıkarma yapılır. 6.1.1. Hastaya order edilen ilaçlar sistem üzerinden hasta dosyasına kadedilir. 6.2. İlaç Listesi bilgisayar ortamında yüklüdür ve tüm birimlerden görülebilmektedir. 6.3. Tüm ilaç tedavi istemleri imza yetkisi ve diploma numarası olan hekimler tarafından yazılı olarak veya sistem üzerinden verilir. Reçete yazmaya ya da ilaç istemi yapmaya yetkili kişiler; hekimler ve diş hekimleridir. 6.3.1. Hemşire aşağıdaki konularda hekim istemine gerek duymayabilir; Vücut temizleme ve kremleme, Krem ve solüsyonlarla banyo verme ve hijyenik bakım, Harici (topikal ) koruyucu kremleri ve ağız bakım solüsyonlarını uygulama. 6.3.2. Uygulanan ajanlar tedavi niteliği taşıyorsa hekimin istemine ihtiyaç vardır. Göz damlaları ve merhemler, İlaç uygulama zamanı değişimleri, Doz ölçekli nebulizer kullanımı doz değişiklikleri, İlaç dozlarının değişimi, İnfüzyon pompaları ile kullanılan sıvıların doz değişimi 6.4. Elektronik ortamda ya da el yazısı ile yazılan tüm ilaç istemleri açık ve okunaklı olarak yazılır. Açık ve okunaklı yazılmamış ilaç istemleri hekim ile görüşülerek düzelttirilmeli, düzeltilmeyen istemlerdeki ilaçlar kesinlikle uygulanmamalıdır. 6.5. İlaçların Muhafazası: Eczaneden bölümlere gönderilen ilaçlar hekim istemi, hastane içi otomasyon sistemindeki istemle karşılaştırılarak ve son kullanma tarihleri kontrol edilerek yatan hasta katlarında hastalara ait ilaç gözlerine, diğer bölümlerde ise ilaç dolaplarına/ çekmecelerine yerleştirilir. Psikotrop / Narkotik İlaçlar, kilitli dolaplarda saklanır ve her vardiya değişiminde sayılarak teslim alınır. İlaçlar kilitli dolaplarda muhafaza edilmektedir ve anahtarlar hemşirede bulunur. Eczane dışı alanlarda stoklanan ilaçlar ve stok miktarları, hasta sirkülasyonuna göre bölüm yöneticisi tarafından oluşturulup eczacı tarafından değerlendirilip onaylanır. Bütün ilaçlar ambalajlarında belirtilen saklama koşullarına göre muhafaza edilirler.
Oda sıcaklığında muhafazası gereken ilaçlar +19 C ile +25 C de nemden korunarak muhafaza edilirler. Adı, ambalajı birbirine benzeyen ilaçlar, farklı dozdaki aynı ilaçlar ve uygulama formları ayrı raflarda depolanır. Bu ilaçlar yan yana bulundurulmaz.. Yazılışı Okunuşu Ambalajı Birbirine Benzeyen İlaç Listesi tüm ilaç hazırlama alanlarında ve eczanede bulunmaktadır. Eczane deposundaki ilaçlar, ambalaj şekillerinin ve deponun fiziki koşulları doğrultusunda muhafaza edilir. İlaçlar yerleştirilirken son kullanım tarihi yakın olanlar öncelikli kullanılacak şekilde sıralanır. İlaçların miadının bitimine 3 ay kalan ilaçlar için otomasyon programında uyarı sistemi bulunmaktadır. Son kullanım tarihi dolan ilaçların sistemden çıkışı yapılır ve imha için belediyeye / imha firmasına teslim edilir. Eczacı tarafından eczanedeki stok ilaçlar ve narkotik ve psikotrop ilaçlar aylık kontrol edilir. Otomasyon sistemi üzerinden stokların güncel hale getirilmesi sağlanır. İlaç bulundurulan buzdolaplarının sıcaklığı +2 C / +8 C arasında olmalıdır. İlaçlar buzdolaplarının iç raflarına yerleştirilir, kapak bölümünde ilaç muhafaza edilmez. Bu ilaçların transferi soğuk zincir çantaları ile yapılır. Buzdolaplarındaki termometreler buzdolabının iç raflarına yerleştirilir, kapak kısımlarında bulundurulmaz. Formlar ile sıcaklık ve nem takibi yapılır. Buzdolaplarında belirlenen limitler dışına çıkan sıcaklık değeri tespit edildikten sonra buzdolabının çalışıp çalışmadığı, termostat ayarı ve buzlanma olup olmadığı kontrol edilir ve sıcaklık takibi tekrar yapılır. Bu esnada ilaçlar uygun yere transfer edilir. İlaç saklamak için kullanılan buzdolaplarında soğuk jeller dışında herhangi bir madde (yiyecek, içecek vb.) bulundurulmaz. Hastane içinde kullanılan bütün ilaçlar sadece eczaneden temin edilir. Eczanenin bilgisi olmadan hekim veya hemşire dışarıdan ilaç talebinde bulunamaz, ilaç o anda eczane de bulunmasa dahi satın alma bildiriminden / temininden eczacı /eczane sorumludur. Hastane genelinde hasta güvenliğini tehdit etmemesi ve kontrolsüz kullanımına engel olmak amacıyla numune ilaçlar hastalara kullanılmaz. HASTANIN BERABERİNDE GETİRDİĞİ İLAÇLARIN YÖNETİMİ: Yatış kararı verilen hastanın beraberinde getirdiği ilaçlar hemşiresi tarafından Hemşirelik Ön Değerlendirme Formuna ilacın ismi ve miadı yazılarak teslim alınır, Teslim alınan ilaçlar klinikte belirlenmiş olan hastadan alınan ilaçlar çekmecesine şeffaf kilitli poşet içerisinde üzerine hasta bilgileri bulunan barkot yapıştırılarak hemşire gözetimine alınır. Hastanın beraberinde getirdiği ilaçlar hekim tarafından kontrol edilir ve kullanılacak olanlar ordera kaydedilir. Hemşire tarafından uygulanır. Amaç: ilaç -besin ve ilaç-ilaç etkileşimi sonucu doğabilecek ve hastanın tedavi seyrini etkileyebilecek olan olumsuzlukların engellenmesi ve ilaçların etkin konsantrasyonuna ulaşmasını sağlamaktır. HASTANIN YATIŞ SÜRECİNDE KULLANMAYA DEVAM EDECEĞİ İLAÇLARIN YÖNETİMİ: Hastanın yatış sürecinde kullanılan ilaçlar ve tedavi planı, ilaç adı, dozu zamanı ve uygulama şeklini içerecek şekilde, okunaklı olarak her bir hasta tabelasına hastanın kendi hekimi tarafından yazılır, kaşelenip imzalanır. Doktor tarafından sözel direktif verilmesi gerekiyorsa; sözel order talimatına göre işlem yapılır. Yüksek riskli ilaçlar için sözlü telefon talimatları verilmez.
Hastanın kullandığı tüm ilaçların ilgili hemşiresi tarafından verilmesine yönelik düzenlemeler: Hastanın yanlış ilaç kullanımını engellemek tedaviyi doğru ve zamanında yapmak adına ilaçlar, hemşire tarafından verilir. Hastanın yanında ilaç bulundurulmaz ilaç alerjisi olan hastaların bileğine kırmızı renkli bileklik takılır. İlaç uygulamasına geçmeden önce doktor tedavi tabelasındaki ilaçların adı, dozu, uygulama şekli ve uygulama zamanı hemşire gözlem formuna ve tedavi defterine kaydedilir. İlaçlar hastaların isim barkotlarının olduğu ilaç kadehleri vb araçlarla verilir. İlaç uygulamaları doğru hasta, doğru ilaç, doğru ilaç şekli, doğru doz, doğru yol, doğru zaman, doğru yanıt, doğru kayıt olan 8 doğru ilkesine göre hemşire tarafından yapılır. Doğru hastanın teyidi için hasta adı ve soyadı, doğum tarihi, protokol numarası kullanılır. Hasta dosyasına, hastanın bilekliğine bakılır ve hasta ile sözlü iletişime geçilir. Hastanın bilinci açık değilse refakatçisi ile iletişime geçilerek doğrulama yapılır. Hemşire hastanın ilacını yuttuğunu görene kadar hastanın yanından ayrılmaz. HASTANIN TABURCU OLDUKTAN SONRA KULLANACAĞI İLAÇLAR: Hasta ve hasta yakınına ilaç kullanımı ve taburculuk eğitimi verilir. İlgili form doldurularak bir nüshası hastaya verilir bir nüshası hasta dosyasına konur. YEŞİL REÇETE VE KIRMIZI REÇETEYE TABİİ İLAÇLARIN KULLANIMI: Hastaya kullanımı gereken narkotik ilaçlar doktor tarafından doktor tedavi tabelası ve tedavi defterine kaydedilir kaşelenir ve imzalanır. Hastaya hemşiresi tarafından uygulanır ve ilgili kayıtları tutulur. Bağımlılık yapan uyarıcı ve uyuşturucu ilaçlar birimlerde kilitli dolaplarda muhafaza edilir. Yeşil kırmızı reçeteli ilaçların her nöbet ve vardiya sonrası devir teslimi narkotik ve psikotrop ilaç devir teslim defteri ile yapılır. Artmış dozlar aynı gün iki hemşire ile Narkotik İstek ve İmha Fişi imzalanarak, kaydedilir. Fiş boş ampul ile tıbbi depoya, kayıtlar narkotik ilaç devir teslim defterine yapılır. Tıbbi depodan servislere gönderilen narkotik ilaçların serviste veya taşıma sırasında kırılması söz konusu olduğunda ilgili iki sağlık görevlisi tarafından tutanak hazırlanır olay hazırlanır ve başhekimliğe onaylatılarak eczaneye bildirilip otomasyondan düşüşü yapılır. İLAÇ GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ HATALARIN GERÇEKLEŞMEMESİ İÇİN YAPILACAKLAR Hastanın kullanacağı ilaçlar hekim tarafından okunaklı şekilde doktor tedavi tabelasına yazılmalı ve kaşelenmeli. Tedavi planında ilacın tam adı (kısaltılma kullanmadan), uygulama ve dozunu, uygulama şeklini ve veriliş süresini içermelidir. İlaç ve tıbbi malzeme reçetelenmesi ve order edilmesi işlemi sadece hekimler tarafından yapılır. İlaç uygulamaları hekimler ve hemşireler tarafından yapılır. Yatan hastalara istenmiş ve kliniğe gelmiş olan ilaçlar ve tıbbi malzemeler uygun koşullarda saklanır. Sorumluluk klinik sorumlu hemşiresine aittir. İlaç hazırlama esnasında order-hasta-ilaç ve ilaç miad kontrolleri ilgili hemşire tarafından yapılır. Hemşireler ilaç uygulaması yaparken mutlaka hasta bilekliği- hemşire gözlem kağıdı ve hastanın şuuru açık ise seslenerek kimlik doğrulama işlemini yapmalıdır. İlaç hazırlanırken ve verirken doğru doz, doğru ilaç, doğru hasta, doğru yol, doğru form, doğru zaman ve doğru kayıt işlemleri için gerekli kontroller yapılır. İlaçlar kapalı kaplarda ve kişiye özel hazırlanmalı ve aynı anda birçok hastanın ilaçları aynı zamanda verilmesinden kaçınılmalıdır. İlaç uygulama saatleri ve uygulayan kişinin ismi ve imzası hemşire gözlem formunda ve tedavi defterinde olmalıdır.
İlaç raf yerleşimi kutu ve ambalajları aynı olan ilaçlar yan yana, alt alta ve yakın yerleşimde olmayacak şekilde düzenlenmelidir. Narkotik ilaçlar kilitli dolapta saklanır. Yüksek riskli ilaçlar belirlenmiş olup ilaç dolabı yakınında bulundurulmalıdır. Yüksek riskli ilaçların üstüne, YÜKSEK RİSKLİ İLAÇ etiketi yapıştırılır. İlaç uygulamasını yapan hemşire/ anestezi teknisyeni, hastaya yapılan ilaçla ilgili herhangi bir yan etkinin gelişip gelişmediğini takip eder. Soğuk zincir ilaçlar alınan ilaç deposundan soğuk zincir kuralları çerçevesinde 2-8 Cde gelir. Bunlar uygun sıcaklıkta (buzdolabında) saklanır. Her gün ölçümleri yapılır ve bunlar ısı çizelgesinde gösterilir. Uygun olmayan bir sıcaklık tespit edilirse diğer bir buzdolabına alınıp teknik servis sorunun giderilmesi için gerekli önlemleri alır. İlaçlar ve tıbbi sarflar miatlarına göre ayrımı yapılır ve dozları da dikkate alınır Miadı yakın olan ilaç ve tıbbi sarflar öncelikle kullanıma verilir. Miadına 6 ay ve daha az süre kalan malzemeler kırmızı etiket ile belirtilir. İLAÇ GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ HATALARIN GERÇEKLEŞMESİ DURUMUNDA YAPILACAK İŞLEMLER İlaç güvenliği ile ilgili hataların gerçekleşmesi durumunda Güvenlik Raporlama Sistemi Devreye girer. Hatalı uygulama sonrası isim bildirilmeden web sayfamızdan personel tarafından doldurulan alan Kalite Direktörü tarafından değerlendirilerek işleme alınır. İLAÇLA İLGİLİ İSTENMEYEN REAKSİYON GELİŞMESİ DURUMUNDA YAPILACAKLAR İlaç uygulamalarından sonra hastada reaksiyon gelişmesi durumunda Advers Etki bildirim Formu doldurularak Farmakovijilans Sorumlusuna bildirim yapılır., Farmakovijilans sorumlusu, farmakovijilans merkezi (TÜFAM) a advers etki bildirimi yapar.