HAFTALIK RAPOR 18 Mayıs 21 Altın Fiyatına Etki Eden Faktörler ve Son Dönem Gelişmeleri Altın, tarihi boyunca mücevher, rezerv ve değişim aracı olarak kullanılagelmiş değerli bir madendir. Kolay işlenebilir olması, elektrik ve ısı iletkenliği gibi üstün fiziksel özellikleri ile ilk çağlardan beri insanoğlunun dikkatini çekmiş ve pek çok savaşa neden olmuş altın, günümüzde de sanayileşen üretimin ve yanı sıra finansal piyasaların vazgeçilmez bir parçası halindedir. Bu haftaki raporumuzda altın fiyatlarının tarihsel gelişimini, son dönem istatistiklerini ve fiyatlanmasında etkili olan faktörleri inceleyeceğiz. 1944 yılında kabul edilen Bretton Woods sistemine göre diğer ülkelerin para birimlerinin değeri dolara bağlanmış ve altına dönüştürülebilen tek para birimi olarak dolar bırakılmıştır. Böylelikle, bir paranın resmi dolar karşılığına o paranın dolar paritesi denilmeye başlanmıştır. Ayrıca buna göre 1 ons (28.3 gr) altın, 3 dolara denk gelecek şekilde kabul edilmiştir. 197 lerden sonra ise doların altına konvertibilitesi son bulmuş, altın değişim aracı niteliğini yitirmiş ve bireysel tasarruf ile merkez bankalarının ve IMF nin rezerv aracı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu yıllardan sonra, yukarıdaki grafikte de görüldüğü üzere altının tarihsel gelişimine bakıldığında, 197 li yıllarda stagflasyon sorununun, jeopolitik krizlerin ve 1973 yılında petrol krizinin küresel ekonomide risk algısının yükselmesine neden olduğu bir ortamda, altın fiyatlarının yükseliş trendi izlediği görülüyor. Altın fiyatlarının istisnai dönemler haricinde genel olarak ABD doları ve hisse senedi getirileri ile ters yönlü, enflasyon ve petrol fiyatları ile pozitif yönlü ilişkiye sahip olduğu göz önünde alındığında, 197-198 döneminde hem jeopolitik hem de ekonomik sorunlar güvenli liman olarak görülen altına yönelik talebin artmasında etkili oldu. 198 sonrası dönemde, enflasyon ve işsizlik oranlarının düşüşe geçtiği, Merkez Bankalarının altın stoklarını erittiği yıllarda finansal piyasaların çok hızlı gelişmesi ile altının yatırım cazibesini yitirmesine paralel olarak fiyatların yatay bir seyir izlediği görülüyor. 2 li yıllarda ekonomide yaşanan çalkantıların yarattığı riskler ve enflasyonist ortamlar altını yeniden ilgi odağı haline getirdi. Küresel krizlerin yaşandığı dönemlerdeki belirsizlikler ise altın fiyatlarının rekor seviyelere ulaşmasına neden oldu. Bununla birlikte 2 yılı itibarıyla başlayan ve 28 de hız kazanan genişletici para ve maliye politikaları ile yüksek enflasyon ortamının yarattığı baskılar da altın fiyatlarının artmasında belirleyici oldu. Likiditenin arttığı bu yıllarda, fiziksel altın talebi gerilemesine rağmen Merkez Bankalarının altın rezervlerini artırma isteği, hedge fonlar ve yatırım bankalarının reel sektörden ziyade emtialara ve sermaye piyasalarına yönelmesi altın fiyatlarında yeni bir ralliyi tetikledi. 211 yılında tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşan altın fiyatları, 213 ve 214 yılında yaşadığı kayıplarının ardından 21 yılında gerilemeye devam ediyor. Amerikan Merkez Bankası (Fed)'nın politika faizini artıracağına yönelik beklentiler, petrol fiyatlarındaki sert düşüş ve küresel piyasalarda değer kazanan dolar altını baskılayan faktörlerin başında geliyor.
2.212 4.212 6.212 8.212 1.212 12.212 2.213 4.213 6.213 8.213 1.213 12.213 2.214 4.214 6.214 8.214 1.214 12.214 2.21 4.21 1.214 2.214 3.214 4.214.214 6.214 7.214 8.214 9.214 1.214 11.214 12.214 1.21 2.21 3.21 4.21 2.211 6.211 1.211 2.212 6.212 1.212 2.213 6.213 1.213 2.214 6.214 1.214 2.21 Altın Fiyatlarının Son Dönem Düşüşünde Etkili Olan Faktörler 1) Doların küresel piyasalarda değer kazanması Altın Fiyatları (dolar/ons) DXY (sağ, ters eksen) Altın ons başına dolar cinsinden satıldığından dolayı doların hareketleri altın fiyatlarını belirlemede etkili 2 7 olmaktadır. Doların seyrinde öncelikli rol oynayan 18 Fed açıklamaları ve ABD verileri dolar kanalı ile altın 8 16 fiyatları üzerinde de etki doğurur. Bu bağlamda, 14 12 1 Kaynak: Bloomberg 9 1 213 yılının Mayıs ayında Fed Başkanı Ben Bernanke nin tahvil alım programının kademeli olarak azaltılacağını açıklamasının ardından doların küresel piyasalarda daha da değer kazanması ile altın fiyatlarındaki düşüşün hızlandığı görülüyor. Grafikte işaretli bölüm ise, dolar endeksindeki artışa rağmen altın fiyatlarındaki düşüşün önce ivmesinin azaldığı hatta sonra fiyatların bir miktar artış gösterdiği bir dönemi işaret etmektedir. Söz konusu dönem ise Avrupa Merkez Bankası ve Japonya Merkez Bankası nın parasal genişlemeyi arttırdığı dönemleri kapsıyor. Bu nedenle altın fiyatlarının piyasadaki bol likiditenin etkisinde doların güçlenmesine karşı direnmeyi başardığı görülüyor. Son dönemde ABD de açıklanan verilerin beklentileri karşılayamaması ve doların değerlenmesinden duyulan rahatsızlık altın fiyatlarının dalgalanmasında etkili oluyor. Önümüzdeki dönemde doların kazanımlarını genişletmesi halinde, altın fiyatları üzerindeki baskı artabilecektir. 2 18 16 14 12 1 8 ABD Doları Rus Rublesi Çin Yuanı Kaynak: Bloomberg, Vakıfbank Türkiye de yaşandığı dikkat çekiyor. 22 2 18 16 14 12 2) Altına gelen güvenli liman alımlarının azalması Kaynak: Bloomberg Farklı Kurlarda Altın Fiyat Endeksi (31 Aralık 213=1) Altın Fiyatları (dolar/ons, sağ eksen) S&P Endeksi Türk Lirası Hindistan Rupisi 19 18 17 16 1 14 13 12 11 Altının dolar üzerinden değerleniyor olması ülkelere göre fark eden kurlar nedeniyle altın fiyatlarının da ülkelere göre farklılaşmasına neden oluyor. Bu bağlamda yandaki grafikte altın için bir fiyat endeksi oluşturulmuş ve farklı ülkelerin kurları ile oluşturulan endekse göre altın fiyatları gösterilmiştir. Grafikten de görüleceği üzere Rusya da yaşanan olumsuz gelişmeler sonucu Rus rublesinin hızla değer kaybetmesi nedeniyle ülkedeki altın fiyatları da sert biçimde artış gösterdi. İkinci sırada yukarı yönlü ayrışmanın ise son dönemde artan Dolar/TL kuru nedeniyle Ekonomiye ilişkin endişelerin ve para miktarının arttığı bir ortamda değersizleşen para nedeniyle değer saklama aracı olan altına gelen güvenli liman alımları, ekonominin normal dönemlerine göre altın değerinin daha da artmasına neden olmaktadır. Bu nedenle ekonomideki endişelerin devam etmesi durumunda artan taleple birlikte altın fiyatlarında yükseliş yaşanmaktadır. Ancak ekonomiye yönelik belirsizliklerin azalması güvenli liman olan altına yönelik alımların azalmasına ve altın fiyatlarının gerilemesinde etkili olacaktır. 211 yılında zirve seviyesine ulaşan altın fiyatlarının izleyen yıllardaki düşüşünde, yatırımcıların altın yerine daha riskli 2
6.27 11.27 4.28 9.28 2.29 7.29 12.29.21 1.21 3.211 8.211 1.212 6.212 11.212 4.213 9.213 2.214 7.214 12.214.21 4.2 12.2 8.26 4.27 12.27 8.28 4.29 12.29 8.21 4.211 12.211 8.212 4.213 12.213 8.214 4.21 alanlara yönelmeleri etkili oldu. Bu durumda, büyük ölçüde reel faiz oranlarının yükselmesi ve gelişmiş ülke enflasyonlarının düşük seyir izlemesi öncelikle belirleyici faktör oldu. Söz konusu gelişmeler çerçevesinde, 212 yılı itibarıyla artan risk iştahı sonucunda altın fiyatlarıyla ters korelasyona sahip olan S&P ün istikrarlı bir şekilde yukarı yönlü bir trend izlediği altın fiyatlarındaki geri çekilmenin ise, belirginleştiği görülüyor. 3) Fed in tahvil alımlarını sonlandırması, politika faizini artıracağına yönelik beklentiler 6 4 3 2 1 Kaynak: Bloomberg Fed Politika Faiz Oranı (%).2 28 yılı itibarıyla etkisini gösteren küresel krizde merkez bankalarının yürürlüğe koyduğu gevşek para politikaları ve Fed in piyasaya sağladığı likidite altın fiyatlarının rekor seviyesine ulaşmasında önemli unsurlardan biri oldu. Ancak 213 yılında Fed in para politikasında sıkılaştırma başlatacağını açıklaması ve piyasalarda 21 yılında faiz artırımının başlayacağına ilişkin beklentinin yoğun olarak fiyatlanması ve dolardaki yükselişin hız kazanması altına olan talebin azalmasında rol oynadı. 22 19 17 14 12 9 7 4 2 Kaynak: Bloomberg Altın fiyatlarının her ne kadar son dönemki düşüşünde açıklayıcı olması bile enflasyon beklentileri de altın fiyatlarında etkili bir değişkendir. Enflasyon beklentisindeki değişimi takip etmek için başa baş tahviller öncü gösterge olabilir. Enflasyon beklentilerinin arttığı bir ortamda insanların paradaki değer kaybından korunmak için altına yönelmeleri beklenir. Ancak son dönemde özellikle gelişmiş ülkelerde olmak üzere devam eden düşük enflasyon sorunu yüksek enflasyon beklentilerinin önüne geçmiş durumda. Bu bağlamda klasik yatırım mantığında enflasyona karşı korunma amaçlı pozisyon almanın, söz konusu düşük enflasyon ortamında altın fiyatları için destekleyici unsur özelliğini kaybettiği yandaki grafikten görülüyor. Bilindiği üzere bir malın fiyatının oluşmasında belirleyici unsurlardan bir diğeri de arz ve talep dengesidir. Bu bağlamda altının fiyatını etkileyen faktörler incelenirken altın arzı ve talebi de ayrıca incelenmiştir. Altın Arz ve Talebi Altın Fiyatları (dolar/ons) ABD Yılık Başabaş Enflasyon Seviyesi (sağ eksen) 3. 3 2. 2 1. 1. -. -1 21 1. Çeyrek Dünya Altın Talep Dağılımı (Ton) Kaynak: Dünya Altın Konseyi Mücevherat Yatırım Merkez Bankalarının Rezervleri Teknoloji 213 ve 214 yılı Son Çeyrekte Altın Talebi Dağılımı ve Değişimi Q1/214 (ton) Q1/21 (ton) Yıllık Ort. (ton) Değişim (%, y-y) Mücevherat 62.2 6.8 7.3-3 Yatırım 268. 278.8 328.3 4 Merkez Bankalarının Rezervleri 119.8 119.4 117.1 Teknoloji 81.9 8.4 98.3-2 Kaynak: Dünya Altın Konseyi 3
21 yılı birinci çeyrek itibarıyla dünyadaki altın talebinin alt kırılımlarına bakıldığında, en fazla talebin 6.8 ton ile mücevherat kanalında olduğu görülüyor. Bunu sırasıyla yatırım, merkez bankası net rezervleri ve teknoloji kanalı ile yapılan talepler takip ediyor. 21 yılı 1.çeyrek taleplerine bakıldığında, teknoloji ve mücevherat kanalıyla yapılan taleplerde bir azalma görülürken, merkez bankası net rezerv taleplerinin bir önceki yılın aynı çeyreğine göre değişmediği ve yatırım taleplerinin ise arttığı görülüyor. Tüketici Talepleri (Ton) 3 27 2 22 2 17 1 12 1 7 2 Çin Hindistan Almanya ABD Q1/214 Q1/21 Kaynak: Dünya Altın Konseyi Ülkelere göre altın talebi sıralamasında, en büyük talepçilerin açık ara Çin ve Hindistan oldukları görülüyor. 21 1. çeyrek verilerine göre Çin in toplam talebi 272.9 ton, Hindistan ın 191.7 ton iken bunları bu seviyelerin oldukça aşağısında kalmakla beraber 33.8 tonla Almanya ve 32.3 ton ile ABD takip ediyor. Çin in zayıf gelen 214 yılsonu büyümesinin ekonomisinde güçsüz görünüme işaret etmesi ve tüketimde yaşanan durgunluk kaynaklı altın talebinde bir azalış yaşandığı görülüyor. Bu bağlamda büyük talepçi olan ülkelerin ekonomik verileri altının talebe bağlı fiyatlaması açısından önemle takip ediliyor. Diğer büyük talepçi olan Hindistan daki altın talepleri 21 yılının ilk çeyreğinde Çin hariç diğer ülkelere kıyasla yüksek seviyede gerçekleşti. Hindistan da yılsonunda da yüksek giden talepte Ekim ayındaki Hindu festivali ile Kasım ayındaki evlilik sezonları etkili olurken, Hindistan hükümetinin ülkeye ithal edilen altının %2 sinin ihraç edilmesini zorunlu kılan sınırlamayı kaldırması etkili oldu. Güney Afrika ABD Rusya Avusturalya Çin Altın Üretimi (Metrik Ton) Arz tarafına bakıldığında, 214 yılında küresel olarak 2,86 metrik ton üretim yapıldığı görülüyor. Bunun üretimde önde gelen ülkelere göre dağılımı yandaki grafikte gösterilmiştir. En büyük talepçi olduğu gibi Çin aynı zamanda en büyük ihracatçı ülke olarak karşımıza çıkıyor. Ancak diğer ülkelere bakıldığında sıralamanın değiştiği dikkat çekiyor. 1 2 3 4 Kaynak: Statista 214 213 82 72 62 2 42 32 22 12 2 Kaynak: Dünya Altın Konseyi Altın Rezervleri (Ton) Dünya daki en büyük altın rezervine sahip ülke olan ABD nin 8,133. tonluk altın rezervleri toplam rezervlerinin de %7 ini temsil ediyor. Almanya, 3,384.2 ton altın rezerviyle dünyada en çok altın rezervine sahip ikinci ülke olurken, bu rakam da ülkenin toplam rezervinin %66'sına karşılık geliyor. Dünyanın büyük ikinci ekonomisi ve en fazla altın talepçisi ülkesi olan Çin 1,4.1 ton rezerv ile 7. sırada yer alırken, bu miktar Çin in toplam rezervlerinin yalnızca %1 ini oluşturuyor. 4
.2 11.2.26 11.26.27 11.27.28 11.28.29 11.29.21 11.21.211 11.211.212 11.212.213 11.213.214 11.214.21 F i y a t Kaynak: Vakıfbank Altın Miktar Arz T2 T1 Talep Altın arz ve talebine dair bilinmesi gereken bir diğer önemli konu ise altın arzının talebine kıyasla esnekliğinin oldukça düşük olmasıdır. Altın diğer emtialardan farklı olarak biriktirilmek için çıkarılır anlık harcanmak için değil. Bu nedenle tarih boyunca çıkarılmış olan tüm altın madeni halen yer yüzündedir. Her yıl çıkarılan altın miktarı ise kümülatif olarak ilerleyen varlığı ile hali hazırda yer yüzünde bulunanın çok küçük bir parçasıdır. Öte yandan altın çıkarma maliyetlerinin yüksek olması ve altın çıkarmanın zahmetli bir madencilik işi olması nedeniyle altın arzı diğer emtialar kadar talebe göre hareket edemez. Ayrıca yeni çıkarılanlara kıyasla altının çok büyük bir kısmının zaten yer yüzünde olması altın arz eğrisinin uzun süre sabit kalmasına neden olur. Arz eğrisinin görece olarak esnekliğinin az olmasından dolayı, diğer emtiaların fiyatlarında yaşanan değişimler ya arz ya talep ya da ikisinin kombinasyonu kaynaklı iken, altın fiyatlarındaki değişimin belirleyicisi talep eğrisindeki kaymalardır. 2 17 1 12 1 7 2 Kaynak: Bloomberg Altın Fiyatı (dolar/ons) Brent Petrol Fiyatı (dolar/varil, sağ eksen) 16 14 12 1 8 6 4 2 Küresel çapta en önemli iki emtia olan petrol ve altının arasındaki ilişki incelendiğinde yandaki grafikten de görüleceği üzere geçmiş yıllarda aralarındaki ilişki oldukça yüksek seyretmiş olduğu görülüyor. Ancak 214 yılında aralarındaki ilişkiye baktığımızda birbirlerini açıklama güçlerinin oldukça zayıfladığı görülüyor. Her iki emtianın da dolar üzerinden fiyatlanıyor olması aralarındaki birlikte harekete etkili olmaktadır. Bunun dışında, genellikle petrol fiyatlarındaki artış altın fiyatlarında da gecikmeli artışlara neden olmuştur. Yüksek petrol fiyatları altın çıkarma maliyetlerini artırmak suretiyle altın fiyatlarını yükseltir. Bunun yanı sıra artan petrol fiyatları artan enflasyon anlamına gelerek altın fiyatlarındaki yükselişe destek olur. Enflasyonun piyasalarda başrol olduğu zamanlarda bu iki emtia arasındaki ilişki çok yüksekken petrol fiyatlarındaki değişimin petrolün arz ya da talebinden kaynaklandığı dönemlerde ise bu ilişkinin koptuğu görülmektedir. Grafikten de görüleceği gibi 214 ortaları itibarıyla küresel arz fazlası nedeniyle hızla düşen petrol fiyatları ile altın fiyatları arasındaki birlikte hareket bozuluyor. Altın fiyatlarına daha uzun vadede ve makro olarak baktığımızda, fiyatların Fed in parasal genişlemeyi artırdığı 22 yılından 213 yılına kadar 1 haftalık hareketli ortalama seviyesi olan 1,38 dolar/ons un üzerinde seyrettiği görülüyor. 213 ortalarında ise eski Fed başkanı Bernanke nin tahvil alımlarını durduracağını açıklaması ile 1 yılı aşkın süredir ilk defa söz konusu seviyenin altına indiği görülüyor. Bu bağlamda altın fiyatları 213 ün üçüncü çeyreğinden beri grafikte işaretli alanda görüldüğü üzere daralan bir bant içinde seyrediyor. Düşüş trendinde olduğu görülen altın fiyatlarının yeniden yükseliş trendine geçmesi için tekrar 213 yılı öncesi seviyeleri olan 1 haftalık hareketli
ortalamasını yakalayabilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Kısa vadede Fed in faiz artırım sürecinde girdiği ve 216 yılına kadar bir şekilde faizleri artıracağının kesin olduğu göz önüne alındığında, altın fiyatlarında aşağı yönlü trendin bir süre daha devam edeceğini düşünüyoruz. Bu aşağı yönde hareketin maksimum altını çıkartma maliyeti olan 9 dolar/ons seviyelerine kadar olmak üzere dip seviyeleri görmesi de muhtemeldir. Bir süre daha şuanda içinde bulunduğu 1,1-1,3 dolar/ons kanalında devam edeceğini düşündüğümüz altın, uzun vadede uygulanan para politikaları sonucu düşük seyreden faiz oranlarının bu şekilde devam edeceği beklentilerinin güçlenmesi ile aşağı yönlü trendini yukarı çevirebilir. Genel olarak 1 haftalık hareketli ortalama seviyelerinin yakalanması ile altının tarihi rekor seviyelerine ileriki yıllarda yeniden ulaşılması ihtimalinin olduğunu düşünüyoruz. Sonuç olarak, 21 yılı itibarıyla fiyatların halen düşük seyrettiğini görüyoruz. Ancak 214 yılının son dönemi ile kıyaslandığında değerli madenin 21 yılına bir miktar daha iyi başlangıç yaptığı söylenebilir. Fiyatlar açısından olumsuz olan gelişmelere rağmen altının, 214 yılına kıyasla 21 yılına olumlu başlamasında, Avrupa ve Japonya Merkez Bankaları nın devam eden parasal genişleme politikalarının etkisinin sürmesinin, Yunanistan borç krizi nedeniyle altına gelen güvenli liman taleplerinin, İsviçre Merkez Bankası'nın 211'den bu yana uyguladığı temel kur tavanını kaldırmasının ve Asya kaynaklı altın talebindeki artışın etkili olduğunu görüyoruz. Öte yandan kısa vadeli iniş çıkışlarına şahit olduğumuz altın fiyatlarının, kaderini değiştirebilecek yegane etkenin hali hazırda piyasalarca da dikkatle takip edilen Fed in para politikasına ilişkin kararların ve söylemlerin olduğu da unutulmamalı. Bu bağlamda, Fed in 21 yılında faiz artırımına gitmesi sonucunda ABD ekonomisine olan güvenin arttığı algısının güçlenmesi ve doların 21 yılında yükselişine devam etmesi altının kayıplarını kısa vadede artırabilir. 6
Haftalık Veri Takvimi (18-22 Mayıs 21) Tarih Ülke Açıklanacak Veri Önceki Beklenti 18..21 İtalya Dış Ticaret Dengesi (Mart) 691 Milyon Euro -- Japonya Makine Siparişleri (Mart) -%.4 %1. Sanayi Üretimi (Mart, a-a) -%.3 -- Kapasite Kullanım Oranı (Mart, a-a) -%3.2 -- 19..21 ABD Yeni Başlayan Konut Satışları (Nisan, a-a) %2. %1.2 İnşaat izinleri (Nisan, a-a) -%.4 %2.7 Euro Bölgesi TÜFE (Nisan, y-y) %. %. Dış Ticaret Dengesi (Mart) 2.3 Milyar Dolar 22. Milyar Dolar Almanya ZEW Endeksi (Mayıs) 3.3 48. İngiltere TÜFE (Nisan, y-y) %. %. 2..21 Türkiye TCMB Para Politikası Toplantısı (Mayıs) -- -- Merkezi Yönetim Borç Stoku (Nisan) 633.6 Milyar TL -- ABD 28-29 Nisan Tarihli Fed Toplantı Tutanakları -- -- Almanya ÜFE (Nisan, y-y) -%1.7 -%1.4 İngiltere Merkez Bankası Mayıs Toplantısı Tutanakları -- -- Japonya Öncü Göstergeler Endeksi (Mayıs) 1. -- GSYH (1. çeyrek, ç-ç) %.4 %.4 21..21 Türkiye Tüketici Güven Endeksi (Mayıs) 6.4 -- ABD Öncü Göstergeler Endeksi (Nisan) %.2 %.3 İkinci El Konut Satışları (Nisan, a-a) %6.1 %.6 Philadelphia Fed Endeksi (Mayıs) 7. 8. İmalat PMI (Mayıs, öncül) 4.1 4. Haftalık İşsizlik Maaşı Başvuruları 264 Bin Kişi 27 Bin Kişi Chicago Fed Aktivite Endeksi (Nisan) -.42. 22..21 Türkiye Kapasite Kullanım Oranı (Mayıs) %74.1 -- Reel Kesim Güven Endeksi (Mayıs) 17.9 -- ABD TÜFE (Nisan, y-y) -%.1 -%.2 7
Mar.2 Eyl.2 Mar.3 Eyl.3 Mar.4 Eyl.4 Mar. Eyl. Mar.6 Eyl.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eyl.9 Mar.1 Eyl.1 Mar.11 Eyl.11 Mar.12 Eyl.12 Mar.13 Eyl.13 Mar.14 Eyl.14 Mar.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Haz.12 Eyl.12 Ara.12 Mar.13 Haz.13 Eyl.13 Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.1 211-I 211-II 211-III 211-IV 212-I 212-II 212-III 212-IV 213-I 213-II 213-III 213-IV 214-I 214-II 214-III 214-IV Mar.12 Tem.12 Kas.12 Mar.13 Tem.13 Kas.13 Mar.14 Tem.14 Kas.14 Mar.1 24Ç2 24Ç4 2Ç2 2Ç4 26Ç2 26Ç4 27Ç2 27Ç4 28Ç2 28Ç4 29Ç2 29Ç4 21Ç2 21Ç4 211Ç2 211Ç4 212Ç2 212Ç4 213Ç2 213Ç4 214Ç2 214Ç4 211-I 211-II 211-III 211-IV 212-I 212-II 212-III 212-IV 213-I 213-II 213-III 213-IV 214-I 214-II 214-III 214-IV TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %) 1 Reel GSYH (y-y, %) 2 Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %) 1 1 1 - -1-1 - -2-1 Kaynak:TÜİK Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y-y, %) Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma Kaynak:TÜİK Sanayi Üretim Endeksi Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %) 4 2 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a-a, %) (Sağ Eksen) 7 3 1 2 1 1 3 1-1 -3-1 - - Kaynak: TÜİK Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Kaynak: TÜİK Toplam Otomobil Üretimi Sanayi Ciro Endeksi 12 1 8 6 4 2 Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) 21 19 17 1 13 11 9 7 Aylık Sanayi Ciro Endeksi (21=1) Kaynak: OSD, VakıfBank Kaynak:TÜİK 8
Nis.6 Eki.6 Nis.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13 Eki.13 Nis.14 Eki.14 Nis.1 Şub.7 Eyl.7 Nis.8 Kas.8 Haz.9 Oca.1 Ağu.1 Mar.11 Eki.11 May.12 Ara.12 Tem.13 Şub.14 Eyl.14 Nis.1 Beyaz Eşya Üretimi Kapasite Kullanım Oranı 2 23 21 19 17 1 13 11 9 7 Beyaz Eşya Üretimi (Adet) 8 8 7 7 6 6 Kapasite Kullanım Oranı (%) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:TCMB PMI Endeksi 6 4 4 3 3 PMI Imalat Endeksi Kaynak:Reuters 9
Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13 Eki.13 Nis.14 Eki.14 Nis.1 31.3.28 29.8.28 3.1.29 3.6.29 3.11.29 3.4.21 3.9.21 28.2.211 31.7.211 31.12.211 31..212 31.1.212 31.3.213 3.8.213 31.1.214 3.6.214 31.11.214 3.4.21 Nis. Eki. Nis.6 Eki.6 Nis.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13 Eki.13 Nis.14 Eki.14 Nis.1 Nis. Eki. Nis.6 Eki.6 Nis.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13 Eki.13 Nis.14 Eki.14 Nis.1 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyon ÜFE 14 12 1 8 6 4 2 TÜFE (y-y, %) Çekirdek-I Endeksi (y-y, %) 7.91 7. 2. 2. 1. 1... -. ÜFE (y-y, %) 4.8 Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi Gıda ve Enerji Enflasyonu (y-y, %) 26 24 22 2 18 16 14 12 1 UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi 23 21 19 17 1 13 11 9 7 2 1 1 - Gıda Enerji TÜFE Kaynak: Bloomberg Enflasyon Beklentileri Reel Efektif Döviz Kuru 8 7. 7 6. 6. 12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 6.8 6.7 13 13 12 12 11 11 1 1 9 9 TÜFE Bazlı (23=1) 12.62 1
Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 Şub.12 Ağu.12 Şub.13 Ağu.13 Şub.14 Ağu.14 Şub.1 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücüne Katılım Oranı 17. 16. 1. 14. 13. 12. 11. 1. 9. 8. 7. Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) İşsizlik Oranı (%) 3 1 49 47 4 43 41 39 37 3 İşgücüne Katılma Oranı (%) İstihdam Oranı (%) Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı (Adet),7,2 4,7 4,2 3,7 3,2 2,7 2,2 1,7 1,2 7 Kaynak: TOBB 11
Mar.3 Mar.4 Mar. Mar.6 Mar.7 Mar.8 Mar.9 Mar.1 Mar.11 Mar.12 Mar.13 Mar.14 Mar.1 Mar. Eyl. Mar.6 Eyl.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eyl.9 Mar.1 Eyl.1 Mar.11 Eyl.11 Mar.12 Eyl.12 Mar.13 Eyl.13 Mar.14 Eyl.14 Mar.1 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat-İhracat Dış Ticaret Dengesi 2 2 1 1 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) -2-4 -6-8 -1-12 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı 6-4 -14-24 -34-44 -4-64 -74-84 3 1-1 -3 - -7-9 -11 6 4 3 2 1-1 -2 Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık-milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar-sağ eksen) Doğrudan Yatırımlar (12 aylık-milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık-milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık-milyon dolar) TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketici Güven Endeksi 1. 9. 8. 7. 6.. Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 13 12 11 1 9 8 7 6 4 12
21 22 23 24 2 26 27 28 29 21 211 212 213 214 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13 Eki.13 Nis.14 Eki.14 Nis.1 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Faiz Dışı Denge 1 Bütçe Dengesi (12 aylık toplam-milyar TL) Faiz Dışı Denge (12 aylık-milyar TL) 7-1 47-2 37-3 27-4 17-7 -6-3 Kaynak:TCMB İç ve Dış Borç Stoku Türkiye nin Net Dış Borç Stoku 4 4 3 3 2 2 İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL-sağ eksen) 22 2 18 16 14 12 1 8 6 Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) 3. 4 4 3 3 2 2 1 1 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 13
Nis.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13 Eki.13 Nis.14 Eki.14 Nis.1 Nis. Eki. Nis.6 Eki.6 Nis.7 Eki.7 Nis.8 Eki.8 Nis.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Nis.11 Eki.11 Nis.12 Eki.12 Nis.13 Eki.13 Nis.14 Eki.14 Nis.1 LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz 2 Borç Alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) 2 Reel Faiz Nominal Faiz 2 1 1 1 1 - Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB, VakıfBank Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y-y,%) Enflasyon (y-y,%) Cari Denge/GSYH* (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD 3 -.1-2.36.2 9.2 Euro Bölgesi 1 2.34. -4.6 Almanya 1.3 6.73*. 13 Fransa.7.1-1.. -16. İtalya -.6 -.1.96*. 18.2 Macaristan 3.4 -.3 4.14* 1.8-2. Portekiz 1.4..6. -21.3 İspanya 2.6 -.6 1.44*. 3.6 Yunanistan 1.3-1.8.92. -4. İngiltere 2.4. -4.47. 4. Japonya -.8 2.3.3.1 41. Çin 7. 1. 1.93*.1 17.1 Rusya -1.9 16.4 1.64* 12. -- Hindistan.3 6.28-1.44 6. -- Brezilya -.2 8.17-3.88 13.2 99. G.Afrika 1.3 4. -.8*.7-3. Türkiye 2.8 7.91-7.9* 7. 6.4 Kaynak: Bloomberg. *: Cari denge verileri IMF den alınmaktadır ve 213 verileridir. 14
Türkiye Makro Ekonomik Görünüm 213 214 En Son Yayımlanan Reel Ekonomi 21 Yılsonu Beklentimiz GSYH (Cari Fiyatlarla. Milyon TL) 1 67 289 1 749 782 446 36 (214 4Ç) -- GSYH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla. y-y%) 4.2 2.9 2.6 (214 4Ç) 3.7 Sanayi Üretim Endeksi (y-y. %)(takvim etk.arnd) 7. 2.6 4.7 (Mart 21) -- Kapasite Kullanım Oranı (%) 76. 74.6 74.1 (Nisan 21) -- İşsizlik Oranı (%) 9.2 9.9 11.2 (Şubat 214) 1.1 Fiyat Gelişmeleri TÜFE (y-y. %) 7.4 8.17 7.91 (Nisan 21) 6.8 ÜFE (y-y. %) 6.97 6.36 4.8 (Nisan 21) -- Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 22,331 21,991 272,764 (8..21) -- M2 91,2 1,18,46 1,19,497 (8..21) -- M3 9,979 1,63,11 1,16,62 (8..21) -- Emisyon 67,76 77,42 86,466 (8..21) -- TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 112,2 16,314 12,63 (8..21) -- Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) 3. 7. 7.2 (1..21) -- TRLIBOR O/N 8. 11.27 11.13 (1..21) -- Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 64,68 4,846 4,961 (Mart 21) 37,8 İthalat 21,661 242,182 18,723 (Mart 21) -- İhracat 11,82 17,627 12,69 (Mart 21) -- Dış Ticaret Açığı 99,88 84,8 6,13 (Mart 21) 6, Borç Stoku Göstergeleri (Milyar TL) Merkezi Yön. İç Borç Stoku 43. 414.6 423.2 (Mart 21) -- Merkezi Yön. Dış Borç Stoku 182.8 197.3 21.4 (Mart 21) -- Kamu Net Borç Stoku 197.6 187.4 187.4 (214) -- Kamu Ekonomisi (Milyon TL) 213 Nisan 214 Nisan Bütçe Gelirleri 3,488 34.69 42,971 (Nisan 21) -- Bütçe Giderleri 29,893 36,789 41,97 (Nisan 21) -- Bütçe Dengesi 9-2.72 1,37 (Nisan 21) -- Faiz Dışı Denge 3,671 1.118 7,461 (Nisan 21) -- 1
Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Cem Eroğlu Müdür cem.eroglu@vakifbank.com.tr 212-398 18 98 Buket Alkan Uzman buket.alkan@vakifbank.com.tr 212-398 19 3 Fatma Özlem Kanbur Uzman fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr 212-398 18 91 Bilge Pekçağlayan Uzman bilge.pekcaglayan@vakifbank.com.tr 212-398 19 2 Sinem Ulusoy Uzman Yardımcısı sinem.ulusoy@vakifbank.com.tr 212-398 19 Elif Engin Uzman Yardımcısı elif.engin@vakifbank.com.tr 212-398 18 92 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir.