ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN MALİ DURUMU SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Memet ATASEVER Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanı 24.06.2011
Sunum Planı A- Mevcut Durum (Üniversite Hastanelerinin Mali Durumu) 3 B- Sağlık Bakanlığının Girişimleri ile Yapılanlar 8 C- Üniversite Hastanelerinin Mali Sorunları ve Çözüm Önerileri 17 D- Sonuç 44 2
A- Mevcut Durum (Üniversite Hastanelerinin Mali Durumu) 3
A- Mevcut Durum Hekime Başvuru Sayısı 2002 % (*) 2009 % (*) 2010 % (*) S.B. I.Basamak 59.726.726 %32 197.704.326 %37 199.293.303 %37 S.B. Hastaneleri 109.793.128 %60 228.279.139 %43 235.172.924 %43 Sağlık Bakanlığı Tesisleri Toplamı 169.519.854 %92 425.983.465 %80 434.466.227 %80 Üniversite Hastaneleri 8.823.361 %5 19.364.865 %4 20.098.754 %4 Özel Sağlık Kuruluşları 5.697.170 %3 82.023.883 %16 83.903.866 %16 TÜRKİYE TOPLAMI 184.040.385 527.372.213 538.468.847 Kişi Başı Hekime Müracaat Sayısı (Yıl) 2,8 7,3 7,3 *Yıl içerisinde hekime başvuru sayısının oransal dağılımı 4
A- Mevcut Durum Sağlık Hizmetlerinden Vatandaş Memnuniyeti 80 73 70 66,5 63,4 65,1 60 55,3 52,3 50 46,9 40 39,5 30 20 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 TÜİK, Yaşam Memnuniyeti Araştırması, 2010 5
A- Mevcut Durum Yıllar İtibariyle Sosyal Güvenlik Hastane Harcamaları Milyon TL 2009 Pay 2010 Pay 2011 Pay Sağlık Bakanlığı Hast. 10.800 54% 11.700 54% 12.000 54% Üniversite Hastaneleri 3.640 18% 4.351 20% 4.692 21% Özel Hastaneler 5.482 28% 5.532 26% 5.643 25% Toplam 19.922 21.583 22.335 6
A- Mevcut Durum (Üniversite Hastanelerinin Mali Durumu) Üniversite Hastanelerinin 2010 Yılı Sonu İtibariyle Borç Durumu ÜNİVERSİTE HASTANELERİ Gelir (TL) Net Borç (TL) Borç/Gelir (TL) Borç/Net Aylık Gelir 2009 3.941.426.177 1.402.341.263 0,36 4,3 2010 4.655.702.479 1.624.615.373 0,35 4,2 SAĞLIK BAKANLIĞI EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANELERİ Gelir (TL) Net Borç (TL) Borç/Gelir (TL) Borç/ Net Aylık Gelir 2009 4.009.136.202 533.976.043 0,13 1,6 2010 4.429.960.634 560.678.477 0,13 1,5 7
B-Sağlık Bakanlığının Girişimleri ile Üniversite Hastanelerinin Mali Durumunu Düzeltmek İçin Yapılanlar 8
B-Sağlık Bakanlığının Girişimleri ile Üniversite Hastanelerinin Mali Durumunu Düzeltmek İçin Yapılanlar 1- İşletmecilik Problemlerini Çözmek Amacıyla Yapılan Düzenlemeler a- Üniversite Hastanelerinin Gelecek Yıllara Yaygın Yüklenme ve Ertesi Yıla Yaygın Yüklenme Yapabilmelerine İmkân Sağlanmıştır. 2547 sayılı kanunda değişiklik yapılarak 3 yıla kadar (temizlik, yemek, MR hizmet alımı v.b.) hizmet alımı yapmalarına imkan sağlanmıştır. b- Üniversite Hastanelerinin sürekli biçimde ihtiyaç duydukları mal ve hizmet alımlarını Çerçeve Anlaşma İhaleleri ile yapabilmelerine imkân sağlanmıştır. Yüksek stok maliyetlerinden kurtulabilmeleri için sürekli ihtiyaç duyulan mal ve hizmet alımlarında, Sağlık Bakanlığı hastaneleri ile birlikte çerçeve anlaşma ihaleleri yapmalarına imkân sağlanmıştır. 9
B-Sağlık Bakanlığının Girişimleri ile Üniversite Hastanelerinin Mali Durumunu Düzeltmek İçin Yapılanlar 1- İşletmecilik Problemlerini Çözmek Amacıyla Yapılan Düzenlemeler c- Üniversite Hastanelerinin kamu hastanelerinden karşılıklı mal ve hizmet almalarına imkan sağlanmıştır Üniversite hastaneleri ile Sağlık Bakanlığı hastanelerinin birbirlerinden teşhis ve tedaviye yönelik olmak üzere doğrudan mal veya hizmet alabilme imkânı sağlanmıştır. d- Üniversite Hastanelerinin acil ve hastaya özgü alacakları ilaç ve tıbbi sarf malzemelerini Doğrudan Temin Yöntemi ile tedarik etmelerine imkân sağlanmıştır Söz konusu düzenleme ile stok maliyetlerinin düşürülmesi amaçlanmıştır. 10
B-Sağlık Bakanlığının Girişimleri ile Üniversite Hastanelerinin Mali Durumunu Düzeltmek İçin Yapılanlar 1- İşletmecilik Problemlerini Çözmek Amacıyla Yapılan Düzenlemeler e- Üniversitelerin ilgili birimleri ile Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kurum ve kuruluşlarının karşılıklı işbirliği ile birlikte kullanımı sağlanmıştır. Sağlık Bakanlığı İle Ortak Kullanıma Geçen Üniversiteler 1-Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi 3-Marmara Üniversitesi 3-İstanbul Medeniyet Üniversitesi 4-Ordu Üniversitesi 5-Sakarya Üniversitesi 6-Rize Üniversitesi 7-Yıldırım Beyazıt Üniversitesi 8-İzmir Katip Çelebi Üniversitesi 9-Muğla Üniversitesi 10-Erzincan Üniversitesi f- Sağlık Bakanlığının yapacağı araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile ilgili talep ettiği hizmet alımları için Üniversite hastanelerine doğrudan ödeme yapılmasına imkan getirilmiştir. Sağlık Bakanlığının sağlık alanında yapacağı araştırma ve geliştirme faaliyetlerini hizmet alım yoluyla üniversite hastanelerinden doğrudan satın alabilmelerinin yolu açılmıştır. 11
B-Sağlık Bakanlığının Girişimleri ile Üniversite Hastanelerinin Mali Durumunu Düzeltmek İçin Yapılanlar 1- İşletmecilik Problemlerini Çözmek Amacıyla Yapılan Düzenlemeler g- Üniversiteler ve Sağlık Bakanlığı Hastaneleri arasında taşınırların bedelsiz devir yapılabilmesine imkân sağlanmıştır. Üniversite ve Sağlık Bakanlığı hastanelerinin ihtiyaç fazlası taşınırlarını (5 yıllık şartı aranmaksızın) birbirlerine bedelsiz devredilebilmesinin önü açılarak miat veya bozulma riski büyük ölçüde ortadan kaldırılmıştır. 12
B-Sağlık Bakanlığının Girişimleri ile Üniversite Hastanelerinin Mali Durumunu Düzeltmek İçin Yapılanlar 2- Üniversite Hastanelerinin Mali Yapısının Güçlendirilmesi Amacıyla Yapılan Düzenlemeler a- Üniversite hastanelerinin hazine payının düşürülmesi sonucunda giderlerinde önemli azalmalar sağlanmıştır. Hazine payı; 2008 de %15 den %5 e, 2010 da %5 den %3 e, 2011 yılında ise %3 den %1 e düşürülmüştür. Bu düzenlemeler ile son 3 yılda yaklaşık 1.230 Milyon TL gider azalışı sağlanmıştır 13
B-Sağlık Bakanlığının Girişimleri ile Üniversite Hastanelerinin Mali Durumunu Düzeltmek İçin Yapılanlar 2- Üniversite Hastanelerinin Mali Yapısının Güçlendirilmesi Amacıyla Yapılan Düzenlemeler b- Borçluluk oranı yüksek olan 22 üniversite hastanesine birikmiş borçlarının ödenmesi için hazineden 380 Milyon TL kaynak aktarılması, Üniversite hastanelerine bugüne kadar 310 Milyon TL ödeme yapılmış olup geri kalan 70 Milyon TL nin ödenmesi için gerekli çalışmalar yapılmaktadır. c- 2010 yılında hastalar tarafından ödenen Öğretim Üyesi özel muayene ve ameliyat ücretinin Devlet tarafından ödenmektedir. Üniversitelerin ve Öğretim Üyelerinin bu konudaki kaybı devlet tarafından karşılanmaktadır. Mesai dışı gelir kaybından kaynaklanan yaklaşık 447 Milyon TL SGK tarafından eşit taksitler halinde ödenmektedir. 14
B-Sağlık Bakanlığının Girişimleri ile Üniversite Hastanelerinin Mali Durumunu Düzeltmek İçin Yapılanlar 3- Üniversite Personelinin Mali Haklarına İlişkin Düzenlemeler a- Üniversite hastane personellerine yemek servislerinden ücretsiz yararlanma imkanı sağlanmıştır. Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkındaki Yönetmelik ile üniversite hastanelerinde çalışan personel yemek servislerinden ücretsiz yararlanmaya başlamışlardır. b- Üniversite hastanelerinde nöbet ücretleri artırılmıştır. 5947 sayılı Tam Gün Kanununda yapılan düzenlemeler ile, üniversitelerin yataklı tedavi kurumlarında çalışan ve nöbet ücreti alan personelin nöbet ücretleri artırılmıştır. 15
B-Sağlık Bakanlığının Girişimleri ile Üniversite Hastanelerinin Mali Durumunu Düzeltmek İçin Yapılanlar 3- Üniversite Personelinin Mali Haklarına İlişkin Düzenlemeler c- Üniversite hastanelerinde sözleşmeli çalışan personellerin ek ödemeden faydalanmalarına imkân sağlanmıştır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 4 üncü maddesinin (B) bendine göre sözleşmeli olarak çalışan personelde ek ödeme almaya başlamıştır. d- Üniversite hastanelerinde personellerin ek ödeme tavanları sağlık bakanlığı personelinin tavan ücretlerine yükseltilmiştir. 2547 sayılı kanunda yapılan düzenleme ile Üniversite hastanelerinde personellerin ek ödeme tavanları sağlık bakanlığı personelinin tavan ücretlerine yükseltilmiştir. 16
C- MALİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ -Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri -İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri - Borç Sorunları ve Çözüm Önerileri 17
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri a- Ücreti Döner Sermayeden Ödenen Personelin Dağılım Dengesizliği ve Mali Yükü 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 Üniversite hastaneleri arasında ücreti döner sermayeden ödenen personel dağılımı farklıdır. Örneğin; A üniversitesi hastanesinde döner sermaye kadrolarında istihdam edilen personelin toplam kadrolu personele oranı %43 iken, T Üniversitesi hastanesinde bu oran %2 dir. 18
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri a- Ücreti Döner Sermayeden Ödenen Personelin Dağılım Dengesizliği Ve Mali Yükü Ücreti döner sermayeden ödenen personelin finansal yükü hastanelerin finansal sürdürülebilirliğini olumsuz etkilemektedir. Örneğin X Üniversite Hastanesinde personel giderinin toplam gelire oranı % 29, Y Üniversite Hastanesinde % 16 iken Z üniversitesinde % 1 dir. Çözüm : Üniversite hastanelerinde, maaşı döner sermayeden ödenen tüm (yaklaşık 10.500 kişi) finansmanının özel bütçeden sağlanması. personelin Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: YÖK, DPT, Sağlık Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı Üniversitelere Getirisi (Yıllık) Kamuya Mali Yük (Yıllık) : 233Milyon TL : 233 Milyon TL 19
b- Üniversite Hastanelerinin Personel İhtiyacı C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri Üniversite hastaneleri başta olmak üzere ülkemizde yatak başına ebe-hemşire sayısı Avrupa ya kıyasla düşüktür. Üniversite hastanelerinde yoğun bakım ve diğer ünitelerin verimli çalışabilmesi için ebe-hemşire ihtiyacı acilen giderilmelidir. (Birçok üniversite hastanesinde temizlik, bilgi işlem gibi hizmet alımı adı altında yardımcı sağlık personeli çalıştırılmaktadır.) Yatak Başına Ebe Hemşire Sayısı 0,85 0,45 Yatak Sayısı Ebe-Hemşire Sayısı Yatak Başına Ebe-Hemşire Mevcut Durum 31.171 14.058 45% EAH Üniversite Hastanaleri Çözüm :Üniversite hastanelerine, maaşı özel bütçeden karşılanmak üzere 2011 yılında 5.000, 2012 yılında 4.000 yeni ebe-hemşire kadrosunun (toplam 9.000) tahsis edilmesi, Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: YÖK, DPT, Sağlık Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı Üniversitelere Getirisi (Yıllık) Kamuya Mali Yük (Yıllık) : 200 Milyon TL : 200 Milyon TL 20
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri c- Fiziki Mekan Yetersizliği ve Tıbbi Donanım İhtiyacı Üniversite Hastanelerinin fiziki mekanlarının ve tıbbi donanımlarının bir kısmının yetersiz, eski ve ekonomik ömrünü doldurmuş olması Çözüm : Halen Döner Sermaye kaynaklarından karşılanan yatırım ve onarım giderlerinin Üniversite Özel Bütçelerinden karşılanması gerekmektedir. İhtiyaçların önemli bir bölümü de hizmet satın alım yöntemi ve Sağlık Bakanlığı ile ortak çalışmayla karşılanabilir. Kaynaklar 2011 2012 DPT'nin Özel Bütçeye Aktaracağı Miktar 40.000.000 86.000.000 Hizmet Alımı Yöntemi ve Sağlık Bakanlığı Ortak Çalışması ile Karşılanacak Miktar 48.000.000 64.000.000 Toplam Yatırım Kaynak İhtiyacı 88.000.000 150.000.000 Sorumlu Birim : DPT İşbirliği Yapılacak Birim: Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, YÖK Üniversitelere Getirisi (Yıllık) Kamuya Mali Yük (Yıllık) : 150 Milyon TL : 86 Milyon TL 21
d- Eğitim ve Araştırma Fonu Yükü C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri Üniversitelerin bütün birimleri tarafından kullanılan eğitim ve araştırma fonlarının hastanelerin döner sermaye gelirlerinden karşılanması, Çözüm Önerisi: Üniversite döner sermaye bütçelerinden karşılanan araştırma giderlerinin özel bütçelerden karşılanması ve söz konusu giderler için özel bütçelere kaynak aktarımının sağlanması Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: DPT, YÖK Üniversitelere Getirisi (Yıllık) Kamuya Mali Yük (Yıllık) : 250 Milyon TL : 250 Milyon TL 22
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri e- Üniversite Hastanelerinde Döner Sermaye Bütçe Disiplininin Bulunmaması Üniversite hastaneleri, gelirlerinin çok üstünde gider yapmaktadır. Bütçeleme sistemleri gider esaslıdır. Gider azaltma yönünde ciddi çalışmalar yapılmamaktadır. Üniversite 2010 Yılı Tahmini 2010 Yılı Gerçekleşme Fark Gelir Bütçesi Gerçekleşen Gelir Oranı X Üniversitesi 319.000.000 187.000.000-132.000.000 59% Y Üniversitesi 183.000.000 99.000.000-84.000.000 54% S.B. Eğt.Arş. Hast. Ankara Numune EAH* 144.694.000 176.272.000 31.578.000 122% İzmir Atatürk EAH 160.980.000 156.706.000-4.274.000 97% Yıl içerisinde ek bütçe yapılmıştır. Çözüm : Üniversite bütçelerinin gelir esaslı yapılması ve bütçe disiplinine riayet edilmesinin sağlanması Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: YÖK, DPT, SGK, Sağlık Bakanlığı 23
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri a- Muhasebe Kayıtlarının Sağlıklı ve Düzenli Olmaması Hastane bilgi yönetim sistemi ile uyumlu genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun standart bir muhasebe sistemi bulunmamaktadır. Çözüm Önerisi Hastane bilgi yönetim sistemi ile uyumlu genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun standart bir muhasebe sistemi geliştirilerek Muhasebe kayıtlarının düzenli ve sağlıklı bir şekilde yapılması sağlanmalıdır. Ayrıca bu kayıtlar merkezi bir birim tarafından konsolide edilerek takip edilmelidir. Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: YÖK, Sağlık Bakanlığı 24
A B C D E F G ORTALAMA H I İ J K L M N O Ö P R S.B. EAH Ortalaması S b- Hizmet Alımlarında Maliyetler Yüksektir. C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri Üniversite Hastanelerinde hizmet alım yöntemi ile istihdam edilecek işçi sayısının tespitinde, işçi ücretleri ve firma kâr oranlarında herhangi bir kriter bulunmamakta ve üniversiteler arasında farklılık göstermektedir. Üniversitelerde Hizmet Alımı Yöntemi ile Çalıştırılan İşçilerin Birim Maliyeti 2.089 2.085 2.072 2.020 1.928 1.926 1.905 1.680 1.639 1.632 1.623 1.577 1.565 1.536 1.528 1.520 1.514 1.493 1.390 1.334 1.314 1.221 25
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri Hizmet Alımlarında Gereğinden Fazla Personel İstihdamı Maliyetleri Artırmaktadır. X ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ- İŞÇİ SAYISI TESPİTİ (18/04/2011) Kurum Parametreleri Kurum Verileri Katsayı İşçi Sayısı Kurum Parametreleri Kurum Verileri Katsayı Yatak Sayısı 756 A Grubu Ameliyat Sayısı 3.292 500 4 183,33 Yatak İşgal Oranı 0,97 B-C Grubu Ameliyat Sayısı 12.414 1.000 Kapalı Alanı 147.213 500 294,43 D-E Grubu Ameliyat Sayısı 7.081 2.000 Geliri 154.169.817 1. Seviye Yoğun Bakım Yatak Sayısı 0 7 550.000 420,46 Kalite Puanı 1,00 2. Seviye Yoğun Bakım Yatak Sayısı 0 5 Yatan Hasta Sayısı 38.055 500 76,11 3. Seviye Yoğun Bakım Yatak Sayısı 89 3 Poliklinik Muayene Sayısı 712.515 9.500 75,00 Doğum Sayısı 0 1.000 Acil Muayene Sayısı 58.317 8.500 6,86 Kadrolu Çalışan Personel Sayısı 192 %67 Poliklinik Oda Sayısı 139 2 69,50 TOPLAM ÇALIŞTIRILABİLECEK İŞÇİ SAYISI 1.049 MEVCUT ÇALIŞAN İŞÇİ SAYISI 1499 FAZLA ÇALIŞTIRILAN İŞÇİ SAYISI 450 Sağlık Bakanlığı İşçi Sayısı Tespit Sistemine göre yapılan hesaplamalarda X Üniversitesi Hastanesinde 450 26 fazla personel istihdam edildiği tespit edilmiştir.
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri Hizmet Alımlarında Gereğinden Fazla Personel İstihdamı Maliyetleri Artırmaktadır. Sağlık Bakanlığı Hizmet Alımlarında Alınan Tedbirlerin Sonuçları 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 154.729 134.875 117.569 102.484 78.450 86.910 118.000 118.700 67.180 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Çözüm Önerisi :Üniversite hastanelerinde de hizmet alımı ile çalıştırılacak personel sayısına Sağlık Bakanlığına benzer standartlar getirilmelidir. Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: Sağlık Bakanlığı, YÖK Üniversitelere Getirisi (Yıllık): 12 Milyon TL 27
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri Hizmet Alımlarında Firma Kar Oranları Yüksektir. Sağlık Bakanlığı Hizmet Alımlarındaki Firma Kar Oranları (%) 7,6 4,5 3,5 Üniversite hastanelerinde firma kâr oranı ortalaması %7 dir. 2009 2010 2011 Çözüm Önerisi: Üniversite hastanelerinde hizmet alım ihalelerindeki firma kâr oranlarına Sağlık Bakanlığı hastanelerine benzer standartlar (azami % 5) getirilmelidir. Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: Sağlık Bakanlığı, YÖK Üniversitelere Getirisi : 11 Milyon TL 28
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri Hizmet Alımları Kapsamında Çalıştırılan Personele Ödenen Ücretler Yüksektir. Örnek İşçi Maliyet Bilgileri Temizlik Güvenlik Bilgi İşlem Samsun Mehmet Aydın EAH 1.165 1.261 1.267 Diyarbakır Bölge EAH 1.168 1.180 1.228 X Üniversitesi 1.221 1.718 1.693 Y Üniversitesi 1.320 1.400 1.500 Çözüm Önerisi: Hizmet alım yöntemiyle çalıştırılan personel ücretlerine Sağlık Bakanlığı hastanelerine benzer standartlar getirilmelidir. Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: Sağlık Bakanlığı, YÖK Üniversitelere Getirisi : 128 Milyon TL 29
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri c- Stok Yönetiminde Yaşanan Problemler İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri Malzeme Kaynakları yönetimine ilişkin ortak bir otomasyon sisteminin bulunmaması, Stok seviyelerinin belirlenmesine ilişkin kriterlerin belirlenmemiş olması, Fiili ve kaydı stokların uyumsuz olması, Çözüm Önerisi: Fiili ve kaydi stokların uyumlu hale getirilebilmesi için etkin bir stok yönetim sistemi oluşturularak merkezi bir birim tarafından takip edilmelidir. Azami Stok Seviyesi Uygulamasına geçilmelidir. Sorumlu Birim : Üniversite İşbirliği Yapılacak Birim: Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, YÖK (Kısa vadede Sağlık Bakanlığının stok programlarından üniversiteler yararlanabilir) Üniversitelere Getirisi : 50 Milyon TL 30
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri Sağlık Bakanlığı Stok Yönetimi İle İlgili Tedbirlerinin Sonuçları 1600 1400 1200 1000 800 Azami Stok Miktarı uygulamasından önce stoklar yıllık ortalama %20 artmaktaydı. 795 917 982 1.037 1080 875 1150 792 1190 720 1250 680 1310 600 400 15 Mayıs 2009'da başlatılan uygulamalar ile stok düzeyi % 33 azaltılmıştır. 600 200 0 2008 Ocak 2008 Haziran 2009 Ocak 2009 Haziran 2010 Ocak 2010 Haziran 2011 Ocak 2011 Nisan 2011 Aralık Stok Seviyesi 2009'da 107 Milyon, 2010'da 157 Milyon TL azaltıldı. 2011 yıl sonu stok hedefi 600 Milyon TL. 31
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri d- İlaç, Tıbbi ve Laboratuar Malzeme Maliyetleri Yüksektir. Piyasa fiyat araştırmasının sağlıklı yapılmaması ve borç vadesinin uzun olması sebebiyle satın alma fiyatları yüksektir. BAZI İLAÇLARIN ORTALAMA SATIN ALMA BEDELLERİ (TL) İlaç Adı SB Hastaneleri Üniversite Hastaneleri Ventolin Nebules 2.5 mg 0,37 0,51 Sulcid 1 flakon 1,49 1,90 Jetokain 2 mg 20 lik ampul 0,36 0,49 Ampisina 250 mg 1 flakon 0,98 1,49 Ulcuran 25 mg 2 ml ampul 0,28 0,46 İntraket No:20 0.20 0,29 32
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri d- Yatan Hasta Başına İlaç, Tıbbi ve Laboratuar Malzeme Tüketimi Maliyetleri Yüksektir. YATAN HASTA BAŞINA İLAÇ, TIBBİ VE LABORATUAR MALZEME MALİYETİ ÜNİVERSİTE HASTANELERİ 480 TL EĞİTİM HASTANELERİ 342 TL 185 TL 277 TL 206 TL 119 TL İlaç Tıbbi Malzeme Laboratuar Malzeme 19 33
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri d- İlaç, Tıbbi ve Laboratuar Malzeme Maliyetleri Yüksektir. Çözüm Önerileri: Üniversiteler piyasa araştırması, ihtiyaç ve stok fazlası gibi işlemler için Sağlık Bakanlığı Stok Programlarını kullanmalıdır. (Şifre verilen İzmir 9 Eylül, Çanakkale 18 Mart ve Kırıkkale Üniversiteleri programı kullanmaktadır). İşletmecilikle ilgili diğer tedbirleri alarak borç vadelerinin kısaltılmasıyla daha uygun maliyetle ürün tedarikine gidilmelidir. Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: Sağlık Bakanlığı, YÖK Üniversitelere Getirisi: 200 Milyon TL 34
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri f-yönetici Performansı Hastane yöneticileri üniversitelerin mali yönetiminden sorumlu tutulmamaktadırlar. Sağlık Bakanlığı Yönetici Mali Birim Performans Sistemi Parametreleri Ana Faktör Katsayısına Esas Parametreler Borçluluk Oranı Katsayısı Borçluluk Süresi Katsayısı Hizmet Kalite Standartları Katsayısı Ek Ödemeyi Zamanında Dağıtma Katsayısı Zamanında Faturalandırma Katsayısı Muayene Kabul Süresi Saymanlık Kaydına Alınma Süresi Performans Hedefi Katsayısı Düzeltme Katsayısına Esas Parametreler Bölge Gelişmişlik Katsayısı Hastane Türü Katsayısı Hastane Yaşı Katsayısı Mali Büyüklük Katsayısı Görev Etkilenme Katsayısı Çalışma Süreleri Katsayısı Borçluluk oranı yüksek olan, borç süresi 90 günü aşan, ek ödemeyi zamanında dağıtmayan, gelir ve giderlerini zamanında muhasebeleştirmeyen ve belirlenen hizmeti sunmayan hastane yöneticilerinin ek ödemeleri belirlenmiş katsayılarla düşürülmektedir. Ayrıca yönetici ek ödeme hesaplamalarında hastanelerin bulunduğu bölgenin gelişmişlik düzeyi, hastanenin türü, binanın yaşı, ve mali büyüklüğü dikkate alınmaktadır. 35
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri f- Sağlık Bakanlığı Yönetici Mali Birim Performansı Uygulamasından Örnekler Dönem Kurum Kurum Borçluluk Oranı Kurum Borçluluk Süresi Hizmet Kalite Katsay ısı Ek Ödemey i Zamanında Dağıtma Muay ene Kabul İşlemleri Muay ene Kabul Süresi Performans Hedef Katsay ısı Başhekim YMBP Başhekimin Alacağı Aylık Ek Ödemedeki Net Düşüş (TL) Oca.11 Ankara Polatlı Duatepe Devlet Hastanesi 0,91 1 0,95 1 1 1 0,9 0,84 1.152 Oca.11 İzmir Ege Doğumevi Ve Kadın Hastalıkları Eğt.Arş. Hst. 1 1 0,9 1,01 1 1,01 1 0,95 451 Şub.11 İstanbul Haseki Eğt.Arş. Hst. 1 1 0,85 0,9 0,99 1,01 0,9 0,82 1.684 Çözüm Önerisi:Sağlık Bakanlığı hastanelerinde Mart 2010 dan bu yana uygulanan yönetici performansı yöneticilerin hastaneyi ağırlıklı olarak finansal açıdan ve hizmet kalitesi açısından iyi yönetmelerini esas alan bir model olup üniversite hastanelerinde de yönetici değerlendirme sistemi kurulmalıdır. Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: YÖK 36
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri g- Verimliliğin Düşük Olması İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri Üniversite hastanelerine tahsis edilen kaynaklar verimli kullanılamamaktadır. Sağlık Bakanlığına bağlı eğitim hastaneleri ile mukayese edildiğinde hizmet üretim performansları düşüktür. Bu nedenle gelirleri yetersiz olan bazı üniversite hastanelerinde personele düşük ek ödeme dağıtılmaktadır. Verimlilik Göstergeleri Klinisyen Başına Günlük Ortalama Muayene Sayısı Cerrah Başına Günlük Ortalama Ameliyat Sayısı Ortalama Yatak İşgal Oranı Ortalama Yatak Devir Hızı S.B. Eğitim ve Araştırma H. Üniversite Hastaneleri 22 0,42 80 61 9 0,18 70 42 37
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri g- Verimliliğin Düşük Olması İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri ÜNVANI MAAŞ (TL) ORTALAMA EK ÖDEME (TL) ORTALAMA AYLIK ELE GEÇEN (TL) X Üniversitesi Y Üniversitesi X Üniversitesi Y Üniversitesi Fark Profesör 3.815 1.850 7.734 5.665 11.549 5.884 Doçent 2.684 1.347 7.714 4.031 10.398 6.367 Yardımcı Doçent 2.090 1.251 6.751 3.341 8.841 5.500 Araştırma Görevlisi 1.500 702 2000 2.202 3.500 1.298 Dağıtılan ek ödeme tutarı, bazı üniversite hastanelerinde tatmin edici düzeyde iken bazılarında ise düşük gerçekleşmektedir. Düşük ek ödeme dağıtan üniversite hastanelerinde sistemin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi ve personel motivasyonunun sağlanabilmesi için ek ödeme tutarının yükseltilmesi gerekmektedir. Çözüm 1 Personelin ek ödemesinin artırılması gerekir Tedbir Sonrası Ortalama Ek Ödeme Artışı (Tahmini) Personel Sayısı İlave Ek Ödeme İlave Ek Ödeme Yükü (Yıllık) 73.000 300 TL 262.800.000 TL Üniversitelere Mali Yükü (Yıllık) : 263 Milyon TL 38
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri g- Verimliliğin Düşük Olması Çözüm 2 İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri Üniversite Hastanelerinde görev yapan Öğretim üyesi muayenelerinde SUT fiyatının Profesör için 2, Doçent için 1,5 ve Yardımcı Doçent için ise 1,25 katsayı ile çarpılarak fiyatlandırılması ve bu katsayının Öğretim üyelerinin performans puanlarına aynı oranda yansıtılarak kullanılması Sorumlu Birim : SGK, Üniversite İşbirliği Yapılacak Birim: Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, YÖK Üniversitelere Getirisi (Yıllık) Kamuya Mali Yük (Yıllık) : 594 Milyon TL : 594 Milyon TL Not: Hesaplama yapılırken Öğretim Üyelerinin günlük ortalama 10 hasta muayene ettikleri varsayılmıştır. 39
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri h- Hizmete Erişim Zorluğu ve Bekleme Sürelerinin Uzunluğu Çözüm Önerisi: Sağlık Bakanlığı na bağlı hastanelerdeki Kalite Değerlendirme Sistemi; kaliteli hizmet sunumunu önceleyen, tüm hizmet süreçlerini bire bir değerlendiren, hasta ve çalışan güvenliğinin ön planda tutulduğu bir uygulamadır. Bu kapsamda tüm hastane süreçlerini değerlendiren ve 623 ana standarttan oluşan Hizmet Kalite Standartlarının üniversite hastanelerinde de uygulanması sunulan hizmete erişimi kolaylaştıracak ve hizmet kalitesini yükseltecektir. Sorumlu Birim : Üniversite İşbirliği Yapılacak Birim: Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, YÖK Üniversitelere Getirisi: 46 Milyon TL 40
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletmecilik Sorunları ve Çözüm Önerileri ı- Bu sorunlara ek olarak hastanelerde tespit edilen diğer sorunlar aşağıda sıralanmaktadır; * Otomasyon Sistemlerinin Yetersizliği (Faturalandırma Problemleri ) *Ortalama Yatış Sürelerinin Uzun Olması *Hastane İş Akışlarının Düzenli Olmaması *Otelcilik Hizmetlerinin Yetersizliği Üniversitelere Getirisi: 48 Milyon TL 41
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri Borç Stokunun Yüksekliğinin Azaltılması ile İlgili Çözümler j- Bazı Üniversite Hastanelerindeki Borç Stoku Çok Yüksek Olduğundan Mali Sürdürülebilirlik İmkanı Kalmamıştır. Çözüm Önerisi: Borç stokunun yüksekliğinden dolayı mali sürdürülebilirliği kalmayan üniversite hastanelerine öngörülen şartları sağlaması durumunda ek mali yardımın verilebilmesi için gerekli kanuni düzenlemelerin yapılması, Sorumlu Birim : Maliye Bakanlığı İşbirliği Yapılacak Birim: DPT, Hazine Müsteşarlığı, Sağlık Bakanlığı, YÖK, SGK Üniversitelere Getirisi (Yıllık) Kamuya Mali Yük (Yıllık) : 250 Milyon TL : 250 Milyon TL 42
C- Mali Sorunlar ve Çözüm Önerileri ÜNİVERSİTE HASTANELERİNDEKİ MALİ SORUNLARIN GİDERİLMESİ İÇİN ALINAN/ALINACAK TEDBİRLERİN GETİRİSİ (Milyon TL) A- GİDER AZALTICI TEDBİRLER 921 B- GELİR ARTIRICI TEDBİRLER 938 1- Kamuya Mali Yükü Olanlar 769 1- Kamuya Mali Yükü Olanlar 844 a) Mevcut Personelin Özel Bütçeye Aktarılmasının Etkisi b) Yatırım Giderlerinin Özel Bütçeden Karşılanmasının Etkisi 233 a) Borç Stokunun Azaltılmasının Etkisi 250 86 b) Muayene Ücretlerinin Farklılaştırılmasının Etkisi 594 c) Yeni Alınacak Personelin Etkisi 200 d) Eğitim ve Araştırma Fonunun Özel Bütçeden Karşılanmasının Etkisi 2-Üniversitelerde Yapılan Tasarufların Getirisi/Mali Yükü a) Yatırım İhtiyacının Ortak Kullanım ve Hizmet Alım Yöntemiyle Karşılanmasının Oluşturacağı Tasarruf 250 152 b) Hizmet Alımlarından Elde Edilecek Tasarruf 151 c) Tıbbi Malzeme Maliyetlerinin ve Stok Miktarının Düşürülmesinden Sağlanacak Tasarruf 64 200 d) Düşük Ek Ödemenin Yükseltilmesinin Mali Yükü -263 2-Üniversitelerde Yapılan Tasarufların Getirisi/Mali Yükü a) Hizmete Erişimin Kolaylaştırılması ve bekleme sürelerinin kısaltılmasının net getirisi b) Diğer İşletmecilik sorunlarının giderilmesinin net getirisi 94 46 48 Kamuya Mali Yük Getiren Tedbirlerin Toplamı Üniversitelerce Alınan Tedbirlerin Toplamı 1.613 246 ALINAN/ALINACAK TEDBİRLERİN ÜNİVERSİTELERE TOPLAM GETİRİSİ (A+B) 1.859 43
D- SONUÇ 44
D- SONUÇ ALINAN/ALINACAK TEDBİRLER SONUCUNDA ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN MALİ DURUMU ÜNİVERSİTE HASTANELERİ Mevcut Durum Tedbir Sonrası SAĞLIK BAKANLIĞI EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANELERİ Borç/Gelir (TL) 0,35 0,13 0,13 Borç/Net Aylık Gelir 4,2 1,6 1,5 45
D- SONUÇ Alınan/alınacak tedbirlerin uygulanmasının sonuçları -Verimlilik artışı, -Sürdürülebilir finansal yapı, -Kaliteli Eğitim, -Personel motivasyonu, -Kaliteli sağlık hizmeti, -Vatandaş memnuniyeti 46