Apeksifikasyon Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar

DERLEME Apeksifikasyon Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar Tuğba BEZGİN, a Hayriye SÖNMEZ a a Pedodonti AD, Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Ankara Ge liş Ta ri hi/re ce i ved: 05.11.2010 Ka bul Ta ri hi/ac cep ted: 29.12.2010 Ya zış ma Ad re si/cor res pon den ce: Tuğba BEZGİN Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Pedodonti AD, Ankara, TÜRKİYE/TURKEY cetintugba@yahoo.com ÖZET Kök ge li şi mi ta mam lan ma mış bir di şin pul pa sı ge ri dö nü şüm süz ola rak et ki len di ğin de apika le doğ ru ge niş le yen kök ka nal du var la rı nın in ce li ği ve apek sin çok ge niş ol ma sı ka nal dol gu sun - da güç lük ya ra tır. Apek si fi kas yon, can lı ol ma yan ve kök for mas yo nu ta mam lan ma mış diş ler de da i mi kök ka nal dol gu su nun ya pı la bil me si ama cıy la apek sin mi ne ra li ze bir do ku ile tı kan ma sı nın sağ lan - dı ğı te da vi yön te mi dir. Açık apeks li ve ka nal te da vi si ge rek si ni mi olan da i mi diş le rin te da vi sin de gü nü mü ze ka dar bir çok yön tem kul la nıl mış tır. Son yıl lar da en sık kul la nı lan te da vi yön tem le ri ise; Frank yön te mi, mi ne ral tri o ksit ag re gat (MTA) ile tek se ans apek si fi kas yon ve re vas kü la ri zas yon - dur. Kal si yum hid rok sit ile uy gu la nan Frank yön te mi nin yük sek ba şa rı oran la rı sağ la ma sı na rağ men; bir çok de za van ta jı da bu lun mak ta dır. Bun lar; te da vi nin uzun sür me si, bir çok te da vi se an sı ge rek - tir me si, diş ya pı sı nın kı rıl gan lı ğı nı art tır ma sı, ba ri yer olu şu mu nun tes pi ti nin zor ol ma sı ve kök geli şi mi nin de vam et me si ni sağ la ya ma ma sı dır. Tek se ans apek si fi kas yon, kı sa te da vi za ma nı sağ la ma sı ne de ni ile kli nis yen ler ta ra fın dan son yıl lar da sık lık la ter cih edi len bir yön tem ol mak la be ra ber, bu tek nik apeks te kal si fi ye do ku olu şu mu nu ve kök ge li şi mi nin de vam et me si ni sağ la ya ma mak ta - dır. Re vas kü la ri zas yon te da vi si ile pul pa re je ne ras yo nunun sağ lan dı ğı ve bu sa ye de kök ge li şi mi nin de vam et ti ği ra por edil miş tir. An cak, bu yön tem le he nüz uzun dö nem li izlem ça lış ma la rı nın ya pılmış ol ma ma sı ve stan dart bir yön te min oluş tu ru la ma ma sı önem li bir so run dur. Bu çalışmanın ama - cı, li te ra tür de ki gün cel bil gi ler ışı ğın da, apek si fi kas yon te da vi sin de kul la nı lan bu te da vi yön tem le ri nin de ğer len di ril me si dir. Anah tar Ke li me ler: Kök kanalı tedavisi; kalsiyum hidroksid; mineral trioksid agregat; diş, cansız ABS TRACT Ro ot ca nal tre at ment may be prob le ma tic du e to thin ca nal walls and fla red ro ot apex when the pulp of an im ma tu re to oth is ir re ver sibly ef fec ted. Ape xi fi ca ti on is a tre at ment met hod used to in du ce a mi ne ra li zed bar ri er in the ro ot apex of an im ma tu re nec ro tic to oth. Many met hods ha ve be en used in the past for tre at ment of im ma tu re per ma nent te eth that calls for a ro ot ca nal tre - at ment. Tre at ment met hods fre qu ently dep lo yed in re cent ye ars are Frank met hod, one vi sit ape - xi fi ca ti on with mi ne ral tri o xi de ag gre ga te (MTA) and re vas cu la ri za ti on. Frank met hod with cal ci um hydro xi de has con si de rab le di sad van ta ges to it des pi te high suc cess ra tes, na mely; long tre at ment pe ri od, mul tip le ap po int ments, in cre a sed risk of to oth frac tu re, dif fi culty in de ter mi na ti on of barri er for ma ti on, and ina bi lity to pro mo te con ti nu ed de ve lop ment of the ro ot. One vi sit ape xi fi ca ti - on has be en fre qu ently dep lo yed in re cent ye ars by cli ni ci ans as it of fers shor ter tre at ment pe ri ods, ho we ver, the met hod can not pro mo te for ma ti on of a cal ci fi ed bar ri er and con ti nu ed de ve lop ment of the ro ot. Re vas cu la ri za ti on tre at ment has be en re por ted to pro vi de pulp re ge ne ra ti on which secu red a con ti nu ed de ve lop ment of the ro ot. Ho we ver, lack of long-term fol low-up stu di es and the ab sen ce of a stan dar di zed tre at ment pro ce du re are ma jor prob lems in re vas cu la ri za ti on met hod. The aim of this re vi ew is to as sess the se used met hods in the ape xi fi ca ti on tre at ment ac cor ding to cur rent li te ra tu re. Key Words: Root canal therapy; calcium hydroxide; mineral trioxide aggregate; tooth, nonvital Cop yright 2012 by Tür ki ye Kli nik le ri Tur ki ye Kli nik le ri J Den tal Sci 2012;18(3):304-11 304 Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3)

APEKSİFİKASYON TEDAVİSİNDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR a i mi diş ler sür dük le rin de den tin ve kök geli şim le ri nin %60-80 ini ta mam la ya bil miş - ler dir. Bu dö nem, ço cuk la rın özel lik le pul pa ya ra lan ma la rı ile so nuç la nan den tal trav ma - la ra en sık uğ ra dık la rı ev re ye rast la mak ta dır. Bu - nun ya nı sı ra, bu dö nem de ye ter siz ağız hij ye ni ne bağ lı ola rak gö rü len çü rük ler, sür me son ra sı ma tü - ras yo nu ta mam lan ma mış ve pul pa oda la rı ge niş dişler de pul pa da en fek si yon ve vi ta li te kay bı so nu cu kök ge li şi mi nin dur ma sı na yol aça bil mek te dir. Bu dö nem de pul pa ya ra lan ma la rı na ne den ola bi len bir di ğer se bep de ge li şim sel ano ma li ler dir. 1-3 Genç sü rek li diş le rin en do don tik te da vi le rin - de; pul pa nın sağ lık du ru mu na gö re apek so ge ne - zis ya da apek si fi kas yo n ola rak ta nım la nan iki te da vi yak la şı mı uy gu lan mak ta dır. 3,4 Apek so ge ne zis, kök ge li şi mi ta mam lan ma mış diş le rin ko ro nal pul pa sı nın et ki len di ği an cak kök pul pa sı nın sağ lık lı ol du ğu dü şü nül dü ğü du rum lar - da en di ke dir. 5 Bu yön tem de pul pa nın vi ta li te si korun du ğun dan, tüm ka na lın ve apek sin ge li şi mi nin de va mı sağ lan mak ta dır. 3,5 De vi tal im ma tür diş ler, ye ter li bir en do don tik te da vi nin ya pı la bil me si için bir çok zor luk ta şır. Kök ka nal la rı nın api kal kıs mı ko ro na le gö re da ha ge niş tir ve in ce den tin du var la rı, bu diş le ri kı rık la - ra has sas ha le ge tir mek te dir. 6,7 Can lı ol ma yan ve kök for mas yo nu ta mam lan ma mış diş ler de apek sin mi ne ra li ze bir do ku ile tı kan ma sı nın sağ lan dı ğı teda vi yön te mi ne apek si fi kas yo n de nil mek te dir. 4,6,8 Uy gu la nan apek si fi kas yon te da vi si so nun da bu olum suz luk lar aşı la rak diş le rin da i mi kök-ka nal dol gu la rı ya pı la bil mek te dir. Apek si fi kas yon te da - vi sin de bir çok tek nik de nen miş tir: 1. Ge niş ve künt son lu gü ta per ka kon tek ni ği, 9 2. Kı sa ka nal dol gu su tek ni ği, 10 3. Pe ri a pi kal cer ra hi, 11-15 4. Her han gi bir te da vi uy gu lan ma ma sı, 16,17 5. En fek si yon kon tro lü ya pı la rak api kal ka panma nın sağ lan ma sı, 18-21 6. Tek se ans apek si fi kas yon, 22-28 7. Frank yön te mi, 29-44 8. Re vas kü la ri zas yon. 45-57 Tuğba BEZGİN ve ark. 1. GENİŞ VE KÜNT SONLU GÜTAPERKA KON TEKNİĞİ İlk ola rak Ste wart ta ra fın dan ta nı tı lan bu tek nik; açık apeks li diş le rin da i mi kök-ka nal dol gu la rın da özel ola rak ha zır lan mış bir gü ta per ka kul la nıl ma sı - nı içe rir. 9 Apeks açık lı ğı nın ora nı na gö re, stan dart gü ta per ka la rın ters çev ri le rek ve ya bir kaç ko nun bir leş ti ril me siy le ka na la tam ola rak uya cak bir ko - nun ka nal içi ne yer leş ti ril me si öne ril miş tir. Bu yön tem kli nik te çok ter cih edil me miş tir. Ka na lın ge niş gü ta per ka ko ni ler le dol du rul ma sı es na sın da api kal fo ra men ge nel lik le ka nal ağız la rın dan da ha ge niş ol du ğun dan, bu böl ge ye gü ta per ka nın ye ter - li bir şekil de kon dan sas yo nu müm kün ol ma mak ta - dır. Ka na lın ye ter li dü zey de pre pa ras yo nu ise diş ya pı sın da za yıf la ma ya ne den ola cak tır. 58,59 2. KISA KANAL DOLGUSU TEKNİĞİ Ka na lın gü ta per ka ile apeks ten da ha kı sa bir me sa - fe de dol du rul ma sı ola rak ta rif edi len bu yön tem ilk kez Mo od nick ta ra fın dan ta nı tıl mış tır. 10 Te da vi de is te nen ba şa rı sağ la na maz sa ve semp tom lar ge li şir - se pe ri a pi kal cer ra hi uy gu lan ma sı ge rek ti ği be lir - til miş tir. An cak kı sa dol dur ma so nu cun da; ka na lın ge ri ka lan bö lüm le rin de bu lu nan mik ro or ga niz ma - la rın pe ri a pi kal böl ge nin iyi leş me si ni en gel le di ği gi bi; bir sü re son ra re zorp si yo na ne den ola bi le ce ği bil di ril miş tir. 58,59 Ay nı za man da; gü ta per ka kondan sas yo nu sı ra sın da uy gu la nan kuv vet ne de ni i le kul la nı lan mal ze me ler ka nal dan ta şa bi lir. Ye ter li kuv vet uy gu lan maz sa da la te ral kon dan sas yon yete ri ka dar ya pı la ma ya ca ğı için api kal tı ka ma sağ la - na maz. 60 3. PERİAPİKAL CERRAHİ Açık apeks li ve ka nal te da vi si ge rek si ni mi olan dişle rin pe ri a pi kal cer ra hi yön te mi ile te da vi sin de; apeks te, tam bir tı ka ma sağ la mak ama cıy la ka na lın taş kın ola rak dol du rul ma sı öne ril miş tir. Ka nal dolgu su nu ta ki ben flep açı lır ve kök ucun da ki taş kın dol gu te miz le nir. Apeks böl ge si, gü ta per ka et ra fın - da 1 mm ka lın lı ğın da sağ lam kök den ti ni gö rü le ne ka dar re ze ke edi lir. Ar dın dan, ka nal için de ki gü ta - per ka nın 2-3 mm lik kıs mı kal dı rı lır ve bu böl ge ye ret rog rad dol gu yer leş ti ri lir. 11-15 Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3) 305

Tuğba BEZGİN ve ark. Geç miş te sık ça uy gu la nan pe ri a pi kal cer ra hi yön te mi ise gü nü müz de bir çok de za van ta jı ne de ni i le terk edil miş tir. Bu te da vi se çe ne ği nin en bü yük de za van ta jı; he nüz ta mam lan ma mış olan kök ge li - şi mi ne de ni i le kı sa olan kök ler de ya pı la cak olan ek bir kı salt ma so nu cun da ye ter siz ku ron-kök ora nı oluş ma sı dır. Ek ola rak; cer ra hi iş lem so nu cun da kök kı nı za rar gö re ce ği için kök ge li şi mi ola na ğı orta dan kalk mak ta ve bu böl ge ye yer leş ti ri le cek retrog rad dol gu la rın ye ter li kon dan sas yo nu nun ya pı la ma ma sı api kal sı zın tı ya ze min ha zır la mak ta - dır. Ay nı za man da, ço cuk has ta lar da cer ra hi iş le - min hem fi zik sel hem de psi ko lo jik trav ma oluş tu ra ca ğı unu tul ma ma lı dır. 58,59 An cak, kon ser - va tif yak la şım la rın ola nak sız ol du ğu ol gu lar da, bu yön te me son ça re ola rak baş vu ru la bi le ce ği be lir til - miş tir. 61 4. HERHANGİ BİR TEDAVİ UYGULANMAMASI Kök ge li şi mi ta mam lan ma mış diş ler de iyi leş me potan si ye li nin çok yük sek ol du ğu nu sa vu nan bir kaç araş tır ma cı; pul pa nek ro zu nun sa de ce ko ro nal bölge de sı nır lı ol du ğu nu, api kal böl ge de ki can lı do ku - la rın inf la mas yon dan ko ru na bi le ce ği ni ve api kal ge li şi min nor mal ola rak de vam ede bi le ce ği ni ifa de et miş ler ve bu ne den le de has ta nın ru tin izlemle ri - nin ya pı l ma sını ve ge rek me dik çe her han gi bir en do don tik te da vi nin uy gu lan ma ma sı nı sa vun - muş lar dır. 16,17 5. ENFEKSİYON KONTROLÜ YAPILARAK APİKAL KAPANMANIN SAĞLANMASI Bu tek ni ği sa vu nan kli nis yen le re gö re; en fek te nek ro tik pul pa do ku su, pe ri a pi kal do ku lar da şiddet li inf la ma tu ar re ak si yo na ne den ola bi le ce ğin den do la yı; bu do ku nun çı ka rtılması ve en fek si yo nun kon trol al tı na alın ma sıy la api kal ka pan ma sağ la na - cak tır. 18-21 Son yıl lar da en sık kul la nı lan te da vi yön tem - le ri; tek se ans apek si fi kas yon, Frank yön te mi ve revas kü la ri zas yon dur. 62 APEKSİFİKASYON TEDAVİSİNDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR 6. TEK SEANS APEKSİFİKASYON Bu tek nik te, kök api ka li bi yo lo jik bir ma ter yal le ka pa tı lır ve ka nal dol gu su nun ya pı la bil me si için bir ba ri yer oluş tu ru lur. Böy le ce da i mi kök-ka nal dolgu su nun he men ya pı la bi le ce ği be lir til miş tir. 58,63 Gü nü mü ze ka dar, bu te da vi yön te min de; tri kal si - yum fos fat, don du rul muş ku ru tul muş den tin ve ya kor ti kal ke mik kul la nıl mış tır. 22-26 Son yıl lar da ise mi ne ral tri ok sit ag re gat (MTA) ba şa rıy la kul la nıl - mak ta dır. 28,64-72 MTA, hid ro fi lik par ti kül ler içe ren ve tri kal si - yum si li kat, di kal si yum si li kat, tri kal si yum alu mi - nat, kal si yum sül fat de hid rat ve biz mut ok sit ten olu şan bir toz dur. Nem var lı ğın da sert le şen bu mater ya lin ph sı yak la şık ola rak 12,5 tir. Bi yo u yum lu ve an ti bak te ri yel olan MTA nın en önem li fi zik sel özel li ği sız dır maz lı ğı dır. Bu özel lik le ri ne ek ola rak, sert do ku olu şu mun da rol alan si to kin sen te zi ni uyar dı ğı bil di ril miş tir. 12,13,73,74 Tek se ans apek si fi kas yon, ye ni ge liş ti ri len bu ma ter yal le bir lik te kı sa te da vi za ma nı sağ la ma sı nede ni i le kli nis yen ler ta ra fın dan son yıl lar da sık lık - la ter cih edi len bir yön tem ol mak la be ra ber, apeks te kal si fi ye do ku olu şu mu nu ve kök ge li şi mi - nin de vam et me si ni sağ la ya ma mak ta dır. Bu ne den - le, kı sa kök lü diş ler de kul la nı mı uy gun gö rül memek te dir. Kı sa raf öm rü ne sa hip bu me di ka men tin pa ha lı ol ma sı ve kli nik uy gu la ma sı nın kum su yapı sı ne de ni i le zor ol ma sı sa hip ol du ğu di ğer de za - van taj la rın dan dır. 64,71,75,76 MTA nın açık apeks li diş ler de ba ri yer oluş tur mak için kul la nıl ma sın da - ki di ğer bir de za van taj ise; kon dan sas yon ba sın cı - nın bu iş lem sı ra sın da tam ola rak sağ la na mama sı dır. Ma ter yal iyi kon dan se edil me di ğin de, yapı sı na is te nen den faz la gi ren su yü zey sert li ği ni azalt mak ta dır. Kon dan sas yon ba sın cı nın faz la arttı rıl ma sı ise MTA nın pe ri a pi kal do ku la ra taş ma sı - na ne den ola ca ğı için öne ril me mek te dir. 72 Bu iş le mi ko lay laş tır mak ama cıy la MTA dan ön ce destek ma ter yal le ri nin (Örneğin; kal si yum sül fat, kolla jen) kul la nıl ma sı de nen miş ol sa da, bu du ru mun MTA nın tı ka ma özel li ği ni olum suz et ki le di ği belir til miş tir. 76,77 Kök ka na lın da en fek si yon var lı ğın - da olu şan dü şük ph da MTA sert leş me re ak si yonu nu ta mam la ya ma dı ğı için me ka nik te miz li ğin ardın dan ka na la ön ce lik le kalsiyum hidroksit (KH) pa tı uy gu lan ma sı ge rek mek te dir. Bu du rum da teda vi sü re si ni uza ta cak tır. 28 Ay rı ca, çok kök lü ve kur va tür lü ka nal la ra sa hip azı diş le rin de apek si fi - kas yon sağ la mak ama cıy la kul la nı mı na da ir her- 306 Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3)

APEKSİFİKASYON TEDAVİSİNDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR han gi bir ça lış ma ya pıl ma mış tır. Bu ma ter yal le uygu la nan apek si fi kas yon te da vi si son ra sın da diş le rin in ce ka nal du var la rı ne de ni i le ar tan kı rıl ma ris ki de di ğer önem li bir de za van ta jı dır. 62 7. FRANK YÖNTEMİ Frank ta ra fın dan ilk ta nı tıl ma sın dan iti ba ren, di ğer yön tem le rin ak si ne bu te da viy le api kal de bir ba ri - yer oluş tur ma fik ri, ka nal te da vi si ge rek si ni mi olan kök ge li şi mi ta mam lan ma mış diş le rin te da vi sin de ön pla na çık mış tır. 29 Bu yön tem de, me ka nik te mizli ğin ar dın dan, kök ka na lı, apeks te kal si fi ye do ku olu şu mu nu sağ la ya cak ge çi ci, re zor be ola bi len bir pat la dol du rul mak ta dır. 29,35,78 Bu amaç la, an ti sep tik pat lar, an ti bi yo tik li pat lar, klo ro mi se tin pa tı, ZO E, kol la jen, kol la jen-kal si yum fos fat jel, bar yum hidrok sit ve kal si yum klo rid gi bi ma ter yal le rin de nenmiş ol ma sı na rağ men en sık kul la nı lan ve ba şa rı sağ la yan ma ter yal KH ol muş tur. 3,5,79-86 KH kul la nı la rak ya pı lan apek si fi kas yon te da - vi si nin ba şa rı sı, ya pı lan ça lış ma lar da %74-100 arasın da de ği şik oran lar da bil di ril miş tir. 29-44 An cak bu yük sek ba şa rı oran la rı nın el de edil me si ni sağ la yan et ki me ka niz ma sı he nüz ke sin ola rak be lir le ne me - miş tir. 59,87 KH nın pe ri a pi kal do ku lar da; ste ri li zas - yon sağ la ya rak api kal ge li şi mi uyar dı ğı, di fe ran si ye ol ma mış me zen şi mal hüc re le ri se men tob last la ra dö nüş tü re rek apeks te se men to ge ne zi si hız lan dır dı - ğı, yük sek ph sı ne de ni i le olu şan nek roz ta ba ka sı - nın al tın da kal si fi kas yon ge liş me si ni sağ la dı ğı, içer di ği Ca iyon la rı nın ka pil ler sı zın tı yı azal tı cı et - ki yap tı ğı, ka nal boş lu ğu nu dol du ra rak gra nü las yon do ku su nun ka nal içi ne iler le me si ni ön le di ği, al ka - len fos fa taz ve pi ro fos fa taz en zim le ri ni ak ti ve ederken os te ok las tik ak ti vi te yi in hi be et ti ği ve bu me ka niz ma la rın yar dı mıy la sert do ku ba ri ye ri oluşu mu nu sağ la dı ğı bil di ril miş tir. 88-91 Apek si fi kas yon te da vi si son ra sın da olu şan apikal ba ri yer; kök ka nal du var la rı nın api ka le doğ ru açı lı mın dan, api kal ka pan ma mik ta rın dan, buk ko - lin gu al ve me zi yo dis tal ka nal bo yut fark lı lık la rın - dan et ki len mek te dir. Sert do ku ba ri ye ri dört fark lı şekil de olu şa bi lir: 63 1. Kök ka na lı nın ha fif yu ka rı çe kil me siy le apek sin ka pan ma sı, Tuğba BEZGİN ve ark. 2. Şekli de ğiş me miş bir ka nal da apek sin ter si - ne ko nik şekil de ka pan ma sı, 3. Apeks ten kı sa ola rak şekil le nen kal si fi ye köp rü, 4. Di şin ka na lın da ki api kal açıl ma de ğiş me den olu şan in ce kal si fi ye köp rü. KH ile apek si fi kas yon te da vi si yük sek ba şa rı oran la rı sağ la ma sı na rağ men; bir çok de za van ta jı da bu lun mak ta dır. Bun lar; te da vi nin uzun sür me si, bir çok te da vi se an sı ge rek tir me si, diş ya pı sı nın kırıl gan lı ğı nı art tır ma sı, ba ri yer olu şu mu nun tes pi ti - nin zor ol ma sı ve kök ge li şi mi nin de vam et me si ni sağ la ya ma ma sı dır. KH pa tı nın di ğer bir de za van ta - jı ise da ha son ra ya pı la cak olan da i mi kök-ka nal dol gu su nun üze rin de olum suz et ki le ri ol ma sı - dır. 92-97 Araş tır ma cı lar, KH pa tı nın güç lü an ti mik ro bi - yal et kin li ği ne rağ men kök ka na lı na ta şın ma sı nın ve tüm ka nal da da ğı lı mı nın sağ lan ma sı nın zor oldu ğu nu be lirt miş ler dir. Ay nı za man da ka nal dan tam ola rak uzak laş tı rıl ma sı nın da zor ol du ğu ve kul la nı lan yön te me gö re kök ka na lı nın %25-45 in - de KH pa tı ar tı ğı kal dı ğı bil di ril mek te dir. Kök kana lı nın api ka lin de ka lan KH pa tı nın, do ku sı vı la rıy la te mas et ti ğin de di lü e ola rak api kal sı zın - tı ya ne den ol du ğu ve son ra sın da ka nal dol gu su ile ka nal du va rı ara sın da boş luk la rın olu şa ca ğı bi lin - mek te dir. Da i mi kök-ka nal dol gu sun da bu ne den - le olu şan bir boş luk, ma ter ya lin do ku sı vı la rı ile re ak si yo na gi rip re zor be ol ma sıy la so nuç la nır ve di şin prog no zu nu ne ga tif yön de et ki ler. 92-98 Son yıl lar da, ge çi ci ka nal dol gu mad de si olarak kul lan mak ama cıy la, kla sik KH pa tı na al ter na - tif ola rak KH içe ren en do don tik gü ta per ka lar üre til miş tir. Bu gü ta per ka la rın pan su man se ans la - rın da he kim için ko lay lık sağ la dı ğı, bu sa ye de hasta nın diş he ki mi kol tu ğun da ge çi re ce ği za ma nı kı sal ta ca ğı; ay rı ca ka nal dan uzak laş tı rıl dık tan son - ra her han gi bir ar tık mad de bı rak ma dı ğı ve ka nal - dan taş ma ris ki az ol du ğu için, kla sik KH pa tı nın ak si ne, da i mi ka nal dol gu su nun ba şa rı sı nı art tı ra - ca ğı ile ri sü rül mek te dir. 99 Su nu lan bir ol gu ra po - run da, bu ma ter ya lin eks ter nal kök re zorp si yo nu nu dur dur du ğu ve açık apeks li diş te kal si fi ye ba ri yer olu şu mu nu sağ la dı ğı bildirilmiştir. 100 Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3) 307

Tuğba BEZGİN ve ark. 8. REVASKÜLARİZASYON Son yıl lar da ön pla na çı kan re vas kü la ri zas yon teda vi si n de; kök ka na lın da de zen fek si yon sağ lan ma - sı nın ar dın dan bir gra nü las yon do ku su nun oluş tu rul ma sı ve üze ri nin re je ne ras yo nu uya ra cak bir ma ter yal le ka pa tıl ma sı ile kök ge li şi mi nin de vam et me si amaç lan mak ta dır. Re vas kü la ri zas yon te da vi - sin de iyi leş me me ka niz ma sı; api kal böl ge de can lı ka la ca ğı dü şü nü len pul pa hüc re le ri nin odon tob last - la ra dö nü şe rek; api kal böl ge de ve la te ral du var lar da atübüler den tin bi ri ki mi ni sağ layacağı ve böy le ce apek so ge ne zi se ben zer bir iyi leş me görüleceği hi pote zi üze ri ne ku rul muş tur. Di ğer bir muh te mel meka niz ma ise; ka nal için de oluş tu ru lan gra nü las yon do ku su nun bü yü me fak tör le rin den zen gin bir ya pı - ya sa hip ol ma sı sa ye sin de di fe ran si ye ol ma mış mezen şi mal hüc re ler den fib rob last, odon tob last ya da se men tob last olu şu mu nun in dük len me si ile kök geli şi mi nin de va mı nın sağ la na ca ğı dır. 45-51 Pul pa re je ne ras yo nu fik ri ye ni de ğil dir, an cak bu yön tem le geç miş te ya pı lan ça lış ma lar da faz la ba şa rı el de edi le me miş tir. 45,46 Bu nun ne de ni nin, o za man lar da ki ma ter yal ler le bak te ri sı zın tı sı nı önle ye cek ye ter li ko ro nal tı ka ma nın sağ la na ma ma sı ol du ğu be lir til miş tir. 51 Gü nü müz de, ge li şen tek no - lo jiy le be ra ber bu de za van ta jın or ta dan kal dı rı la bi - le ce ği dü şü nül dü ğün den te da vi nin ba şa rı sı tek rar araş tı rıl mak ta dır. 47-57 Shah ve ark., 30 di şi kap sa yan bir pi lot ça lış - ma da, bu yön tem le, genç sü rek li diş le rin apek si fi - kas yon te da vi sin de %78 ba şa rı el de et tik le ri ni be lirt miş ler dir. 49 Araş tır ma cı lar, bu te da vi yön te - mi nin en önem li avan ta jı nın da i mi kök ka nal dol gusu na ih ti yaç du yul ma ma sı ol du ğu nu bil dir miş ler dir. Re vas kü la ri zas yon tek ni ğin de; he nüz uzun dö nem li izlem ça lış ma la rı nın ya pıl mış ol ma ma sı APEKSİFİKASYON TEDAVİSİNDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR ve stan dart bir yön te min oluş tu ru la ma ma sı önem - li bir so run dur. Ka na lın de zen fek si yo nu ama cıy la kul la nı lan üç lü an ti bi yo tik pa tı nın diş ler de renk - len me ye ne den ol du ğu sap tan mış tır. 54,55 Yön te min di ğer bir de za van ta jı ise tüm ka na lın kal si fi ye ol - ma ris ki dir ve bu du rum da ile ri de ka nal te da visi ge rek si ni mi olur sa zor luk ya şa na bi lir. 101 Wang ve ark. dü zen le dik le ri his to lo jik ça lış ma so nu cun da; ka nal için de pul pa re je ne ras yo nu sağ la na ma dı ğı - nı ve ka na lın se ment, ke mik ve pe ri o don tal li ga - ment ben ze ri hüc re ler le dol du ğu nu be lirt miş - ler dir. 51 Ka nal du var la rın da ki ka lın laş ma ve ka nal bo yu nun uza ma sı se ment ben ze ri ya pı nın bi rik - me si ne bağ lan mış tır. Araş tır ma cı lar, bu ya pı nın ile ri de ge re ke bi le cek bir en do don tik te da vi için ye ter li fi zik sel gü ce sa hip ola ma ya ca ğı nı öne sürmüş ler dir. Bu ne den ler le, bu te da vi yön te mi nin kök ge li şi mi ta mam lan ma dan can lı lı ğı nı yi tir miş genç da i mi diş le rin te da vi sin de de nen me si, an cak üç ay için de iyi leş me ye ait bir bul gu el de edi le - mez se kla sik te da vi yön tem le ri ne dö nül me si öneril mek te dir. 102 Do ku mü hen dis li ğin de ki ge liş me ler le bir lik te; açık apeks li diş ler de, kök hüc re ler le oluş tu ru la cak bir is ke let üze rin de vas kü la ri zas yon sağ lan ma sıy la ka nal için de pul pa-den tin re je ne ras yo nu el de edile bi le ce ği öne sü rül mek te dir. Bu ko nu da ki ça lış - ma lar de vam et mek te dir. 62,103,104 SONUÇ Kök ge li şi mi ta mam lan ma mış ve ka nal te da vi - si ge rek si ni mi olan diş le rin te da vi sin de ye ni ma teryal ve te da vi yön tem le ri nin ara yı şı de vam et mek te dir. Re vas kü la ri zas yon te da vi si sa ye sin de kök ge li şi mi nin de va mı nın sağ la na bil me si ve kı sa te da vi za ma nı, bu yön te mi kla sik te da vi ler den da - ha üs tün kıl mak ta dır. 308 Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3)

APEKSİFİKASYON TEDAVİSİNDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR Tuğba BEZGİN ve ark. KAYNAKLAR 1. An dre a sen JO, Ravn JJ. Epi de mi o logy of tra - u ma tic den tal in ju ri es to pri mary and per ma - nent te eth in a Da nish po pu la ti on samp le. Int J Oral Surg 1972;1(5):235-9. 2. An dre a sen JO, An dre a sen FM, Bak land LK, Flo res MT. Epi de mi o logy of tra u ma tic den tal in ju ri es. Tra u ma tic Den tal In ju ri es-a Ma nu al. Chap ter 1. 1 st ed. Munk sga ard: Black well Publis hing; 1999. p.6-8. 3. Fuks AB, He ling I. [Pulp the rapy in yo ung perma nent te eth]. In: Pink ham JR, Ca sa mas si mo PS, McTi gu e DJ, Fi elds HW, AJ No wak AJ, eds. Trans la tor ed: Tor top T, Tu lu noğ lu Ö. Ço - cuk Diş He kim li ği Be bek lik ten Er gen li ğe. Chap ter 33. 4 th ed. An ka ra: At las Pub lis hing; 2009. p.577-92. 4. Camp JH. Pulp the rapy for pri mary and yo ung per ma nent te eth. Dent Clin North Am 1984;28(4):651-68. 5. Ford TR, Sha ba hang S. Ma na ge ment of incomp le tely for med ro ots. In: Wal ton RE, To - ra bi ne jad M, eds. Prin cip les and Prac ti ce of En do don tics. Chap ter 22. 3 rd ed. Phi la delp hia: WB Sa un ders Com pany; 2002. p.388-404. 6. Tro pe M, Blan co L, Chi vi an N, Si gurd sson A. The Ro le of En do don tics af ter den tal tra u ma - tic in ju ri es. In: Co hen S, Har gre a ves KM, eds. Path ways of the Pulp. Chap ter 16. 9 th ed. St. Lo u is: Mosby; 2006. p.610-30. 7. Cvek M. Prog no sis of lu xa ted non-vi tal ma xil - lary in ci sors tre a ted with cal ci um hydro xi de and fil led with gut ta-perc ha. A ret ros pec ti ve cli ni cal study. En dod Dent Tra u ma tol 1992; 8(2):45-55. 8. Fuks AB. Pulp the rapy for the pri mary and yo - ung per ma nent den ti ti ons. Dent Clin North Am 2000;44(3):571-96, vi i. 9. Ste wart DJ. Ro ot ca nal the rapy in in ci sor te eth with open api ces. Br Dent J 1963;114(7): 249-54. 10. Mo od nick RM. Cli ni cal cor re la ti ons of the deve lop ment of the ro ot apex and sur ro un ding struc tu res. Oral Surg 1963;16:600-7. 11. Ma her WP, John son RL, Hess J, Ste i man HR. Bi o com pa ti bi lity of ret rog ra de fil ling ma te ri als in the fer ret ca ni ne. Amal gam and IRM. Oral Surg Oral Med Oral Pat hol 1992;73(6):738-45. 12. To ra bi ne jad M, Wat son TF, Pitt Ford TR. Se - a ling abi lity of a mi ne ral tri o xi de ag gre ga te when used as a ro ot end fil ling ma te ri al. J En - dod 1993;19(12):591-5. 13. To ra bi ne jad M, Hong CU, McDo nald F, Pitt Ford TR. Physi cal and che mi cal pro per ti es of a new ro ot-end fil ling ma te ri al. J En dod 1995;21(7):349-53. 14. Wis co vitch JG, Wis co vitch GJ. Sur gi cal api cal re pa ir with su per-eba ce ment: a one-vi sit alter na ti ve tre at ment to ape xi fi ca ti on. J En dod 1995;21(1):43-6. 15. Har ri son JW, John son SA. Ex ci si o nal wo und he a ling fol lo wing the use of IRM as a ro ot-end fil ling ma te ri al. J En dod 1997;23(1):19-27. 16. Eng land MC, Rich mond EB. No nin du ced apical clo su re in im ma tu re ro ots of dogs te eth. J En dod 1977;3(11):411-7. 17. Li e ber man J, Trow brid ge H. Api cal clo su re of non vi tal per ma nent in ci sor te eth whe re no tre - at ment was per for med: ca se re port. J En dod 1983;9(6):257-60. 18. Bo uc hon F. Apex for ma ti on fol lo wing tre at - ment of nec ro ti zed im ma tu re per ma nent in ci - sor. J Dent Child 1966;33(6):378-80. 19. Chaw la HS, Te wa ri A, Ra mak rish nan E. A study of ape xi fi ca ti on wit ho ut a ca talyst pas - te. ASDC J Dent Child 1980;47(6):431-4. 20. Das S. Ape xi fi ca ti on in a non vi tal to oth by con trol of in fec ti on. J Am Dent As soc 1980; 100(6):880-3. 21. Möl ler AJ, Fab ri ci us L, Dahlén G, Oh man AE, Hey den G. Inf lu en ce on pe ri a pi cal tis su es of in di ge no us oral bac te ri a and nec ro tic pulp tissu e in mon keys. Scand J Dent Res 1981; 89(6):475-84. 22. Ro berts SC Jr, Bril li ant JD. Tri cal ci um phosp - ha te as an ad junct to api cal clo su re in pulpless per ma nent te eth. J En dod 1975;1(8): 263-9. 23. Co vi el lo J, Bril li ant JD. A pre li mi nary cli ni cal study on the use of tri cal ci um phosp ha te as an api cal bar ri er. J En dod 1979;5(1):6-13. 24. Ross me isl R, Re a der A, Mel fi R, Mar qu ard J. A study of fre e ze-dri ed (lyop hi li zed) den tin used as an api cal bar ri er in adult mon key te - eth. Oral Surg Oral Med Oral Pat hol 1982; 53(3):303-10. 25. Ross me isl R, Re a der A, Mel fi R, Mar qu ard J. A study of fre e ze-dri ed (lyop hi li zed) cor ti cal bo ne used as an api cal bar ri er in adult mon key te eth. J En dod 1982;8(5):219-26. 26. Har bert H. One-step ape xi fi ca ti on wit ho ut calci um hydro xi de. J En dod 1996;22(12):690-2. 27. Hach me is ter DR, Schind ler WG, Wal ker WA 3rd, Tho mas DD. The se a ling abi lity and reten ti on cha rac te ris tics of mi ne ral tri o xi de aggre ga te in a mo del of ape xi fi ca ti on. J En dod 2002;28(5):386-90. 28. El-Me ligy OA, Avery DR. Com pa ri son of ape - xi fi ca ti on with mi ne ral tri o xi de ag gre ga te and cal ci um hydro xi de. Pe di atr Dent 2006;28(3): 248-53. 29. Frank AL. The rapy for the di ver gent pulp less to oth by con ti nu ed api cal for ma ti on. J Am Dent As soc 1966;72(1):87-93. 30. He it her say GS. Sti mu la ti on of ro ot for ma ti on in in comp le tely de ve lo ped pulp less te eth. Oral Surg 1970;29(4):620-30. 31. Cvek M. Tre at ment of non-vi tal per ma nent inci sors with cal ci um hydro xi de. I. Fol low-up of pe ri a pi cal re pa ir and api cal clo su re of im ma - tu re ro ots. Odon tol Revy 1972;23(1):27-44. 32. Ke re kes K, He i de S, Ja cob sen I. Fol low-up exa mi na ti on of en do don tic tre at ment in tra u ma - ti zed ju ve ni le in ci sors. J En dod 1980;6(9): 744-8. 33. Chaw la HS. Api cal clo su re in a non vi tal perma nent to oth using one Ca(OH)2 dres sing. ASDC J Dent Child 1986;53(1): 44-7. 34. Gho se LJ, Bagh dady VS, Hik mat BYM. Ape - xi fi ca ti on of im ma tu re api ces of pulp less perma nent an te ri or te eth with cal ci um hydro xi de. J En dod 1987;13(6):285-90. 35. Mac ki e IC, Bent ley EM, Wort hing ton HV. The clo su re of open api ces in non-vi tal im ma tu re in ci sor te eth. Br Dent J 1988;165(5):169-73. 36. Tha ter M, Ma rec ha ux SC. In du ced ro ot ape x- i fi ca ti on fol lo wing tra u ma tic in ju ri es of the pulp in chil dren: fol low-up study. ASDC J Dent Child 1988;55(3):190-5. 37. Ya tes JA. Bar ri er for ma ti on ti me in non-vi tal te eth with open api ces. Int En dod J 1988;21(5):313-9. 38. Kle i er DJ, Barr ES. A study of en do don ti cally ape xi fi ed te eth. En dod Dent Tra u ma tol 1991;7(3):112-7. 39. Mor fis AS, Sis kos G. Ape xi fi ca ti on with the use of cal ci um hydro xi de: a cli ni cal study. J Clin Pe di atr Dent 1991;16(1):13-9. 40. She ehy EC, Ro berts GJ. Use of cal ci um hydro xi de for api cal bar ri er for ma ti on and he a - ling in non-vi tal im ma tu re per ma nent te eth: a re vi ew. Br Dent J 1997;183(7):241-6. 41. Mac ki e IC. UK Na ti o nal Cli ni cal Gu i de li nes in Pa e di at ric Den tistry. Ma na ge ment and ro ot ca nal tre at ment of non-vi tal im ma tu re per ma - nent in ci sor te eth. Fa culty of Den tal Sur gery, Ro yal Col le ge of Sur ge ons. Int J Pa e di atr Dent 1998;8(4):289-93. 42. Mac ki e IC, Hill FJ. A cli ni cal gu i de to the en do - don tic tre at ment of non-vi tal im ma tu re per ma - nent te eth. Br Dent J 1999;186(2):54-8. 43. Wa li a T, Chaw la HS, Ga u ba K. Ma na ge ment of wi de open api ces in non-vi tal per ma nent te - eth with Ca(OH)2 pas te. J Clin Pe di atr Dent 2000;25(1):51-6. 44. Re yes DA, Mu noz Mu noz L, Mar tin TA. Study of cal ci um hydro xi de ape xi fi ca ti on in 26 yo ung per ma nent in ci sors. Dent Tra u ma tol 2005;21 (3):141-5. 45. Ru le DC, Win ter GB. Ro ot growth and api cal re pa ir sub se qu ent to pul pal nec ro sis in children. Br Dent J 1966;120(12):586-90. Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3) 309

Tuğba BEZGİN ve ark. APEKSİFİKASYON TEDAVİSİNDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR 46. Ham JW, Pat ter son SS, Mitc hell DF. In du ced api cal clo su re of im ma tu re pulp less te eth in mon keys. Oral Surg 1972;33(3):438-49. 47. Iwa ya S, Ika wa M, Ku bo ta M. Re vas cu la ri za - ti on of an im ma tu re per ma nent to oth with apical pe ri o don ti tis and si nus tract. Dent Tra u ma tol 2001;17(4):185-7. 48. Banchs F, Tro pe M. Re vas cu la ri za ti on of imma tu re per ma nent te eth with api cal pe ri o don - ti tis: new tre at ment pro to col? J En dod 2004;30(4):196-200. 49. Shah N, Lo ga ni A, Bhas kar U, Ag gar wal V. Effi cacy of re vas cu la ri za ti on to in du ce ape xi fi - ca ti on/ape xo ge ne sis in in fec ted, non vi tal, im ma tu re te eth: a pi lot cli ni cal study. J En dod 2008;34(10):919-25. 50. Thi bo de a u B. Ca se re port: pulp re vas cu la ri - za ti on of a nec ro tic, in fec ted, im ma tu re perma nent to oth. Pe di atr Dent 2009;31(2):145-8. 51. Wang X, Thi bo de a u B, Tro pe M, Lin LM, Hu - ang GT. His to lo gic cha rac te ri za ti on of re ge - ne ra ted tis su es in ca nal spa ce af ter the re vi ta li za ti on/re vas cu la ri za ti on pro ce du re of im ma tu re dog te eth with api cal pe ri o don ti tis. J En dod 2010;36(1):56-63. 52. Ding RY, Che ung GS, Chen J, Yin XZ, Wang QQ, Zhang CF. Pulp re vas cu la ri za ti on of imma tu re te eth with api cal pe ri o don ti tis: a cli ni cal study. J En dod 2009;35(5):745-9. 53. Jung IY, Le e SJ, Har gre a ves KM. Bi o lo gi cally ba sed tre at ment of im ma tu re per ma nent te eth with pul pal nec ro sis: a ca se se ri es. J En dod 2008;34(7):876-87. 54. Pet ri no JA, Bo da KK, Sham bar ger S, Bow les WR, McCla na han SB. Chal len ges in re ge ne - ra ti ve en do don tics: a ca se se ri es. J En dod 2010;36(3):536-41. 55. Kim JH, Kim Y, Shin SJ, Park JW, Jung IY. To oth dis co lo ra ti on of im ma tu re per ma nent in ci sor as so ci a ted with trip le an ti bi o tic the r- apy: a ca se re port. J En dod 2010;36(6):1086-91. 56. da Sil va LA, Nel son-fil ho P, da Sil va RA, Flores DS, He il born C, John son JD, et al. Re vascu la ri za ti on and pe ri a pi cal re pa ir af ter en do don tic tre at ment using api cal ne ga ti ve pres su re ir ri ga ti on ver sus con ven ti o nal ir ri ga - ti on plus tri an ti bi o tic in tra ca nal dres sing in dogs' te eth with api cal pe ri o don ti tis. Oral Surg Oral Med Oral Pat hol Oral Ra di ol En dod 2010;109(5):779-87. 57. Shin SY, Al bert JS, Mort man RE. One step pulp re vas cu la ri za ti on tre at ment of an im ma - tu re per ma nent to oth with chro nic api cal abs - cess: a ca se re port. Int En dod J 2009;42(12): 1118-26. 58. Mor se DR, O'Lar nic J, Ye sil soy C. Ape xi fi ca - ti on: re vi ew of the li te ra tu re. Qu in tes sen ce Int 1990;21(7):589-98. 59. Raf ter M. Ape xi fi ca ti on: a re vi ew. Dent Tra u - ma tol 2005;21(1):1-8. 60. We i sen se el JA, Hicks ML, Pel le u GB. Cal ci - um hydro xi de as an api cal bar ri er. J En dod 1987;13(1):1-5. 61. Da wo od AJ, Pitt Ford TR. Sur gi cal ap pro ach to the ob tu ra ti on of api cally fla red ro ot ca nals with ther mop las ti ci zed gut ta-perc ha. Int En dod J 1989;22(3):138-41. 62. Hu ang GT. Ape xi fi ca ti on: the be gin ning of its end. Int En dod J 2009;42(10):855-66. 63. Ala çam A.[En co u ra ge ment of ro ot de ve lop - ment and tre at ment met hods in yo ung per manent te eth with open api ces]. Ala çam T, Uzel İ, Ala çam A, Ay dın M, edi tör ler. En do don ti. Bö - lüm 30. 2. Bas kı. An ka ra: Ba rış Ya yın la rı; 2000. p.723-31. 64. Sar ris S, Tah mas se bi JF, Dug gal MS, Cross IA. A cli ni cal eva lu a ti on of mi ne ral tri o xi de aggre ga te for ro ot-end clo su re of non-vi tal im matu re per ma nent in ci sors in chil dren-a pi lot study. Dent Tra u ma tol 2008;24(1):79-85. 65. Sha ba hang S, To ra bi ne jad M, Boy ne PP, Abe di H, McMil lan P. A com pa ra ti ve study of ro ot-end in duc ti on using os te o ge nic pro te in- 1, cal ci um hydro xi de, and mi ne ral tri o xi de aggre ga te in dogs. J En dod 1999;25(1):1-5. 66. Gi u li a ni V, Bac cet ti T, Pa ce R, Pa ga vi no G. The use of MTA in te eth with nec ro tic pulps and open api ces. Dent Tra u ma tol 2002;18(4): 217-21. 67. Ma ro to M, Bar be ri a E, Pla nells P, Ve ra V. Tre at ment of a non-vi tal im ma tu re in ci sor with mi ne ral tri o xi de ag gre ga te (MTA). Dent Tra u - ma tol 2003;19(3):165-9. 68. Ha yas hi M, Shi mi zu A, Ebi su S. MTA for obtu ra ti on of man di bu lar cen tral in ci sors with open api ces: ca se re port. J En dod 2004;30(2): 120-2. 69. Vil la P, Fer nan dez R. Ape xi fi ca ti on of a rep - lan ted to oth using mi ne ral tri o xi de ag gre ga te. Dent Tra u ma tol 2005;2(5):306-8. 70. Men te J, Ha ge N, Pfef fer le T, Koch MJ, Dreyha upt J, Sta eh le HJ, et al. Mi ne ral tri o xi de aggre ga te api cal plugs in te eth with open api cal fo ra mi na: a ret ros pec ti ve analy sis of tre at ment out co me. J En dod 2009;35(10):1354-8. 71. Wit hers po on DE, Small JC, Re gan JD, Nunn M. Ret ros pec ti ve analy sis of open apex te eth ob tu ra ted with mi ne ral tri o xi de ag gre ga te. J En dod 2008;34(10):1171-6. 72. Er dem AP, Se pet E. Mi ne ral tri o xi de ag gre - ga te for ob tu ra ti on of ma xil lary cen tral in ci sors with nec ro tic pulp and open api ces. Dent Tra - u ma tol 2008;24(5):e38-41. 73. To ra bi ne jad M, Hong CU, Pitt Ford TR, Ka i - ya wa sam SP. Tis su e re ac ti on to imp lan ted su - per-eba and mi ne ral tri o xi de ag gre ga te in the man dib le of gu i ne a pigs: a pre li mi nary re port. J En dod 1995;21(11):569-71. 74. Oso ri o RM, Hef ti A, Ver tuc ci FJ, Shaw ley AL. Cyto to xi city of en do don tic ma te ri als. J En dod 1998;24(2):91-6. 75. Ste i nig TH, Re gan JD, Gut mann JL. The use and pre dic tab le pla ce ment of Mi ne ral Tri o xi de Ag gre ga te in one-vi sit ape xi fi ca ti on ca ses. Aust En dod J 2003;29(1):34-42. 76. Sri ni va san V, Wa ter ho u se P, Whit worth J. Mi - ne ral tri o xi de ag gre ga te in pa e di at ric den tistry. Int J Pa e di atr Dent 2009;19(1):34-47. 77. Zo u L, Li u J, Yin S, Li W, Xi e J. In vit ro eva lu - a ti on of the se a ling abi lity of MTA used for the re pa ir of fur ca ti on per fo ra ti ons with and wit h- o ut the use of an in ter nal mat rix. Oral Surg Oral Med Oral Pat hol Oral Ra di ol En dod 2008;105(6):e61-5. 78. Camp JH, Fuks AB. Pe di at ric en do don tics: endo don tic tre at ment for the pri mary and yo ung per ma nent den ti ti on. In: Co hen S, Har gre a ves KM, eds. Path ways of the Pulp. Chap ter 22. 9 th ed. St Lo u is: Mosby; 2006. p.822-81. 79. Co o ke C, Row bot ham TC. Ro ot ca nal the rapy in non-vi tal te eth with open api ces. Br Dent J 1960;109:147-50. 80. Ball JS. Api cal ro ot for ma ti on in a non-vi tal imma tu re per ma nent in ci sor. Br Dent J 1964; 18:166-7. 81. Fri end LA. The tre at ment of im ma tu re te eth with non-vi tal pulps. J Br En dod Soc 1967;1(2):28-33. 82. Bin ni e WH, Ro we AH. A his to lo gi cal study of the pe ri a pi cal tis su es of in comp le tely for med pulp less te eth fil led with cal ci um hydro xi de. J Dent Res 1973;52(5):1110-6. 83. Don lon WC. Im mu ne ne ut ra lity of calf skin colla gen gel used to sti mu la te re vi ta li za ti on in pulp less open apex te eth of rhe sus mon keys. J Dent Res 1977;56(6):670-3. 84. Cit ro me GP, Ka mins ki EJ, He u er MA. A compa ra ti ve study of to oth ape xi fi ca ti on in the dog. J En dod 1979;5(10):290-7. 85. Smith JW, Le eb IJ, Tor ney DL. A com pa ri son of cal ci um hydro xi de and ba ri um hydro xi de as agents for in du cing api cal clo su re. J En dod 1984;10(2):64-70. 86. Ja ve let J, To ra bi ne jad M, Bak land LK. Compa ri son of two ph le vels for the in duc ti on of api cal bar ri ers in im ma tu re te eth of mon keys. J En dod 1985;11(9):375-8. 87. Le o nar do MR, da Sil va LA, Le o nar do Rde T, Ut ril la LS, As sed S. His to lo gi cal eva lu a ti on of the rapy using a cal ci um hydro xi de dres sing for te eth with in comp le tely for med api ces and pe ri a pi cal le si ons. J En dod 1993;19(7):348-52. 88. Trons tad L, An dre a sen JO, Has sel gren G, Kris ter son L, Ri is I. ph chan ges in den tal tissu es af ter ro ot ca nal fil ling with cal ci um hydro - xi de. J En dod 1981;7(1):17-21. 89. Ant hony DR, Gor don TM, del Ri o CE. The effect of thre e ve hic les on the ph of cal ci um hydro xi de. Oral Surg Oral Med Oral Pat hol 1982;54(5):560-5. 310 Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3)

APEKSİFİKASYON TEDAVİSİNDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR Tuğba BEZGİN ve ark. 90. Bystrom A, Cla es son R, Sund qvist G. The anti bac te ri al ef fect of camp ho ra ted pa ra mo - noch lo rop he nol, camp ho ra ted phe nol and cal ci um hydro xi de in the tre at ment of in fec ted ro ot ca nals. En dod Dent Tra u ma tol 1985;1(5): 170-5. 91. Fa va LR, Sa un ders WP. Cal ci um hydro xi de pas tes: clas si fi ca ti on and cli ni cal in di ca ti ons. Int En dod J 1999;32(4):257-82. 92. Ri cuc ci D, Lan ge land K. In comp le te cal ci um hydro xi de re mo val from the ro ot ca nal: a ca se re port. Int En dod J 1997;30(6):418-21. 93. Mar ge los J, Eli a des G, Ver de lis C, Pa lag hi as G. In te rac ti on of cal ci um hydro xi de with zinc oxi de-eu ge nol type se a lers: a po ten ti al cli ni - cal prob lem. J En dod 1997;23(1):43-8. 94. Lam bri a ni dis T, Mar ge los J, Bel tes P. Re mo - val ef fi ci ency of cal ci um hydro xi de dres sing from the ro ot ca nal. J En dod 1999;25(2):85-8. 95. Kim SK, Kim YO. Inf lu en ce of cal ci um hydro - xi de in tra ca nal me di ca ti on on api cal se al. Int En dod J 2002;35(7):623-8. 96. Gold berg F, Ar ta za LP, de Sil vi o AC. Inf lu en - ce of cal ci um hydro xi de dres sing on the ob tu - ra ti on of si mu la ted la te ral ca nals. J En dod 2002;28(2):99-101. 97. Se vi may S, Öz tan S, Da lat D. Ef fects of calci um hydro xi de pas te me di ca ti on on co ro nal le a ka ge. J Oral Re ha bil 2004;31(3):240-4. 98. Lam bri a ni dis T, Kos ti E, Bo ut si o u kis C, Ma zi - nis M. Re mo val ef fi cacy of va ri o us cal ci um hydro xi de/chlor he xi di ne me di ca ments from the ro ot ca nal. Int En dod J 2006;39(1):55-61. 99. Loh ba u er U, Gam ba ri ni G, Ebert J, Dasch W, Pets chelt A. Cal ci um re le a se and ph-cha rac - te ris tics of cal ci um hydro xi de plus po ints. Int En dod J 2005;38(10):683-9. 100. Ok tem ZB, Ce tin baş T, Ozer L, Sön mez H. Tre at ment of ag gres si ve ex ter nal ro ot re sorp - ti on with cal ci um hydro xi de me di ca ments: a ca se re port. Dent Tra u ma tol 2009;25(5):527-31. 101.Tro pe M. Re ge ne ra ti ve po ten ti al of den tal pulp. J En dod 2008;34(7 Suppl): S13-7. 102.Tro pe M. Tre at ment of the im ma tu re to oth with a non-vi tal pulp and api cal pe ri o don ti tis. Dent Clin North Am 2010;54(2):313-24. 103. Hu ang GT, So no ya ma W, Li u Y, Li u H, Wang S, Shi S. The hid den tre a su re in api cal pa pil - la: the po ten ti al ro le in pulp/den tin re ge ne ra ti - on and bi o ro ot en gi ne e ring. J En dod 2008;34(6):645-51. 104. Fri ed lan der LT, Cul li nan MP, Lo ve RM. Dental stem cells and the ir po ten ti al ro le in ape x- o ge ne sis and ape xi fi ca ti on. Int En dod J 2009;42(11):955-62. Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3) 311