MBA 507 (11) Örgüt Yapısının Temelleri
Ofis İnsanı Tipleri http://www.youtube.com/watch?v=3ob-kacgfok
ÖRGÜT YAPISI Örgüt yapısı bir örgütte görevlerin biçimsel olarak nasıl bölüneceğini, sınıflanacağını, koordine edileceğini tanımlar
6 TEMEL UNSUR İşin özelliği Bölümlendirme Emir-komuta zinciri denetim alanı Merkezileşme Biçimselleşme
İŞİN ÖZELLİĞİ Örgüt içerisindeki faaliyetlerinbölünme derecesini tanımlamak için kullanılır. uzmanlaşma gerektiren işlerde herbiri farklı bireyler tarafından gerçekleştirilen işler ayrı bölümlerde yer alır işin hepsini değil parçaları ayrı bölümlerde yapılır 20. yüzyılın ortalarında uzmanlaşmanın verimliliği artırdığı inancı yaygınlaştı
İŞİN ÖZELLİĞİ Uzmanlaşmanın getirdiği sorunlar: yetersiz ekonomik büyüme insani sorunlar stres düşük verimlilik artan devamsızlık sıkıntı - rutin durgunluk
İŞİN ÖZELLİĞİ Günümüzde uzmanlaşmanın getirdiği sıkıntılardan dolayı farklı uygulamalar yapılıyor - ie. Rotasyon
BÖLÜMLENDIRME İşler uzmanlaşma yoluyla bölündüğünde koordine edilebilecek ortak görevler şeklinde sınıflandırılabilir Fonksiyonel bölümlendirme - Hastaneler vb Örgütün ürettiği ürüne göre bölümlendirme - ie. P&G - ipana, ariel, pringles Coğrafi/bölgesel bölümlere ayırma Müşteri tipne göre bölümlendirme - ie. kurumsal / bireysel
EMIR-KOMUTA ZINCIRI Kimin-kime rapor vereceğini belllidir emir-komuta zinciri bozulursa çalışan çatışma içine girebilir
DENETIM ALANI Bir kişinin doğrudan etkin ve verimli olarak yönetibileceği kişi sayısı örgütün kademe sayısı ve yönetici sayısı buna göre belirlenir Denetim alanı genişlerse hiyerarşi kademesi azalır Geniş denetim alanı maliyet açısından daha ekonomiktir ama yöneticilerin liderlik ve destek ihtiyacını sağlamak için ayırdığı zaman azalır, etkinliği azalır
DENETIM ALANI Dar denetim alanı örgüt yapısını karmaşık hale getirir denetim sıkılaşır, çalışan motivasyonunu olumsuz etkileyebilir Çok yönetici kademesi olacağından pahalı bir uygulamadır
MERKEZİLEŞME Karar verme yetkisinin örgütün belli bir noktasında toplanmasını ifade eder Merkezileşmiş örgütlerde tüm kararları tepe yöneticiler alır, alt kademe talimatları yerine getirir Merkezileşmemiş karar alma mekanizması yöneticileri sahaya yakınlaştırır, sorunların çözümünde daha hızlı hareket edilir ve kararlara daha fazla kişinin katılımı sağlanır
BİÇİMSELLEŞME Örgütlerdeki işlerin standartlaştırılma derecesi. Çalışan neyi, ne zaman ve nasıl yapacağını biliyor, statndardizayon - benzer girdiyi benzer yöntem kullanarak sonuçlandırmak Biçimsellik düşükse davranışlar esnektir
YAYGIN ÖRGÜT BIÇIMLERI Basit yapı Bürokrasi Matriks yapı
BASIT YAPI ie. Küöçük parekende satış mağazaları - Yönetici=Sahip ve altında satış elemanları Basit yapılar ayrıntılı değildir Yetki tek kişidedir Biçimselleşme düşüktür
BÜROKRATIK YAPI Standardlaşma yüksektir Kontrol ve koordinasyon mekanizmaları iyi oluşturulmuştur yüksek düzeyde rutin operasyonel görevler yapılır fonksiyonel bölümlerde guruplandırılmış işler merkezi yetki komuta zinciri
MATRIKS YAPI Reklam ajansları, havacılık, uzay firmaları, üniversiteler işin uzmanlarının biraraya gelmesinden oluşur fonsksiyonel bölümlerdirme ve ürün bölümlendirme Matriks yapılar bürokratik patolajileri azaltır
10 dakika ara...
YENI ÖRGÜT BIÇIMLERI dış kaynak kullanan örgütler yüksek oranda merkezileşme, minimum bölümlendirme proje bazlı çalışan şirketler bürokratik giderler minimize ediliyor sanal örgüt model - bilgisayar aracılığıyla yürütülen işler projeye göre yeniden yapılanma örgüt kültürü zayıftır
YENI ÖRGÜT BIÇIMLERI Yeni örgüt biçimlerinin amacı yalın, yaratıcı, esnek örgüt yapıları geliştirmektir.
ÖRGÜTTE KÜÇÜLME İş birimlerinin elimine edilerek birimlerin küçülmesi kapatarak ya da kadro azaltarak küçültme - tasarruf sağlanır ancak stres artar, motivasyon düşer etkili küçülme stratejileri yatırım: şirket temel yetenekleri üzerine odaklanarak yatırımlarını bu doğrultuda yapar
ÖRGÜTTE KÜÇÜLME İletişim: şirket işten çıkarmalar olurken çalışanlarına dikkate alındıklarını hissettirmek Katılım: çalışanlar sürece ne kadar çok katılırsa o kadar az şikayet olur yardım: genişlemiş sağlık hizmetleri, iş aramaya yardımcı olma, çalışanı ödüllendirme
ÖRGÜT YAPILARI NEDEN FARKLIDIR? Mekanik Model: Yüksek uzmanlaşma katı bölümlendirme açık emir komuta zinciri merkezileşme yüksek biçimselleşme formellik yüksektir
ÖRGÜT YAPILARI NEDEN FARKLIDIR? Organik Model Çapraz fonksiyonel ekipler düşük biçimselleşme düşük düzeyde formelleşme çapraz hiyerarşik ekipler serbest bilgi akışı geniş kontrol alanı merkezileşmeme
ÖRGÜT YAPILARI NEDEN FARKLIDIR? Strateji: yapı stratejik hedeflere ulaşmanın bir aracıdır 3 stratejik boyut - yenilik, maliyet minimizasyonu, taklit Örgütün boyutu: 2000+ örgütler daha fazla uzmanlaşmaya, daha fazla bölümlere ayrılmaya ve kurala yönelirler - mekanik yapılar Teknoloji: örgütsel yapılar kullanılan teknolojilere uyum sağlarlar Çevre: tedarikçi, müşteri, rakip, devlet kurumları
ÖRGÜT TASARIMI - ÇALIŞAN DAVRANIŞI mekanik yapılarda ve organik yapılarda farklı uzmanlaşma seviyeleri önemlidir rutin işi seven kişiler mekanik yapılarda başarılı olabilirler sezgisel insanlar geniş denetim alanı olan örgütlerde daha fazla inisiyatif kullanılabildiği için yüksek performans gösterebilir daha az merkezi yapılar yaratıcı karakterler için ideal olabilir çalışan performansı ve tatmini için yöneticiler bireysel faktörleri gözönüne almalı örgüt yapısına uyum sağlayamayacak kişilikler iş alım sürecinde elimine edilebilmeli
KÜLTÜR FAKTÖRÜ? Dünyanın her yerinde Amerikan işletmecilik modelleri yaygın olsa da kültürel etkiler kaçınımazdır Asya da daha bürokratik yapıların yaygın olmasıi bireysel liderliğin arka plana itilmesi vb.