6612 RUHSAT NUMARALI SAHA KALKER OCAKLARI VE KIRMA-ELEME TESİSLERİ KAPASİTE ARTIŞI ÇED RAPORU ANKARA İLİ ELMADAĞ İLÇESİ HASANOĞLAN BELDESİ Bahçelievler Mah. 52. Sk. (Eski 6. Sk.) No: 15/4 Çankaya/ANKARA Tel: 0 312 223 36 00 (pbx) Faks: 0 312 223 31 32 web: www.ankatekmuhendislik.com.tr e-posta: info@ankatekmuhendislik.com.tr ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu ANKARA NİSAN 2014
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİ PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZON RUHSAT NUMARASI HAKTAŞ TAŞKIRMA VE MERMER ŞEHİTLİK MAH. BÜYÜKCAMİ CAD. NO:73 HASANOĞLAN ELMADAĞ/ANKARA TEL : 0 312 866 20 16 0 312 866 11 97 FAKS : 0 312 866 18 95 6612 RUHSAT NUMARALI SAHA KALKER OCAKLARI VE KIRMA-ELEME TESİSLERİ KAPASİTE ARTIŞI ÇED RAPORU ANKARA İLİ ELMADAĞ İLÇESİ HASANOĞLAN BELDESİ Yatırım Tutarı 500.000 TL Proje Alanı Koordinatları Aşağıda Tablo Halinde Sunulmuştur. SİCİL:6612 (İR 2277 ER 2115592) (Proje alanı kapsamında ayrıca 22796 ve 26254 ruhsat numaralı sahalar da yer almaktadır) 03.10.2013 Tarih ve 28784 Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan ÇED Yönetmeliği PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ VE SEKTÖRÜ EK 1 Madde 29 Madencilik projeleri a bendi: 25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık işletmeler, ç bendi: Kırma-eleme-yıkama tesisleri (1a ve 2a grup madenler 400.000 ton/yıl ve üzeri) RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI ANKATEK ÇEVRE MAD. MÜH. MÜŞ. TURZ. TAAH. VE TİC. LTD. ŞTİ. Bahçelievler Mah. 52. Sk. (Eski 6. Sk.) No: 15/4 Çankaya/ANKARA TEL : 0 312 223 36 00 (pbx) FAKS : 0 312 223 31 32 RAPORUN HAZIRLANIŞ TARİHİ 21.03.2014 1
Proje Alanı Koordinatları Koordinat Sırası Sağa Yukarı Enlem - Boylam Datum Ed-50 WGS-84 Türü UTM Coğrafi DOM 33 --- ZON 36 --- Ölçek 6 Derecelik --- Nokta Adı Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam P1 516000,000 4429560,000 40,014495 33,187073 P2 516280,000 4429450,000 40,013498 33,190351 P3 516272,524 4428531,799 40,005226 33,190240 P4 516261,168 4428550,241 40,005392 33,190108 P5 516192,242 4428534,759 40,005254 33,189300 P6 516234,655 4428441,464 40,004412 33,189795 P7 516226,427 4428440,453 40,004403 33,189698 P8 516107,437 4428373,007 40,003798 33,188302 P9 516079,973 4428424,476 40,004262 33,187982 P10 516077,442 4428429,220 40,004305 33,187952 P11 516074,364 4428440,241 40,004404 33,187917 P12 516031,612 4428392,230 40,003973 33,187415 P13 516010,822 4428375,690 40,003824 33,187171 P14 515971,502 4428372,370 40,003795 33,186710 P15 515851,142 4428334,369 40,003455 33,185299 P16 515795,472 4428298,509 40,003133 33,184646 P17 515769,632 4428272,629 40,002900 33,184342 P18 515747,752 4428318,049 40,003310 33,184087 P19 515823,932 4428411,729 40,004152 33,184982 P20 515832,117 4428432,870 40,004343 33,185078 P21 515750,211 4428469,037 40,004670 33,184120 P22 515758,808 4428504,436 40,004989 33,184221 P23 515713,439 4428485,274 40,004817 33,183689 P24 515500,000 4428580,000 40,005674 33,181191 P25 515580,870 4428738,972 40,007105 33,182142 P26 515627,137 4428711,314 40,006855 33,182684 P27 515672,577 4428760,578 40,007298 33,183217 P28 515686,738 4428804,843 40,007697 33,183384 P29 515650,698 4428809,912 40,007743 33,182962 P30 515584,684 4428746,469 40,007173 33,182187 P31 515645,858 4428866,723 40,008255 33,182907 P32 515590,842 4428817,808 40,007815 33,182261 P33 515574,897 4428822,851 40,007861 33,182074 P34 515563,309 4428813,878 40,007780 33,181938 P35 515546,607 4428777,279 40,007451 33,181742 P36 515516,034 4428763,878 40,007331 33,181383 P37 515499,426 4428771,338 40,007398 33,181189 P38 515490,826 4428781,329 40,007488 33,181088 P39 515476,548 4428826,392 40,007895 33,180922 P40 515449,080 4428861,478 40,008211 33,180601 P41 515449,015 4428889,120 40,008460 33,180601 P42 515469,474 4428955,163 40,009055 33,180842 P43 515471,276 4428986,820 40,009340 33,180864 P44 515501,755 4428991,539 40,009382 33,181221 P45 515513,548 4429021,076 40,009648 33,181360 P46 515549,704 4429078,148 40,010162 33,181785 P47 515565,051 4429072,831 40,010113 33,181965 P48 515590,478 4429084,653 40,010219 33,182263 P49 515611,681 4429140,903 40,010726 33,182513 P50 515692,213 4429142,791 40,010741 33,183456 P51 515768,655 4429161,620 40,010910 33,184352 P52 515800,209 4429163,919 40,010930 33,184722 P53 515798,920 4429166,843 40,010956 33,184707 P54 515833,464 4429234,384 40,011564 33,185114 P55 515843,286 4429214,408 40,011384 33,185228 P56 515872,165 4429275,990 40,011938 33,185568 P57 515893,043 4429320,819 40,012342 33,185814 P58 515899,617 4429363,729 40,012728 33,185892 Alan: 66,96 ha. 2
İÇİNDEKİLER LİSTESİ Sayfa No İÇİNDEKİLER LİSTESİ... 3 TABLOLAR DİZİNİ... 6 ŞEKİLLER DİZİNİ... 9 EKLER LİSTESİ :... 11 BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI... 13 1.1. Tanımı, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği, Projenin Zamanlama Tablosu... 13 1.1.1. Tanımı... 13 1.1.2. Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği... 17 1.1.3. Projenin Zamanlama Tablosu... 18 BÖLÜM 2: PROJE ALANI VE ETKİ ALANINA AİT MEVCUT DURUMUN BELİRLENMESİ VE ÖZELLİKLERİ... 19 (PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT DURUMU VE PLANLANAN DURUMU İLE İLGİLİ OLARAK ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN BELİRTİLMESİ)... 19 2.1. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu... 19 2.1.1. Proje Yer Seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları)... 20 2.1.2. Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu... 24 2.1.2.1. Ocak Alanı... 26 2.1.2.2. Kırma-Eleme Tesisleri... 27 2.1.2.3. Stok Alanı... 30 2.1.2.4. Bitkisel Toprak Depolama ve Pasa Döküm Alanı... 30 2.1.2.5. Şantiye / İdari Bina... 30 2.1.2.6. Nakliye Güzergâhı... 31 2.1.2.7. Diğer... 31 2.2. Proje Etki Alanının Belirlenmesi ve Etki Alanındaki Mevcut Durum... 31 2.3. Projenin Özellikleri... 32 2.3.1. Proje Kapsamında Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, İş Akım Şeması, Çalışacak Personel Sayısı... 32 2.3.1.1. Proje Kapsamında Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları... 32 2.3.1.2. Proje İş Akım Şeması... 36 2.3.1.3. Çalışacak Personel Sayısı... 40 2.3.2. Üretimde Kullanılacak Makinelerin, Araçların ve Aletlerin Miktar ve Özellikleri... 40 2.3.3. Üretim Sırasında Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddelerin Kullanım Durumları, Taşınmaları ve Depolanmaları... 41 2.3.4. Proje Kapsamındaki Ulaştırma Altyapısı Planı (Ulaştırma Güzergahı, Güzergah Yollarının Mevcut Durumu ve Kapasitesi, Hangi Amaçlar İçin Kullanıldığı, Mevcut Trafik Yoğunluğu, Yerleşim Yerlerine Göre Konumu, Yapılması Düşünülen Tamir, Bakım ve İyileştirme Çalışmaları vb.)... 50 BÖLÜM 3: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI... 53 3.1. Proje ve Etki Alanının Mevcut ve Planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri... 53 3.1.1. Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler)... 53 3.1.2. Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı)... 55 3.1.3. Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar)... 56 3.1.4. İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Faaliyetler... 57 3.1.5. Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları; Yaratılacak İstihdam İmkanları, Nüfus Hareketleri... 59 3.1.6. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri)... 59 3.1.7. Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik / Sosyal Altyapı İhtiyaçları... 59 3.1.8. Projenin Fayda-Maaliyet Analizi... 60 3.1.9. Projeden Etkilenen Yerleşim Yerleri... 63 3.1.10. Projenin Ekonomik Ömrü... 63 3
3.1.11. Zamanlama Tablosu... 63 3.2. Diğer Hususlar... 63 BÖLÜM 4: MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLER VE DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI.. 64 (BÖLGESEL VE ÇALIŞMA ALANI BAZ ALINARAK MEVCUT VE PLANLANAN DURUM VERİLMELİDİR)... 64 4.1. Arazi Kullanım ve Mülkiyet Durumu... 64 4.1.1. Tarım ve Hayvancılık... 64 4.1.1.1. Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü... 64 4.1.1.2. Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları... 66 4.1.1.3. Hayvancılık Türleri, Adetleri ve Beslenme Alanları... 72 4.1.2. Orman Alanları... 74 4.1.2.1. Ağaç Türleri ve Miktarları veya Kapladığı Alan Büyüklükleri... 74 4.1.2.2. Ocak Yerinin İşlediği Mescere Haritası ve Yorumu... 74 4.1.2.3. Sahanın Yangın Görüp Görmediği... 74 4.1.3 Proje Yerinde Elden Çıkarılacak Alanın Değerlendirilmesi... 74 4.1.3.1 Proje Sırasında Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Orman Yangınları ve Alınacak Önlemler... 74 4.1.3.2 Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Arazi Kullanım Kabiliyeti... 74 4.1.3.3 Etkilenecek Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı... 75 4.1.4.4. Proje Alanında Kültür ve Tabiat Varlıkları Durumu... 75 4.1.4.5. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası)... 75 4.2. Toprak Özellikleri... 76 4.2.1. Toprak Yapısı ve Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması... 76 4.2.2. Yamaç Stabilitesi... 80 4.2.3. Erozyon... 80 4.2.4. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemlar Kapsamında Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası)... 81 4.3. Jeolojik Özellikler... 82 4.3.1. Bölge Jeolojisi... 85 4.3.2. Proje Alanı Jeolojisi... 85 4.3.3. Cevherleşme... 87 4.3.4. Depremsellik... 88 4.3.5. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Jeolojik Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası)... 90 4.4. Hidrojeolojik Özellikler... 91 4.4.1. Bölge ve Proje Alanı Hidrojeolojik Özellikler... 91 4.4.2. Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri... 91 4.4.3. Yeraltı ve Termal Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri (Su Seviyeleri, Miktarları, Emniyetli Çekim Değerleri, Kaynakların Debileri, Mevcut ve Planlanan Kullanımı)... 92 4.4.4. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Hidrojeolojik Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası)... 97 4.5. Hidrolojik Özellikler... 98 4.5.1. Bölge ve Proje Alanı Hidrolojik Özellikleri... 98 4.5.2. Projenin Göl, Baraj, Gölet, Akarsu ve Diğer Sulak Alanlara Göre Konumu... 101 4.5.3. Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme, Kullanma, Sulama Suyu, Su Ürünleri İstihsali, Ulaşım, Turizm, Elektrik Üretimi, Diğer Kullanımlar)... 104 4.5.4. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Hidrolojik Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası)... 104 4.6. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler... 105 4.6.1. Bölgesel ve Proje Alanı Meteorolojik ve İklimsel Özellikler... 105 4.6.b. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Sırasında Yerel ve Bölgesel İklimde Oluşabilecek Meteorolojik ve İklimsel Etkiler ile Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası)... 125 4.7. Flora-Fauna... 125 4.7.1. Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Flora-Fauna... 126 4.7.2. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Flora-Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası)... 146 4.8. Koruma Alanları (EK-V deki Duyarlı Yöreler Listesi Kapsamında)... 148 4
4.8.1. Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Koruma Alanları... 148 4.8.2. Proje Kapsamında Yapılacak İş Ve İşlemler Kapsamında Koruma Alanlarına Etkiler Ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme Ve İşletme Sonrası)... 155 4.9. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı bakanlar kurulu kararı ile "sınırlandırılmış alanlar" v.b.)... 155 4.9.1. Proje Alanı ve Proje Etki alanı... 155 4.9.2. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası)... 155 BÖLÜM 5: PROJE KAPSAMINDAKİ FAALİYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ... 156 (İLGİLİ YÖNETMELİKLER KAPSAMINDA VE KÜMÜLATİF OLARAK GEREKLİ DEĞERLENDİRME YAPILACAKTIR)... 156 5.1. Emisyon Hesaplamaları (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası)... 156 5.1.1. İşletme Aşamasında Oluşacak Emisyonlara İlişkin Hesaplamalar... 156 5.1.2. Hava Kalitesi Modelleme Çalışması... 165 5.1.3. Toz Emisyonlarına Karşı Alınacak Önlemler... 168 5.2. Su Kullanımı ve Bertarafı (Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere temin edileceği kaynaklar, su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, kullanımı sonrası oluşacak atık suların miktarı ve bertarafı)... 170 5.2.1. Su Kullanımı... 170 5.2.2. Atık Suların Bertarafı... 171 5.3. Atıklar (Arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere atık türleri, miktarları, bertarafı)... 172 5.3.1. Evsel Nitelikli Katı Atıklar... 172 5.3.2. Ambalaj Atıkları... 172 5.3.3. Atık Yağlar... 173 5.3.4. Bitkisel Atık Yağlar... 175 5.3.5. Tehlikeli Atıklar... 175 5.4. Gürültü Kaynakları ve Seviyeleri... 176 5.4.1. Gürültü Kaynakları ve Seviyeleri... 176 5.4.2. Vibrasyon... 182 5.5. Sağlık Koruma Bandı Mesafesi... 187 5.6. Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışmaları ve Rehabilitasyon Planı... 188 5.7. Risk Analizi... 190 5.7.1. Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Analizi... 192 5.7.2. Proje Kapsamında Yapılacak İş Ve İşlemler Kapsamında Risk Durumlarında Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme Ve İşletme Sonrası)... 194 5.8. Diğer Hususlar... 196 BÖLÜM 6: PROJENİN ALTERNATİFLERİ... 197 (BU BÖLÜMDE TEKNOLOJİ, ALINACAK ÖNLEMLERİN ALTERNATİFLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI YAPILACAK VE TERCİH SIRALAMASI BELİRTİLECEKTİR.)... 197 BÖLÜM 7: İZLEME PROGRAMI... 198 7.1. Projenin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Projenin İşletmesi Ve İşletme Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı Ve Acil Müdahale Planı... 198 7.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri Başlığı 4. Maddesinde Yer Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program... 203 BÖLÜM 8: HALKIN KATILIMI... 204 (PROJEDEN ETKİLENMESİ MUHTEMEL YÖRE HALKININ NASIL VE HANGİ YÖNTEMLERLE BİLGİLENDİRİLDİĞİ, PROJE İLE İLGİLİ HALKIN GÖRÜŞLERİNİN VE KONU İLE İLGİLİ AÇIKLAMALARIN ÇED RAPORUNA YANSITILMASI)... 204 BÖLÜM 9: SONUÇLAR... 205 (YAPILAN TÜM AÇIKLAMALARIN ÖZETİ, PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİNİN SIRALANDIĞI VE PROJENİN GERÇEKLEŞMESİ HALİNDE OLUMSUZ ÇEVRESEL ETKİLERİN ÖNLENMESİNDE NE ÖLÇÜDE BAŞARI SAĞLANABİLECEĞİNİN BELİRTİLDİĞİ GENEL BİR DEĞERLENDİRME)... 205 5
TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo 1. Projenin Zamanlama Tablosu... 18 Tablo 2. Haktaş-6612 Ruhsat No lu Saha ve İşletme İzin Alanı Sınır Koordinatları... 21 Tablo 3. Rödevansçı 2-22796 Ruhsat No lu Saha ve İşletme İzin Alanı Sınır Koordinatları... 21 Tablo 4. Rödevansçı 3-26254 Ruhsat No lu Saha ve İşletme İzin Alanı Sınır Koordinatları... 21 Tablo 5. ÇED Proje Alanı Sınır Koordinatları... 21 Tablo 6. Rödevansçı-1 e Ait Rödevans Alanı Koordinatları... 23 Tablo 7. Rödevansçı-2 ye Ait Rödevans Alanı Koordinatları... 23 Tablo 8. Rödevansçı-3 e Ait Rödevans Alanı Koordinatları... 23 Tablo 9. Rödevansçı-1 e Ait Kırma-Eleme Tesisi Koordinatları... 24 Tablo 10. Rödevansçı-1 e Ait Cevher Stok Alanı Koordinatları... 24 Tablo 11. Rödevansçı-2 ye Ait Kırma-Eleme Tesisi Koordinatları... 24 Tablo 12. Rödevansçı-2 ye Ait Cevher Stok Alanı Koordinatları... 25 Tablo 13. Rödevansçı-3 e Ait Kırma-Eleme Tesisi Koordinatları... 25 Tablo 14. Rödevansçı-3 e Ait Cevher Stok Alanı Koordinatları... 25 Tablo 15. Pasa Döküm Alanı Koordinatları... 25 Tablo 16. Ocak Alanı Koordinatları... 27 Tablo 17. Üretim Miktarları ve Çalışma Süreleri... 33 Tablo 18. Çalışacak Personel Listesi... 40 Tablo 19. Rödevansçı Firmalar Kapsamında Kullanılan Makine Ekipman Listesi... 40 Tablo 20. Proje Kapsamında Kullanılan Makine Ekipman Listesi... 41 Tablo 21. Patlatma Dizayn Parametreleri... 46 Tablo 22. Türkiye, Ankara ve Elmadağ İlçesine Ait Kentsel ve Kırsal Nüfus Verileri... 56 Tablo 23. Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfus Verileri... 56 Tablo 24.Yatırım Analiz Tablosu... 61 Tablo 25. Yıllık İşletme Giderleri Tablosu... 61 Tablo 26. Proforma Gelir Tablosu... 62 Tablo 27. Arazi Kullanım Sınıfları... 65 Tablo 28. Tarım Arazilerinin Dağılımı... 66 Tablo 29. İldeki Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Tablosu (2012 Yılı)... 67 Tablo 30. İldeki Sebze Ürünleri Tablosu (2012 Yılı)... 68 Tablo 31. İldeki Meyve, İçecek ve Baharat Bitkileri Tablosu (2012 Yılı)... 69 Tablo 32. İldeki Süs Bitkileri Tablosu (2012 Yılı)... 70 Tablo 33. Elmadağ İlçesi Tarla Ürünleri Üretim Tablosu (2012 Yılı)... 70 Tablo 34. Elmadağ İlçesi Sebze Ürünleri Üretim Tablosu (2012 Yılı)... 71 Tablo 35. Elmadağ İlçesi Meyve Ürünleri Üretim Tablosu (2012 Yılı)... 71 Tablo 36. Organik Tarım Bilgi Sistemi (OTBİS) Verileri Tablosu... 72 Tablo 37. Ankara İli Geneli Hayvan Varlığı Tablosu (2012)... 73 Tablo 38. Elmadağ İlçesi Hayvan Varlığı Tablosu (2012)... 73 Tablo 39. Ankara İli Topraklarının Verimlilik Kriterlerinin % Olarak Dağılımı... 76 Tablo 40. Ankara İli Büyük Toprak Grupları (ha)... 79 Tablo 41. Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları (AKK) (ha)... 79 Tablo 42. Yeraltı Suyu Havzaları Yeri ve İşletme Rezervleri... 93 Tablo 43. Proje Alanı Çevresinde Bulunan Çeşmelere Ait Bilgiler... 93 6
Tablo 44. Proje Alanı Çevresinde Bulunan Yeraltısuyu Kuyuları... 94 Tablo 45. Nehir Havzaları Hakkında Genel Bilgi... 99 Tablo 46. Ankara İli Doğal Gölleri... 100 Tablo 47. Proje Alanı Yakın Çevresinde Bulunan Çeşmeler... 102 Tablo 48. Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Basınç Dağılımı (hpa)... 106 Tablo 49. Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Sıcaklık Dağılımı ( C)... 107 Tablo 50. Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Yağış Dağılımı... 108 Tablo 51. Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Nispi Nem Dağılımı... 109 Tablo 52. Ankara İli 53 Yıllık Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Aylık Sayılı Günler Dağılımı... 110 Tablo 53. Ankara İli 53 Yıllık Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Aylık Sayılı Günler Dağılımı... 111 Tablo 54. Ankara İli 43 Yıllık Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Buharlaşma Dağılımı 112 Tablo 55. Ankara İli Yönlere Göre Rüzgârın Aylık, Mevsimlik ve Yıllık Esme Sayılarının Dağılımları... 113 Tablo 56. Ankara İli Yönlere Göre Rüzgârların Aylık, Mevsimlik ve Yıllık Esme Hızları Dağılımları (m/sec)... 114 Tablo 57. Ankara İli 53 Yıllık Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Rüzgâr Verileri, Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Günler Tablosu... 120 Tablo 58. Hakim Rüzgar Yönleri Karşılaştırma Tablosu... 122 Tablo 59. Rüzgar Hızlarına Göre Frekans Dağılım Tablosu... 123 Tablo 60. Kararlılık Sınıflarına Göre Frekans Dağılım Tablosu... 123 Tablo 61. Bölgeye Ait Flora Listesi... 133 Tablo 62. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Amphibia (İki Yaşamlı) Türleri... 143 Tablo 63. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Sürüngen Türleri... 143 Tablo 64. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Kuş (Aves) Türleri... 144 Tablo 65. Proje Alanı ve Çevresinde Tespit Edilen Memeli (Mammalia) Türleri... 145 Tablo 66. Ankara İli nde Bulunan Taşınmaz Kültür Varlıkları ve Sit Alanları İstatistikleri... 151 Tablo 67. Elmadağ İlçesi nde Bulunan Sit Alanları... 151 Tablo 68. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak SKHKKY Emisyon Faktörleri... 156 Tablo 69. Kirletici Parametrelerin Yerleşim Birimindeki (Karakuyu Köyü) Konsantrasyonları... 167 Tablo 70. Üretimde Oluşacak Toz Emisyon Debisi ve Alınacak Önlemler... 169 Tablo 71. Proje Alanı İşletme Aşamasında Su Temini ve Kullanımlarına Göre İhtiyaç Duyulan Su Miktarları... 171 Tablo 72. Oluşması Muhtemel Tehlikeli Atıklar, Miktarları ve Kodları... 176 Tablo 73. Endüstriyel Tesisler için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri... 177 Tablo 74. Gürültü Ölçüm Sonuçları... 178 Tablo 75. Proje Alanında Muhtemel Gürültü Kaynakları Ve Ses Gücü Düzeyleri... 178 Tablo 76. İşletme Aşamasında Çalışacak İş Makinelerinin Mesafelere Göre Gündüz ve Akşam Gürültü Düzeyleri... 179 Tablo 77. Yerleşim Yerinde Bulunan Yapılarda Hesaplanan Gürültü Düzeyleri... 179 Tablo 78. Yerleşim Yerinde Bulunan Yapılarda Hesaplanan Toplam Gürültü Düzeyleri ve Değerlerin Sınır Değerler İle Karşılaştırılması... 179 Tablo 79. Proje Alanına Yakın Kireç Üretim Tesisleri Gürültü Düzeyleri... 180 Tablo 80. Kümülatif Gürültü Düzeyi Etkisi... 180 Tablo 81. Toplam Kümülatif Gürültü Düzeyi Etkisi... 180 Tablo 82. Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri (W = 56 kg)... 184 7
Tablo 83. Bina temeli titreşim hızı (Vo) değerlerine bağlı olarak patlatma nedeniyle hasar görebilecek bina türleri (Forssbland,1981)... 184 Tablo 84. Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Yapının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri... 185 Tablo 85. Patlatma yapılan kaya türü ve bina temeli altındaki kayaç türüne bağlı olarak değişim gösteren K katsayısı asgari ve azami değerleri(armac Printing Company) 185 Tablo 86. Maksimum Değerde Mesafeye Göre Titreşim Hızı Değerleri (W = 59,5 kg). 186 Tablo 87. Titreşim Ölçüm Sonuçları... 186 Tablo 88. Titreşim Ölçüm Sonuçları... 187 Tablo 89. Risk Analizinde Kullanılan Değerlendirme Verileri... 191 Tablo 90. Risk Matrisinin Kabul Edilebilirlik Değerleri... 192 Tablo 91. Proje Alanı Olası Tehlikelerin Değerlendirilmesi... 193 Tablo 92. Proje Etki Alanı Olası Tehlikelerin Değerlendirilmesi... 193 8
ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. Ocak Alanını Gösterir Topografik Harita... 26 Şekil 2. Kırma Eleme Tesisi ve Stok Alanını Gösterir Topografik Harita... 28 Şekil 3. Rödevansçı-1 Kırma-Eleme Tesis Alanını Gösterir Fotoğraf... 29 Şekil 4. Rödevansçı-2 Kırma-Eleme Tesis Alanını Gösterir Fotoğraf... 29 Şekil 5. Rödevansçı-3 Kırma-Eleme Tesis Alanını Gösterir Fotoğraf... 30 Şekil 6. Proje Genel İş Akım Şeması... 37 Şekil 7. Kırma Eleme Tesisi İş Akım Şeması... 39 Şekil 8. Patlatma Dizayn Parametreleri... 42 Şekil 9. Örnek patlatma tasarımı ve delik geometrisi şematiksel anlatımı... 49 Şekil 10. 2012 Yılı Trafik Hacmi Haritası... 51 Şekil 11. Ankara İli Tarım Arazilerinin Genel Dağılımı... 65 Şekil 12. Elmadağ İlçesi Tarım Arazilerinin Genel Dağılımı... 66 Şekil 13. Ruhsat Sahası ve Proje Alanı Arazi Kullanımını Gösterir Harita... 77 Şekil 14. Ankara ve Çevresi Genelleştirilmiş Stratigrafik Dikme Kesiti ( Kasapoğlu, 2000 )... 84 Şekil 15. Ankara İli ve Çevresinde Meydana Gelen Depremler (M>4.0, 1900-2010)... 90 Şekil 16. Proje Alanı Çevresi Yeraltısuyu Kuyularını Gösterir Harita... 95 Şekil 17. Ankara İli Jeotermal Alanları Gösterir Harita... 97 Şekil 18. Çeşmelerin Proje Alanına Göre Konumlarını ve Mesafelerini Gösterir Topoğrafik Harita... 102 Şekil 19. Proje Alanı Çevresi Su Yüzeylerini Gösterir Harita... 103 Şekil 20. Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Aylık Basınç (hpa) Değerleri Grafiği.... 106 Şekil 21. Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Aylık Sıcaklık ( C) Dağılımı... 107 Şekil 22. Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Ortalama Toplam Yağış ve Maksimum Yağış Dağılımı Grafiği... 108 Şekil 23. Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Bağıl Nemin Aylara Göre Değişimi... 109 Şekil 24. Ankara İli 53 Yıllık Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Sayılı Günler Grafiği. 110 Şekil 25. Ankara İli 53 Yıllık Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği.... 111 Şekil 26. Ankara İli 53 Yıllık Uzun Yıllar Rasat Verilerine Göre Aylık Buharlaşma Dağılımı... 112 Şekil 27. Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı... 115 Şekil 28. Esme Hızlarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı... 115 Şekil 29. Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgâr Diyagramları... 116 Şekil 30. Rüzgâr Esme Sayılarına ve Esme Hızlarına Göre İlkbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı... 118 Şekil 31. Rüzgâr Esme Sayılarına ve Esme Hızlarına Göre Yaz Mevsimi Rüzgar Diyagramı... 118 Şekil 32. Rüzgâr Esme Sayılarına ve Esme Hızlarına Göre Sonbahar Mevsimi Rüzgar Diyagramı... 119 Şekil 33. Rüzgâr Esme Sayılarına ve Esme Hızlarına Göre Kış Mevsimi Rüzgar Diyagramı... 119 Şekil 34. Ankara İli ne Ait Aylara Göre Ortalama Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayısı Grafiği... 120 Şekil 35. Ortalama ve Maksimum Rüzgâr Hızı Dağılımı Grafiği... 121 Şekil 36. Uzun Yıllar ve 2005 Yılı Esme Sayıları Dağılımı... 122 Şekil 37. 2005 Yılı Rüzgar Hızlarına Göre Rüzgar Gülü... 124 Şekil 38. 2005 Yılı Kararlılık Sınıflarına Göre Rüzgar Gülü... 124 9
Şekil 39. 2005 Yılı Kararlılık Sınıflarının Yıllık Dağılımı... 125 Şekil 40. Türkiye nin Flora Bölgeleri ve Grid Kareleme Sistemi (Davis - 1971)... 126 Şekil 41. Çalışma Alanı Çevresinde Bulunan Bitki Türlerine Ait Fotoğraflar... 131 Şekil 42. Bölgede Bulunan Bitkilerin Flora Bölgeleri Dağılımı... 139 Şekil 43. 2013-2014 Yılı Ankara İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası (http://mak.ormansu.gov.tr/)... 149 Şekil 44. Patlatma Sonucu Oluşan Titreşim ve Hava Şoku... 182 Şekil 45. Mesafeye Göre Bina Temelindeki Titreşim Hızı Değerleri... 184 Şekil 46. Risk SKOR Derecelendirme Matrisi... 192 Şekil 47. Acil Müdahale Planı... 201 Şekil 48. Halkın Katılımı Toplantısı Gazete İlanı... 204 10
EKLER LİSTESİ : EK 1 EK 2 EK 3 EK 4 EK 5 EK 6 EK 7 EK 8 EK 9 EK 10 EK 11 EK 12 EK 13 EK 14 EK 15 EK 16 EK 17 EK 18 EK 19 EK 20 EK 21 EK 22 EK 23 EK 24 Haktaş - 6612 Numaralı Sahaya Ait İşletme Ruhsatı ve İşletme İzni 6612 Numaralı Sahaya Ait ÇED Muafiyet Yazısı Haktaş Rödevansçı-1 Arasındaki Rödevans Sözleşmesi Haktaş Rödevansçı-2 Arasındaki Rödevans Sözleşmesi Haktaş Rödevansçı-3 Arasındaki Rödevans Sözleşmesi Rödevansçı- 2-22796 Numaralı Sahaya Ait İşletme Ruhsatı ve İşletme İzni Rödevansçı- 3-26254 Numaralı Sahaya Ait İşletme Ruhsatı ve İşletme İzni Proje Alanını Gösterir Genel Kroki Rödevansçı-1 e Ait A. 568 ve 569 Numaralı Parsellere Ait Tapular B. ÇED Muafiyet Yazısı C. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı D. Kapasite Raporu E. Çevre İzin Belgesi Rödevansçı-2 ye Ait A. ÇED Muafiyet Yazıları B. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı C. Kapasite Raporu D. Çevre İzin Belgesi Rödevansçı-3 e Ait A. ÇED Muafiyet Yazıları B. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı C. Kapasite Raporu D. Çevre İzin Belgesi Yer Bulduru Haritası Topografik Harita Vaziyet Planı Proje Alanı Mülkiyet Durumu Haritası 2023 Başkent Nazım İmar Planı Hava Kalitesi Modelleme Raporu Arka Plan Gürültüsü Akustik ve Titreşim Raporu Ocak Alanlarına Ait İmalat Haritası Proje Alanına Ait Üretim Termin Planı ve Kesiti Proje Alanına Ait Son Durum İmalat Planı ve Kesiti Kırma Eleme Tesisi Yerleşim Planı Proje Alanı ve Civarını Gösterir Ulaşım Ağı Haritası Doğaya Yeniden Kazandırma Planı 11
EK 25.A 1/10.000 Ölçekli 6612 Nolu Ruhsat Sahası ve Proje Alanını Gösterir Jeoloji Haritası EK 25.B Jeoloji Haritası Kesitleri EK 26 Ankara İli Deprem Haritası EK 27 Hidrojeolojik Etüt Raporu EK 28 Hasanoğlan Beldesi Muhtarlığı ndan Alınan Su Kullanımı İzin Belgesi EK 29 Ankara Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Meteorolojik Verileri (1960-2013) EK 30 Ankara Meteoroloji İstasyonu (1940-2010) Standart Zamanlarda Gözlenen En Büyük Yağış Değerleri ve Tekerrür Eğrileri Grafiği EK 31 Ankara Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Fevk Hadiseleri Tablosu EK 32 EK 33 EK 34 EK 35 Fosseptik Planı Ulusal Atık Taşıma Formları Proje Alanını Gösterir Fotoğraflar Proje Alanını Gösterir Uydu Görüntüleri 12
BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Tanımı, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği, Projenin Zamanlama Tablosu 1.1.1. Tanımı Proje konusu faaliyet Ankara İli, Elmadağ İlçesi, Hasanoğlan Beldesi civarında 1/25.000 ölçekli h30d3 paftasında yer alan 66,96 ha. lık alan içinde, iki poligondan oluşan Haktaş Taşkırma ve Mermer San. ve Tic. Ltd. Şti. ne ait 6612 ruhsat numaralı 59,42 ha.lık sahada ve mücavirinde, rödevansçı firmalar Başkent Taş Kırma Kireç İnşaat Ltd. Şti. tarafından yapılmakta olan kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi, Erdem Kireç ve Kırmataş İnş. Nak. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılmakta olan kalker ocağı ve kırmaeleme tesisi ve Salih Terzi Karadeniz Kireç ve Kırmataş Sanayii tarafından yapılmakta olan kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi işletmeciliği kapasite artışıdır. Rapor içerisinde bundan sonraki kısımlarda Haktaş Taşkırma ve Mermer San. ve Tic. Ltd. Şti. için Ruhsat Sahibi veya Haktaş, Başkent Taş Kırma Kireç İnşaat Ltd. Şti. için Rödevansçı-1, Erdem Kireç ve Kırmataş İnş. Nak. San. Tic. Ltd. Şti. için Rödevansçı-2 ve Salih Terzi Karadeniz Kireç ve Kırmataş Sanayii için ise Rödevansçı-3 ifadeleri kullanılmıştır. 6612 ruhsat numaralı 59,42 hektar büyüklüğündeki işletme ruhsatının 14.05.2007 tarihinde temdit (uzatma) işlemleri yapılmış ve işletme ruhsatı ile 59,42 ha. büyüklüğündeki işletme izni aynı tarihte Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGEM) tarafından yeniden düzenlenmiştir. 6612 numaralı sahaya ait işletme ruhsatı ve işletme izni ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-1). Söz konusu ruhsatın ilk alınış tarihi 14.05.1987 olup, Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı nın ekler bölümünde sunulan 21.02.2006 tarih ve 1237 sayılı yazısında, ruhsatın 07.02.1993 tarihinden önce alınmış olması sebebiyle 16.12.2003 tarih ve 25318 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği nin Geçici 3. maddesi kapsamında değerlendirildiği belirtilmektedir (Bkz. Ek- 2). 6612 nolu ruhsat sahasındaki üretim faaliyetleri üç ayrı rödevansçı firma tarafından yürütülmektedir. Bu firmalardan Rödevansçı-1 sahada rödevans koordinatları dahilinde kalker ocağı faaliyetlerini sürdürmekte ve sahanın batı mücavirinde kendi tapulu alanı üzerinde yer alan kırma-eleme tesisinde ise ürettiği malzemeyi boyutlandırarak piyasaya satışa sunmaktadır. Ruhsat sahibi firma ile Rödevansçı-1 arasında yapılan rödevans sözleşmesi ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-3). Rödevansçı-2 sahada rödevans koordinatları dahilinde ve kendisine ait 22796 ruhsat numaralı sahada kalker ocağı faaliyetlerini sürdürmekte, sahanın içerisinde yer alan kırma-eleme tesisinde ürettiği malzemeyi boyutlandırarak piyasaya satışa sunmaktadır. Bu firmanın saha içerisinde ayrıca bir kireç üretim tesisi bulunmakta olup, faaliyetlerini durdurduğu ve devam etmeyeceği için kireç üretim tesisi proje kapsamından çıkarılmıştır. Ruhsat sahibi firma ile Rödevansçı-2 arasında yapılan rödevans sözleşmesi ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-4). Rödevansçı-3 sahada rödevans koordinatları dahilinde ve kendisine ait 26254 ruhsat numaralı sahada kalker ocağı faaliyetlerini sürdürmekte ve sahanın içerisinde yer 13
alan kırma-eleme tesisinde ürettiği malzemeyi boyutlandırarak piyasaya satışa sunmaktadır. Ruhsat sahibi firma ile Rödevansçı-3 arasında yapılan rödevans sözleşmesi ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-5). 6612 ruhsat numaralı sahanın poligonları arasında Rödevansçı-2 ye ait 2,40 ha. büyüklüğündeki 22796 ruhsat numaralı II-A grubu saha ve Rödevansçı-3 e ait 1,40 ha. büyüklüğündeki 26254 ruhsat numaralı II-A grubu saha yer almaktadır. Bu sahalar firmaların kendi rödevans alanları içerisinde kalmakta ve üretim çalışmaları bu sahalarda da devam etmekte olup, sahalara ait işletme ruhsatları ve işletme izinleri sırasıyla ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-6, Ek-7). 6612 ruhsat numaralı sahayı, üç rödevansçı firmanın rödevans alanlarını ve tesislerinin yerlerini ve Rödevansçı-2 ye ait 22796 numaralı ruhsat ile Rödevansçı-3 e ait 26254 numaralı ruhsat sahalarını gösterir genel kroki ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-8). Rödevansçı-1 Faaliyetleri Haktaş ile Rödevansçı-1 arasında yapılan rödevans sözleşmesi gereği, Rödevansçı-1 20,03 ha. büyüklüğünde bir alanda kalker üretim faaliyetlerini sürdürmektedir. Ürettiği malzemeyi, 6612 ruhsat numaralı sahanın batı mücavirinde kendi tapulu alanı üzerinde yer alan kırma-eleme tesisinde boyutlandırarak piyasaya satışa sunmaktadır. Rödevansçı-1 e ait tesisin bulunduğu alana ait tapular, ÇED muafiyet yazısı, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı, Kapasite Raporu ve Çevre İzin Belgesi ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-9). Rödevansçı-1 e ait kırma-eleme tesisi, stok alanı ve diğer yardımcı üniteler Rödevansçı-1 e ait 568 ve 569 numaralı parseller üzerinde yer almaktadır (Bkz. Ek-9.A). Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı nın 06.01.2006 tarih ve 185 sayılı yazısında, söz konusu tesisin kuruluş tarihinin 23.06.1997 tarih ve 23028 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği tarihinden önce olduğu tespit edilmiş olduğundan tesisin ÇED Yönetmeliği kapsamı dışında değerlendirildiği belirtilmektedir (Bkz. Ek-9.B). Tesise ve taşocağı alanına ait Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ndan alınmış 30.05.2006 tarihli İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı bulunmaktadır (Bkz. Ek-9.C). Ankara Sanayi Odası nın vermiş olduğu 25.09.2013 tarihli Kapasite Raporu nda tesisin kapasitesi 243.750 ton/yıl agrega-mıcır, 131.250 ton/yıl taş tozu olarak belirtilmektedir. Tesiste kireç üretimi yapılmamaktadır (Bkz. Ek-9.D). Faaliyetle ilgili Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden 17.01.2013 tarihli hava emisyon konulu Çevre İzin Belgesi alınmıştır (Bkz. Ek-9.E). 14
Rödevansçı-2 Faaliyetleri Haktaş ile Rödevansçı-2 arasında yapılan rödevans sözleşmesi gereği, Rödevansçı-2 16,78 ha. büyüklüğünde bir alanda kalker üretim faaliyetlerini sürdürmektedir. Rödevans alanından ve kendisine ait 22796 ruhsat numaralı sahadan ürettiği malzemeyi, 6612 ruhsat numaralı sahanın içerisinde yer alan kırma-eleme tesisinde boyutlandırarak piyasaya satışa sunmaktadır. Rödevansçı-2 ye ait ÇED muafiyet yazıları, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı, Kapasite Raporu ve Çevre İzin Belgesi ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-10). Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı nın 20.10.2005 tarih ve 748 sayılı yazısında, kalker ocağı faaliyetinin ÇED Yönetmeliği Geçici 3. maddesi gereği yönetmelik kapsamı dışında kaldığı, 12.05.2006 tarih ve 3401 sayılı yazısında ise tesis faaliyetlerinin 16.12.2003 tarih ve 25318 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği Geçici 6. maddesi kapsamında değerlendirildiği, faaliyetle ilgili Çevresel Durum Değerlendirme Raporu nun Bakanlığa sunulduğu ve raporun nihai edilerek faaliyetin yapılmasıyla ilgili bir sakınca bulunmadığı belirtilmektedir (Bkz. Ek-10.A). Tesise ve taşocağı alanına ait Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ndan alınmış 30.05.2006 tarihli İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı bulunmaktadır (Bkz. Ek-10.B). Ankara Sanayi Odası nın vermiş olduğu 17.04.2013 tarihli Kapasite Raporu nda tesisin kapasitesi 438.750 ton/yıl agrega-mıcır, 236.250 ton/yıl taş tozu, 2.975 ton/yıl sönmemiş kelle kireç ve 20.187 ton/yıl sönmüş toz kireç olarak belirtilmektedir (Bkz. Ek- 10.C). Faaliyetle ilgili Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden 30.04.2013 tarihli hava emisyon konulu Çevre İzin Belgesi alınmıştır (Bkz. Ek-10.D). Rödevansçı-3 Faaliyetleri Haktaş ile Rödevansçı-3 arasında yapılan rödevans sözleşmesi gereği, Rödevansçı-3 15,82 ha. büyüklüğünde bir alanda kalker üretim faaliyetlerini sürdürmektedir. Rödevans alanından ve kendisine ait 26254 ruhsat numaralı sahadan ürettiği malzemeyi, 6612 ruhsat numaralı sahanın içerisinde yer alan kırma-eleme tesisinde boyutlandırarak piyasaya satışa sunmaktadır. Rödevansçı-3 e ait ÇED muafiyet yazıları, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı, Kapasite Raporu ve Çevre İzin Belgesi ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-11). Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı nın 23.10.2007 tarih ve 11377 sayılı yazısında, 26254 ruhsat numaralı sahada yapılan kalker ocağı faaliyetinin, ruhsatın 07.02.1993 tarihinden önce alınmış olması sebebiyle 16.12.2003 tarih ve 25318 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği Geçici 3. maddesi kapsamında değerlendirildiği, 12.05.2006 tarih ve 3402 sayılı yazısında ise tesis faaliyetlerinin 16.12.2003 tarih ve 25318 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği Geçici 6. maddesi kapsamında değerlendirildiği, faaliyetle ilgili Çevresel Durum Değerlendirme Raporu nun Bakanlığa sunulduğu ve raporun nihai edilerek faaliyetin yapılmasıyla ilgili bir sakınca bulunmadığı belirtilmektedir (Bkz. Ek-11.A). 15
Tesise ve taşocağı alanına ait Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ndan alınmış 30.05.2006 tarihli İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı bulunmaktadır (Bkz. Ek-11.B). Ankara Sanayi Odası nın vermiş olduğu 16.12.2013 tarihli Kapasite Raporu nda tesisin kapasitesi 234.000 ton/yıl agrega-mıcır ve 126.000 ton/yıl taş tozu olarak belirtilmektedir (Bkz. Ek-11.C). Faaliyetle ilgili Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden 17.01.2013 tarihli hava emisyon konulu Çevre İzin Belgesi alınmıştır (Bkz. Ek-11.D). Proje alanı Ankara İli, Elmadağ İlçesi, Hasanoğlan Beldesi civarında, Hasanoğlan Belde merkezinin yaklaşık olarak 1,5 km. kuzeydoğusunda yer almaktadır. Alana Ankara- Kırıkkale karayolundan Hasanoğlan istikametine ayrılan mevcut yollar vasıtasıyla ulaşmak mümkündür. Sahanın Hasanoğlan Beldesi merkezine uzaklığı yaklaşık olarak 1,6 km.dir. Söz konusu yollar asfalt nitelikte olup, yılın her mevsiminde kullanıma açıktır. Sahaya ulaşım güzergâhını gösterir Yer Bulduru Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek- 12). Proje alanına en yakın yerleşim birimi Hasanoğlan Beldesi ne bağlı olup, alanın yaklaşık 210 m. güneybatısında yer almaktadır. Proje alanında üretilen malzemelerin nakliyesi sırasında kullanılacak nakliye yolu güzergâhı, yukarıda belirtilen ulaşım yolundan farklı olup, yerleşim birimlerinin içerisinden geçmemektedir. Hasanoğlan Beldesi nin kuzeybatısından geçen nakliye yolu asfalt nitelikte olup, Kırıkkale-Ankara karayoluna bağlanmaktadır. Projeye konu ruhsatlar, rödevans alanları ve söz konusu nakliye yolu güzergâhı ekler bölümünde sunulan Topografik Harita da gösterilmiştir (Bkz. Ek-13). Kapasite artışı ile birlikte 66,96 hektarlık proje alanında her bir rödevansçının kalker ocağı ve kırma-eleme tesisinde 1.750.000 ton/yıl olmak üzere sahada toplam 5.250.000 ton/yıl kalker cevheri üretimi gerçekleştirilecektir. 66,96 hektarlık proje alanının 46,78 hektarlık kısmı ocak alanları, 1,47 hektarlık kısmı kırma-eleme tesisleri, 6,12 hektarlık kısmı stok alanları ve 2,69 hektarlık kısmı ise pasa döküm alanı olarak kullanılacaktır. Projeye konu ruhsatlar, rödevans alanları ve nakliye güzergâhının yanı sıra proje alanında bulunan tesislerin, stok ve pasa döküm alanlarının, şantiye binalarının, trafoların, kantarların ve fosseptiklerin yerini gösterir Vaziyet Planı ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-14). Proje alanı büyük ölçüde hazine arazileri kapsamında yer almakta olup, tapulu parsellerin bulunduğu alanlar da yer almaktadır. Sahanın mülkiyet durumunu gösterir Proje Alanı Mülkiyet Durumu Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-15). Sahada hâlihazırda geçmiş yıllardan bugüne oluşmuş büyük bir ocak alanı bulunmakta olup, cevher yüzeyde gözlenmektedir. Bu alanlarda sıyrılabilir nitelikte üst örtü tabakası bulunmamaktadır. Dolayısıyla üretim faaliyetleri öncesinde üst örtü dekapajı yapılması söz konusu değildir. Ancak, üretim sırasında pasa malzeme ortaya çıkması durumunda söz konusu malzeme üretim çalışmaları tamamlanan alanlardaki düzenlemelerde kullanılacak veya pasa döküm alanı içerisinde uygun bir alanda depolanacaktır. Depolanan malzeme daha sonra ocak rehabilitasyonunda kullanılacaktır. Proje sahasından kalker üretimi açık işletme yöntemi ile patlayıcı madde kullanılarak yapılmaktadır. Üretilen kalker cevheri, kamyonlar vasıtası ile sahada bulunan 16
tesislere nakledilmekte ve burada boyutlandırılmaktadır. Kırma-eleme tesislerinde istenilen ebatlara getirilen malzeme tesis alanlarının yanındaki stok alanlarında stoklanarak piyasaya satışa sunulmaktadır. Proje alanında rödevans alanlarının tamamında kalker cevherleşmesi mevcut olup, cevher gri ve bej renklidir. Sahadaki cevherin yoğunluğu ortalama 2,5 ton/m 3 olarak kabul edilmiştir. Proje alanında her bir rödevansçının kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi üretim kapasitesinin 1.750.000 ton/yıl a, böylece sahadaki toplam üretim kapasitesinin 5.250.000 ton/yıl a çıkarılması planlanmaktadır. Tesislerin mevcut makine ve ekipmanları söz konusu üretimi gerçekleştirmek için yeterlidir. Ancak yenileme maksatlı makine ekipman değişiklikleri olabilecektir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 08.07.2009 tarihinde yayınlanan 5102-40174 sayılı genelge gereği proje kapsamındaki tesislerin emisyon kaynağı olan her bir ünitesi (bunker, kırıcılar, elekler, konveyör bantlar) kapalı ortam içerisine alınmış olup, kapalı ortam içerisine alınan ünitelere toz indirgeme sistemi (pulvarize sulama sistemi) kurulu durumdadır. Proje alanında yılda 12 ay (312 gün), ayda 26 gün, günde iki vardiya, 16 saat olarak 07.00-23.00 saatleri arasında üretim faaliyetlerinde bulunulacaktır. Sahada üretim ve tesis işletme faaliyetleri rödevansçı firmalar tarafından yapılacaktır. Ancak ilerleyen faaliyet dönemlerinde gerekli görülmesi durumunda sahadaki faaliyetler sözleşme yapılarak taşeron firmalara devredilebilecektir. Ocak üretim faaliyetleri ve tesislerin işletilmesi sırasında sahada toplam 73 personel görev almaktadır. 1.1.2. Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği Proje sahasından kalker üretimi açık işletme yöntemi ile iş makineleri ve patlayıcı madde kullanılarak yapılmaktadır. Üretilen kalker cevheri, kamyonlar vasıtası ile sahada bulunan kırma-eleme tesislerine nakledilmektedir. Kırma-eleme tesislerinde istenilen ebatlara getirilen malzeme tesis alanlarının yanında bulunan stok alanlarında stoklanacaktır. Stoklanan boyutlandırılmış malzeme talebe göre piyasaya satışa sunulmaktadır. Proje alanında yapılacak çalışmalar doğrultusunda üretilecek kalker cevherinin inşaat ve alt yapı sektöründe değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Böylelikle ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır. Yukarıda tanımlanan işin, çevre üzerine etkilerini araştırmak ve olumsuz etkileri minimize etmenin teknik koşullarını sağlamak projenin başlıca amaçlarıdır. 17
1.1.3. Projenin Zamanlama Tablosu Proje kapsamındaki zamanlama tablosu aşağıda sunulmuştur. Tablo 1. Projenin Zamanlama Tablosu AÇIKLAMA ÇED Başvuru Dosyasının Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na Sunulması Yerel ve Ulusal Gazete İlanlarının Verilmesi Halkın Katılım Toplantısı ve Kapsam Belirleme Toplantısının Yapılması ÇED Özel Formatının Alınması YIL 2013 2013 2013 2013 Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ÇED Raporunun Hazırlanması ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na Sunulması 2013 2014 İDK Toplantısının Yapılması Nihai ÇED İşlemleri ve Karar Süreci 2014 2014 18
BÖLÜM 2: PROJE ALANI VE ETKİ ALANINA AİT MEVCUT DURUMUN BELİRLENMESİ VE ÖZELLİKLERİ (PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT DURUMU VE PLANLANAN DURUMU İLE İLGİLİ OLARAK ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN BELİRTİLMESİ) 2.1. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu Proje konusu faaliyet Ankara İli, Elmadağ İlçesi, Hasanoğlan Beldesi civarında 1/25.000 ölçekli h30d3 paftasında yer alan 66,96 ha. lık alan içinde, iki poligondan oluşan Haktaş Taşkırma ve Mermer San. ve Tic. Ltd. Şti. ne ait 6612 ruhsat numaralı 59,42 ha.lık sahada ve mücavirinde, üç rödevansçı firma tarafından işletilmekte olan kalker ocakları ve kırma-eleme tesislerinde yapılacak kapasite artışıdır. Projeye konu 6612 ruhsat numaralı sahada işletilen kalker ocağında her bir rödevansçının ocak alanı ve kırma eleme tesisindeki üretim kapasitesinin 1.750.000 ton/yıl a (875.000 m 3 ), dolayısıyla sahadaki toplam üretim kapasitesinin 5.250.000 ton/yıl a (2.100.000 m 3 ) çıkarılması planlanmaktadır. Kapasite artışı ile birlikte 66,96 hektarlık proje alanında her bir rödevansçının kalker ocağı ve kırma-eleme tesisinde 1.750.000 ton/yıl olmak üzere sahada toplam 5.250.000 ton/yıl kalker cevheri üretimi gerçekleştirilecektir. 66,96 hektarlık proje alanının 46,78 hektarlık kısmı ocak alanları, 1,47 hektarlık kısmı kırma-eleme tesisleri, 6,12 hektarlık kısmı stok alanları ve 2,69 hektarlık kısmı ise pasa döküm alanı olarak kullanılacaktır. Projeye konu ruhsatlar, rödevans alanları ve nakliye güzergâhının yanı sıra proje alanında bulunan tesislerin, stok alanlarının, şantiye binalarının, trafoların, kantarların ve fosseptiklerin yerini gösterir Vaziyet Planı ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-14). Ayrıca 6612 ruhsat numaralı sahayı, üç rödevansçı firmanın rödevans alanlarını ve tesislerinin yerlerini ve Erdem Kireç e ait 22796 numaralı ruhsat ile Salih Terzi ye ait 26254 numaralı ruhsat sahalarını gösterir 1/5.000 ölçekli genel kroki ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-8). Proje alanı sınırları 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita üzerine işlenmiş ve ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-13). Ayrıca proje alanını gösterir Yerbulduru Haritası da ekler bölümünde verilmiştir (Bkz. Ek-12). Proje alanı Ankara İli, Elmadağ İlçesi, Hasanoğlan Beldesi civarında, Hasanoğlan Belde merkezinin yaklaşık olarak 1,5 km. kuzeydoğusunda yer almaktadır. Alana Ankara- Kırıkkale karayolundan Hasanoğlan istikametine ayrılan mevcut yollar vasıtasıyla ulaşmak mümkündür. Sahanın Hasanoğlan Beldesi merkezine uzaklığı yaklaşık olarak 1,6 km.dir. Söz konusu yollar asfalt nitelikte olup, yılın her mevsiminde kullanıma açıktır. Sahaya ulaşım güzergâhını gösterir Yer Bulduru Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek- 12). Proje alanına en yakın yerleşim birimi Hasanoğlan Beldesi ne bağlı olup, alanın yaklaşık 210 m. güneybatısında yer almaktadır. Proje alanında üretilen malzemelerin nakliyesi sırasında kullanılacak nakliye yolu güzergâhı, yukarıda belirtilen ulaşım yolundan farklı olup, yerleşim birimlerinin içerisinden geçmemektedir. Hasanoğlan Beldesi nin kuzeybatısından geçen nakliye yolu asfalt nitelikte olup, Kırıkkale-Ankara karayoluna bağlanmaktadır. Projeye konu ruhsatlar, 19
rödevans alanları ve söz konusu nakliye yolu güzergâhı ekler bölümünde sunulan Topografik Harita da gösterilmiştir (Bkz. Ek-13). 2.1.1. Proje Yer Seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları) Proje alanı büyük ölçüde hazine arazileri kapsamında yer almakta olup, tapulu parsellerin bulunduğu alanlar da yer almaktadır. Sahanın mülkiyet durumunu gösterir Proje Alanı Mülkiyet Durumu Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-15). Ankara İli için onanmış çevre düzeni planı bulunmamaktadır. Dolayısıyla saha, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi nin 16.02.2007 tarih ve 525 sayılı karar ile onaylanan 1/25.000 Ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planı na işlenmiş olup ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-16). Nazım imar planına göre proje alanı ağaçlandırılacak alanlar, marjinal ve dikili tarım alanları ve açık ve yeşil alanlar kapsamında kalmaktadır. Ruhsat alanının bulunduğu bölgeye dair Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı nca onaylanmış 1/5.000 ölçekli ve 1/1.000 ölçekli imar planları bulunmamaktadır. Ankara İli, Elmadağ İlçesi, Hasanoğlan Beldesi civarında yer alan 66,96 hektarlık proje alanı Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi işletmeciliği için kullanılmaktadır. 66,96 hektarlık proje alanı içinde iki poligondan oluşan 6612 ruhsat numaralı 59,42 hektarlık saha ve sahanın poligonları arasında Rödevasçı-2 ye ait 2,40 hektar büyüklüğündeki 22796 ruhsat nolu saha ile Rödevansçı-3 e ait 1,40 hektar büyüklüğündeki saha 1/25.000 ölçekli H30-d3 paftasında yer almaktadır. Söz konusu ruhsat sahalarının ve proje alanının koordinatları sırasıyla aşağıdaki tablolarda verilmiştir. 20
Tablo 2. Haktaş-6612 Ruhsat No lu Saha ve İşletme İzin Alanı Sınır Koordinatları Poligon No Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam 1 A1 515500 4428580 40,005674 33,181191 1 A2 515760 4428774 40,007417 33,184242 1 A3 515872 4428775 40,007424 33,185554 1 A4 515950 4428722 40,006945 33,186466 1 A5 515905 4428522 40,005144 33,185934 1 A6 516025 4428521 40,005133 33,187340 1 A7 516270 4428240 40,002597 33,190204 2 B1 516000 4429560 40,014495 33,187073 2 B2 516280 4429450 40,013498 33,190351 2 B3 516270 4428240 40,002597 33,190204 2 B4 516025 4428521 40,005133 33,187340 2 B5 516070 4428721 40,006934 33,187872 2 B6 515950 4428722 40,006945 33,186466 2 B7 515872 4428775 40,007424 33,185554 2 B8 515870 4428902 40,008569 33,185534 2 B9 515760 4428900 40,008553 33,184245 2 B10 515760 4428774 40,007417 33,184242 2 B11 515500 4428580 40,005674 33,181191 Alan : 59,42 ha. Tablo 3. Rödevansçı 2-22796 Ruhsat No lu Saha ve İşletme İzin Alanı Sınır Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam E1 515950 4428722 40,006945 33,186466 E2 516070 4428721 40,006934 33,187872 E3 516025 4428521 40,005133 33,187340 E4 515905 4428522 40,005144 33,185934 Alan : 2,40 ha. Tablo 4. Rödevansçı 3-26254 Ruhsat No lu Saha ve İşletme İzin Alanı Sınır Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam S1 515760 4428900 40,008553 33,184245 S2 515870 4428902 40,008569 33,185534 S3 515872 4428775 40,007424 33,185554 S4 515760 4428774 40,007417 33,184242 Alan : 1,40 ha. Tablo 5. ÇED Proje Alanı Sınır Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam P1 516000,000 4429560,000 40,014495 33,187073 P2 516280,000 4429450,000 40,013498 33,190351 P3 516272,524 4428531,799 40,005226 33,190240 P4 516261,168 4428550,241 40,005392 33,190108 P5 516192,242 4428534,759 40,005254 33,189300 P6 516234,655 4428441,464 40,004412 33,189795 P7 516226,427 4428440,453 40,004403 33,189698 P8 516107,437 4428373,007 40,003798 33,188302 P9 516079,973 4428424,476 40,004262 33,187982 21
Tablo 5. ÇED Proje Alanı Sınır Koordinatları Devam Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam P10 516077,442 4428429,220 40,004305 33,187952 P11 516074,364 4428440,241 40,004404 33,187917 P12 516031,612 4428392,230 40,003973 33,187415 P13 516010,822 4428375,690 40,003824 33,187171 P14 515971,502 4428372,370 40,003795 33,186710 P15 515851,142 4428334,369 40,003455 33,185299 P16 515795,472 4428298,509 40,003133 33,184646 P17 515769,632 4428272,629 40,002900 33,184342 P18 515747,752 4428318,049 40,003310 33,184087 P19 515823,932 4428411,729 40,004152 33,184982 P20 515832,117 4428432,870 40,004343 33,185078 P21 515750,211 4428469,037 40,004670 33,184120 P22 515758,808 4428504,436 40,004989 33,184221 P23 515713,439 4428485,274 40,004817 33,183689 P24 515500,000 4428580,000 40,005674 33,181191 P25 515580,870 4428738,972 40,007105 33,182142 P26 515627,137 4428711,314 40,006855 33,182684 P27 515672,577 4428760,578 40,007298 33,183217 P28 515686,738 4428804,843 40,007697 33,183384 P29 515650,698 4428809,912 40,007743 33,182962 P30 515584,684 4428746,469 40,007173 33,182187 P31 515645,858 4428866,723 40,008255 33,182907 P32 515590,842 4428817,808 40,007815 33,182261 P33 515574,897 4428822,851 40,007861 33,182074 P34 515563,309 4428813,878 40,007780 33,181938 P35 515546,607 4428777,279 40,007451 33,181742 P36 515516,034 4428763,878 40,007331 33,181383 P37 515499,426 4428771,338 40,007398 33,181189 P38 515490,826 4428781,329 40,007488 33,181088 P39 515476,548 4428826,392 40,007895 33,180922 P40 515449,080 4428861,478 40,008211 33,180601 P41 515449,015 4428889,120 40,008460 33,180601 P42 515469,474 4428955,163 40,009055 33,180842 P43 515471,276 4428986,820 40,009340 33,180864 P44 515501,755 4428991,539 40,009382 33,181221 P45 515513,548 4429021,076 40,009648 33,181360 P46 515549,704 4429078,148 40,010162 33,181785 P47 515565,051 4429072,831 40,010113 33,181965 P48 515590,478 4429084,653 40,010219 33,182263 P49 515611,681 4429140,903 40,010726 33,182513 P50 515692,213 4429142,791 40,010741 33,183456 P51 515768,655 4429161,620 40,010910 33,184352 P52 515800,209 4429163,919 40,010930 33,184722 P53 515798,920 4429166,843 40,010956 33,184707 P54 515833,464 4429234,384 40,011564 33,185114 P55 515843,286 4429214,408 40,011384 33,185228 P56 515872,165 4429275,990 40,011938 33,185568 P57 515893,043 4429320,819 40,012342 33,185814 P58 515899,617 4429363,729 40,012728 33,185892 Alan : 66,96 ha. 22
6612 ruhsat nolu 59,42 hektarlık iki poligondan oluşan sahanın tamamı ve bu sahanın poligonları arasında yer alan 22796 ruhsat nolu 2,40 hektarlık saha ile 26254 ruhsat nolu 1,40 hektarlık sahanın tamamı için Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından işletme izni düzenlenmiştir. 6612 nolu ruhsat sahasındaki üretim faaliyetleri üç ayrı rödevansçı firma tarafından yürütülmekte olup rödevansçı firmalara ait rödevans alanlarının koordinatları sırası ile aşağıda verilmiştir. Tablo 6. Rödevansçı-1 e Ait Rödevans Alanı Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam RB1 516000 4429560 40,014495 33,187073 RB2 516280 4429450 40,013498 33,190351 RB3 516275 4429125 40,010570 33,190284 RB4 516125 4429125 40,010573 33,188527 RB5 516075 4429100 40,010349 33,187940 RB6 515975 4429055 40,009945 33,186768 RB7 515975 4429010 40,009540 33,186766 RB8 515940 4428935 40,008865 33,186355 RB9 515870 4428902 40,008569 33,185534 RB10 515700 4428900 40,008554 33,183542 Alan : 20,03 ha. Tablo 7. Rödevansçı-2 ye Ait Rödevans Alanı Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam RE1 515760 4428475 40,004724 33,184234 RE2 515950 4428722 40,006945 33,186466 RE3 516040 4428915 40,008683 33,187526 RE4 516145 4429010 40,009536 33,188758 RE5 516210 4429060 40,009986 33,189521 RE6 516260 4429125 40,010570 33,190109 RE7 516275 4429125 40,010570 33,190284 RE8 516190 4428425 40,004265 33,189271 Alan : 16,78 ha. Tablo 8. Rödevansçı-3 e Ait Rödevans Alanı Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam RS1 515500 4428580 40,005674 33,181191 RS2 515760 4428900 40,008553 33,184245 RS3 515870 4428902 40,008569 33,185534 RS4 515940 4428935 40,008865 33,186355 RS5 515975 4429010 40,009540 33,186766 RS6 515975 4429055 40,009945 33,186768 RS7 516125 4429125 40,010573 33,188527 RS8 516260 4429125 40,010570 33,190109 RS9 516210 4429060 40,009986 33,189521 RS10 516040 4428915 40,008683 33,187526 RS11 515950 4428722 40,006945 33,186466 RS12 515760 4428475 40,004724 33,184234 Alan : 15,82 ha. 23
2.1.2. Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu Proje kapsamında kapasite artışı ile birlikte 66,96 hektarlık proje alanının 46,78 hektarlık kısmı ocak alanları, 1,47 hektarlık kısmı kırma-eleme tesisleri ve 6,12 hektarlık kısmı ise stok alanları olarak kullanılacaktır. Projeye konu ruhsatlar, rödevans alanları ve nakliye güzergâhının yanı sıra proje alanında bulunan tesislerin, stok alanlarının, şantiye binalarının, trafoların, kantarların ve fosseptiklerin yerini gösterir Vaziyet Planı ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-14). Ayrıca 6612 ruhsat numaralı sahayı, üç rödevansçı firmanın rödevans alanlarını ve tesislerinin yerlerini ve Rödevansçı 2 ye ait 22796 numaralı ruhsat ile Rödevansçı 3 e ait 26254 numaralı ruhsat sahalarını gösterir 1/5.000 ölçekli genel kroki ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-8). Proje alanında kurulu bulunan rödevansçı firmalara ait kırma eleme tesisleri ve stok alanları koordinatları aşağıdaki tablolarda sunulmuştur. Tablo 9. Rödevansçı-1 e Ait Kırma-Eleme Tesisi Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam TB1 515469,474 4428955,163 40,009055 33,180842 TB2 515550,000 4428955,163 40,009054 33,181786 TB3 515550,000 4428910,000 40,008647 33,181785 TB4 515455,484 4428910,000 40,008648 33,180677 Alan : 3.953 m 2 Tablo 10. Rödevansçı-1 e Ait Cevher Stok Alanı Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam SB1 515455,484 4428910,000 40,008648 33,180677 SB2 515550,000 4428910,000 40,008647 33,181785 SB3 515670,000 4428920,000 40,008734 33,183191 SB4 515645,858 4428866,723 40,008255 33,182907 SB5 515590,842 4428817,808 40,007815 33,182261 SB6 515574,897 4428822,851 40,007861 33,182074 SB7 515563,309 4428813,878 40,007780 33,181938 SB8 515546,607 4428777,279 40,007451 33,181742 SB9 515516,034 4428763,878 40,007331 33,181383 SB10 515499,426 4428771,338 40,007398 33,181189 SB11 515490,826 4428781,329 40,007488 33,181088 SB12 515476,548 4428826,392 40,007895 33,180922 SB13 515449,080 4428861,478 40,008211 33,180601 SB14 515449,015 4428889,120 40,008460 33,180601 Alan : 20.173 m 2 Tablo 11. Rödevansçı-2 ye Ait Kırma-Eleme Tesisi Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam TE11 516053,000 4428515,000 40,005078 33,187668 TE12 516120,000 4428559,000 40,005474 33,188454 TE13 516170,000 4428483,000 40,004788 33,189038 TE14 516089,000 4428461,000 40,004591 33,188089 Alan : 6.229 m 2 24
Tablo 12. Rödevansçı-2 ye Ait Cevher Stok Alanı Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam SE1 516004,002 4428474,441 40,004714 33,187093 SE2 516056,488 4428509,768 40,005031 33,187709 SE3 516089,000 4428461,000 40,004591 33,188089 SE4 516170,000 4428483,000 40,004788 33,189038 SE5 516122,957 4428554,505 40,005433 33,188489 SE6 516169,135 4428585,586 40,005712 33,189031 SE7 516192,242 4428534,759 40,005254 33,189300 SE8 516234,655 4428441,464 40,004412 33,189795 SE9 516226,427 4428440,453 40,004403 33,189698 SE10 516107,437 4428373,007 40,003798 33,188302 SE11 516079,973 4428424,476 40,004262 33,187982 SE12 516077,442 4428429,220 40,004305 33,187952 SE13 516074,364 4428440,241 40,004404 33,187917 SE14 516031,612 4428392,230 40,003973 33,187415 Alan : 20.254 m 2 Tablo 13. Rödevansçı-3 e Ait Kırma-Eleme Tesisi Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam TS1 515700,000 4428555,000 40,005445 33,183533 TS2 515755,000 4428585,000 40,005715 33,184179 TS3 515790,000 4428545,000 40,005354 33,184588 TS4 515710,000 4428490,000 40,004860 33,183649 Alan : 4.500 m 2 Tablo 14. Rödevansçı-3 e Ait Cevher Stok Alanı Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam SS1 515600,000 4428540,000 40,005312 33,182361 SS2 515675,000 4428700,000 40,006752 33,183244 SS3 515765,000 4428710,000 40,006841 33,184299 SS4 515755,000 4428585,000 40,005715 33,184179 SS5 515700,000 4428555,000 40,005445 33,183533 SS6 515710,000 4428490,000 40,004860 33,183649 Alan : 20.700 m 2 Tablo 15. Pasa Döküm Alanı Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam PA1 515686,738 4428804,843 40,007697 33,183384 PA2 515760,000 4428804,000 40,007688 33,184242 PA3 515760,000 4428774,000 40,007417 33,184242 PA4 515765,000 4428710,000 40,006841 33,184299 PA5 515675,000 4428700,000 40,006752 33,183244 PA6 515600,000 4428540,000 40,005312 33,182361 PA7 515527,000 4428569,000 40,005575 33,181507 PA8 515537,000 4428652,000 40,006322 33,181626 PA9 515580,870 4428738,972 40,007105 33,182142 PA10 515627,137 4428711,314 40,006855 33,182684 PA11 515672,577 4428760,578 40,007298 33,183217 Alan : 26.907 m 2 25
2.1.2.1. Ocak Alanı 6612 Nolu Ruhsat Sahası (59,42 Hk) 26254 Nolu Ruhsat Sahası (1,40 Hk) 22796 Nolu Ruhsat Sahası (2,40 Hk) ÇED Proje Alanı (66,96 Hk) Ocak Alanı ( 46,78 Hk) Şekil 1. Ocak Alanını Gösterir Topografik Harita Projeye konu faaliyetler kapsamında kapasite artışı ile birlikte 66,96 hektarlık proje alanının yaklaşık olarak 46,78 hektarlık kısmı kalker üretimi için ocak alanı olarak kullanılacaktır. Ocak alanı Şekil 1 de verilen topografik haritada gösterilmiş olup, koordinatları aşağıdaki tabloda sunulmuştur. 26
Tablo 16. Ocak Alanı Koordinatları Koordinat Noktaları Sağa (Y) Yukarı (X) Enlem Boylam OC1 516000,000 4429560,000 40,014495 33,187073 OC2 516280,000 4429450,000 40,013498 33,190351 OC3 516273,129 4428606,153 40,005895 33,190249 OC4 515802,673 4428513,111 40,005066 33,184735 OC5 515790,000 4428545,000 40,005354 33,184588 OC6 515686,738 4428804,843 40,007697 33,183384 OC7 515645,858 4428866,723 40,008255 33,182907 OC8 515800,209 4429163,919 40,010930 33,184722 OC9 515798,920 4429166,843 40,010956 33,184707 OC10 515833,464 4429234,384 40,011564 33,185114 OC11 515843,286 4429214,408 40,011384 33,185228 OC12 515872,165 4429275,990 40,011938 33,185568 OC13 515893,043 4429320,819 40,012342 33,185814 OC14 515899,617 4429363,729 40,012728 33,185892 Alan : 46,78 ha. 2.1.2.2. Kırma-Eleme Tesisleri 6612 nolu ruhsat sahasındaki üretim faaliyetleri üç ayrı rödevansçı firma tarafından yürütülmektedir. Bu firmalara ait kırma-eleme tesis alanları Şekil 2 de verilen topografik haritada gösterilmiştir. Rödevansçı-1 tesis alanı koordinatları Tablo 9 da, Rödevansçı-2 tesis alanı koordinatları Tablo 11 de ve Rödevansçı-3 tesis alanı koordinatları ise Tablo 13 te verilmiştir. 27
Şekil 2. Kırma Eleme Tesisi ve Stok Alanını Gösterir Topografik Harita Rödevansçı firmalara ait kırma-eleme tesis alanlarını gösterir fotoğraflar aşağıda verilmiştir. 28
Şekil 3. Rödevansçı-1 Kırma-Eleme Tesis Alanını Gösterir Fotoğraf Şekil 4. Rödevansçı-2 Kırma-Eleme Tesis Alanını Gösterir Fotoğraf 29
Şekil 5. Rödevansçı-3 Kırma-Eleme Tesis Alanını Gösterir Fotoğraf 2.1.2.3. Stok Alanı Projeye konu alanda üç ayrı rödevansçı firma tarafından üretilen kalker cevheri, rödevans koordinatları dahilinde bulunan kırma-eleme tesislerinde boyutlandırılarak stok alanlarında depolanacaktır. 66,96 hektarlık proje alanının 6,12 hektarlık kısmı stok alanları olarak kullanılacaktır. Rödevansçı-1 stok alanı koordinatları Tablo 10 da, Rödevansçı-2 stok alanı koordinatları Tablo 12 de ve Rödevansçı-3 stok alanı koordinatları Tablo 14 te verilmiş olup stok alanlarının yerleşimleri Şekil 2 de gösterilmiştir. 2.1.2.4. Bitkisel Toprak Depolama ve Pasa Döküm Alanı Sahada kalker üretimi gerçekleştirilecek alanlarda cevher yüzeyde gözlenmektedir. Bu alanlarda sıyrılabilir nitelikte üst örtü tabakası bulunmamaktadır. Dolayısıyla sahada bitkisel toprak depolama alanı oluşturulmayacaktır. Ancak, üretim sırasında pasa malzeme ortaya çıkması durumunda söz konusu malzeme üretim çalışmaları tamamlanan alanlardaki düzenlemelerde kullanılacak veya pasa döküm alanı içerisinde uygun bir alanda depolanacaktır. Depolanan malzeme daha sonra ocak rehabilitasyonunda kullanılacaktır. 2.1.2.5. Şantiye / İdari Bina Proje alanı içerisinde personel ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla her bir rödevansçı firmanın kendine ait sosyal tesis/şantiye binası bulunmaktadır. Sosyal tesis/şantiye binalarının yerleşimi ekler bölümünde sunulan 1/5.000 Ölçekli Vaziyet Planında gösterilmiştir (Bkz. Ek-14). 30
2.1.2.6. Nakliye Güzergâhı Proje alanı Ankara İli, Elmadağ İlçesi, Hasanoğlan Beldesi civarında, Hasanoğlan Belde merkezinin yaklaşık olarak 1,5 km. kuzeydoğusunda yer almaktadır. Alana Ankara- Kırıkkale karayolundan Hasanoğlan istikametine ayrılan mevcut yollar vasıtasıyla ulaşmak mümkündür. Sahanın Hasanoğlan Beldesi merkezine uzaklığı yaklaşık olarak 1,6 km.dir. Söz konusu yollar asfalt nitelikte olup yılın her mevsiminde kullanıma açıktır. Proje alanında üretilen malzemelerin nakliyesi sırasında kullanılacak nakliye yolu güzergâhı, yukarıda belirtilen ulaşım yolundan farklı olup yerleşim birimlerinin içerisinden geçmemektedir. Hasanoğlan Beldesi nin kuzeybatısından geçen nakliye yolu asfalt nitelikte olup Kırıkkale-Ankara karayoluna bağlanmaktadır. Projeye konu alana ulaşımı sağlayan ulaşım yolu güzergâhı Ek 12 de sunulan Yer Bulduru Haritası nda, alandan üretilen malzemenin nakliyesi sırasında kullanılacak nakliye yolu güzergâhı ise Ek 13 te sunulan Topografik Harita da gösterilmiştir. 2.1.2.7. Diğer Proje alanı içerisindeki tesislerden kaynaklanan tehlikeli atıkların depolandığı geçici atık depolama alanları bulunmaktadır. 2.2. Proje Etki Alanının Belirlenmesi ve Etki Alanındaki Mevcut Durum Proje etki alanı, sahada gerçekleştirilecek üretim faaliyetlerinden kaynaklanan çevresel etkilerin ilgili yönetmelikler çerçevesinde değerlendirilip söz konusu yönetmeliklerdeki sınır değerlerin altına indiği mesafeler göz önüne alınarak belirlenir. Bu tür faaliyetlerde etki alanı belirlemesindeki en önemli faktörlerden toz emisyonları ve gürültü dağılımları dikkate alınarak civardaki yerleşim yerleri ve hassas alanlara göre aşağıdaki değerlendirmeler yapılmıştır. Faaliyetin Toz Emisyonları Açısından Değerlendirilmesi : Proje alanında yapılacak üretim faaliyetlerinden kaynaklanan toz kütlesel debileri için modelleme çalışmaları yapılmış olup Hava Kalitesi Modelleme Raporu ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-17). Modelleme çalışmaları sonucu hesaplanan UVD Uzun Vadeli Değer) ve KVD (Kısa Vadeli Değer) ler, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği UVS ve KVS sınır değerlerinin altında kalmaktadır. Sahada üretim faaliyetleri sırasında gerekli tüm önlemler alınacaktır. Üretim faaliyetleri sırasında ocak ayna önleri, stok alanları yolları ve ocak içi bağlantı yolları mevsim şartlarına uygun olarak pulvarize sistem ile sulanarak nemlendirilecektir. Ayrıca üretim sırasında malzemenin kamyonlara savurma yapmadan yüklenmesine, nakliye sırasında kamyonlarda malzeme üstünün branda ile örtülmesine ve araçların hız sınırlamalarına uymasına özen gösterilecektir. Asfalt yola bağlantıyı sağlayacak, nakliye yolunun faaliyetten kaynaklı olarak bozulması durumunda, söz konusu bağlantı yolu rehabilite edilecektir. 31
Proje kapsamındaki faaliyetler için yapılan toz modellemesi incelendiğinde toz konsantrasyonlarının proje alanı sınırında sınır değerlerin altına indiği görülmektedir (Bkz. Ek-17). Faaliyetin Gürültü Kirliliği Açısından Değerlendirilmesi : Sahada yapılacak üretim faaliyetleri sırasında çalışacak makine ekipmandan kaynaklı olarak gürültü oluşması söz konusudur. Sahada oluşması muhtemel gürültünün çevreye olabilecek etkilerinin incelenebilmesi amacıyla 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği esaslarına uygun olarak arka plan ölçümleri yapılarak Akustik Rapor hazırlatılmış ve ekler bölümünde dağılım hesaplamaları verilmiştir (Bkz. Ek-18). Faaliyetten kaynaklı gürültü dağılımı incelendiğinde, oluşması muhtemel gürültü düzeyinin en yakın yerleşim birimine olan mesafede yönetmelik sınır değerlerinin altına indiği görülmüştür. Proje alanı sınırından itibaren etki mesafesi alanında herhangi bir yerleşim birimi yoktur. Bu alan içerisinde tarım veya mera vasıflı araziler bulunmaktadır. Faaliyetlerden kaynaklı toz ve gürültü hesaplamaları yapılırken etki mesafesinden daha geniş bir alan dikkate alınmış ve modelleme çalışmaları toz için 5.500 m x 5.500 m olmak üzere yaklaşık 3.025 hektarlık alanda yapılmıştır. Bununla birlikte gürültü hesaplamaları ve dağılımı ise proje alanında itibaren 3.000 m yarıçaplı bir alan dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. 2.3. Projenin Özellikleri 2.3.1. Proje Kapsamında Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları, İş Akım Şeması, Çalışacak Personel Sayısı 2.3.1.1. Proje Kapsamında Kullanılacak Üretim Yöntemleri, Üretim Miktarları Kapasite artışı ile birlikte proje kapsamındaki faaliyetler için 66,96 hektarlık alan kullanılacaktır. Proje alanında kapasite artışı ile birlikte 66,96 hektarlık proje alanında her bir rödevansçının kalker ocağı ve kırma-eleme tesisinde 1.750.000 ton/yıl olmak üzere sahada toplam 5.250.000 ton/yıl kalker cevheri üretimi yapılması planlanmaktadır. Üretilen cevherin tamamı kırma eleme tesislerinde işlemden geçirilecektir. Ocak alanından kalker üretimi açık işletme yöntemi ile patlayıcı madde kullanılarak yapılmaktadır. Üretilen kalker cevheri, kamyonlar vasıtası ile sahada bulunan tesislere nakledilmekte ve burada boyutlandırılmaktadır. Kırma-eleme tesislerinde istenilen ebatlara getirilen malzeme tesis alanlarının yanındaki stok alanlarında stoklanarak piyasaya satışa sunulmaktadır. Kapasite artışı ile üretim yönteminde herhangi bir değişiklik yapılmayacaktır. Sahada mevcut cevherin yoğunluğu ortalama 2,5 ton/m 3 tür. 32
Sahada yılda 12 ay (312 gün), ayda 26 gün, günde iki vardiya, 16 saat olarak çalışma yapılacaktır. Üretim miktarlarına yönelik ayrıntılar aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Tablo 17. Üretim Miktarları ve Çalışma Süreleri Üretim Miktarları Yıllık Üretim Aylık Üretim (ortalama) Günlük Üretim (ortalama) Saatlik Üretim (ortalama) Çalışma Süreleri Yılda Çalışılacak Ay Sayısı Ayda Çalışılacak Gün Sayısı Yılda Çalışılacak Gün Sayısı Vardiya Sayısı Günde Çalışılacak Saat Sayısı 5.250.000 ton/yıl (2.100.000 m 3 /yıl) 437.500 ton/ay 16.827 ton/gün 1.052 ton/saat 12 ay 26 gün 312 gün 2 vardiya 16 saat Ruhsat alanında kalker cevherinin kalınlığı yer yer değişmekle birlikte ortalama 150 metre olarak belirlenmiştir. Üretim faaliyetlerinin gerçekleştirileceği yaklaşık olarak 46,78 hektarlık ocak alanındaki cevher yayılımı, ortalama cevher kalınlığı ve sahada geçmiş yıllarda yapılan üretim çalışmaları göz önüne alınarak görünür rezerv miktarı hesaplanmıştır. Sahada geçmiş yıllarda yapılan üretim çalışmaları sonucunda sahanın yaklaşık 30 ha.lık kısmında üretim çalışmalarının yapıldığı ve ortalama 80 m. kadar tabana inildiği tespit edilmiştir. Bu alan için görünür rezerve dair cevher kalınlığının 70 m. civarında ve yoğunluğunun 2,5 ton/m 3 olduğu kabul edilerek; Çalışılan Alandaki Rezerv Miktarı = 300.000 m 2 x 70 m. x 2,5 ton/m 3 = 52.500.000 ton dur. Sahanın üretim çalışması yapılmamış 16,78 ha.lık kısmında görünür rezerve dair cevher kalınlığının ortalama 150 m. civarında, yoğunluğun yaklaşık 2,5 ton/m 3 ve cevherin işletilebilirlik oranının % 80 olduğu kabul edilerek; bu kısımdaki; İşletilebilir Görünür Rezerv Miktarı = 167.800 m 2 x 150 m. x 2,5 ton/m 3 x 0,80 = 50.340.000 ton dur. Buna göre, ocak alanındaki toplam işletilebilir görünür rezerv miktarı; Toplam İşletilebilir Görünür Rezerv Miktarı = 52.500.000 ton + 50.340.000 ton = 102.840.000 ton dur. Üretim alanında kalker cevherinin tabana doğru kalınlığı ortalama 150 metre olarak belirlenmiştir. Ocak işletmeciliğinin yapılacağı alanda rezerv belirleme çalışmaları sonucunda, cevher kalınlığı da dikkate alınarak hesaplan rezerv miktarı 102.840.000 ton civarındadır. 33
Kapasite artışı ile birlikte proje alanından yılda 5.250.000 ton (2.100.000 m 3 /yıl) kalker üretimi yapılması planlanmaktadır. Ruhsatlı sahada rezerv miktarı 102.840.000 ton olduğundan, sahanın bu projede beyan edilen maksimum üretim miktarına göre ömrü yaklaşık olarak 20 yıldır. Günün ekonomik koşulları ve rezerv durumu göz önüne alınarak ruhsat süresi sonunda temdit (süre uzatımı) taleplerinde bulunulacaktır. Böylece temdit ruhsat dönemlerinde de sahada faaliyetlere devam edilecektir. Ayrıca rezerv ve üretim miktarına bağlı olarak da proje süresi değişebilecektir. Proje alanında kalker üretimi gerçekleştirilecek olup, ocak alanında istihsal edilecek kalker cevheri kırma eleme tesisinde boyutlandırılacaktır. Üretim yöntemine ilişkin ayrıntılı açıklamalar aşağıdaki bölümlerde yapılmıştır. Ocak İşletmeciliği Kalker Üretim Faaliyetleri Kalker madeni işletmeciliği açık işletme yöntemi ile yapılmaktadır. Proje alanında alınan izinler doğrultusunda üretim çalışmaları devam etmektedir. Sahada bugüne kadar yapılan üretim çalışmaları sonucunda oluşmuş büyük bir ocak alanı bulunmaktadır. Sahadaki mevcut üretim durumunu gösterir İmalat Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-19). Proje alanında yapılacak ocak üretim faaliyetlerinin Üretim Termin Planı ve üretim çalışmaları sonrası sahanın nihai durumunu gösterir Son Durum İmalat Planı sırasıyla ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-20 & Ek-21). Sahada kalker üretimi gerçekleştirilen alanlarda cevher yüzeyde gözlenmektedir. Bu alanlarda üst örtü tabakası bulunmamaktadır. Dolayısıyla üretim faaliyetleri öncesinde üst örtü dekapajı yapılması söz konusu değildir. Ancak, üretim sırasında pasa malzeme ortaya çıkması durumunda söz konusu malzeme üretim çalışmaları tamamlanan alanlardaki düzenlemelerde kullanılacak veya proje alanı içerisindeki pasa döküm alanında depolanacaktır. Depolanan malzeme daha sonra ocak rehabilitasyonunda kullanılacaktır. Ocak alanında bulunan kalker cevherinin kalınlığı yer yer değişmekle birlikte ortalama 150 m civarındadır. Üretim teknolojisi bu tür madenler için sık olarak kullanılan açık işletme yöntemi olup kalker üretimi topografik yapıya uygun olarak basamaklarda delme patlatma yapılarak gerçekleştirilmektedir. Kalker üretimi iş makineleri ve patlayıcı madde kullanılarak yapılmaktadır. Ocak alanında patlayıcı madde kullanılarak yerinden sökülen cevher, iş makineleri ile kamyonlara yüklenerek sahada bulunan kırma eleme tesislerine nakledilmektedir. Kapasite artışı ile birlikte ocak üretim yönteminde herhangi bir değişiklik yapılmayacaktır. Kırma Eleme Tesisi Üretim Faaliyetleri Ocak alanından üç ayrı rödevansçı firma tarafından üretilen kalker cevheri, rödevans alanları koordinatları dahilinde bulunan kırma-eleme tesislerinde boyutlandırılacaktır. Kapasite artışı ile birlikte ocaktan alınacak kalkerin tamamı kırma eleme tesisinde işlemden geçirilecektir. 34
Sahada faaliyet gösteren rödevansçı firmalardan Rödevcansçı-1 ve Rödevansçı-3 ün kırma-eleme tesislerinde 3 adet, Rödevansçı-2 nin kırma-eleme tesisinde ise 4 adet kırıcı bulunmaktadır. Kırma-eleme tesislerinin genel çalışma prensibi aşağıda açıklanmıştır. Tesise nakledilen cevher doğrudan kırma eleme tesisinin besleyici ünitesine (bunker) getirilmektedir. Besleyici ünitesine getirilen malzeme by-pass eleğinden geçirilerek 2 cm den küçük malzeme ayrılarak by-pass stoğuna gönderilmektedir. Kalan malzeme konveyor bantlar vasıtasıyla primer kırıcıya gönderilir. Primer kırıcıdan çıkan malzeme elek ünitesine gönderilir. Elek ünitesinde elenen malzemenin nispeten büyük boyutlu olan elek üstü kalan kısmı buradan sekonder kırıcıya ve tersiyer kırıcılara gönderilir. Sekonder ve tersiyer kırıcılarda tekrar boyutlandırılan malzeme elek ünitesine gönderilir. Elekte elenen malzeme boyutlarına göre sınıflandırılır. Projeye konu kırma eleme tesislerinde nihai ürün olarak 0 4 mm, 4 7 mm, 7 15 mm ve 15 25 mm olmak üzere 4 fraksiyon bulunmaktadır. Besleyici (Bunker) : Tesise gelen malzeme ilk olarak bunkere beslenir. Titreşimli besleyici ağır hizmet tipi çelik konstrüksiyon olarak, çelik kopresyon yayları üzerine imal edilir. Kaya beslemesinde kullanılırlar. Ağır darbeli yükleme koşullarına dayanıklıdır. Hazne hacimlerine göre besleme kapasiteleri değişebilmektedir. Özellikle primer kırıcılara malzeme beslemekte kullanılırlar. Sabit debide malzeme beslemesi yapabilir niteliktedir. Kırma eleme tesislerine, titreşimli besleyici ile girecek malzemenin boyutu maksimum 110 cm olabilecektir. Malzeme besleyiciden by-pass elek ünitesine geçecek ve burada elenecektir. Eleme işlemi sırasında malzemenin yaklaşık olarak % 10 u by-pass malzeme olarak ayrılacaktır. Dolayısıyla tesise beslenen malzemenin en fazla % 90 ı primer kırıcıya gönderilecektir. Primer Kırıcı (Birincil Kırıcı) : Orta ve yüksek sertlikte malzemeleri (kireçtaşı, dolomit, granit, bazalt vb.) asfalt ve beton agregası iriliğinde kıran kırıcılardır. İri malzeme beslenebilme, kübik ürün, yüksek küçültme oranı, yüksek kapasite, düşük yatırım ve işletme maliyeti bu tip kırıcıları, kırma eleme tesislerinde çoğunlukla randımanlı kılmaktadır. Üretimi gerçekleştirilen kalker cevheri, kırma eleme tesisinin besleyici ünitesine getirilecek ve by-pass eleğinde elenecektir. Malzemenin yaklaşık olarak %10 luk kısmı bypass malzeme (0-25 mm) olarak ayrılacaktır. Geriye kalan % 90 oranında malzeme primer kırıcıya beslenecektir. Primer kırıcıda kırılan malzeme bant konveyörler yardımıyla elek ünitesine gönderilecek ve buradaki elek üstü malzeme (+25 mm) de sekonder kırıcıya gönderilecektir. Sekonder kırıcıya giren malzeme miktarı toplam malzeme miktarının % 65 i kadardır. 35
Sekonder Kırıcı (İkincil Kırıcı) : Primer darbeli kırıcıda kırılarak belirli ebatlara küçültülen malzeme titreşimli elek vasıtasıyla elenerek sekonder darbeli kırıcıya gönderilir. Bu makinede kırılan malzemeler istenilen ebatlarda ise daha sonraki işlem bölgesine geçer; bir sonraki işleme geçemeyecek kadar büyük olan parçalar elek, konveyör vb. ekipmanlar ile tekrar sekonder kırıcılara verilir. Böylece malzeme istenilen ebatlara düşürülene kadar bu işlem devam eder. Sekonder kırıcıda kırılarak istenen ebatlara getirilen malzeme, boyutlarına göre ayrılmak üzere elek ünitesine gönderilir. Malzeme boyutları faaliyet kapsamında piyasada hammadde olarak kullanılacak malzeme boyutlarına uygun olarak belirlenmiştir. Titreşimli elek ünitesi ile malzeme 4 fraksiyonda (0-4 mm, 4-7 mm, 7-15 mm, 15-25 mm) sınıflandırılarak depolanacaktır. 25 mm. üstünde kalan malzeme ise tekrar sekonder kırıcıya gönderilecektir. Tersiyer Kırıcı (Üçüncül Kırıcı) : Tersiyer ve sekonder kırıcı 0-5 mm kum elde etmekte kullanılır. Çarpma takozlarının özel dizaynı ve yüksek hızda dönen rotor sayesinde filler oranı ve aşınmalar düşük, kum elde etme oranı yüksektir. Rotor her iki yöne döner. Her iki tarafta tam açılır kapaklarla kolay bakım yapılır. İlk yatırım maliyetleri düşüktür. Elekte 5 mm.nin üzerinde kalan malzeme, ihtiyaca göre tekrar boyutlandırılması için tersiyer kırıcı ünitesine (üçüncül kırıcı) gönderilir. Tersiyer kırıcıya giren malzeme miktarı toplam malzeme miktarının % 30 u kadardır. Tekrar kırılan malzeme ayrı bir konveyör bant yardımı ile elek ünitesine iletilir. Elek üstünde kalan malzeme, nihai ürün boyutuna ulaşana kadar kırıcı sistemine geri gönderilir. Tesiste kırılarak istenilen boyuta getirilen nihai ürün bunkerden kamyonlara yüklenerek nakledilir. Kırma eleme tesisinde işlemden geçirilerek boyutlandırılan malzeme piyasaya satışa sunulacaktır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 08.07.2009 tarihinde yayımlanan 5102-40174 sayılı genelge gereği proje kapsamındaki tesislerin emisyon kaynağı olan her bir ünitesi (bunker, kırıcılar, elekler, konveyör bantlar) kapalı ortam içerisine alınmış olup, kapalı ortam içerisine alınan ünitelere toz indirgeme sistemi (pulvarize sulama sistemi) kurulu durumdadır. 2.3.1.2. Proje İş Akım Şeması Sahada gerçekleştirilen üretim faaliyetlerinin önemli adımları, aşağıda Şekil 6 da verilen iş akım şemasında gösterilmektedir. 36
ÜRETİM (Basamaklarda Delme Patlatma Yöntemi ile Üretim) (Toz ve Gürültü) YÜKLEME (Kepçe ile Kamyonlara Yükleme) (Toz ve Gürültü) NAKİL (Kırma - Eleme Tesisi ne Nakil) (Toz ve Gürültü) KIRMA ELEME TESİSİ Stok Alanı Piyasaya Satış Şekil 6. Proje Genel İş Akım Şeması Kalker Cevheri Üretimi: Kalker üretimi gerçekleştirilecek alanlarda cevher yüzeyde gözlenmektedir. Ocak alanında sıyrılabilecek nitelikte üst örtü tabakası bulunmamaktadır. Dolayısıyla sahada üretime yeni başlanacak alanlarda, üst örtü tabakası dekapajı yapılması söz konusu değildir. Sahada dekapaj işlemi yapılmayacağından doğrudan üretim faaliyetlerinde bulunulacaktır. Kalker cevheri sert bir yapı arz ettiğinden, proje alanında cevher üretimi basamaklarda delme patlatma yapılarak gerçekleştirilecektir. Kalker üretimi iş makineleri ve patlayıcı madde kullanılarak yapılacaktır. Sahada bugüne kadar yapılan üretim çalışmaları sonucunda oluşmuş büyük bir ocak alanı bulunmaktadır. Sahadaki mevcut üretim durumunu gösterir İmalat Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-19). Üretimin gerçekleşeceği ocak alanında bulunan kalker cevherinin kalınlığı yer yer değişmekle birlikte ortalama 150 m civarındadır. Topografik yapı ve cevher kalınlığının değişimi dikkate alınarak üretim çalışmalarının tamamlanmasını takiben nihai durumda proje alanının kuzeyinde 11, doğusunda 21, batısında 7 ve güneyinde 13 adet birbirinin devamı olan basamak oluşturulabileceği öngörülmektedir. Basamak genişliklerinin iş makinelerinin rahatlıkla hareket edebileceği genişlikte ve basamak yüksekliklerinin de 37
kepçe bom yüksekliğini geçmeyecek şekilde olmasına özen gösterilecektir. Sahada nihai durumda basamak yüksekliklerinin 10-12 m ve basamak genişliklerinin 7 m civarında olması öngörülmektedir. Ayrıca nihai durumda basamakların ve zeminin duraylılığının sağlanabilmesi sebebiyle sahada basamak şev açısının 80 dereceyi, genel şev açısının ise 60 dereceyi geçmemesine özen gösterilecektir. Proje alanında yapılacak ocak üretim faaliyetlerinin Üretim Termin Planı ve üretim sonucu sahanın nihai durumunu gösterir Son Durum İmalat Planı sırasıyla ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-20 & Ek-21). Ocak alanından delme-patlatma ile üretilen cevher iş makineleri ile kamyonlara yüklenecektir. Cevher kamyonlar vasıtasıyla kırma-eleme tesislerine beslenecektir. Kırma Eleme Tesisleri: Ocak alanından üç ayrı rödevansçı firma tarafından üretimi gerçekleştirilen kalker cevherinin tamamı rödevans koordinatları dahilinde bulunan kırma eleme tesislerinde boyutlandırılmaktadır. Rödevasçı firmalara ait kırma-eleme tesislerinde kalker cevheri aynı işlemlerden geçerek boyutlandırıldığı için tesislerin işleyişi genel bir ifade altında aşağıda açıklanmıştır. Kapasite artışı ile birlikte ocaktan alınacak kalkerin tamamı kırma eleme tesisinde işlemden geçirilecektir. Kırma eleme tesisine girecek malzemenin boyutu maksimum 110 cm olabilecektir. Üretimi gerçekleştirilen kalker cevheri, kırma-eleme tesisinin besleyici ünitesine (bunker) getirilecek ve by-pass eleğinde elenecektir. Malzemenin yaklaşık olarak %10 luk kısmı by-pass malzeme (0-25 mm) olarak ayrılacaktır. Geriye kalan % 90 oranında malzeme primer kırıcıya beslenecektir. Primer kırıcıda kırılan malzeme bant konveyörler yardımıyla titreşimli elek ünitesine gönderilecek ve buradaki elek üstü malzeme (+25 mm) de sekonder (darbeli) kırıcıya gönderilecektir. Sekonder kırıcıda kırılarak istenen ebatlara getirilen malzeme, boyutlarına göre ayrılmak üzere titreşimli elek ünitesine gönderilir. Malzeme boyutları faaliyet kapsamında hazır beton tesislerine ve piyasada hammadde olarak kullanılacak malzeme boyutlarına uygun olarak belirlenmiştir. Titreşimli elek ünitesi ile malzeme 4 fraksiyonda (0-4 mm, 4-7 mm, 7-15 mm, 15-25 mm) sınıflandırılarak depolanacaktır. 25 mm. üstünde kalan malzeme ise tekrar sekonder kırıcıya gönderilecektir. Elekte 5 mm.nin üzerinde kalan malzeme, ihtiyaca göre tekrar boyutlandırılması için tersiyer kırıcı ünitesine (üçüncül kırıcı) gönderilecektir. Tersiyer kırıcıya giren malzeme miktarı toplam malzeme miktarının % 30 u kadardır. Tekrar kırılan malzeme ayrı bir konveyör bant yardımı ile elek ünitesine iletilecektir. Elek üstünde kalan malzeme, nihai ürün boyutuna ulaşana kadar kırıcı sistemine geri gönderilecektir. Tesiste kırılarak istenilen boyuta getirilen nihai ürün bunkerden kamyonlara yüklenerek nakledilecektir. Kırma eleme tesisinde işlemden geçirilerek boyutlandırılan malzeme piyasaya satışa sunulacaktır. 38
Rödevansçı firmalara ait Kırma Eleme Tesisi çalışma prensibini gösterir iş akım şeması aşağıda sunulmuştur. KIRMA ELEME TESİSİ Besleyici By-pass (%10-20) Elek (By-pass Eleği) Konveyör Bant Primer Kırıcı Konveyör Bant Taş Bunkeri Titreşimli Elek Konveyör Bant Stok (15-25 mm) Sekonder Kırıcı (Toz ve Gürültü) Konveyör Bant Titreşimli Elek Tersiyer Kırıcı Konveyör Bant Elek Üstü Konveyör Bant Elek Altı Titreşimli Elek Kamyon Yükleme Bunkeri Stok Alanı Piyasaya Satış Şekil 7. Kırma Eleme Tesisi İş Akım Şeması Rödevansçı firmalara ait Kırma Eleme Tesisi ünitelerinin genel yerleşim planı ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-22). 39
2.3.1.3. Çalışacak Personel Sayısı Sahada üretim faaliyetleri maden mühendisi nezaretinde yapılmaktadır. Faaliyetler sırasında çalışacak personel sayısı ünvanlarına göre aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Tablo 18. Çalışacak Personel Listesi Ünvan Personel Sayısı Maden Mühendisi 3 Operatör 20 Kamyon Şoförü 25 Arazöz Şoförü 3 İşçi 9 Aşçı 3 Bekçi 2 Vasıfsız eleman 8 TOPLAM 73 Kapasite artışı ile birlikte proje alanında üretim faaliyetleri sırasında toplam 73 kişi çalışacaktır. Proje alanında üretim faaliyetleri taşeron firma tarafından yapılmakta olup personel gideri de taşeron firma tarafından karşılanmaktadır. Sahada çalışacak olan personelin sosyal ihtiyaçları, sahada bulunan şantiye binalarından karşılanacaktır. 2.3.2. Üretimde Kullanılacak Makinelerin, Araçların ve Aletlerin Miktar ve Özellikleri Kalker cevheri üretimi sırasında ocak alanında faaliyet gösteren üç ayrı rödevansçı firmanın kullanılacağı makine ekipmanlar ile tesislerin makine ekipman listeleri aşağıda verilmiştir. Tablo 19. Rödevansçı Firmalar Kapsamında Kullanılan Makine Ekipman Listesi Rödevansçı-1 Ocak Alanı Rödevansçı-1 Kırma Eleme Tesisi Makine-Ekipman Adedi Makine-Ekipman Adedi Wagondrill 2 Bunker (Besleyici) 2 Kompresör 2 Primer Kırıcı 1 Kırıcılı Ekskavatör 2 Sekonder Kırıcı 1 Lastik Tekerlekli Yükleyici 3 Tersiyer Kırıcı 1 Kamyon 9 Elek 4 Kırma-Eleme Tesisi 1 - - Rödevansçı-2 Ocak Alanı Rödevansçı-2 Kırma Eleme Tesisi Wagondrill 2 Bunker (Besleyici) 2 Kompresör 2 Primer Kırıcı 2 Kırıcılı Ekskavatör 2 Sekonder Kırıcı 2 Lastik Tekerlekli Yükleyici 2 Elek 4 Kamyon 8 - - Kırma-Eleme Tesisi 1 - - 40
Tablo 19. Rödevansçı Firmalar Kapsamında Kullanılan Makine Ekipman Listesi Devam Rödevansçı-3 Ocak Alanı Rödevansçı-3 Kırma Eleme Tesisi Makine-Ekipman Adedi Makine-Ekipman Adedi Wagondrill 2 Bunker (Besleyici) 1 Kompresör 2 Primer Kırıcı (Darbeli Kırıcı) 1 Kırıcılı Ekskavatör 2 Sekonder Kırıcı (Çekiçli Kırıcı) 1 Lastik Tekerlekli Yükleyici 3 Tersiyer Kırıcı 1 Kamyon 8 Elek 3 Kırma-Eleme Tesisi 1 Ocak alanında rödevasçı firmalar tarından yapılacak kalker üretimi esnasında toplam 6 adet wagondrill, 6 adet kompresör, 6 adet kırıcılı ekskavatör ve 8 adet lastik tekerlekli yükleyici ile 25 adet kamyon, 3 adet arazöz, 3 adet kırma-eleme tesisi kullanılacaktır. Proje kapsamında ocakta kullanılacak toplam makine ekipman listesi aşağıda tablo halinde verilmiştir. Tablo 20. Proje Kapsamında Kullanılan Makine Ekipman Listesi Makine-Ekipman Adedi Wagondrill 6 Kompresör 6 Kırıcılı Ekskavatör 6 Lastik Tekerlekli Yükleyici 8 Kamyon 25 Arazöz 3 Kırma-Eleme Tesisi 3 2.3.3. Üretim Sırasında Tehlikeli, Toksik, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddelerin Kullanım Durumları, Taşınmaları ve Depolanmaları 6612 ruhsat no lu sahada kalker cevherleşmesi sert bir yapı gösterdiğinden ocak işletmeciliği delme patlatma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilecektir. Patlayıcı madde ocakta kalker üretiminde kullanılacak olup, ruhsat alanında depolanması söz konusu değildir. Patlayıcı madde, yetkili firmalardan ihtiyaca göre temin edilecektir. Patlatmaların amacı kazıcı-yükleyici makineler ile kazılamayan sert kaya formasyonlarının patlayıcı maddelerle gevşetilmesi ve kolay taşınabilir hale getirilmesidir. Bu işlem yapılırken en ekonomik delme maliyeti ile en uygun patlayıcı madde ve ateşleme sistemlerinin kullanılması, patlatma sonrası en iyi ve ekonomik sonucun en hızlı şekilde alınmasını ve tüm bu işlemler sırasında iş yerinde çalışan başta personelin sonrasında makinelerin emniyetinin sağlanması ve çevreye zarar vermeden faaliyetlerin sürdürülmesini sağlamaktadır. Ocak alanında kalker üretimi için gecikmeli sistem patlatma yöntemi kullanılacaktır. Gecikmeli Sistem olarak adlandırılan patlatma yöntemi yaygın olarak 41
açık ocak işletmeciliğinde kullanılmaktadır. Patlatmalarda gecikmeli kapsül kullanılmasının başlıca amacı her delik için bir serbest yüzey oluşturarak sıralı patlamaları sağlamak, sıkışmayı önlemek ve patlatma verimini artırmaktır. Patlatmalarda birim gecikme başına patlayan patlayıcı madde miktarı çevresel etkilerin temelini oluşturmaktadır. Bu sistemde her bir delik ayrı ayrı patlatıldığı ve delikler arası milisaniye cinsinden gecikme verilerek patlatma işlemi gerçekleştirildiğinden patlatmanın çevreye olan etkisi çok daha az hissedilmektedir. Patlatma sonrası malzemenin kolay ve emniyetli yüklenmesi sağlanır, patlatma gürültüsü, hava şoku ve yer sarsıntısı azalır. Patlatma Paterni : Şekil 8. Patlatma Dizayn Parametreleri Proje alanı için tanımlanan üretim yönteminde, iki sıra olarak tanımlanan delikler delindikten sonra ateşleme yapılarak bir patlatmadan ortalama 24.500 ton malzeme ana kayadan koparılmış olacaktır. Yaklaşık 5.250.000 ton olarak hedeflenen yıllık üretimin gerçekleşebilmesi için yılda ortalama 214 kez patlatma yapılması gerekecektir. Yıllık çalışma süresi içinde yaklaşık olarak 1-2 günde bir patlatma veya her 4-5 günde bir 3 ayrı atım yapılacaktır. 42
Patlatma paterninde kullanılan dizayn parametreleri aşağıda açıklanmıştır; 1. Dilim Kalınlığı-Yük Mesafesi (B max ) Dilim kalınlığı delik ekseni ile basamak ayna yüzeyi arasındaki en kısa mesafedir. Çok sıralı atımlarda ön sıra delikleri dilim kalınlığının çok fazla olmamasına özen gösterilmelidir. Ön sıra deliklerin dilim kalınlığı sıralar arası dilim kalınlığı ile aynı olmaktadır. Söz konusu patlatma düzeninde dilim kalınlığı 4 m olarak seçilmiştir. 2. Basamak Yüksekliği (K) Patlatmalarda basamak yüksekliği, çalışma yapılan basamağın ayna yüksekliğidir. Basamak yüksekliği için delici makinelerinin optimum verimle çalıştığı derinlik önerilir. Normal patlatmalarda kural olarak basamak ayna yüksekliğinin dilim kalınlığının (B max ) en az 2,5, en fazla 6 katı alınması doğru bir seçimdir. 2,5 x B max K 6 x B max 2,5 x 2,5 m K 6 x 2,5 m 6,25 m K 15 m Bu patlatma dizaynı için basamak yüksekliğinin 6,25 m ile 15 m arasında değişmesi gerekmektedir. Çalışmalar sırasında oluşturulacak basamak yüksekliği 10 m olarak planlanmış olup, yükseklik seçimi uygundur. 3. Delikler Arası Mesafe (B) Delikler arası mesafe paralel bir hat üzerindeki iki delik arasındaki uzaklıktır. Söz konusu patlatma düzeninde delikler arası mesafe 3,5 m olarak alınmıştır. 4. Delik Çapı (R) Patlatılacak kaya yapılarının içerisine patlayıcı madde yerleştirmenin en verimli yolu kaya yapılarına delik delmektir. Genelde açık işletmelerde delik çapları 50 mm ile 450 mm arasında değişir. Söz konusu patlatma düzeninde delik çapı 95 mm olacaktır. 5. Delik Taban Payı-Topuk Payı-Dip Delgi (u) Aynaların tabanında kırılması güç bir kısım vardır. Basamaklara delinen delikler tam basamak yüksekliğinde delinirse kırılmanın tam 90 derece olmaması nedeni ile tabanda tırnak denilen sert bir kısım kalacaktır. Bu nedenle delikler, aynayı tam tabandan kesecek gibi biraz derin delinir. Bu fazlalığa da taban (topuk) payı denir. Verimli bir patlatma için delik boyunun, basamak yüksekliğinin % 10 fazlası kadar olması gerekir. Dolayısıyla taban payı basamak yüksekliğinin % 10 una eşittir. Delik Taban Payı (u)= Basamak Yüksekliği H) x 0,1 Delik Taban Payı (u)= 10 m x 0,1 = 1 m 43
6. Delik Boyu (H) Delik boyu basamak boyu ile delik taban payının toplamıdır. Delik Boyu (H)= Basamak Yüksekliği (K) + Delik Taban Payı (u) Delik Boyu (H)= 10 m + 1 m = 11 m 7. Sıkılama Payı (h 0 ) Delik içerisine patlayıcı madde (anfo) konulduktan sonra kalan üst bölümün delikten çıkan malzeme ile kapatılması işlemine sıkılama denir. Sıkılama patlatma sonrası oluşan yüksek basınçlı gazları hapsederek gazın serbest yüzeye doğru yönlenmesini ve malzemenin öne doğru ötelenmesini sağlar. İyi bir şekilde yapılmış sıkılama ile patlatma verimliliği artar. Delik boyunun 1/3 ü civarında alınır. Söz konusu patlatma dizaynında 2,5 m olarak belirlenmiştir. 8. Şarj Boyu (D y ) Patlatma düzeninde şarj boyu, patlayıcı maddenin (anfo) doldurulacağı delik boyudur. Şarj boyu delik boyundan sıkılama payı çıkartılarak hesaplanır. D y = H h 0 D y = 11 m 2,5 m = 8,5 m Bir Delikten Alınacak Malzeme Miktarı Teorik Hacim (V) : V = B max x B x K V = 3,5 m x 4,0 m x 10 m V = 140 m 3 Üretimi yapılacak kalker cevheri yoğunluğu 2,5 ton/ m 3 tür. Bir delikten alınacak malzeme tonajı aşağıda hesaplanmıştır. 140 m 3 x 2,5 ton / m 3 = 350 ton/delik Bir Patlatmada Delinecek Delik Sayısı : Bir patlatmada sahadan 24.500 ton malzeme alınması planlanmaktadır. Bir delikten alınacak malzeme miktarı 350 ton olarak hesaplanmış olup, bir patlatmada delinmesi gereken delik sayısı (D patlatma ) aşağıda hesaplanmıştır. D patlatma = 24.500 ton / 350 ton D patlatma = 70 adet 2 sıra halinde delinecek delik sayısı toplam 70 olup, bir sırada 35 adet delik delinecektir. Yıllık üretim miktarı üzerinden delinecek delik sayısı aşağıda hesaplandığı gibidir. 44
D yıl = 5.250.000 ton / 350 ton D yıl = 15.000 adet / yıl Bir Yılda Yapılacak Patlatma Sayısı: Patlatma Sayısı = D yıl / D patlatma Patlatma Sayısı = 15.000 / 70 214 patlatma/yıl Bir Ayda Yapılacak Patlatma Sayısı: D ay = Patlatma Sayısı / Yılda Çalışılacak Ay Sayısı D ay = 214 / 12 = 17,83 Yıllık çalışma süresi içerisinde aynı ay içinde 17-18 patlatma yapılacaktır. Deliklerin Delinmesi Delik Düzeni: Basamaklar oluşturularak gerçekleştirilen üretimlerde, işin ilk aşamasını patlatma deliklerinin delinmesi işlemi oluşturmaktadır. Delik paterni, patlatma parametrelerine uygun olarak seçilmelidir. Ocak üretiminde delik dizaynı belirlendikten sonra, delik çapı, delikler arası mesafe ve delik boyları hesaplanır. Deliciler vasıtasıyla delme işlemi gerçekleştirilir. Deliklerin delinmesi sırasında toz ve gürültü oluşacaktır. Her patlatma grubu 2 sıradan teşekkül edecek olup, sıralar arası mesafe (dilim kalınlığı - B max ) 4 m olarak ayarlanacaktır. Her sırada delikler arası mesafe (B) 3,5 metre olacaktır. Delik boyları (H) 11 m ve delik çapları (R) 95 mm olacaktır. Patlatma delikleri oluşturulduktan sonra, deliklerin patlayıcı ile doldurulması işlemi gerçekleşmektedir. Ortalama 11 m. derinliğinde açılacak patlatma deliklerine, kapsül, yemleyici, anfo ve sıkılama malzemesi yerleştirildikten sonra ateşleme işlemi yapılacaktır. Ateşlemede elektriksiz kapsül sistemi kullanılmaktadır. Bu sistemde tüm delikler tek tek patlatılarak delikler arasında gecikme verilmektedir. Ateşleme düzeni, çevresel etkileri azaltmak ve iş güvenliğini artırmak amacıyla elektriğe duyarsız gecikmeli kapsül sistemi (25-500 ms gecikmeli) kullanılarak yapılacaktır. Sadece ilk ateşleme sırasında elektrikli kapsül kullanılacaktır. Kullanılacak Patlayıcı Madde Miktarı : Patlatma işlemi sırasında delinecek deliklere ait delik geometrisinden patlayıcı madde (anfo) miktarı hesaplanır. Bir Delikteki Şarj Miktarı (m 3 ) = π x (R/2) 2 x D y Bir Delikteki Şarj Miktarı (m 3 ) = 3,14 x (0,095 m/2) 2 x 8,5 m Bir Delikteki Şarj Miktarı (m 3 ) = 0,060 m 3 Sahada patlayıcı madde olarak anfo kullanılacaktır. Kullanılacak anfonun yoğunluğu 0,9 gr/cm 3 dir. 45
Bir Delikteki Şarj Miktarı (kg) = 0,060 m 3 * 0,9 gr/cm 3 Bir Delikteki Şarj Miktarı (kg) 54,00 kg / delik Patlatmada delikte kullanılan anfonun ateşlenmesi için her delikte 2 kg yemleyici kapsüle duyarlı patlayıcı madde (dinamit) ve iki adet kapsül kullanılacaktır. Ayrıca sıralar arası gecikmeyi sağlayabilmek için her patlatmada sıra başına 1 adet gecikmeli kapsül kullanılacaktır. Dolayısıyla her patlatmada 2 adet gecikme kapsülü kullanılacaktır. Yıllık Kullanılacak Patlayıcı Madde Miktarı : Yılda kullanılacak ANFO miktarı = Delik Başı Anfo Miktarı x Delinecek Yıllık Sayısı Yılda kullanılacak ANFO miktarı = 54 kg x 15.000 = 810.000 kg/yıl Yılda kullanılacak olan dinamit miktarı = Delik Başı Dinamit Miktarı x Delinecek Yıllık Sayısı Yılda kullanılacak olan dinamit miktarı = 2 kg x 15.000 = 30.000 kg/yıl Yılda kullanılacak olan kapsül adedi = Delik Başı Kapsül Adedi x Delinecek Yıllık Sayısı Yılda kullanılacak olan kapsül adedi = 2 adet x 15.000 = 30.000 adet/yıl Ayrıca sıralar arası gecikmede kullanılacak kapsül sayısı sıra başına 1 olup, her patlatmada 2 adet gecikme aralıklı kapsül kullanılacaktır. Buna göre, deliklerde kullanılan kapsüllerin dışında yıllık 428 adet gecikme aralıklı kapsül ihtiyacı olacaktır. Patlatma dizayn parametreleri tablosu aşağıda sunulmuştur. Tablo 21. Patlatma Dizayn Parametreleri PARAMETRELER MEVCUT DURUM TALEP EDİLEN BİRİM Formasyon Kayaç Yoğunluğu : --- 2,5 kg/m 3 Yıllık Çalışma Süreleri : --- 312 gün/yıl Yıllık Üretim Miktarı : --- 5.250.000 ton/yıl Aylık Üretim Miktarı : --- 437.500 ton/ay Aylık Üretim Miktarı : --- 217.500 m 3 /ay Günlük Üretim Miktarı : --- 16.827 ton/gün Günlük Üretim Miktarı : --- 6.731 m 3 /gün : 1-2 veya Kaç Günde Bir Patlatma Yapılacağı --- gün 4-5 (3 ayrı atım) Aylık Patlatma Sayısı : --- 17-18 adet Yıllık Patlatma Sayısı : --- 214 adet Delik Paterni Delik Çapı : --- 95 mm Delik Eğimi : --- 90 Basamak Boyu : --- 10 m Dip Delgi : --- 1 m Delik Boyu : --- 11 m Sıkılama Boyu : --- 2,5 m Yük Mesafesi : --- 4 m 46
Delikler Arası Mesafe : --- 3,5 m Bir Delikteki Yüzey / Delik İçi Gecikme Süreleri : --- 30 / 475 ms Sıralar Arası Gecikme Süresi : --- 42 ms Bir Delikten Elde Edilen Teorik Hacim : --- 140 m 3 Bir Delikten Elde Edilen Teorik Hacim : --- 350 ton Bir Deliğe Doldurulan Patlayıcı Madde Miktarı Ana Şarj (ANFO) Miktarı : --- 54 kg Yemleyici (Dinamit) Miktarı : --- 2 kg Elektriksiz Kapsül Miktarı : --- 2 adet Bir Delikteki Toplam Patlayıcı Miktarı : --- 56 kg Birim Tüketimler ANFO : --- 0,386 kg/m 3 Yemleyici (Dinamit) : --- 0,014 kg/m 3 Elektriksiz Kapsül : --- 0,014 ad/m 3 Elektrikli Kapsül : --- 6,49 x 10-5 ad/m 3 Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : --- 1,29 x 10-4 ad/m 3 Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için) : --- --- m/m 3 Delgi : --- 0,08 m/m 3 Bir Atımdaki Tüketimler Bir Atımdaki Üretim : --- 9.800 m 3 /atım ANFO : --- 3.780 kg/atım Yemleyici (Dinamit) : --- 140 kg/atım Elektriksiz Kapsül : --- 140 adet/atım Elektrikli Kapsül : --- 1 adet/atım Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : --- 2 adet/atım Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için) : --- --- m/m 3 Bir Atımdaki Delinmesi Gereken Delik Sayısı Delik Sayısı : --- 70 adet/atım Projenin Toplam Patlayıcı Madde Miktarı ANFO : --- 810.000 kg/yıl Dinamit : --- 30.000 kg/yıl Elektriksiz Kapsül : --- 30.000 adet/yıl Elektrikli Kapsül : --- 214 adet/yıl Sıralar Arası Gecikme Kapsülü : --- 428 adet/yıl Fitil (sadece ön kesme uygulamaları için) : --- --- m/yıl Kullanılması Planlanan Patlayıcı Maddelerin Teknik Bilgileri Ateşleme : Elektriksiz Kapsül Sistemi Gecikme : Yüzey gecikmesi = 25 ms Delik içi gecikme = 500 ms Sıralar arası gecikme = 25 ms Yemleme : Kapsüle Duyarlı Patlayıcı Madde (Dinamit) Kartuş Boyutları = 50 x 225 mm 47
Kartuş Ağırlığı = 500 gr 1000 gr Yoğunluk = 1,2 gr/cm 3 Şarj : ANFO Yoğunluk = 0,95 gr/cm 3 Patlayıcı maddelerin kullanımlarında, taşıma ve depolanmalarında "Tekel dışı bırakılan patlayıcı maddelerle av malzemesi ve benzerlerinin üretimi, ithali, taşınması, saklanması, depolanması, satışı, kullanılması, yok edilmesi, denetlenmesi usul ve esasları" na ilişkin 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 87/12028 karar sayılı Tüzük hükümlerine uygun şekilde çalışılacaktır. Patlatma işlemi sırasında, çevresel düzenleme ve yaptırımlara uyulacak, her deliğe farklı gecikme süresi ile ateşleme imkânı tanıyan kısa gecikmeli elektriksiz kapsül (Nonelectric) kullanılacak ve sadece ilk ateşleme sırasında elektrikli kapsül kullanılacaktır. Patlatmalardan kaynaklı sarsıntı ölçümleri ilk patlatmada ve yılda bir periyodik olarak yapılacak, sonuçların cihaz çıktıları ile birlikte rapor halinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulacaktır. 2872 sayılı Çevre Kanunu na istinaden yürürlüğe giren ilgili yönetmeliklere uyulacak ve diğer meri mevzuat kapsamında çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi için gerekli izinler alınacaktır. Patlatma işlemlerinde aşağıdaki hususlara dikkat edilecektir; Faaliyet alanı çevresindeki atımlardan etkilenebilecek yakın çevredeki yerleşim birimlerine patlatmaların yapılacağı tarih ve saat bildirilecektir. Ateşleme sahasına yetkililerden başkası kesinlikle girmeyecektir. Patlamayan delikler içindeki patlayıcı madde gerekli emniyet tedbirleri alındıktan sonra etkisiz hale getirilecektir. Patlayıcı malzemelerin patlatma yapılacak alana getirilmesinde bu iş için yetişmiş ehliyetli personel görevlendirilecektir. Patlatma işlemi ateşleme ehliyetine sahip kişilerce yapılacaktır. Dinamit ve kapsüllerin ayrı ayrı taşınmasına özen gösterilecektir. Ateşleme yapıldıktan sonra bölgenin sorumlu nezaretçisi gerekli kontrolü yapacak ve iş makinelerini tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise önlemi alınacaktır. Tatil günlerinde ve hafta sonları patlatma işlemi yapılmayacaktır. Patlatma işlemi hafta içi 08.00 19.00 saatleri arasında gerçekleştirilecektir. 48
Şekil 9. Örnek patlatma tasarımı ve delik geometrisi şematiksel anlatımı 49
2.3.4. Proje Kapsamındaki Ulaştırma Altyapısı Planı (Ulaştırma Güzergahı, Güzergah Yollarının Mevcut Durumu ve Kapasitesi, Hangi Amaçlar İçin Kullanıldığı, Mevcut Trafik Yoğunluğu, Yerleşim Yerlerine Göre Konumu, Yapılması Düşünülen Tamir, Bakım ve İyileştirme Çalışmaları vb.) Proje alanı Ankara İli, Elmadağ İlçesi, Hasanoğlan Beldesi, Hasanoğlan Belde merkezinin yaklaşık olarak 1,5 km. kuzeydoğusunda yer almaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim birimi Hasanoğlan Beldesi ne bağlı olup alanın yaklaşık 210 m. güneybatısında yer almaktadır. Proje alanının bulunduğu bölgenin Ulaşım Ağı Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-23). Proje alanı Ankara İli, Elmadağ İlçesi, Hasanoğlan Beldesi civarında, Hasanoğlan Belde merkezinin yaklaşık olarak 1,5 km. kuzeydoğusunda yer almaktadır. Alana Ankara- Kırıkkale karayolundan Hasanoğlan istikametine ayrılan mevcut yollar vasıtasıyla ulaşmak mümkündür. Sahanın Hasanoğlan Beldesi merkezine uzaklığı yaklaşık olarak 1,6 km.dir. Söz konusu yollar asfalt nitelikte olup, yılın her mevsiminde kullanıma açıktır. Sahaya ulaşım güzergâhını gösterir Yer Bulduru Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-12). Proje alanında üretilen malzemelerin nakliyesi sırasında kullanılacak nakliye yolu güzergâhı, yukarıda belirtilen ulaşım yolundan farklı olup yerleşim birimlerinin içerisinden geçmemektedir. Hasanoğlan Beldesi nin kuzeybatısından geçen nakliye yolu asfalt nitelikte olup Kırıkkale-Ankara karayoluna bağlanmaktadır. Söz konusu nakliye yolu güzergâhı ekler bölümünde sunulan Topografik Harita da gösterilmiştir (Bkz. Ek-13). T.C Ulaştırma Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen Trafik Hacim Haritası çalışması kapsamında proje alanı civarındaki karayolları 2012 yılı trafik hacmi haritası aşağıda verilmiştir. 50
1 2 Şekil 10. 2012 Yılı Trafik Hacmi Haritası Projeye konu alanda yapılacak çalışmalar sırasında taşıt yükünün 660 taşıt/gün (650 kamyon, 10 özel araç) olması beklenmektedir. Projeye konu alandaki mevcut çalışmalar sırasında üretilen malzemenin tesis dışına nakliyesi için günlük ortalama taşıt yükü 240 taşıt (sefer)/gün civarındadır. Kapasite artışı sonrası yapılacak çalışmalar neticesinde tesis dışına nakliye sırasında taşıt yükünün 660 taşıt(sefer)/gün olması beklenmektedir. Dolayısıyla malzemenin nakli için kullanılacak yollarda toplam 420 taşıt/gün lük bir artış olması beklenmektedir. Proje alanında, kırma eleme tesisinde boyutlandırılmış cevher piyasaya sunulacaktır. Proje alanından nakliye sırasında çoğunlukla Kırıkkale Ankara karayolu kullanılacaktır. Söz konusu karayolunun Elmadağ mevkiindeki yükü yukarıda verilen trafik hacmi haritasında işaretlenmiştir. İşaretlenen her iki yolda da üretilen malzemenin nakli ile yük artışı gerçekleşecektir. Yük artışı yüzdeleri aşağıda hesaplanmıştır; 1. Güzergâh için : (420 / 23.468) * 100 = % 1,79 luk bir artış 2. Güzergâh için : (420 / 29.548) * 100 = % 1,42 lik bir artış Ortaya çıkması beklenmektedir. 51
Tesiste proje kapsamında yeni herhangi bir makine-ekipman eklenmesi düşünülmemekte olup tesisteki emisyon yayıcı tüm ünitelerin üzeri kapalı durumdadır. Dolayısıyla faaliyet kapsamında makine ve ekipman taşınması amacıyla ağır ve geniş araçların kullanılması söz konusu değildir. Faaliyetler sırasında çalışacak işçilerin tamamı yakın yerleşim birimlerinden geleceği için servis saatlerinde ana ulaşım yollarındaki yoğunluğa olumsuz bir katkı söz konusu olmayacaktır. Sahada yapılacak faaliyetler sırasında 2918 sayılı Trafik Kanunu ve Karayolları ile ilgili tüm kanun ve yönetmeliklere riayet edilecektir. 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Nakliye esnasında gerekli bütün emniyet tedbirleri alınacaktır. Bu doğrultuda kamyon şoförlerine gerekli eğitimler verilecektir. Nakliye esnasında kamyonların hız sınırlarına uymasına dikkat edilecek ve malzemenin üzeri branda ile örtülecektir. Kamyonlara aks yükü doğrultusunda yükleme yapılacak olup aşırı yükleme söz konusu olmayacaktır. 52
BÖLÜM 3: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI 3.1. Proje ve Etki Alanının Mevcut ve Planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri 3.1.1. Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) Ankara nüfusunun dörtte üçü hizmet sektöründe çalışır ve bu sektör ilin gayrisafi hasılasında en büyük paya sahiptir. Sektörün bu kadar gelişmesinin nedeni, göçle gelen nüfusa istihdam sağlayacak kadar büyük sanayinin bulunmamasıdır. İl, Türkiye gayrisafi milli hâsılasının % 9 una sahiptir. Ülkenin toplam vergi gelirlerinin % 12 si, bütçe gelirlerinin % 12,3 ü buradan toplanır; buna karşılık ilin ülke bütçesinden aldığı pay % 6,4 tür. 2006 yılında Ankara bütçe vergi gelirlerine 16,5 milyar TL, toplam bütçe gelirlerine de 21,1 milyar TL katkıda bulunmuş, bütçeden ise 11,3 milyar TL pay almıştır. 2001 yılı itibariyle gayrisafi yurtiçi hasılasının Ankara ya düşen kısmının % 45 i ticaretten, % 23 ü ulaştırma ve haberleşmeden, % 14 ü devlet hizmetinden kaynaklanmaktadır. Ankara ilinde özel sektörün katma değer içindeki payı % 85 in üzerindedir. İlin sanayisi başlıca küçük ve orta boy işletmelerden oluşur. Bunların % 40 ı, savunma ve taşıt üretimi yapan büyük kuruluşların talep gösterdiği makine ve metal alanında üretim yapmaktadır. Bunun ardından gıda ve tekstil sanayileri gelir. Üretim açısından en önemli sektörler, gıda (şeker, un, makarna, süt, içki), taşıt, makine (tarım araçları, taşıt, traktör), savaş, çimento ve dokumadır (yünlü dokuma, trikotaj, konfeksiyon). Ayrıca tarım ilaçları, mobilya, şekercilik ve matbaacılık da önemlidir. Savunma sanayi, yazılım ve elektronik sektörlerinde Ankara Türkiye de başta gelir. Ankara Sanayi Odası na (ASO) kayıtlı yaklaşık 3.500 şirket vardır. Türkiye nin en büyük 500 şirketinin 48 inin ASO ya bağlı olmasıyla Ankara, 2009 yılında İstanbul dan sonra Türkiye nin 2. sanayi merkezi sayılmaktadır. Ankara daki sanayi üretimin büyük kısmı Sincan, Akyurt, Çubuk ve il merkezine yakın olan İvedik ile Ortadoğu Sanayi ve Ticaret merkezi (OSTİM) Organize Sanayi bölgelerinde gerçekleşmektedir. OSTİM, Türkiye nin en büyük küçük ve orta boy sanayi üretim alanıdır. 2009 da Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi tarafından hazırlanan bir çalışmaya göre, en rekabetçi il Ankara dır. Ankara, rekabetçilik endeksini oluşturan alt endeksler arasında insani sermaye, yaratıcı sermaye ve sosyal sermaye endekslerinde ilk sırada yer almıştır. Üniversite ve öğretim üyesi sayısının yüksekliği, patent ve benzeri başvurular gibi faktörler Ankara yı özellikle yaratıcı sermaye endeksinde Türkiye de birinci yapmaktadır. Tarım, hayvancılık ve ormancılık: Ankara il genelinde toprakların % 60 ı tarım alanı olarak kullanılır ve bu oran Türkiye ortalamasının oldukça üzerindedir. En önemli tarla ürünleri buğday, arpa ve şeker pancarıdır. Diğer önemli ürünler kavun, karpuz, domates, havuç, armut, elma, vişne ve üzümdür. Tarla 53
arazilerinin yaklaşık % 24 ünde buğday, % 23 ünde arpa, kalanında ise diğer ürünler yetiştirilmektedir. Ankara rakım ve mera özellikleri açısından, küçükbaş hayvancılığa daha elverişlidir. Hayvancılık il ekonomisinde önceleri önemli olan yerini giderek kaybetmektedir. İlde koyun (ak ve karaman cinsi) ve sığır beslenir. Tavuk yetiştiriciliği de önemli boyuttadır. Ankara keçisi olarak bilinen tiftik keçisi sayısı 1970 lerdeki sayılarının onda birinin altındadır ve korunması amacıyla, günümüzde yetiştiricilerine ücret verilmektedir. Ankara orman varlığı bakımından pek zengin değildir. 2007 verilerine göre ilin % 13 ü ormanlarla kaplı olup yüzölçümünün % 7 sini bozuk ormanlar, % 6 sını ise normal ormanlar oluşturmaktadır. Kayda değer bir ormancılık üretimi yoktur. Ancak, Türkiye çapında mobilyacılık, döşemecilik gibi alanları kapsayan önemli düzeyde bir ağaç işleri sektörü gelişmiştir. Enerji : Nallıhan da Çayırhan Termik Santrali linyit (634 MW güçlü), Esenboğa termik santrali ise fuel oil (54 MW) yakarak enerji üretir. Ayrıca Sarıyar Barajı (160 MW), Hirfanlı Barajı (Evren) (128 MW) ve Kesikköprü Barajı (76 MW) hidrolelektrik enerji üretir. Madencilik : Ankara ilinde rüzgar potansiyeli düşük olduğu için enerji üretimine elverişli değildir. Ankara, Türkiye nin madencilik potansiyeli fazla olan illerindendir. İlin Beypazarı ve Nallıhan ilçelerinde Türkiye nin en önemli linyit yataklarından bazıları bulunur. Ayrıca Tuz Gölü ve çevresinde tuz çıkarılır. Türkiye de İzmir deki Çamaltı Tuzlası ndan sonra en fazla tuz çıkarılan yer, Tuz Gölü ve çevresidir. İlde ayrıca, Beypazarı ve Kızılcahamam çevresinde sodacılık gelişmiştir. Ankara Taşı olarak da bilinen Andezit Gölbaşı ilçesine özgü önemli değerlerden biridir. Heykel yapımında da kullanılan Andezit taşından yapılmış çalışmalar Andezit Taşı Heykel Açık Hava Müzesi nde sergilenmektedir. Su Kaynakları: Ankara daki en önemli akarsular ve kolları Kızılırmak nehri ve kolları Terme çayı, Balaban çayı, Sakarya nehri ve kolları Aladağ çayı, Nalderesi, Girmir çayı ve Ankara çayı ile Peçeneközü çayıdır. Hidroelektrik enerji sağlayan barajların yanı sıra, Ankara da içme suyu ve sulama suyu sağlayan barajlar da bulunmaktadır. Bunlardan Çubuk-1 Barajı ve Çubuk-2 Barajı (20 hm 3 /yıl), Kurtboğazı Barajı (60 hm 3 /yıl), Çamlıdere Barajı ( 142 hm 3 /yıl), Eğrekkaya Barajı (79 hm 3 /yıl), Akyar Barajı ve isalesi (45 hm 3 /yıl), Kavşakkaya Barajı (58 hm 3 /yıl) içmesuyu temini için kullanılmaktadır. Bu barajlardan Kurtboğazı Barajı hem içme suyu hem de sulama suyu temini amaçlı kullanılmaktadır. Bu su kaynakları büyüyen şehrin ihtiyacını karşılamaya yetmediği için, 2008 de Kızılırmak tan da başkente su getirilmeye başlanmıştır. Yeni baraj inşaat projeleri görüşülmektedir. İl sınırları içerisinde doğal göller de bulunmaktadır. Bu göllerin en önemlileri Mogan, Eymir, Samsam ve Tuz Gölü dür. 54
Sanayi: Sanayi ve ticaret bakımından memleketimizin başta gelen merkezlerindendir. Sanayi, imalat ve gıda kolunda oldukça gelişmiştir. Un, makarna, şeker, yağ, dokuma fabrikaları, süt, tereyağı, et kombinaları, deri ve trikotaj tesisleri vardır. Çimento, tuğla, kiremit ve inşaat makinaları imal eden fabrikalar hızla artmaktadır. Merkezi ve ilçelerinde fabrika sayısı oldukça fazladır. Şehir, 1956 dan bu yana Enterkonnekte enerji sistemine bağlıdır. İlin enerji ihtiyacının çoğu Hirfanlı, Sarıyar, Kesikköprü, Çatalağzı ve Çayırhan hidroelektrik santrallarından karşılanır. Ankara ilinde tehlikeli boyutlara ulaşan hava kirliliği son yıllarda alınan tedbirlerle azaltılmıştır. Savunma sanayinin oluşturduğu altyapı ve talep sonucu makine ve metal sanayi il ekonomisinde önemli bir seviyeye ulaşmıştır. Bugün sanayi kuruluşlarının % 40 ının üretim yaptığı alan, makine ve metal sanayidir. Ankara nın ülke içindeki merkezi ve savunmaya uygun konumu, yetişmiş insan gücü ile sektör içinde yer alan kuruluşların oluşturduğu potansiyel, bu sektörde büyük kuruluşların doğmasına sebep olmuştur. MKE Kurumu, Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TAI), Aselsan, Roketsan ve Havelsan gibi savunma sanayi ile ilgili büyük ölçekli yatırımlar İlde gerçekleştirilmiştir. Bunların yanı sıra 50 den fazla orta ölçekli firma ile teknoloji geliştirme ve organize sanayi bölgelerinde yerleşik sayıları yüzlerle ifade edilebilecek küçük tasarım ve imalat işyerleri bu sektörde faaliyet göstermektedir. Projeye konu ruhsatlı sahanın bağlı bulunduğu Elmadağ ilçesinin ekonomisi tarıma dayalıdır. İlçede tarımsal faaliyet zirai tarım şeklindedir. Bölgede buğday başta olmak üzere arpa, yulaf, fiğ, mısır, fasulye, nohut, mercimek üretimi başta gelmektedir. Bölgede zirai tarımın yanında büyükbaş hayvancılık az yapılmaktadır. Lalahan beldesinde bir açık besi işletmesi bulunmaktadır. İlçede yapılan besiciliğin önemli bir kısmı Hasanoğlan ve çevresinde yapılmaktadır. Köylerde küçük aile işletmesi şeklinde besicilik yapılmaktadır. Proje alanı Elmadağ ilçesine bağlı Hasanoğlan beldesinde yer almaktadır. Beldenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve sanayiye dayanır. Hasanoğlan beldesinin ekonomisinde arıcılık önemli bir yer tutar. Elmadağ ilçesinde 250 yi aşan esnaf ve küçük sanayi kolları mevcuttur. Hasanoğlan Sanaji Bölgesinde 25 adet muhtelif sanayi tesisi ve yapımı devam eden 30 a yakın sanayi tesisi inşaatı vardır. 3.1.2. Nüfus (Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı) Ankara İli 38 33' ve 40 47' kuzey enlemleri ile 30 52' ve 34 06' doğu boylamları arasında yer almaktadır. İç Anadolu Bölgesi ndedir. Ankara ilinde nüfus yoğunluğu ortalaması 163 kişi/km 2 dir. İlçelere göre 16 kişi/km 2 ile 3541 kişi/km 2 arasında değişmektedir. Nüfus yoğunluklarının ilçelere göre dağılımı yapıldığında en yüksek yoğunluğun Keçiören ilçesinde, en düşük yoğunluğun Gölbaşı ilçesinde olduğu görülmektedir. İlin en düşük yoğunluklu ilçeleri Bala, Kalecik, Ayaş, Kızılcahamam dır. Metropoliten kenti oluşturan 8 ilçe ise ilin en yoğun ilçeleridir. 55
Proje alanının içerisinde yer aldığı Ankara ili ve Elmadağ ilçesine ait ADNKS (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi) verilerine göre 2013 yılı nüfus verileri ile Türkiye nin nüfus verileri aşağıdaki tabloda karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Tablo 22. Türkiye, Ankara ve Elmadağ İlçesine Ait Kentsel ve Kırsal Nüfus Verileri Şehir Nüfusu Belde/Köy Nüfusu Toplam Kadın Erkek Toplam Kadın Erkek Toplam Kadın Erkek Toplam Türkiye 34.898.618 35.135.795 70.034.413 3.295.886 3.337.565 6.633.451 38.194.504 38.743.360 76.667.864 Ankara 2.537.558 2.507.525 5.045.083 0 0 0 2.537.558 2.507.525 5.045.083 Elmadağ 21.392 22.481 43.873 0 0 0 21.392 22.481 43.873 *Kaynak: TUİK ADNKS, www.tuik.gov.tr Not: 6360 ve 6447 sayılı kanunlar ile düzenlenen ve bu kanunlar uyarınca ilk mahalli idareler genel seçimlerinde yürürlüğe girecek olan idari bağlılık ve tüzel kişilik değişiklikleri ile 5393 sayılı Yasa nın 8 inci ve 11 inci maddelerine göre alınan ve söz konusu Kanun gereğince ilk mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak olan birleşme ve katılmalar, belediye ve köy tüzel kişiliğinin kaldırılmasına ve bir beldenin köye dönüştürülmesine dair kararlar, Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı'nın 421 sayılı Kararına istinaden, NVİGM tarafından 1 Aralık 2013 tarihi itibarıyla Ulusal Adres Veri Tabanı'na yansıtıldığı için, 2013 ADNKS sonuçları belirtilen değişiklikleri içermektedir. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2013 Nüfus Sayımı sonuçlarına göre Ankara ilinin Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfus verileri aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Tablo 23. Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfus Verileri YAŞ GRUBU TOPLAM ERKEK KADIN '0-4' 358.097 183.983 174.114 '5-9' 366.234 188.262 177.972 '10-14' 368.992 189.363 179.629 '15-19' 385.071 196.490 188.581 '20-24' 410.067 209.161 200.906 '25-29' 436.532 217.941 218.591 '30-34' 458.019 227.566 230.453 '35-39' 418.566 208.244 210.322 '40-44' 386.237 190.622 195.615 '45-49' 348.496 172.749 175.747 '50-54' 310.012 154.080 155.932 '55-59' 249.727 123.941 125.786 '60-64' 185.118 89.902 95.216 '65-69' 131.031 60.456 70.575 '70-74' 93.226 40.990 52.236 '75-79' 63.831 25.987 37.844 '80-84' 48.150 19.042 29.108 '85-89' 21.640 7.125 14.515 '90+' 6.037 1.621 4.416 Toplam 5.045.083 2.507.525 2.537.558 Kaynak: TUİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi(ADNKS) 2013 Sonuçları Elmadağ ilçesinde dağ ve orman içi köylerinde nüfusta azalma, karayolu ve sanayi kuruluşlarına yakın kesimlerde ise artış göze çarpmaktadır. İlçede nüfus yoğunluğu 75 kişi/km 2 dir. 3.1.3. Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar) Ülkede kişi başına en fazla yatağın düştüğü Ankara sadece kendi nüfusuna hizmet etmekle sınırlı değildir. Ülkenin en gelişmiş sağlık kentidir. 56
İlde bulaşıcı hastalık olarak tüberkülozlu hasta sayısı 1999 yılında 632 olarak kayıtlı olup, bu değer 2009 yılında 708 olarak belirlenmiştir. Elmadağ Kaymakamlığı resmi WEB sitesinden alınan bilgilere göre, ilçede hizmet veren 1 adet 75 yataklı Dr. Hulusi Alataş Devlet Hastanesi, Hasanoğlan Semt Polikliniği, Merkezde 1 Nolu ve 2 Nolu Ail Sağlık Merkezleri ile Baştaş Lalabel ASM, Hasanoğlan ASM bulunmaktadır. Ayrıca Yeşildere Sağlık Evi, Kayadibi Sağlık Evi ve Karacahasan Köyü Sağlık Evi olmak üzere 8 adet sağlık merkezi bulunmaktadır. Projeye konu alanın bulunduğu bölgeye Hasanoğlan Aile Sağlık Merkezi hizmet vermektedir. Hasanoğlan Beldesi ile ilgili olarak belirlenen bir bulaşıcı hastalık verisine ulaşılmamıştır. 3.1.4. İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Faaliyetler Proje alanında kalker cevheri üretimi açık işletme yöntemi ile gerçekleştirilecektir. Proje alanında her bir rödevansçının kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi üretim kapasitesinin 1.750.000 ton/yıl a, böylece sahadaki toplam üretim kapasitesinin 5.250.000 ton/yıl a çıkarılması planlanmaktadır. Ocak alanında üretim faaliyetleri açık işletme yöntemi ile basamaklarda delme-patlatma yapılarak gerçekleştirilecektir. Sahada patlatma işlemi sırasında ve sonrasında aşağıdaki hususlara dikkat edilecektir: 1. Kapsül kablolarına ilave edilecek uzatma kablolarının bağlantıları itina ile yapılacak ve izole bantla iyi bir şekilde izole edilecektir. 2. Yemleyici dinamitin kartuşları kablo ile bir demet şeklinde bağlanacak ve bu demet, kablo yardımı ile sarkıtılarak indirilecektir. 3. Sıkılama sırasında elektrik kablolarının zedelenmemesine dikkat edilecektir. 4. Ateşleme devresi kabloları manyetoya bağlanmadan önce ohm-metreyle devrenin direnç kontrolü yapılacaktır. 5. Ateşleme yapmadan önce siren ile alarm verilecek ve ayrıca flamalı gözcüler önemli noktalara dikilecektir. 6. Ateşleme kablosu uygun bir uzaklıktaki ateşleme cebine kadar uzatılarak vakit geçirmeden ateşleme yapılacaktır. 7. Yağışlı havalarda statik elektrik tehlikesi göz önüne alınarak gerektiğinde ateşlemeden vazgeçilecektir. 8. Ateşleme sahasına yetkililerden başkası girmeyecektir. 9. Patlatma işlemi uzman kişiler tarafından yapılacaktır. 10. Patlayıcı maddeler ateşleme yerine özel bir araçta getirilecek, dinamit ve kapsüller ayrı ayrı araçlarda nakledilecektir. 11. Patlamayan delikler için gereken emniyet tedbirleri alınacak ve usulüne uygun olarak zararsız hale getirilecektir. 12. Ateşleme yapıldıktan sonra ateşleme bölgesi sorumlu kişiler tarafından kontrol edilecek ve iş makinelerini tehlikeye sokacak bloklar, basamak şevinde askıda kalmış ise gerekli önlemler alınacaktır. 57
Patlatma işlemleri sırasında, faaliyet alanında Parlayıcı, Patlayıcı ve Tehlikeli Zararlı Maddelerle Çalışan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük ün ilgili hükümlerine uyulacaktır. Ocaktan üretilen kalker cevherinin tamamı kırma eleme tesislerinde boyutlandırılacaktır. Kırma eleme tesislerinde istenilen ebatlara getirilen malzeme tesis alanlarının yanında bulunan stok alanlarında depolanacak ve buradan piyasaya satışa sunulacaktır. Proje alanında üretim, kırma-eleme tesislerinin faaliyetleri ile yükleme ve nakliyeden dolayı tozuma söz konusudur. İşletme faaliyetleri sırasında oluşması muhtemel tozdan dolayı yakın çevrenin olumsuz yönde etkilenmelerin en aza indirilmesi için; - 4857 Sayılı İş Kanunu ve İş Kanunu uyarınca çıkartılan yönetmelik, tüzük, genelge ve yönergelere vb. uyulacaktır. Ayrıca 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ilgili hükümlerine uyulacaktır. - 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen ilgili hususlara uyulacaktır. - İşçilerin toz ve gürültüden etkilenmemeleri için gerektiğinde toz maskesi ve kulaklık kullanmaları sağlanacaktır. - Kırma eleme tesisi üniteleri kapalı sisteme alınmış olup, tesise toz indirgeme sistemi (pulvarize su sistemi) kurulmuştur. Kırma eleme tesisi çalışmalarında pulvarize su sistemi düzenli olarak çalıştırılacaktır. Ayrıca personel çalışma saatleri 8 saat ile sınırlıdır. Bundan sonraki faaliyet dönemlerinde makine ve ekipman sürekli bakımda tutulacak ve gerekli önlemler alınacaktır. Çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlayabilmek için 4857 ve 6331 sayılı yasalara ve bu yasalara bağlı olarak hazırlanıp yayınlanmış olan ve yürürlükte bulunan mevzuata uyulacaktır. Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riskine karşı 19.09.2013 tarih ve 28770 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Bu tüzüğe göre sahanın teknik nezaretçisi, işçi sağlığı ve iş güvenliği gereklerinin yerine getirilmesinden ve işletmenin teknik esaslar çerçevesinde çalıştırılmasından sorumlu olacaktır. Tesiste çalışacak personel için yeterli sayıda sosyal tesis bulunmaktadır. Bu tesislerin devamlılığı sağlanacaktır. Tesiste çalışan personel için sağlık karneleri (portör muayene kartları) bulundurulacaktır. Personelin yılda iki kez portör muayeneleri, yılda bir kez akciğer grafileri yaptırılacaktır. 58
3.1.5. Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları; Yaratılacak İstihdam İmkanları, Nüfus Hareketleri Sahada üretim faaliyetleri maden mühendisi nezaretinde yapılmaktadır. 6612 nolu sahada yapılacak üretim faaliyetleri esnasında toplam 73 personel görev alacaktır. Personelin görev dağılımları (ünvanları) Bölüm 2.3.1.3 Tablo 18 de verilmiştir. İnşaat sektöründeki gelişmelere paralel olarak hammadde ihtiyacı gün geçtikçe önem kazanmakta, gelişen inşaat ve altyapı yatırımları doğrultusunda hızla artmaktadır. Sektörde artan talebi karşılamak için mevcut yatırımlarda kapasite artırımına ve yeni işletme çalışmalarına ağırlık verilmiştir. Söz konusu faaliyet nüfus hareketine neden olacak kadar büyük bir istihdam yaratmayacaktır. Projeye konu faaliyetlerin gerçekleştirilmesi çerçevesinde mal ve hizmet sektöründe (lojistik, yedek parça, konaklama, araç bakım ve onarım atölyesi, restoran, kafeterya, market, kantin, dinlenme tesis, akaryakıt istasyonu, v.b.) yörede ilave bir hareketlilik olacaktır. 3.1.6. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri) Projeye konu alana en yakın yerleşim birimi, proje alanının (kuş uçuşu) 1,5 km güneybatısında yer alan Hasanoğlan Beldesi dir. İlçe merkezinde 51 adet okul bulunmaktadır. Bu okullarda devam eden öğrenci sayısı 9.621 olup, 618 öğretmen görev yapmaktadır. Hasanoğlan Beldesi nde ise 2 adet ilkokul, 3 adet ortaokul ve 4 adet lise bulunmaktadır. Hasanoğlan Beldesi nde bulunan liselerde 1.389, ortaokullarda 713 ve ilköğretim okullarında ise 675 öğrenci bulunmaktadır. Ayrıca Elmadağ ilçesinde dört adet özel dershane, iki adet özel motorlu taşıt sürücü kursu, dört adet özel öğrenci yurdu ve iki adet rehabilitasyon merkezi bulunmaktadır. Elmadağ ilçesinde 8 adet sağlık merkezi bulunmaktadır. Hasanoğlan Beldesi nde ise bir adet semt polikliniği ile bir adet aile sağlık merkezi bulunmaktadır. Bölgede kültür hizmeti olarak ilçenin kültürel ve sosyal ihtiyaçlarını karşılayabilecek boyutta Elmadağ Kültür ve Sanat Merkezi nin çalışmalarına başlanmıştır. Bu merkez içerisinde 500 kişilik çok amaçlı gösteri salonu, halk oyunları salonu, el sanatları salonu ve kütüphane yapılması planlanmaktadır. Ayrıca salonda sinema, tiyatro, gösteri, sergi vb. etkinlikler düzenlenecektir. 3.1.7. Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik / Sosyal Altyapı İhtiyaçları Proje kapsamında sahada 73 personel görev almaktadır. Kapasite artışı ile sahada personel sayısında değişiklik yapılmayacaktır. Çalışan personelin sosyal ihtiyaçları sahada mevcut şantiye binalarından (WC, lavabo, mutfak vs.) karşılanacaktır. 59
Sahada elektrik ihtiyacı şehir şebekesinden temin edilmektedir. Proje alanı Ankara İli, Elmadağ İlçesi, Hasanoğlan Beldesi civarında, Hasanoğlan Belde merkezinin yaklaşık olarak 1,5 km. kuzeydoğusunda yer almaktadır. Alana Ankara- Kırıkkale karayolundan Hasanoğlan istikametine ayrılan mevcut yollar vasıtasıyla ulaşmak mümkündür. Sahanın Hasanoğlan Beldesi merkezine uzaklığı yaklaşık olarak 1,6 km.dir. Söz konusu yollar asfalt nitelikte olup, yılın her mevsiminde kullanıma açıktır. Sahaya ulaşım güzergâhını gösterir Yer Bulduru Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-12). Proje alanında üretilen malzemelerin nakliyesi sırasında kullanılacak nakliye yolu güzergâhı, yukarıda belirtilen ulaşım yolundan farklı olup, yerleşim birimlerinin içerisinden geçmemektedir. Hasanoğlan Beldesi nin kuzeybatısından geçen nakliye yolu asfalt nitelikte olup, Kırıkkale-Ankara karayoluna bağlanmaktadır. Projeye konu ruhsatlar, rödevans alanları ve söz konusu nakliye yolu güzergâhı ekler bölümünde sunulan Topografik Harita da gösterilmiştir (Bkz. Ek-13). 3.1.8. Projenin Fayda-Maaliyet Analizi Proje kapsamında kapasite artışı ile her bir rödevansçının kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi üretim kapasitesinin 1.750.000 ton/yıl a, böylece sahadaki toplam üretim kapasitesinin 5.250.000 ton/yıl a çıkarılması planlanmaktadır. Proje sahasından kalker üretimi açık işletme yöntemi ile iş makineleri ve patlayıcı madde kullanılarak yapılmaktadır. Üretilen kalker cevheri, kamyonlar vasıtası ile sahada bulunan kırma-eleme tesislerine nakledilmektedir. Kırma eleme tesislerinde istenilen ebatlara getirilen malzeme tesis alanlarının yanında bulunan stok alanlarında stoklanacaktır. Stoklanan boyutlandırılmış malzeme talebe göre piyasaya satışa sunulmaktadır. Her bir rödevansçının kırma eleme tesisi üretim kapasitesi 1.750.000 ton/yıl olacaktır. Sahadan üretilen toplam 5.250.000 ton kalkerin her bir kırma-eleme tesisinde % 10 unun by-pass malzeme olacağı kabul edildiğinde agrega olarak 4.725.000 ton/yıl malzeme elde edilmiş olacaktır. Bu malzemenin tamamı talep doğrultusunda piyasaya satışa sunulacaktır. Satış fiyatları günün ekonomik koşullarına göre farklılık gösterebilmektedir. Mali yönden söz konusu proje kapsamında yapılacak yatırım tutarı ve giderlere ait tahmini hesaplamalar aşağıya çıkarılmış olup, milli gelire katkısı ifade edilmiştir. 60
Tablo 24.Yatırım Analiz Tablosu YATIRIM TUTARI HARCAMA ÇEŞİDİ Etüt, Plan, Faal.Rap., Proje ve Harita Hazırlanması, Başvuru Bedelleri Numune alma, analiz ve Teknolojik Etüt Gideri Beklenmeyen Proje Giderleri MADEN YATIRIM GİDERLERİ Arsa alımı, Mülkiyet İzni Tesis-Makine-Ekipman Bakım, Onarım, Yedek Parça Altyapı-Ulaştırma yatırımları ARA TOPLAM BEKLENMEYEN GİDERLER SABİT SERMAYE YATIRIM TUTARI TOPLAM YATIRIM TUTARI TUTAR 70.000 TL 5.000 TL 15.000 TL 200.000 TL 70.000 TL 50.000 TL 410.000 TL 30.000 TL 60.000 TL 500.000 TL Yıllık giderler belirlenirken işletme giderleri ve yıllık yapılacak resmi harcamalar (harç, çevre teminatı, vs.) ile beklenmeyen giderler dikkate alınmıştır. Tablo 25. Yıllık İşletme Giderleri Tablosu Gider Cinsi Akaryakıt Gideri Elektrik Gideri İşçilik-Personel Gideri Bakım-Onarım Gideri Patlayıcı Gideri Genel Giderler Amostisman Gideri Yedek Parça-Malzeme Alımı TOPLAM Tutarı (TL) 8.500.000 TL 5.000.000 TL 1.375.000 TL 250.000 TL 4.375.000 TL 250.000 TL 250.000 TL 375.000 TL 20.375.000 TL Yıllık İşletme Gelirleri Sahadan toplamda 5.250.000 ton/yıl kalker cevheri üretilmesi durumunda (her bir kırma-eleme tesisinde % 10 by-pass hesaba katıldığında), Agrega Satış Geliri = 4.725.000 Ton x 6,0 TL/Ton = 28.350.000 TL By-Pass Malzeme Geliri = 525.000 Ton x 1,50 TL/Ton = 787.500 TL TOPLAM GELİR = 29.137.500 TL Yıllık İşletme Karı Yıllık İşletme Karı = Yıllık İşletme Geliri Yıllık İşletme Gideri Yıllık İşletme Karı = 29.137.500 TL 20.375.000 TL = 8.762.500 TL 61
Tablo 26. Proforma Gelir Tablosu AÇIKLAMALAR TUTAR Proje Gelirleri 29.137.500 TL Proje Giderleri Toplamı 20.375.000 TL Proje Karı 8.762.500 TL Uzun Vadeli Borç ---- Gayri Safi Kar 8.762.500 TL Brüt Kar 8.762.500 TL Devlet Hakkı (% 4) 1.165.500 TL Kurumlar Vergisi (% 20) 1.752.500 TL Net Kar 5.844.500 TL Yatırımın Kendini Geri Ödeme Süresi: Toplam yatırımın, projenin sağlayacağı net karın amortisman tutarı ile toplamından elde edilen nakit gelirine oranı suretiyle yatırımın geri dönüş süresi bulunmuştur. ToplamYatırıı 500.000TL Tesis Geri Ödeme Süresi 0, 082YIL Net Kar Amortismanlar 6.094.500TL Milli Gelire Katkı: Milli Gelire Katkı = Brüt Kar + İşçilik-Personel Gideri = 8.762.500 TL + 1.375.000 TL = 10.137.500 TL Yukarıdaki yapılan hesaplamaların sonuçlarından projenin rantabl olduğu anlaşılmaktadır. Çevresel Fayda-Maliyet Analizi: Madenler ancak bulundukları yerde üretilebilmektedir. Bu nedenle başka bir alanda üretme imkanı yoktur. Bu yeraltı servetlerinin işletilerek ekonomiye kazandırılmasının yanı sıra çevreye karşı gerekli duyarlılığın gösterilmesi önemlidir. Bu nedenle söz konusu proje kapsamında bir tarafta ilgili kanun ve yönetmeliklere uygun olarak üretim faaliyetlerinde bulunarak ekonomiye katkı sağlanırken diğer taraftan söz konusu çevrenin yeniden düzenlenerek; çevresel etkilerin minimuma indirilmesi için gerekli tedbirler alınacaktır. Zaten 24.06.2010 tarih ve 27621 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Maden Kanununda Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun un ilgili maddesi gereği her bir ruhsat için yıllık ruhsat harcı kadar Çevre Uyum Teminatı yatırılması zorunlu hale getirilmiştir. Bu doğrultuda her yıl söz konusu proje alanı (ruhsat sahası) için yıllık Çevre Uyum Teminatı yatırılacaktır. Sonuç olarak bu alanlarda yapılacak kalker işletmeciliğinin bölge ekonomisine katkısı daha fazla olacaktır. 62
Yürürlükteki ilgili kanun ve yönetmelikler çerçevesinde projeye konu faaliyet için ilgili kurumların öngördüğü bedeller süresinde ödenecektir. Bu projenin gerçekleştirilmesi ile inşaat sektörünün hammadde ihtiyacının karşılanması sağlanacak, ayrıca yöre halkına sağladığı istihdam imkanları ve bölgesel olarak yaratacağı ek katma değerler ile ülke ekonomisine önemli katkısı olacaktır. Proje alanında, ocak üretim faaliyetleri sırasında toplam olarak 73 personel çalıştırılmaktadır. Personelin sosyal ihtiyaçlarının yöreden karşılanması, yöre ekonomisine katkı sağlayacaktır. Her bir personelin ortalama 5 kişilik bir aileye katkı sağlayacağı düşünüldüğünde toplam 365 kişi geçimini bu işletmeden sağlamış olacaktır. 3.1.9. Projeden Etkilenen Yerleşim Yerleri Proje alanına en yakın yerleşim birimi Hasanoğlan Beldesi ne bağlı olup, alanın yaklaşık 210 m. güneybatısında yer almaktadır. Hasanoğlan Beldesi ise proje alanının (kuş uçuşu) 1,5 km güneybatısında bulunmaktadır. 3.1.10. Projenin Ekonomik Ömrü Proje kapsamında kapasite artışı ile birlikte ocak alanından yılda yaklaşık 5.250.000 ton kalker üretimi yapılması planlanmaktadır. Proje alanı için belirlenen toplam rezerv miktarı 102.840.000 tondur. Kapasite artışı ile birlikte proje alanından yılda 5.250.000 ton (2.100.000 m 3 /yıl) kalker üretimi yapılması planlanmaktadır. Ruhsatlı sahada rezerv miktarı 102.840.000 ton olduğundan, sahanın bu projede beyan edilen maksimum üretim miktarına göre ömrü yaklaşık olarak 20 yıldır. Günün ekonomik koşulları ve rezerv durumu göz önüne alınarak ruhsat süresi sonunda temdit (süre uzatımı) taleplerinde bulunulacaktır. Böylece temdit ruhsat dönemlerinde de sahada faaliyetlere devam edilecektir. Ayrıca rezerv ve üretim miktarına bağlı olarak da proje süresi değişebilecektir. Projenin ekonomiye katkı değeri Bölüm 3.1.8 de açıklanmıştır. 3.1.11. Zamanlama Tablosu Proje kapsamındaki zamanlama tablosu Bölüm 1.1.3 Tablo 1 de verilmiştir. 3.2. Diğer Hususlar Bu bölümde belirtilecek başka bir husus bulunmamaktadır. 63
BÖLÜM 4: MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLER VE DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI (Bölgesel ve çalışma alanı baz alınarak mevcut ve planlanan durum verilmelidir) 4.1. Arazi Kullanım ve Mülkiyet Durumu Kapasite artışı ile birlikte 66,96 hektarlık proje alanında her bir rödevansçının kalker ocağı ve kırma-eleme tesisinde 1.750.000 ton/yıl olmak üzere sahada toplam 5.250.000 ton/yıl kalker cevheri üretimi gerçekleştirilecektir. 66,96 hektarlık proje alanının 46,78 hektarlık kısmı ocak alanları, 1,47 hektarlık kısmı kırma-eleme tesisleri, 6,12 hektarlık kısmı stok alanları ve 2,69 hektarlık kısmı ise pasa döküm alanı olarak kullanılacaktır. Projeye konu ruhsatlar, rödevans alanları ve nakliye güzergâhının yanı sıra proje alanında bulunan tesislerin, stok ve pasa döküm alanlarının, şantiye binalarının, trafoların, kantarların ve fosseptiklerin yerini gösterir Vaziyet Planı ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-14). Ayrıca 6612 ruhsat numaralı sahayı, üç rödevansçı firmanın rödevans alanlarını ve tesislerinin yerlerini ve Erdem Kireç e ait 22796 numaralı ruhsat ile Salih Terzi ye ait 26254 numaralı ruhsat sahalarını gösterir 1/5.000 ölçekli genel kroki ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-8). Proje alanı büyük ölçüde hazine arazileri kapsamında yer almakta olup tapulu parsellerin bulunduğu alanlar da yer almaktadır. Sahanın mülkiyet durumunu gösterir Proje Alanı Mülkiyet Durumu Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-15). 4.1.1. Tarım ve Hayvancılık 4.1.1.1. Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü Ankara İli nin yakın çevresinde üç önemli ova, tarım havzaları olarak özel önem taşımaktadır. Bu havzalar, Ova Çayı geçişinin bulunduğu Kazan-Mürted Ovası, Çubuk Çayı geçişiyle Çubuk Ovası ve Hatip Çayı geçişinin tarımsal değer kattığı Hatip Ovası dır. Ankara İli nin toplam yüzölçümü (göller dahil) 3.071.500 ha., su yüzeyleri hariç 2.570.600 ha. olup bu arazilerin dağılımı, ekiliş bilgileri aşağıdaki gibidir. % 49 u olan 1.265.973,1 hektarlık bölümü tarım alanı, % 13 ü olan 339.831 hektarlık bölümü çayır ve mera alanı, % 38 i olan 964.795,9 hektarlık bölümü ormanlık ve diğer alanlardır. Ankara İli nde tarım arazilerinin genel dağılımını gösterir grafik aşağıdaki şekilde verilmiştir. 64
TARIM ARAZİLERİNİN GENEL DAĞILIMI 3% 1% 1% 25% 70% Tarım Arazisi Sebze Arazisi Meyvelik Bağ Arazisi Nadas Şekil 11. Ankara İli Tarım Arazilerinin Genel Dağılımı (Kaynak: Ankara Valiliği, İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2011) Ankara İli nde tarım arazilerinin 193.837 hektarı sulanabilecek alandır. Bunun tarım alanlarına oranı % 15 tir. İlde toplam sulanan alan 93.055 ha.dır. Sulanan arazilerin %72 si devlet sulaması, % 28 i ise halk sulaması şeklindedir. İl genelinde susuz tarım arazilerinde özellikle hububat üretimi, sulu tarımın yapıldığı alanlarda ise endüstriyel bitkiler ile meyve ve sebze üretimi gerçekleştirilmektedir. Ayrıca Ankara İli nde organik tarım ile de ürün yetiştiriciliği yapılmaktadır. Proje alanı Ankara İli, Elmadağ İlçesi civarında yer almaktadır. İlçe arazisinin önemli kısmı % 15 40 meyilli arazi olup, bünyesi arızalı ve taşlı kısımlardan meydana gelmekte ve bu sahaların dağlık kısmı kireç taşı üzerine oturmuş bulunmaktadır. Ankara İli geneli ve Elmadağ İlçesi arazi kullanım sınıfları aşağıdaki gibidir. İL/İLÇE Tablo 27. Arazi Kullanım Sınıfları Sulu Tarım (Ha) Kuru Tarım (Ha) Karışık Tarım (Ha) Mera Orman Şehir ve Endüstriyel Kullanım Sulak Alanlar Tuzsuz Çıplak Alan İç sular Tuzlu sular Toplam ANKARA 331.783 396.961 655.994 549.168 172.218 101.270 15.058 238.859 59.938 2.321 2.523.567 Elmadağ 10.651 12.591 21.260 12.744 568 2.816-2.698 - - 63.329 Kaynak: 2011 Yılı Ankara İl Çevre Durum Raporu 65
İL/İLÇE Tablo 28. Tarım Arazilerinin Dağılımı Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Ekilen Alanı (dekar) Nadas Alanı (dekar) Sebze Bahçeleri Alanı (dekar) Meyveler, İçecek Ve Baharat Bitkilerinin Alanı (Dekar) Süs Bitkileri Alanı (Dekar) Toplam Tarla Alanı (Ha) ANKARA 7.513.920 3.250.485 463.936 306.806 324 11.535.470,73 Elmadağ 119.701 127.850 599 3.568-251.718 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri Tarım Alanları Veritabanı-2012 Elmadağ İlçesi nde tarım arazilerinin genel dağılımını gösterir grafik aşağıdaki şekilde verilmiştir. Şekil 12. Elmadağ İlçesi Tarım Arazilerinin Genel Dağılımı (Kaynak: Türkiye İstatistikleri Verileri-Bitkisel Üretim İstatistikleri 2012) Proje alanı büyük ölçüde hazine arazileri kapsamında yer almakta olup, tapulu parsellerin bulunduğu alanlar da yer almaktadır. Proje alanı ve yakın civarında sulu tarım yapılan tarım arazileri yoktur. 4.1.1.2. Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarları Ankara da yetiştirilen ürünlere ait bilgiler aşağıdaki tablolarda verilmiştir. 66
Grup adı Tablo 29. İldeki Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Tablosu (2012 Yılı) Parfümeri-Eczacılık Vb.Bitkiler-Sekerpancarı Ve Yem Bitkileri Tohumları Ürün adı Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim (kg/da) Fiğ (Dane) 162.179 160.662 16.032 100 Bakla (Yemeklik) 60 60 10 167 Fasulye (Kuru) 8.733 8.733 1.302 149 Mercimek (Kırmızı) 40 40 4 100 Mercimek (Yeşil) 35.780 35.780 3.080 86 Nohut 153.355 153.355 18.069 118 Patates (Diğer) 1.120 1.109 2.971 2.679 Patates (Tatlı) 60 60 100 1.667 Yerelması 530 530 810 1.528 Burçak (Yesil Ot) 109 108 45 417 Fiğ (Yeşil Ot) 65.857 65.242 49.584 760 Hayvan Pancarı 399 395 1.549 3.922 Korunga (Yeşil Ot) 7.702 7.594 4.684 617 Mısır (Hasıl) 253 251 829 3.303 Mısır (Silajlık) 32.275 32.275 149.460 4.631 Saman Ve Ot Mürdümük (Yeşil Ot) 60 60 9 150 Sorgum (Yeşil Ot) 301 299 551 1.843 Tritikale (Yeşil Ot) 48 48 20 417 Yonca (Yeşil Ot) 44.854 44.431 73.543 1.655 Yulaf (Yeşil Ot) 2.049 1.788 747 418 Şeker İmalatında Kullanılan Bitkiler Şekerpancarı 82.695 82.695 402.777 4.871 Arpa (Biralık) 153.495 153.495 44.709 291 Arpa (Diğer) 2.043.074 2.043.074 506.260 248 Tahıllar Tekstilde Kullanılan Ham Bitkiler Pamuk (Kütlü) 0 Yağlı Tohumlar Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu-Bitkisel Üretim İstatistikleri,2012 Buğday (Diğer) 3.943.368 3.943.368 967.093 245 Buğday (Durum) 268.126 268.126 59.607 222 Çavdar 49.185 49.185 12.146 247 Çeltik 1.450 1.450 1.198 826 Mısır (Dane) 3.971 3.971 2.217 558 Tritikale (Dane) 6.200 6.200 1.373 221 Yulaf (Dane) 93.759 93.759 19.816 211 Aspir 49.050 49.050 7.406 151 Ayçiçeği (Çerezlik) 248.950 248.950 25.163 101 Ayçiçeği (Yağlık) 54.836 54.836 11.649 212 Susam 97 96 4 42 İlde en fazla buğday üretimi yapılırken en iyi verim şekerpancarından alınmaktadır. 67
Grup adı Tablo 30. İldeki Sebze Ürünleri Tablosu (2012 Yılı) Kök Ve Yumru Sebzeler Meyvesi İçin Yetiştirilen Sebzeler Ürün adı Ekilen Alan(Dekar) Üretim(Ton) Soğan (Taze) 9.192 18.329 Soğan (Kuru) 88.507 268.224 Sarımsak (Taze) 88 61 Sarımsak (Kuru) 150 149 Pırasa 400 527 Havuç 23.820 132.965 Turp (Bayır) 96 231 Turp (Kırmızı) 1.817 6.049 Domates (Sofralık) 32.888 154.015 Domates (Salçalık) 1.080 4.502 Hıyar (Sofralık) 5.138 11.836 Hıyar (Turşuluk) 2.910 4.303 Acur 170 340 Biber (Salçalık) 105 260 Biber (Dolmalık) 1.302 1.709 Biber (Sivri) 6.664 8.103 Bamya 110 71 Patlıcan 1.130 2.201 Kabak (Sakız) 7.946 26.461 Balkabağı 6.919 11.676 Kabak (Çerezlik) 10.075 576 Fasulye (Taze) 7.272 6.487 Börülce (Taze) 10 5 Bakla (Taze) 60 83 Barbunya Fasulye (Taze) 263 139 Kavun 167.458 196.019 Karpuz 45.138 143.426 Karnıbahar 160 230 Brokoli 100 150 Lahana (Beyaz) 575 995 Lahana (Kırmızı) 850 1.759 Lahana (Brüksel) 20 40 Marul (Kıvırcık) 3.931 10.440 Marul (Göbekli) 8.733 26.335 Marul (Aysberg) 13.170 40.615 Diğer Sebzeler (Başka Yerde Enginar 710 1.420 Sınıflandırılmamış) Ispanak 13.852 26.716 Pazı 65 60 Semizotu 30 56 Maydonoz 403 159 Roka 160 63 Tere 267 97 Nane 97 30 Dereotu 115 42 Mantar (Kültür) 0 196 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu-Bitkisel Üretim İstatistikleri,2012 68
Tablo 31. İldeki Meyve, İçecek ve Baharat Bitkileri Tablosu (2012 Yılı) Grup adı Ürün adı Toplu meyveliklerin alanı(dekar) Üretim(ton) Ağaç başına ortalama verim(kg) Meyve veren yaşta ağaç sayısı Meyve vermeyen yaşta ağaç sayısı Toplam ağaç sayısı Üzüm (Sofralık- Üzüm Çekirdekli) 48.105 34.046 708 48.105 0 48.105 Üzüm (Sofralık- Çekirdeksiz) 70 16 229 70 0 70 Üzüm (Diğer) Üzüm (Şaraplık) 9.145 6.155 673 9.145 0 9.145 Muz-İncir-Avokado- Kivi Diğer Meyveler-Taş Çekirdekliler Ve Yumuşak Çekirdekliler İncir Elma (Golden) 5 14 10 1.380 0 1.380 18.155 15.800 42 376.050 81.010 457.060 Elma (Starking) 7.971 7.735 43 180.274 64.120 244.394 Elma (Amasya) 4.386 4.534 42 108.945 21.457 130.402 Elma (Grannysmith) 265 891 47 18.960 5.655 24.615 Elma (Diğer) 3.174 4.569 42 108.674 28.333 137.007 Armut 11.679 17.037 39 436.238 65.020 501.258 Ayva 1.248 2.402 38 63.610 20.893 84.503 Muşmula 0 46 15 3.040 1.960 5.000 Şeftali (Nektarin) 81 112 30 3.765 800 4.565 Şeftali (Diğer) 325 752 25 30.263 7.300 37.563 Erik 1.242 2.854 32 88.855 20.863 109.718 Kayısı 3.392 4.989 37 134.707 65.605 200.312 Zerdali 70 1.573 40 39.255 8.725 47.980 Kiraz 5.813 6.050 33 182.425 41.018 223.443 Vişne 32.457 27.698 34 824.375 94.243 918.618 Kızılcık 0 20 20 1.000 200 1.200 İğde 0 606 24 25.680 4.150 29.830 Çilek 9 15 1.667 9 0 9 Dut 247 4.525 54 83.220 29.685 112.905 Nar 243 99 10 9.850 11.000 20.850 Trabzon Hurması 0 1 40 25 20 45 Badem 5.932 2.120 26 80.876 138.865 219.741 Zeytin Ve Diğer Sert Kabuklular Ceviz 14.393 3.500 38 91.691 51.492 143.183 Antep Fıstığı 0 19 1 16.900 15.000 31.900 Baharat Bitkileri (İşlenmemiş) Kimyon 138.399 8.506 61 138.399 0 138.399 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu-Bitkisel Üretim İstatistikleri,2012 69
Tablo 32. İldeki Süs Bitkileri Tablosu (2012 Yılı) Grup adı Kesme Çiçekler Ürün adı Ekilen alan(m2) Üretim(Adet) Karanfil 740 1.480 Gerbera 1.000 12.000 Kasımpatı (Krizantem) 200 3.500 Lale 8.370 380.000 Nergiz 4.500 202.500 Sümbül 6.928 278.510 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu-Bitkisel Üretim İstatistikleri,2012 Ankara ili bitkisel üretim bakımından ülkemizin önde gelen illerinden birisidir. Geniş arazi varlığıyla birçok ürünün üretimi için elverişli olan Ankara ili toplam tarım alanının Türkiye ye oranı yaklaşık %5 iken Ankara ilinde ekilen meyve alanının Türkiye ye oranı %8,46, ekilen sebze alanının Türkiye ye oranı %5,93 ve ekilen tarla alanının Türkiye ye oranı ise %5,01 dir. Proje alanının bulunduğu Elmadağ ilçesinde yetiştirilen ürünlere ait istatistiksel veriler aşağıda tablolar halinde verilmiştir. Tablo 33. Elmadağ İlçesi Tarla Ürünleri Üretim Tablosu (2012 Yılı) Grup adı Tahıllar Ürün adı Ekilen alan(dekar) Hasat edilen alan(dekar) Üretim(ton) Verim(kg/da) Buğday (Durum) 4.514 4.514 632 140 Buğday (Diğer) 51.038 51.038 7.150 140 Arpa (Biralık) 10.000 10.000 2.000 200 Arpa (Diğer) 40.000 40.000 6.246 156 Çavdar 2.000 2.000 320 160 Tritikale (Dane) 5.700 5.700 1.258 221 Patates-Kuru Baklagiller-Yenilebilir Kök Ve Yumrular Yağlı Tohumlar Saman Ve Ot Nohut 1.700 1.700 140 82 Fasulye (Kuru) 100 100 4 40 Mercimek (Yeşil) 100 100 6 60 Ayçiçeği (Yağlık) 1.104 1.104 122 111 Ayçiçeği (Çerezlik) 1.000 1.000 60 60 Aspir 150 150 14 93 Fiğ (Yeşil Ot) 1.207 1.196 250 209 Yonca (Yeşil Ot) 302 299 125 418 Korunga (Yeşil Ot) 145 143 60 418 Mısır (Silajlık) 400 400 600 1.500 Parfümeri-Eczacılık Vb.Bitkiler- Sekerpancarı Ve Yem Bitkileri Fiğ (Dane) 241 239 6 25 Tohumları Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu-Tarım Alanı İstatistikleri-2012 70
Tablo 34. Elmadağ İlçesi Sebze Ürünleri Üretim Tablosu (2012 Yılı) Grup adı Kök Ve Yumru Sebzeler Meyvesi İçin Yetiştirilen Sebzeler Diğer Sebzeler (Başka Yerde Sınıflandırılmamış) Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu-Bitkisel Üretim İstatistikleri,2012 Ürün adı Ekilen Alan(Dekar) Üretim(Ton) Soğan (Taze) 10 8 Pırasa 5 2 Domates (Sofralık) 210 361 Domates (Salçalık) 30 37 Hıyar (Sofralık) 11 20 Biber (Sivri) 53 31 Kabak (Sakız) 5 3 Fasulye (Taze) 70 25 Kavun 100 100 Karpuz 75 56 Marul (Kıvırcık) 5 3 Marul (Göbekli) 5 3 Ispanak 30 9 Mantar (Kültür) 0 146 Grup adı Üzüm Üzüm (Diğer) Tablo 35. Elmadağ İlçesi Meyve Ürünleri Üretim Tablosu (2012 Yılı) Diğer Meyveler-Taş Çekirdekliler Ve Yumuşak Çekirdekliler Zeytin Ve Diğer Sert Kabuklular Ürün adı Üzüm (Sofralık- Çekirdekli) Üzüm (Şaraplık) Elma (Golden) Elma (Starking) Elma (Amasya) Elma (Grannysmith) Toplu meyveliklerin alanı(dekar) Üretim(ton) Ağaç başına ortalama verim(kg) Meyve veren yaşta ağaç sayısı Meyve vermeyen yaşta ağaç sayısı Toplam ağaç sayısı 1.425 1.781 0 1.425 0 1.425 180 135 0 180 0 180 507 260 20 13.000 11.000 24.000 507 260 20 13.000 3.300 16.300 20 14 20 700 370 1.070 37 17 20 850 350 1.200 Elma (Diğer) 25 42 20 2.100 900 3.000 Armut 101 110 20 5.500 3.500 9.000 Ayva 25 88 20 4.400 1.725 6.125 Şeftali (Diğer) 12 12 10 1.200 550 1.750 Erik 20 78 20 3.900 1.450 5.350 Kayısı 50 94 17 5.500 1.300 6.800 Kiraz 71 110 20 5.500 2.750 8.250 Vişne 30 67 15 4.450 2.270 6.720 Dut 0 45 15 3.000 300 3.300 Badem 406 40 10 4.000 10.500 14.500 Ceviz 152 26 20 1.300 1.750 3.050 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu-Bitkisel Üretim İstatistikleri,2012 71
Elmadağ ilçesinde yıllık tarla ürünleri üretimi 27.796 hektar alanda 52.162 ton üretim olup hububat tarımı içinde buğday başta olmak üzere arpa, yulaf, fiğ, mısır, fasulye, nohut, mercimek üretimi başta gelmektedir. Sebze ürünleri üretimi 69 hektar alanda 1.053 ton olup domates, patlıcan, kabak, ıspanak, pırasa, biber, taze fasulye, şeker pancarı, taze soğan, kıvırcık, marul, brokoli, slajlık mısır, yonca, çerezlik ayçiçeği, aysberk ürün çeşitlerini içermektedir. Meyve ürünleri üretimi 291 hektar alanda 3.207 tondur. Başlıca meyve çeşitleri elma, armut, vişne, kiraz, ayva, kayısı, erik, şeftali, badem ve cevizdir. Ankara ilinde son yıllarda organik tarım ve iyi tarım uygulamalarında artış gözlenmekte olup bu tür tarıma ilgi giderek artmaktadır. Özellikle bitkisel üretimde organik sebzecilik domates, biber, yeşil sebzeler örtü altı ve organik olarak yetiştirilmektedir. Tablo 36. Organik Tarım Bilgi Sistemi (OTBİS) Verileri Tablosu İLÇE ÇİFTÇİ SAYISI ALAN(da) YETİŞTİRİLEN ÜRÜN Ayaş 1 9.58 Nohut, Kabak Bala 13 3.585 Arpa, Buğday,Kimyon,Mısır Beypazarı 2 213 Elma, Domates, Biber, Patlıcan Elmadağ 3 44 Elma, Armut Gölbaşı 1 10 Elma, Armut, Kayısı, Erik Kalecik 6 3.746 Bağ, Badem, Domates, Biber, Patlıcan Kazan 1 3 Elma, Armut Polatlı 8 1.695 Buğday, Arpa, Kimyon Sincan 1 12 Elma, Armut Nallıhan 1 377 Tarla İŞLETME SAYISI FAALİYET ALANI 17 Organik Gıda Üretim Ve Satışı Organik Gübre Üretimi Organik Hububat İşlemesi Organik Bağ Üretim Alanı Organik Ceviz Ve Badem Kaynak: Ankara İl Çevre ve Durum Raporu-2011 Ankara Valiliği, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2011 Elmadağ İlçesi nin ikliminin karasal olmasından dolayı tarımsal faaliyeti tarla ziraati şeklindedir. İlçe genelinde en fazla tarla ürünleri yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bunu takiben sebze ve meyve yetiştiriciliği gelmektedir. 4.1.1.3. Hayvancılık Türleri, Adetleri ve Beslenme Alanları Ankara İli geneli hayvancılık verileri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 72
Tablo 37. Ankara İli Geneli Hayvan Varlığı Tablosu (2012) HAYVAN VARLIĞI CİNSİ SAYISI Yerli 66.530 Sığır Melez 121.173 Kültür 87.247 Sığır Toplam 274.950 Koyun (Yerli) 425.496 Küçükbaş Koyun (Merinos) 345.452 Keçi (Tiftik) 85.749 Keçi (Kıl) 39.209 Küçükbaş Toplam 895.906 Manda 855 Et Tavuğu 4.785.360 Yumurta Tavuğu 3.516.538 Kümes Hayvancılığı Hindi 11.957 Kaz 5.101 Ördek 4.908 Kümes Hayvancılığı Toplam 8.323.864 Arı Kovanı 67.668 Kaynak: TÜİK-2012 Elmadağ İlçesi nde yapılan besiciliğin önemli bir kısmı Hasanoğlan ve çevresinde yapılmaktadır. Köylerde küçük aile işletmesi şeklinde besicilik yapılmaktadır. Bunların ticari değeri küçük, çoğunlukla halkın ihtiyacını karşılayacak durumdadır. İlçeye ait büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığına ait veriler aşağıdaki tablolarda sunulmuştur. Tablo 38. Elmadağ İlçesi Hayvan Varlığı Tablosu (2012) HAYVAN VARLIĞI CİNSİ SAYISI Yerli 1.844 Sığır Melez 2.780 Kültür 3.518 Sığır Toplam 8.142 Koyun (Yerli) 20.626 Küçükbaş Koyun (Merinos) 2.674 Keçi (Tiftik) 2.231 Keçi (Kıl) 2.669 Küçükbaş Toplam 28.200 Manda 8 Et Tavuğu 76.200 Yumurta Tavuğu 159.805 Kümes Hayvancılığı Hindi 160 Kaz 74 Ördek 61 Kümes Hayvancılığı Toplam 236.300 Arı Kovanı 2.650 Kaynak: TÜİK-2012 Proje alanının bulunduğu Elmadağ İlçesi genelinde tarımsal faaliyetlere bağlı olarak hayvan yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Proje alanının çevresinde bulunan yerleşimlerde çoğunlukla küçükbaş hayvancılığa ve zati (kişiye özel) hayvan yetiştiriciliğine rastlanmaktadır. 73
4.1.2. Orman Alanları Proje alanı büyük ölçüde hazine arazileri kapsamında yer almakta olup tapulu parsellerin bulunduğu alanlar da yer almaktadır. Sahanın mülkiyet durumunu gösterir Proje Alanı Mülkiyet Durumu Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-15). Söz konusu proje alanı orman arazisi niteliğinde değildir. 4.1.2.1. Ağaç Türleri ve Miktarları veya Kapladığı Alan Büyüklükleri Proje alanı ormanlık bölge kapsamında değildir. 4.1.2.2. Ocak Yerinin İşlediği Mescere Haritası ve Yorumu Proje alanı ormanlık bölge kapsamına girmemektedir. Bu sebeple bölgeye ait mescere haritası bulunmamaktadır. 4.1.2.3. Sahanın Yangın Görüp Görmediği Proje alanı ormanlık bölge kapsamına girmemektedir. Bu sebeple proje alanının yangın görüp görmediği hususunda bilgi bulunmamaktadır. 4.1.3 Proje Yerinde Elden Çıkarılacak Alanın Değerlendirilmesi Sahanın mülkiyet durumunu gösterir Proje Alanı Mülkiyet Durumu Haritası ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-15). Projeye konu ruhsat sahaları büyük ölçüde hazine arazileri kapsamında yer almaktadır. 66,96 hektarlık proje alanının 46,78 hektarlık kısmı ocak alanları, 1,47 hektarlık kısmı kırma-eleme tesisleri, 6,12 hektarlık kısmı stok alanları ve 2,69 hektarlık kısmı ise pasa döküm alanı olarak kullanılacaktır. Projeye konu ruhsatlar, rödevans alanları ve nakliye güzergâhının yanı sıra proje alanında bulunan tesislerin, stok ve pasa döküm alanlarının, şantiye binalarının, trafoların, kantarların ve fosseptiklerin yerini gösterir Vaziyet Planı ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-14). Ayrıca 6612 ruhsat numaralı sahayı, üç rödevansçı firmanın rödevans alanlarını ve tesislerinin yerlerini ve Rödevansçı 2 ye ait 22796 numaralı ruhsat ile Rödevansçı 3 e ait 26254 numaralı ruhsat sahalarını gösterir 1/5.000 ölçekli genel kroki ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-8). 4.1.3.1 Proje Sırasında Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Orman Yangınları ve Alınacak Önlemler Üretim faaliyetlerinin gerçekleştirildiği proje alanı hazine arazisi ve tapulu parsellerden oluşmaktadır. Proje alanı ormanlık bölge kapsamına girmemektedir. Sahada faaliyetler kapsamında kesilmesi gereken ağaç bulunmamaktadır. 4.1.3.2 Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Arazi Kullanım Kabiliyeti Proje alanının büyük bir kısmı hazine arazileri kapsamındadır. Geri kalan kısmı ise tapulu parsellerden oluşmaktadır. 74
Proje alanı içinde tarım veya orman arazileri bulunmamaktadır. 4.1.3.3 Etkilenecek Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı Çalışma yapılacak sahanın bulunduğu bölgeye ait flora listesi Bölüm 4.7 de verilmiştir. 66,96 hektarlık alan projeye konu faaliyetler kapsamında kullanılacaktır. Proje alanının büyük bölümü hazine arazisi kalan kısmı ise tapulu parseller niteliğindedir. Çalışma alanı 23.01.2010 tarih ve 27471 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Madencilik Faaliyetleri İle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği nin kapsamında yer aldığından, üretim faaliyetleri sonrasında alanın doğaya yeniden kazandırma planı doğrultusunda rehabilite edilmesi ve doğal bitki örtüsünün geri kazanılması sağlanacaktır. Söz konusu alan için hazırlanan Doğaya Yeniden Kazandırma Planı ekler bölümünde sunulmuştur (Bkz. Ek-24). 4.1.4.4. Proje Alanında Kültür ve Tabiat Varlıkları Durumu Proje alanı içerisinde ve yakın civarında herhangi bir kültür ve tabiat varlığı bulunmamaktadır. Proje alanı ve yakın civarının Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin EK-V Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak yapılan değerlendirmesi Bölüm 4.1.8 de detaylı olarak açıklanmıştır. 4.1.4.5. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler Kapsamında Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası) Proje alanı içerisinde yer alan kalker ocakları ve tesisler uzun yıllardır işletilmekte olduğu için proje kapsamında alanda herhangi bir yeni bina vb. çalışmalar söz konusu değildir. Proje alanında kapasite artışı sırasında herhangi bir arazi hazırlık ve inşaat faaliyeti gerçekleştirilmeyecektir. 66,96 ha.lık proje alanının 46,78 ha.lık kısmında ocak alanları, 1,47 ha.lık kısmında tesisler, 6,12 ha.lık kısmında stok alanları ve 2,69 ha.lık kısmında ise pasa döküm alanı bulunmaktadır. Alanda bulunan kırma-eleme tesislerinin mevcut makine ve ekipmanları söz konusu üretimi gerçekleştirmek için yeterlidir. Ancak yenileme maksatlı makine ekipman değişiklikleri olabilecektir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 08.07.2009 tarihinde yayınlanan 5102-40174 sayılı genelge gereği proje kapsamındaki tesislerin emisyon kaynağı olan her bir ünitesi (bunker, kırıcılar, elekler, konveyör bantlar) kapalı ortam içerisine alınmış olup, kapalı ortam içerisine alınan ünitelere toz indirgeme sistemi (pulvarize sulama sistemi) kurulu durumdadır. Sahada kalker üretimi gerçekleştirilecek alanlarda cevher yüzeyde gözlenmektedir. Bu alanlarda sıyrılabilir nitelikte üst örtü tabakası bulunmamaktadır. Dolayısıyla üretim faaliyetleri öncesinde üst örtü dekapajı yapılması söz konusu değildir. Ancak, üretim sırasında pasa malzeme ortaya çıkması durumunda söz konusu malzeme üretim çalışmaları tamamlanan alanlardaki düzenlemelerde kullanılacak veya pasa döküm alanı içerisinde gerekli önlemler alınarak uygun bir alanda depolanacaktır. 75
Sahada üretim faaliyetleri açık işletme yöntemi ile patlayıcı madde kullanılarak yapılacaktır. Ocakta yapılacak patlatma esnasında gerekli emniyet tedbirleri alınacak, patlatma işlemi eğitimli kişiler tarafından yapılacaktır. Sahada kullanılacak patlayıcı maddeler ihtiyaca göre patlatma dönemlerinde sahada bulundurulacak, bunun dışında sahada kesinlikle depolanmayacaktır. Proje alanı içerisinde bulunan mevcut ocak alanlarında ve kırma-eleme tesislerinde gerekli güvenlik önlemleri alınacaktır. Alanda çalışan personel dışında giriş çıkışlar önlenecektir. Proje alanında gerçekleştirilecek faaliyetler kapsamında alanda yer alan tesislerin üniteleri kapalı ortam içerisine alınmış ve toz indirgeme sistemi kurulmuştur. Ayrıca malzeme nakil işlemleri sırasında oluşacak tozlanmaya ilişkin olarak, nakil işlemleri sırasında hız sınırlamalarına dikkat edilecek, kamyonların üzeri branda ile kapatılacaktır. Pasa, stok alanları ve ocak içi bağlantı yolları pulvarize sistem ile sulanacaktır. Bu doğrultuda kamyon şoförlerine gerekli eğitimler verilecektir. Kamyonlara aks yükü doğrultusunda yükleme yapılacak olup, aşırı yükleme söz konusu olmayacaktır. İşletmede faaliyetlerin sona ermesiyle çalışılan alanlar, depolanan pasa malzeme ile düzenlenecektir. Kırma eleme tesisi makine ekipmanı sökülerek sahadan kaldırılacaktır, stok alanları tahliye edilecektir. 4.2. Toprak Özellikleri 4.2.1. Toprak Yapısı ve Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması Toprak bünyesi, toprak verimlilik düzeyini belirleyen önemli fiziksel özelliklerdendir. Gübreleme yönünden büyük önem taşır. Su tutma kapasitesi, havalanma, KDK, toprak amenajmanı vs. gibi verimlilik faktörlerinin üzerinde direk etkisi vardır. Bunun yanında ph, % kireç içeriği, organik madde kapsamı, bitki besin maddeleri içeriklerinin miktarı ve % tuzluluk durumları da toprakların verimliliğinde baz alınan kriterler olup gübreleme yönünden bilinmesi gereken kriterlerdir. BÜNYE ph Organik Madde Kireç Toplam Tuz K 2 O P 2 O 5 Tablo 39. Ankara İli Topraklarının Verimlilik Kriterlerinin % Olarak Dağılımı Kategori Kumlu Tınlı Killi Tınlı Killi Ağır Killi % Dağılım 2,4 67,1 29,5 1 --- Kategori K.Asit O.Asit H.Asit Nötr H.Alkali K.Alkali % Dağılım --- --- 0,6 13,8 85,4 0,2 Kategori Çok Az Az Orta İyi Yüksek % Dağılım 29,1 51,3 16,4 2,6 0,6 Kategori Az Kireçli Kireçli Orta Kireçli Fazla Kireçli Çok Fazla Kireçli % Dağılım 6,4 14,9 42,7 23,7 12,3 Kategori Tuzsuz Hafif Tuzlu Orta Tuzlu Çok Tuzlu % Dağılım 95,6 3,8 0,4 0,2 Kategori Az Orta Yeter Yüksek % Dağılım 0,60 1,25 1,80 96,35 Kategori Çok Az Az Orta Yüksek Çok Yüksek % Dağılım 13 28 26,3 10,8 21,9 Kaynak: Ankara Valiliği, İl Tarım Müdürlüğü, 2009 2011 Yılı Ankara İl Çevre Durum Raporu 76
Ankara ili arazi varlığı verilerine dayanarak, proje alanının büyük bir kısmı çıplak kaya ve molozlar arazi niteliğindedir. Üzerinde toprak örtüsü bulunmayan veya kısmen parçalanmamış sert kaya ve taşlarla kaplı sahalardır. Genellikle bitki örtüsünden yoksundurlar. Alanın geri kalan kısmında ise kolüvyal topraklar ile kahverengi topraklar bulunmaktadır. Kahverengi toraklar çeşitli ana maddelerden oluşan ABC profili topraklardır. Oluşumlarında kalsifikasyon rol oynar. Bu işlem sonucu profillerinde çok miktarda kalsiyum bulunur. Doğal drenajları iyidir. Kahverengi topraklarda bütün profil kireçlidir. B horizonunun altında beyazımsı ve çoğunlukla sertleşmiş kireç birikme katı yer alır. Bunun altında bir jips birikme katı vardır. Eğimleri çoğunlukla dik, çok dik veya sarptır. Derinlikleri daha çok sığ veya çok sığdır. Bu toprakların % 30 dan fazlası taşlı veya kayalıdır. Kolüvyal topraklar genellikle dik eğimlerin eteklerinde ve vadi ağızlarında yer alır. Yerçekimi, toprak kayması, yüzey akışı ve yanderelerle aşınarak biriken materyaller üzerinde oluşmuş (A) C profilli genç topraklardır. Profilde yağışın ve ya yüzey akışının yoğunluğuna ve eğim derecesine göre değişik parça büyüklüğünü içeren katlar görülür. Bu katlar, alüvyal topraklarda olduğu gibi birbirine paralel durumda olmayıp düzensizdir. Çoğunlukla az topraklı olup kaba taş ve molozları içerirler. Yüzey akış hızının azaldığı oranda parçaların çapları küçülür. Bunlarda eğim tek tip olup materyalin geldiği yöne doğru artmaktadır. Drenajları iyidir. Proje alanında kahverengi toprakların bulunduğu yerler VII. sınıf (toprak işlemeli tarıma elverişsiz) arazi niteliğindedir. Saha arazi örtüsü bakımından incelendiğinde, sahanın çok büyük kısmının maden çıkarım sahaları içerisinde ve geri kalan kısmının ise seyrek bitki alanları niteliğinde olduğu görülmektedir. Söz konusu sahanın arazi kullanımını gösterir harita aşağıda verilmiştir. Şekil 13. Ruhsat Sahası ve Proje Alanı Arazi Kullanımını Gösterir Harita (Kaynak:T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı-Arazi İzleme Sistemi - aris.ormansu.gov.tr) 77
Proje konusu faaliyet 6612 ruhsat nolu saha içerisinde mevcut rödevanscı firmalar tarafından işletilmekte olan kalker ocağı ve kırma-eleme tesislerinde yapılacak kapasite artışıdır. Söz konusu faaliyette toprağın yapısını bozacak herhangi bir kimyasal etki söz konusu değildir. Büyük toprak gruplarının ve arazi sınıflarının Ankara ili ile Elmadağ ilçesinde kapladığı alanlar aşağıda tablolar halinde verilmiştir. 78
İl İlçe Tablo 40. Ankara İli Büyük Toprak Grupları (ha) Su, Yerleşim vb. Alüvyal Kahverengi Topraklar Kestane rengi Topraklar Kırmızımsı Kahverengi Topraklar Hidromorfik Alüvyal Topraklar Kolüvyal Topraklar Regoseller Kahverengi Orman Toprakları Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları Organik Topraklar Kireçsiz Kahverengi Topraklar ANKARA 103672 144075 1456645 934 152553 5581 62874 23 235380 271395 547 35870 2469549 Elmadağ 1541 1389 36976 --- 20173 --- 2789 --- --- --- --- 488 63356 Kaynak: Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, TARLA Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü-CBS UA Bölümü, 2010 ; Ankara İl Çevre Durum Raporu,2010 Not: Alan bilgileri 1:25 000 ölçekli Türkiye Toprak Veri Tabanı haritasından Coğrafi Bilgi Sistemi Analizi ile elde edilmiştir. Toplam Tablo 41. Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları (AKK) (ha) İl Su, Yerleşim I II III IV V VI VII VIII Toplam İlçe vb. ANKARA 75574 197421 303817 350975 280315 4225 273684 955183 28355 2469549 Elmadağ 1117 3223 5232 3504 6675 84 3426 39671 424 63356 Kaynak: Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, TARLA Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü-CBS UA Bölümü, 2010 ; Ankara İl Çevre Durum Raporu,2010 Not: Alan bilgileri 1:25 000 ölçekli Türkiye Toprak Veri Tabanı haritasından Coğrafi Bilgi Sistemi Analizi ile elde edilmiştir. Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması I-II-III-IV V-VI-VII VIII : Toprak İşlemeli Tarıma Elverişli Araziler : Toprak İşlemeli Tarıma Elverişsiz Araziler : Tarıma Elverişsiz Araziler 79
4.2.2. Yamaç Stabilitesi Proje alanının genel arazi yapısı ve topografisi incelendiğinde, sahanın orjinalinde eğimli bir arazi yapısına sahip olduğu görülmektedir. Bugüne kadarki faaliyetler sonucunda proje alanındaki topografik durumda değişiklikler meydana gelmiştir. Mevcut durumda veya kapasite artışı sonrası dönemde sahanın mevcut arazi yapısına zarar verecek herhangi bir faaliyete bulunulmayacaktır. Üretim çalışmaları şev stabilitesi sağlanacak şekilde basamaklar halinde devam edecek ve basamak yükseklikleri ve genişlikleri ile şev açıları projelerine uygun şekilde ayarlanacaktır. 4.2.3. Erozyon Ankara Yeşil Kuşak Ağaçlandırma Projesi ile Ankara da hava kirliliğine karşı bir tedbir alınması ile şehrin sel ve taşkınlardan korunması düşünülmüş ve günümüzde büyük önem kazanan rekreasyon alanlarının çoğaltılması ve düzensiz yerleşmelerinin önüne yeşil bir set çekilmesi, gecekondunun durdurulması hedeflenmiştir. Ayrıca erozyonla mücadele çerçevesinde ağaçlandırmaya büyük önem verilmiştir. Yeşil Kuşak Ağaçlandırma proje planları, Ankara Nazım planlarına uygun olarak üç kuşak halinde düşünülmüştür. Elmadağ ilçesi üçüncü kuşak içerisindedir. Üçüncü kuşak; Elmadağ, Hasanoğlan, Kurtboğazı Baraj çevresi ile Kızılcahamam ilçesinin İç Anadolu Bölgesine bakan yamaçları ile Haymana ilçesi arazilerinin bir bölümü ve Bala ya yakın Beynam Ormanı nı içine almaktadır. Hasanoğlan Erozyon Sahası: Elmadağ ilçesi, Hasanoğlan kasabası mülki hudutlarındadır. Bu alan 8.000 hektardır. 872 hektarı ağaçlandırılmıştır. Ankara ilinde ciddi toprak sorunlarından olan erozyon taban araziler hariç her yerde kendini az veya çok göstermektedir. İl içinde ırmak taşkınları, su yüzeyleri ve çıplak kayalıkların dışında kalan alanların 2.940.773 hektarında su erozyonu, 505 hektarında da rüzgar erozyonu hüküm sürmektedir. Erozyona maruz 2.941.278 hektar toprakların 530.090 hektar tutan % 18,02 lik kısmı hiç erozyona uğramamış veya çok az uğramıştır. Proje alanının büyük bir kısmı toprak örtüsü bulunmayan çıplak kaya ve molozlordan oluşmaktadır. Bu bölgeler bitki örtüsünden yoksun alanlardır. Geri kalan kısmı ise toprak yapısına bağlı olarak % 0-2 ile % 30 arasında değişen eğime sahip, toprak derinliği 0-20 cm ile 90 cm arasında değişen bazı bölgelerde çok sığ, bazı bölgelerde ise derinlik gösterir. Eğimi % 0-2 arasında olan yerlerde erozyon hiç görülmemekte veya çok az görülmektedir. Eğim % 30 ve üzeri olan yerlerde ise çok şiddetli erozyon görülmektedir. Faaliyet alanının yağış olduğu zamanlarda yüzeysel su erozyonuna maruz kalabileceği düşüncesi ile aşağıda su erozyonu tanımlanmış ve alınacak önlemler açıklanmıştır. Su Erozyonu Su erozyonu diğer erozyon çeşitleri içerisinde en yaygın ve etkilisidir. Eğimli arazilerde vejetasyon zayıflığı veya vejetasyonun tamamı yok olduğu zaman yere düşen yağmur damlaları darbe etkisi ile toprak parçalarını yerinden koparır, parçalar ve yüzeysel akışa geçen yağmur suları bu toprak parçalarını sürükleyerek aşağılara taşırlar. 80
Su erozyonunu meydana getiren ana faktörler, hareket halinde bulunan suyun hidrolik, mekanik ve çözücü (eritici) etkileridir. Su erozyonuna etki eden faktörler ise iklim, topografya, vejetasyon, toprak ve insandır. Yüzey Erozyonu Yüzey erozyonu, eğimli bir arazi üzerinde toprak parçacıklarının yağmur sularının etkisi ile yerlerinden oynatılıp, eğim yönünde aşağıya doğru taşınması olayıdır. Arazi eğiminin muntazam ve yüzeyin düz olduğu yerlerde, yüzeysel akışın çizgi halinde veya derecikler şeklindeki belli kanallarda yoğunlaşmadığı durumlarda, yağmur damlacıklarının etkisi ile yerinden kopan toprak parçacıklarının, yüzeysel akışa geçen suların taşınması ile meydana gelen erozyondur. Değişik kullanımlar altındaki yamaç arazilerde, erozyon olayının durdurulmasında genellikle iki ilkeden hareket edilmektedir: - Yağmur damlasının toprak yüzeyi üzerindeki tahripkar etkisini ortadan kaldırmak, - Yüzeysel akışın tehlikesiz bir şekilde akmasını ve toprak içine infiltrasyonunu sağlamak. Bu ilkelerden yola çıkarak faaliyet sahasında üretim aşamasında erozyonla mücadele ile ilgili gerekli önlemler alınacaktır. Yağış sularının üretim alanına gelmesini engellemek amacıyla en üst kotlarda yaklaşık % 0,5 1,0 eğimli, çevirici-akıtıcı kanal yapılacaktır. Bu sayede çevirici kanaldan akacak olan yağış sularının topraktaki infiltrasyon süresi uzatılacağı gibi üretim nedeniyle açılan alandan malzemenin yağış etkisiyle sürüklenmesi önlenmeye çalışılacaktır. Ayrıca çevirici kanala girmesi engellenemeyen ve üretim alanına düşen yağış sularının erozyon etkisini azaltmak amacıyla basamaklar şevlere doğru % 0,5-1,0 eğimli olarak yapılacaktır. Böylece üst kotlardan alt kotlara doğru akışa geçecek olan yağış suları her basamaktaki içe doğru % 0,5-1,0 lik eğimin etkisiyle kendisine topografyaya paralel bir akış kanalı oluşturacaktır. Böylece faaliyet alanında oluşabilecek suyun yüzey erozyonu etkisi en aza indirilmeye çalışılacaktır. Proje alanı içerisinde mevsimlik yağışlarla beslenen kuru dere niteliğindeki Hasanoğlan Deresi ile Kurtin Deresi geçmektedir. Söz konusu derelerin şevleri üzerinden itibaren 20 metrelik şeritvari alanda çalışma yapılmayacak, üzerlerine sabit tesis kurulmayacaktır. Ayrıca dere yataklarına suyun akışını engelleyici herhangi bir etki söz konusu olmayacaktır. 4.2.4. Proje Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemlar Kapsamında Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, İnşaat, İşletme ve İşletme Sonrası) Proje konusu faaliyet 6612 ruhsat nolu saha içerisinde mevcut rödevanscı firmalar tarafından işletilmekte olan kalker ocağı ve kırma-eleme tesislerinde yapılacak kapasite artışıdır. Söz konusu faaliyette toprağın yapısını bozacak herhangi bir kimyasal etki söz konusu değildir. Projeye konu sahada ÇED sürecinin olumlu tamamlanması durumunda kapasite artışı gerçekleştirilecektir. 81
66,96 ha.lık proje alanının 46,78 ha.lık kısmında ocak alanları, 1,47 ha.lık kısmında tesisler, 6,12 ha.lık kısmında stok alanları, 2,69 ha.lık kısmında ise pasa döküm alanı bulunmaktadır. Kapasite artışı ile birlikte üretilen kalker cevheri, kamyonlar vasıtası ile sahada bulunan tesislere nakledilecek ve burada boyutlandırılacaktır. İşletme aşamasında tesisin makine, ekipmanlarının yağlanması sırasında atık yağ oluşabilecektir. Oluşması muhtemel atık yağlar 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine ve ayrıca 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyularak bertaraf edilecektir. Faaliyetler kapsamında oluşacak atık yağlar ve tehlikeli atıkların depolanması için sahada geçici atık depolama alanları oluşturulmuştur. Söz konusu atıklar bu alanda sızdırmasız beton zemin üzerinde depolanacaktır. Ekskavatör gibi iş makinelerinin yakıt ikmali ve yağ değişimi sırasında oluşacak az miktardaki atık yağlar, sızdırmasız ve kapalı kaplar içerisinde biriktirilecek ve lisanslı alıcı firmalara verilecektir. Bu işlemler sırasında 12.08.1996 tarih ve 2240-5249 (96/18) sayılı ve 21.11.1997 tarih ve 4473-7756 (97/22) sayılı Petrol Atıkları ve Atık Yağlar Genelgesi nin ilgili maddelerine uyulacaktır. Projeye konu alanda üretim faaliyetlerinin sona ermesiyle ocak alanlarının rehabilitasyonları sağlanacaktır. Alanda oluşan basamaklar topoğrafik yapıya göre düzenlenecektir. Proje alanında kurulu bulunan kırma eleme tesisleri üretim çalışmaları bittikten sonra kaldırılacaktır. Proje alanında yapılacak çalışmalar fiziksel nitelikte olduğu için, üzerinde yer aldığı toprağın yapısını bozacak nitelikte değildir. İşletme faaliyete kapandıktan sonra ve işletme sırasında herhangi bir yan ürün olmadığından toprağa herhangi bir etki, katkı veya madde karışımı söz konusu olmayacaktır. 4.3. Jeolojik Özellikler Ankara il sınırları içindeki sahaların jeolojik, jeomorfolojik, hidrojeolojik, mühendislik jeolojisi ve jeoteknik, afet tehlikeleri özeliklerine yönelik verilerin elde edilmesi amacıyla MTA, Afet İşleri, DSİ Genel Müdürlüğü gibi kurumlar ve üniversiteler tarafından önemli çalışmalar yapıldığı bilinmektedir. Ankara'nın jeolojisine ilişkin ilk çalışmaların 1850 li yıllara kadar uzanır. Ayrıntı çalışmalar ise 1930 lu yıllardan itibaren başlamıştır. İlk önemli çalışma E.Chaput (1931)'e aittir. Ankara il sınırları içinde kalan alanlar Torid Anatolit Platformu ve Kırşehir Bloku üzerinde olup farklı jeolojik özelliklere sahip kayaçlardan oluşmaktadır. En yaşlı birimler, derinleşen bir denize ait çökellerin bugüne gelen izleri olan Triyas yaşlı metamorfiklerdir. Kıta şevinden kopan daha yaşlı (Karbonifer-Permiyen ) kayaç blokları çökelime eşlik etmiştir. Okyanusun, Paleotetisin, kapanması sonucu su üstüne çıkan bu kayalar Liyasta açılmaya başlayan yeni bir okyanusun, Neotetis, çökelleri ile örtülmeye başlamıştır. Aynı dönemdeki volkanik aktivite ürünü kayaçlar (aglomera, tüf, bazalt) gelişmeye başlamıştır. Kretase den itibaren bölgede etkin olan sıkışma sonucu Neotetisin 82
malzemesi kıta kabuğu üzerinde çıkarak Eldivan Ofiyolit topluluğu ve Dereköy Ofiyolitli Melanjı olarak adlandırılan kayaç karmaşıkları meydana gelmiştir. Tektonik aktiviteler sonucu Üst Kretase den itibaren başlayan derinleşme ile derin deniz kayaçları türbiditler çökelmeye başlamıştır. Paleosen de önemli bir granitik mağma sokulumu yaşanmıştır. Esosen döneminde karasallaşma başmış ve hem denizel hemde karasal ortamlarda kayaçlar oluşmuştur. Oligosen de ise evoporitik göllerde jipsler çökelmiştir. Miyosen döneminde tektonik etkiler önemli volkanik aktiviteleri tetiklemiş ve andezit, tüf, aglomera oluşumları genişalanları kaplamıştır. En gençvolkanik aktivite pliyosen yaşlı Bozdağ bazaltıdır. Pliyosen sonlarında volkanik aktivite durmuştur. Ankara ilindeki en genç jeolojik oluşumlar ise eski ve güncel alüvyonlardır. Ankara ili ve çevresi genelleştirilmiş stratigrafik kesiti aşağıda sunulmuştur. 83
Kaynak : 2023 Ankara Başkent Nazım İmar Planı Açıklama Raporu, 2007 Ankara İl Çevre Durum Raporu, 2011 Şekil 14. Ankara ve Çevresi Genelleştirilmiş Stratigrafik Dikme Kesiti ( Kasapoğlu, 2000 ) 84