ISL203 ENVANTER VE BİLANÇO

3. HAFTA ISL203 ENVANTER VE BİLANÇO Aktif Hesapların Envanteri (Hazır Değerler) Doç.Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr 2 Aktif I. Dönen Varlıklar II. Duran Varlıklar Bilanço Bilanço, işletmenin belirli bir tarihte, bir işletmenin varlık ve kaynak yapısını gösteren temel mali tablodur. Bilanço Pasif III. Kısa Süreli Yabancı Kaynaklar (Borç) IV. Uzun Süreli Yabancı Kaynaklar (Borç) V. Özkaynaklar Varlıklar = Kaynaklar Varlık = Özkaynaklar +Yabancı Kaynaklar Aktif Hesapların Çalışma Kuralları Borç Aktif Hesaplar Alacak Dönem Başı Mevcut Azalışlar (-) (+) Atışlar Kapanış! Varlık (Aktif) Hesaplarının Çalışma Kuralları (Önemli)! Varlık hesapları bilançonun borç (sol) tarafındadır ve genel olarak herhangi bir varlıktaki artış, bu varlıktaki değişmeleri takip ettiğimiz hesabın borç (sol) tarafına kaydedilir. Herhangi bir varlıktaki azalış, bu varlıktaki değişmeleri takip ettiğimiz hesabın alacak (sağ) tarafına kaydedilir. Varlık hesabı verirse borç kalanı verir. Bu borç kalanı işletmenin sahip olduğu varlığın tutarını ifade eder. (alacak kalanı vermez) 3 4 Aktifi Düzenleyici Hesaplar Aktifi Düzenleyici Hesaplar Tekdüzen hesap planında aktif yada pasif kodlu olmakla birlikte yanında (-) işareti olan hesaplar bulunmaktadır. Bu tür hesaplar düzenleyici, ayarlayıcı veya düzeltici hesaplar olarak adlandırılırlar. Düzenleyici hesaplar bir işletmenin aktif ve pasif değerlerinin gerçek değerleriyle gösterilmesini sağlayan hesaplardır. Bu bakımdan, düzenleyici hesaplar asli hesapların açıklarını kapayan ve asli hesapları bir bütün haline koyan hesaplardır. Aktifi düzenleyici hesaplar 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hs. (-) 119 Menkul Kıymet Değer Düşüklüğü Karşılığı Hs. (-) 122 Alacak Senetleri Reeskontu Hs. (-) 129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı Hs. (-) 137 Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-) 139 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı Hs. (-) 158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 199 Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı Hs. (-) 242 Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hs. (-) 5 6 1

Aktifi Düzenleyici Hesaplar Aktifi düzenleyici hesaplar 243 İştirakler Sermaye Taahhütleri (-) 244 İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 246 Bağlı Ortaklara Sermaye Taahhütleri Hs. (-) 247 Bağlı Ortaklıklar Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Kar. (-) 249 Diğer Mali Duran Varlıklar Karşılığı Hs. (-) 257 Birikmiş Amortismanlar Hs. (-) 268 Birikmiş Amortismanlar Hs. (-) 277 Birikmiş Amortismanlar Hs (-) 298 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hs. (-) 299 Birikmiş Amortismanlar Hs. (-) Aktifi Düzenleyici Hesaplar Bu hesaplar aktifte bulunmaları durumunda pasif hesaplar gibi; pasifte bulunmaları durumunda ise aktif hesaplar gibi çalışırlar. 7 8 Dönen Varlıklar Dönen Varlıklar İşletmenin kasada ve bankada tuttuğu paralarla normal koşullarda 1 yıl içinde ya da işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlıklar, işletmenin dönen varlıklarını oluşturur. 1.Dönen Varlıklar 10. Hazır Değerler 11. Menkul Kıymetler 12. Ticari Alacaklar 13. Diğer Alacaklar 15. Stoklar 17. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri 18. Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 19. Diğer Dönen Varlıklar Duran varlıklar arasında yer aldığı halde nakde çevrilmesi yada kullanılma süresi 1 yılın altına inen alacaklar, stoklar ve gelecek yıllara ait giderler, duran varlık bölümünde yer alan hisse senedi ve tahvillerden satılmasına karar verilenler duran varlıklar bölümündeki hesaplardan, dönen varlıklardaki ilgili hesaplarına aktarılır. 9 10 10 Hazır Değerler 10 Hazır Değerler Hazır değerler, nakit olarak elde veya bankada bulunan para ve para gibi kullanılan varlıklar ile istenildiği zaman paraya çevrilme olanağı olan varlıkları kapsar. İşletmenin sahip olduğu en likit varlıklardaki değişmelerin izlendiği hesap grubudur. Bu varlıklar ödemeler için hazır olan varlıklardır. Kasa ve banka mevcutları ile tahsil edilecek çekler, kredi kartları slipleri, vadesi dolmuş menkul kıymet kuponları bu bölümü oluşturur. Bu kapsama giren varlıkların muhasebeleştirilmesinde Tekdüzen Hesap Planında 10 HAZIR DEĞERLER Hesap Grubunda yer alan şu ana hesaplar kullanılır. 10. Hazır Değerler Hesap Grubu 101 Alınan Çekler Hs. 103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs.(-) 11 12 2

100 Kasa Hesabı Türk Lirası BORÇ 100 KASA HESABI ALACAK 100.01 TL Kasası Tarih Açıklama Tutar Tarih Açıklama Tutar D.Başı Para Mevcudu Artışlar (+) Borç Kalanı = Kasadaki Para Mevcudu (-) Azalış D.Sonu Para Mevcut İşletmenin her türlü iktisadi varlıklarının değerlemesinde temel ölçübirimi,milliparaolantl dir. Nakitgirişveçıkışları100KasaHs. indeizlenir. Nakitgirişlerihesabınborcuna,çıkışlarıalacağayazılır. Aktif karakterli bir hesap olduğundan, borç kalanı verir ve borç kalanıkasadakimevcutparayıgösterir. 13 100 Kasa Hesabı Türk Lirası Değerleme: TTK ya göre kasa mevcudu bilanço gününde işletme içintaşıdığıdeğerledeğerlenir. VUK a göre TL cinsinden kasa mevcudu itibari değerle(nominal) değerle değerlenir. İtibari değer, her türlü senetler ile hisse senetleri ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerdir (VUK Md. 266). Kasa mevcudunun tespit edilmesinde itibari değer kullanılır Literatürde nominal değeryada yazılıdeğerde denilmektedir. Envanter İşlemleri ve Kayıtları: Kasanın sayılması sonucunda bulunan mevcut para ile Kasa Hs. nın defter (borç kalanı karşılaştırılır, arada bir fark varsa bu farkın nedenleri araştırılarak gereklidüzelmekayıtlarıyapılır. 14 Envanter İşlemleri 100 Kasa hesabıyla ilgili envanter işlemleri Kasa sayım eksik ve fazlalıklarının tespitinden oluşmaktadır. Yabancı paralı işlemleri Sayım Fazla ve Noksanlığına İlişkin Envanter İşlemleri Türk lirası kasasının envanteri, sayımdan ibarettir. Kasa sayılması sonucu bulunan fiili mevcut ile 100 Kasa Hesabının borç kalanı her zaman eşit olmaya bilir. Kasa sayım sonucu şu üç durumdan biri ile karşılaşılır: Kasa Denkliği Kasa Noksanlığı Kasa Fazlalığı 15 16 KASA Envanter Sonucu 100 Kasa Hesabı Türk Lirası MİE < MDE 100 < 150 (Kayıt) (Gerçek) FAZLA MİE = MDE 100 = 100 (Kayıt) EŞİT (Gerçek) MİE > MDE 150 > 100 (Kayıt) (Gerçek) NOKSAN 1. Durum: Kasanın Denk Olması: Sayım sonucu bulunan para mevcudu ile Kasa Hs. nın borç kalanı birbirine eşitse kasa denktir. Bu durumda envanter kaydına gerek yoktur. Kasa Hs. nın mevcudu gelecek yıla devredilir. nedeni belli değil ise: 397 nedeni belli ise: tamamlama/ düzeltme kaydı nedeni belli değil ise: 197 100 KASA 50,- 197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 50,- 397 SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI 50,- 100 KASA 50,- Uzaktan Eğitim Uygulama ve 17 18 3

100 Kasa Hesabı Türk Lirası 2. Durum: Kasanın Noksan Olması: Sayım sonucu kasada bulunan para mevcudunun, Kasa Hs. nın borç kalanından eksik olmasıdır. Farkın aynı gün bulunamaması durumunda fark «197 Sayım Tesellüm Noksanları» Hesabının borcuna kayıt yapılır. Dönem sonunda farkın nedeni bulunamazsa bu fark 689 Diğer Olağan Gider ve Zararlar Hesabına aktarılarak kapatılır. Noksanlığın nedenleri: Ödeme kaydının noksan tutar üzerinden yapılması yada hiç yapılmaması Fazla para verilmesi Noksan para alınması Sorumlu tarafından kasadan para alınması Kasa Noksanlığı 02.09.2016 de yapılan kasa sayımında 17.000 TL para mevcudu 35.000TL, alacaktoplamı17.500tl dir. Farkın nedeninin aynı gün yapılan kira gideri ödemesinin kayıt altınaalınmamışolmasındankaynaklandığısaptanmıştır. 02.09.201. Borç Alacak 770 Genel Yönetim Giderleri HS. 500 100 Kasa Hs 500 Unutulan kaydın tamamlanması 19 Uzaktan Eğitim Uygulama ve 20 Kasa Noksanlığı Kasa Noksanlığı 02.09.2016 de yapılan kasa sayımında 17.000 TL para mevcudu 35.000TL, alacaktoplamı17.500tl dir. Farkın nedeninin aynı gün bulunamadığı varsayımı altında yapılacakkayıt: 02.09.201. Borç Alacak 197 Sayım ve Tesellüm Noksanlar Hs. 500 100 Kasa Hs 500 Noksanlığın geçici hesaba alınması 02.09.2016 de yapılan kasa sayımında 17.000 TL para mevcudu 35.000TL, alacaktoplamı17.500tl dir. Farkın nedeninin satıcılara yapılan 500 TL lik ödemenin kaydının unutulmasından kaynaklandığının 27.09.2016 tarihinde tespit edilmiştir. 27.09.201. Borç Alacak 320 Satıcılar Hs. 500 197 Sayım ve Tesellüm Noksanlar Hs. 500 Unutulan kaydın tamamlanması Uzaktan Eğitim Uygulama ve 21 Uzaktan Eğitim Uygulama ve 22 Kasa Noksanlığı 100 Kasa Hesabı Türk Lirası 02.09.2016 de yapılan kasa sayımında 17.000 TL para mevcudu 35.000TL, alacaktoplamı17.500tl dir. Farkınnedeninindönemsonuitibariylebulunamamıştır. 31.12.201. Borç Alacak 689 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar Hs. 500 197 Sayım ve Tesellüm Noksanlar Hs. 500 Noksanlığın nedeninin bulunamaması 3. Durum: Kasanın Fazla Olması: Sayım sonucu kasada bulunan para mevcudunun, Kasa Hs. nın borç kalanından fazla olmasıdır. Nedenin aynı gün bulunamaması halinde ise fark 397 Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları Hesabının alacağında izlenir. Fazlalığın nedeninin bulunamaması durumunda dönem sonunda bu fark 679 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar Hesabına devredilir. Fazlalığın nedenleri: Ticari işlemler sırasında eksik bir ödeme yapılmış olması Herhangi bir tahsil kaydının unutulmuş olması veya eksik yazılmış olması Ticari işlemler sırasında para tahsilatının fazla yapılmış olması Herhangi bir ödemenin fazla kaydedilmiş olması Uzaktan Eğitim Uygulama ve 23 24 4

Kasa Fazlalığı Kasa Fazlalığı 29.06..2016 de yapılan kasa sayımında 7.200 TL para mevcudu 16.900TL, alacaktoplamı10.000tl dir. Farkın nedeninin aynı gün tahsil edilen çekin kayıtlara alınmamış olmasındankaynaklandığıtespitedilmiştir. 29.06.201. Borç Alacak 300 101 Alınan Çekler Hs. 300 Unutulan kaydın tamamlanması 29.06..2016 de yapılan kasa sayımında 7.200 TL para mevcudu 16.900TL, alacaktoplamı10.000tl dir. Farkınnedeniniaynıgüntespitedilememiştir. 29.06.201. Borç Alacak 300 397 Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları Hs. 300 Kasa fazlalığının tespit edilememeesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve 25 Uzaktan Eğitim Uygulama ve 26 Kasa Fazlalığı Kasa Fazlalığı 29.06..2016 de yapılan kasa sayımında 7.200 TL para mevcudu 16.900TL, alacaktoplamı10.000tl dir. 15.07.2016 de farkın nedenin tahsil edilen çekin kayıtlara alınmamışolmasındankaynaklandığıtespitedilmiştir. 15.07.201. Borç Alacak 397 Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları Hs. 300 101 Alınan Çekler Hs. 300 Kasa fazlalığının tespit edilmesi 29.06..2016 de yapılan kasa sayımında 7.200 TL para mevcudu 16.900TL, alacaktoplamı10.000tl dir. Farkınnedenidönemsonuitibariylebulunamamıştır. 31.12.2016 Borç Alacak 397 Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları Hs. 300 679 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar Hs. 300 Kasa fazlalığının nedenini bulunamaması Uzaktan Eğitim Uygulama ve 27 Uzaktan Eğitim Uygulama ve 28 Yabancı Paralı İşlemler Kasa Yabancı Paralar Alınan yabancı para muhasebenin temel kavramlarından «parayla ölçülme» kavramı gereği işlemin yapıldığı günün alış kuru ile TL ye çevrilerek muhasebeleştirilir. Kur farklarından kaynaklı olarak yabancı paranın yükselmesi sonucu ortaya çıkan kar 646 Kambiyo Karları Hesabının alacağına, kurun düşmesi sonucu ortaya çıkan zarar ise 656 Kambiyo Zararları Hesabının borcuna kaydedilir. Satış kuru > Alış kuru => Kar(Kambiyo Karları Hs. ında izlenir.) Satış kuru < Alış kuru => Zarar(Kambiyo Zararları Hs. ında izlenir.) 29 Örnek: Serdemir işletmesi 12.06.201. tarihinde ABD inde ikamet eden müşterisi John Stone a peşin $ karşılığında mal satmıştır. O tarihte 1$ = 3,49 TL dır. (Yurtdışına satılan mal ve hizmet karşılığında alınan ve alınacak olan değer KDV kanunun 11/a maddesi gereğince katma değer vergisinden istisnadır). 100.02 $ Kasası 4.188 TL 601 Yurtdışı Satışlar Hs. $ *3,49 TL = 4.188 TL Mal Satış 12.06.201. Borç Alacak 4.188 4.188 30 5

Kasa Yabancı Paralar Serdemir işletmesi 27.06.201. tarihinde 1$ = 3,61 TL döviz kuru üzerinden 300$ bozdurmuştur. Kasa Yabancı Paralar Serdemir işletmesi 27.06.201. tarihinde 1$ = 3,37 TL döviz kuru üzerinden 300$ bozdurmuştur. 100.00 TL Kasası 1.083 100.02 $ Kasası 567 646 Kambiyo Karları Hs. 300 $ ın satılması 27.06.201. Borç Alacak 1.083 1.047 36 100.00 TL Kasası 840 656 Kambiyo Zararları Hs. 100.02 $ Kasası 867 300 $ ın satılması 27.06.201. Borç Alacak 1.011 36 1.047 31 32 Kasa Yabancı Paralar Kasa Yabancı Paralar İşletmenin kasasında 31.12.201. tarihinde ise 900 $ bulunduğu tespit edilmiştir. 31.12.201. tarihinde 1$= 3.65 TL dir. 100.02 $ Kasası 646 Kambiyo Karları Hs. 3.65 3,49 = 0,16*900$ = 144 Mevcut 900 $ değerlemesi 31.12.201. Borç Alacak 144 144 İşletmenin kasasında 31.12.201. tarihinde ise 900 $ bulunduğu tespit edilmiştir. 31.12.201. tarihinde 1$= 3,40 TL dir. 656 Kambiyo Zararları Hs. 3,49-3,40= 0,09 TL* 900$ = 81 TL 100.02 $ Kasası Mevcut 900 $ değerlemesi 31.12.201. Borç Alacak 81 81 33 34 101 Alınan Çekler Hs Çek, bankalar tarafından çıkarılan ve hesap sahibinin bankadaki hesabından dilediği kişilere ödeme yapmasına imkan veren bir kambiyosenedidir. Bir vade taşımaması yani bir ödeme aracı olması çeki diğer kambiyosenetlerinden(poliçeve bonodan) farklıkılmaktadır. Çek Cirosu, çek üzerindeki alacak hakkının üçüncü bir kişiye devredilmesidir. Bir çek in çekilebilmesi için bankada çeki çeken kimsenin emrine ayrılmışbirkarşılığınbulunmasıgerekir. Çektevadeyoktur.İbraz edildiğindeödenir. Çekkeşideedildiğiyerdeödenecekse10gün; Başkabirşehirdeyadaaynıkıtabiryerdeödenecekse1ay; Başkabirkıtadaödenecekse3ay içindetahsiledilmelidir. 35 36 6

İşletme 01.03.2016 tarihinde % 18 KDV hariç 40.000 TL tutarında mal satmış, KDV sini peşin tahsil etmiş kalanı için de çek almıştır. İşletme söz konusu çeki 10.03.2016 te tahsil ederek banka hesabına yatırmıştır. 101 Alınan Çekler Hs. 101.01 Portföydeki Çekler 600 Yurtiçi Satışlar Hs. 391 Hesaplanan KDV Hs. Müşteriden çek alınması 01.03.201. Borç Alacak 7.200 40.000 40.000 7.200 10.03.201. Borç Alacak 40.000 101 Alınan Çekler Hs. 101.01 Portföydeki Çekler 40.000 Çekin tahsil edilmesi 37 38 İşletme % 18 KDV hariç 25.000 TL tutarında tamamı kredili mal satın almıştır. 10.03.2013 Borç Alacak 153 Ticari Mallar Hs. 191 İndirilecek KDV Hs. 25.000 4.500 320 Satıcılar Hs. 29.500 Ticari Mal Satın Alınması İşletme satıcıya 29.500 TL lik borcun karşılığında 4.500 TL peşin ödeme yapılmış kalanı için de çek ciro edilmiştir. /03.2013 Borç Alacak 320 Satıcılar Hs. 29.500 101 Alınan Çekler Hs. Satıcıya Çek Ciro Edilmesi 4.500 25.000 39 40 Örnek Sorular İşletmeninsatınaldığımaliçinfaturakarşılığında müşteriçekiciroetmesihalinde I. 320Satıcılarhesabıalacaklı II. 600YurtiçiSatışlarhesabıalacaklı III. 101AlınanÇekler hesabıalacaklı IV. 153TicariMallarhesabı borçlu V. 391HesaplananKDV hesabıborçlu Kayıtlardahangilerihesaplarınkullanımıdoğrudur? a) IveIV b) IveV c) IIveIV d) IIIveIV e) IIIveV Örnek: Serdemir işletmesi bilanço günü itibariyle yapmış olduğu sayımda portföyünde 2.250 TL lik çek olduğunu, 101 Alınan Çekler Hs. bakiyesinin ise 1.500 TL olduğunu tespit etmiştir. Yapılan araştırmada aradaki farkın müşteri Ahmet Sal ın senetsiz borcuna karşılık verdiği çekten kaynaklandığı anlaşılmıştır. 101 Alınan Çekler Hs. 101.01 Portföydeki Çekler 120 Alıcılar Hs. 120.09 Ahmet Sal Müşteriden çek alınması 31.12.201. Borç Alacak 750 750 41 42 7

Örnek: Serdemir işletmesi dönem sonunda portföyünde bulunan çeklerin TL lik kısmının ileri tarihli çekler olduğunu tespit etmiştir. 31.12.201. Borç Alacak 121 Alacak Senetleri Hs. 121.05 Vadeli Çekler 101 Alınan Çekler Hs. 101.01 Portföydeki Çekler Vadeli Çekleri Alacak Senetlerine Aktarılması Aktif karakterli ana bir hesaptır. Çeşitli bankalarda açılan hesaplar için ayrıca yardımcı hs.lar kullanır. Borç kalanı verir. Borç kalanı bankadaki mevduatı gösterir. Değerleme: bankadaki TL mevduat Mukayyet Değerle, yabancı paralar üzerinden mevduat Maliye Bakanlığınca ilan edilen kurla değerlenir. 43 44 Envanter işlemleri: Bankalara ilişkin envanter sırasında ile onun yardımcı hesapları mizan aracılığı ile karşılaştırılır ve uygunluk kontrolü yapılır. Bu kontrol sırasında aşağıdaki durumlar çıkabilir: Faiz Tahakkuku Yanlış hesaba kayıt Unutulmuş kayıt Eksik tutarlı kayıt Fazla tutarlı kayıt İşletme A Bankasında açtırdığı hesaba 120.000 TL yatırmıştır. 120.000 102.01 A. Bankası 120.000 Hesaba para yatırılması 45 46 İşletme A Bankasındaki hesaptan 30.000 TL çekmiştir. A bankasına verilen talimatla satıcı B nin banka hesabına 40.000 TL aktarılması sağlanmıştır. 30.000 102.01 A. Bankası Hesaptan para çekilmesi 30.000 320 Satıcılar Hs. 40.000 102.01 A. Bankası Hesaptan para çekilmesi 40.000 47 48 8

Faiz Tahakkuku: Bankalardaki ticari mevduat için işletme lehine faiz tahakkuk etmiş olabilir. Banka, tahakkuk eden faiz gelirinden %15 Gelir Vergisi kesintisi yaparak geri kalan tutarı işletmenin bankadaki hesabına yatırır. Banka, işletmenin elde ettiği faiz gelirinden gelir vergisini vergi sorumlusu sıfatıyla ilgili vergi idaresine yatırır ve durumu bir dekontla ilgili işletmeye bildirir. Ödenecek Gelir Vergisi = Nominal Faiz Geliri x Gelir Vergisi Oranı Net Faiz Tutarı = Nominal Faiz Geliri x 1- Gelir Vergisi Oranı İşletme 01.04.2016 de 100.000 TL lik 6 ay vadeli mevduat hesabı açtırmıştır. İlgili tutar banka hesabından aktarılmıştır. Faiz oranı % 12 dir. 102 02 02 Vadeli Mevduat 102 02 01 Vadesiz Mevduat Vadeli Mevduata Para Yatırılması 100.000 100.000 49 50 İşletme 01.04.2016 de 100.000 TL lik 6 ay vadeli mevduat hesabı açtırmıştır. İlgili tutar banka hesabından aktarılmıştır. Faiz oranı % 12 dir. Vade sonunda yapılacak işlem ve kaydı gerçekleştiriniz. 100.000 x 12 x 6 Faiz tutarları = = 6.000 TL(6 aylık faiz geliri) 102 02 01 Vadesiz Mevduat 102 02 02 Vadeli Mevduat 642 Faiz Gelirleri Hs. 106.000 100.000 6.000 İşletme 01.04.2016 de 100.000 TL lik 6 ay vadeli mevduat hesabı açtırmıştır. İlgili tutar banka hesabından aktarılmıştır. Faiz oranı % 12 dir. % 15 Gelir Vergisi Kesintisi yapıldıktan sonra vade sonunda yapılacak işlem ve kaydı gerçekleştiriniz. 100.000 x 12 x 6 Faiz tutarları = = 6.000 TL(6 aylık faiz geliri) Vergi Tutarı = 6.000 x 0,15 = 900 TL Vergi Sonrası Net Tutar = 6.000-900 = 5.100 TL 51 52 İşletme 01.04.2012 de 100.000 TL lik 6 ay vadeli mevduat hesabı açtırmıştır. İlgili tutar banka hesabından aktarılmıştır. Faiz oranı % 12 dir. % 15 Gelir Vergisi Kesintisi yapıldıktan sonra vade sonunda yapılacak işlem ve kaydı gerçekleştiriniz. 102 02 01 Vadesiz Mevduat 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 102 02 02 Vadeli Mevduat 642 Faiz Gelirleri Hs. 105.100 900 100.000 6.000 İşletme 01.11.2016 da 100.000 TL lik 1 yıl vadeli mevduat hesabı açtırmıştır. Faiz oranı % 12 dir. 31.12.2016 da yapılacak işlem ve kaydı gerçekleştiriniz. 100.000 x 12 x 2 Faiz tutarları = =2.000 TL(2 aylık faiz geliri) 181 Gelir Tahakkukları Hs. 2.000 642 Faiz Gelirleri Hs. 2.000 2016 yılı için faiz tahakkuku 53 54 9

İşletmenin bankaya 01.11.2016 tarihinde yatırdığı 100.000 TL nin vadesi dolmuştur. Gelir vergisi stopajı %15 kabul edildiğinde vade sonundaki faiz tutarını hesaplayınız ve yevmiye kaydınıyapınız. 100.000 x 12 x 10 Faiz tutarları = =10.000 TL(10 aylık faiz geliri) 12.000 TL x 0.15 = 1.800 TL Gelir Vergisi Kesintisi 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 181 Gelir Tahakkukları Hs. 642 Faiz Gelirleri Hs. Mevduat faizinin tahsil edilmesi 10.200 1.800 2.000 10.000 Yanlışhesaba kayıt: Yanlışhesabakayıt yapıldığındayanlışhesap ismiterstarafaatılırve kapatılır,karşısınadoğruismiyazılır. Örnek: Serdemir işlemesinin Akbank taki mevduat hs. yatırdığı 2.750 TL nin yanlışlıkla İş Bankası ndaki mevduat hesabına kaydedildiğianlaşılmıştır. 102.01 Akbank 102.02 İş Bankası Düzeltme işlemi 2.750 2.750 55 56 Unutulan Kayıt: Unutulan kayıt tespit edildiğinde, sanki işlem o angerçekleşiyormuşgibikaydaalınır. Örnek: Serdemir işlemesinin Akbank taki Hs. na yatırılan 750 TL ninkaydınınunutulduğutespitedilmiştir. 102.01 Akbank 100.00 TL Kasası Düzeltme işlemi 750 750 Eksik Tutarlı Kayıt: Eksik tutar yazıldığı anlaşıldığında aradaki fark kadaraynıkayıtyapılır. Örnek: Serdemir işletmesinin İş Bankası Hs. na yatırılan 500 TL yatırılmış iken kayıtlara 400 TL olarak kaydedildiği tespit edilmiştir. 102.02 İş bank 100.00 TL Kasası Düzeltme işlemi 100 100 57 58 Fazla Tutarlı Kayıt: Fazla tutar yazıldığı anlaşıldığında aradaki fark kadarterskayıtyapılır. Örnek: Serdemir işletmesinin Halk Bankası Hs. na yatırılan 250 TL yatırılmış iken kayıtlara 350 TL olarak kaydedildiği tespit edilmiştir. 100.00 TL Kasası 102.03 Halk Bankası Düzeltme işlemi 100 100 103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs.(-) İşletmenin üçüncü kişilere, bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacağı ödemelerinizlendiğihesaptır. TL üzerinden düzenlenen çekler, muhasebedeki kayıtlı değerleri ile(mukayyet değer), yabancı paralar üzerinden düzenlenen çekler Maliye Bakanlığınca yayınlanan döviz alış kuru(borsa rayici) ile düzenlenir. Vadeli olarak düzenlenen(keşide edilen) çekler için dönem sonuitibariyle reeskont hesaplanmalıdır. Hesaplanan reeskont tutarı ise vergi mevzuatı açısından gider kabul edilmeyeceği için, kanunen kabul edilmeyen giderlerde izleneceğidedikkatealınmalıdır. Yıl sonu itibariyle 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri hesabının bakiyesi 321Borç SenetleriHesabınaaktarılır. 59 60 10

103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hs.(-) İşletme 01.05.2016 de A işletmesinden % 18 KDV dahil 354 TL tutarındamalalmışkarşılığındaçekkeşideetmiştir. 01.05.2012 Borç Alacak 153 Ticari Mallar Hs. 191 İndirilecek KDV Hs. 300 54 103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs.(-) 354 Ticari Mal Satın Alınması 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hs.(-) İşletme 01.05.2016 de A işletmesinden % 18 KDV dahil 354 TL tutarında mal almış karşılığında çek keşide etmiştir. Çek bedeli bankahesabındanödenmiştir. 01.05.2012 Borç Alacak 103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs.(-) 354 354 Çek in bankadan ödenmesi 61 62 Örnek Sorular İşletme tarafından düzenlenen bir çekin tahsil edildiği, bankadan gönderilendekonttan anlaşılmıştır. Buna göre yapılması gereken kayıtta aşağıdaki hesaplardan hangisininkullanımıdoğrudur? a) 100KasaHs. Borçlu b) 102BankalarHs. Borçlu c) 101AlınanÇekler Hs.Alacaklı d) 103Verilen Çekve Ödeme EmirleriHs.Borçlu e) 101AlınanÇekler Hs.Borçlu 103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri Hs.(-) Serdemir işletmesi dönem sonunda 103 Verilen Çekler Hesabının bakiyesinin 4.500 TL olduğunu ve bu çeklerin ileri tarihli çekler olduğunutespitetmiştir. 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hs.(-) 103.02 Verilen Vadeli Çekler 321 Borç Senetleri Hs. 321.05 Verilen Vadeli Çekler Vadeli Verilen Çeklerin Borç Senetlerine Aktarılması 4.500 4.500 63 64 Diğerhazırdeğerleriçinde nakitpara, çeklerve bankadaki paralar dışında kalan diğer hazır değerler yer alır. Bu hazır değerlerin en önemlilerişunlardır: Henüz bedeli tahsil edilmemiş ancak vadesi gelmiş menkul kıymet kuponları(hisse senedi kar payı kuponları, tahvil faiz kuponları) Pullar(PostaPullar,DamgaPulları) Tahsiledilecekhavaleler Henüzişletmeyeulaşmamışyoldakiparalar, Öncelikle, bu değerler ile ilgili sayım fazlalığı yada noksanlığı çıkıp çıkmadığına bakılır. Fazla yada noksanlık mevcutsa bunun nedeniaraştırılırvedüzeltilmeyeçalışılır. Diğer hazır değerler kalemleri mukayyet değerle değerlenir. Dövizli kıymetlerde mukayyet bedel, efektif alış kuru ile yapılacakkurdeğerlemesisonuçlarınagöredüzeltilir. 65 66 11

M işletmesi, Y işletmesinin bir miktar hissesini elinde bulundurmaktadır. Y İşletmesi geçen yılki karını dağıtmış M işletmesinin hissesine düşen 12.000 TL kar payı düşmüştür. İlgili işlemi muhasebeleştiriniz. 12.000 640 İştirakten Temettü Gelirleri Hs. 12.000 Kar payının tahakkuk ettirilmesi M işletmesi, Y işletmesinin bir miktar hissesini elinde bulundurmaktadır. Y İşletmesi geçen yılki karını dağıtmış M işletmesinin hissesine düşen 12.000 TL kar payı düşmüştür. İlgili tutar bankadaki hesaba aktarılmıştır. kaydını yapınız. 12.000 12.000 Kar payının tahakkuk ettirilmesi 67 68 Serdemir işletmesi, satış mağazasından kredi kartı ile KDV dahil 3.540 TL lik satış yaptığı saptanmıştır. Serdemir işletmesi, satış mağazasından kredi kartı ile KDV dahil 3.540 TL lik satış yaptığı saptanmıştır. (Banka bu tutarı 40 gün sonra hesaba geçecektir.) 108.01 Kredi Kartı Slipleri 600 Yurtiçi Satışlar Hs. 391 Hesaplanan Kdv Hs. Kredi Kartı ile Satış 3.540 3.000 540 127 Diğer Ticari Alacaklar Hs. 127.03. Kredi Kartı Slipleri 600 Yurtiçi Satışlar Hs. 391 Hesaplanan KDV Hs. Kredi Kartı ile Satış 3.450 3.000 450 69 70 İşletme 6 ayda bir faiz ödemeli % 20 faiz oranlı ve 1.000 TL nominal değerli özel kesim tahviline ait kupon tahsil edilmek üzere kesilmiştir. Faiz tutarını hesaplayarak tahakkuk kaydını yapınız. Gelir vergisi kesintisi % 10 dur. 1.000 x 20 x 6 Faiz tutarları = = 100 TL 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 90 10 642 Faiz Gelirleri Hs. 100 İşletme 6 ayda bir faiz ödemeli % 20 faiz oranlı ve 1.000 TL nominal değerli özel kesim tahviline ait kupon tahsil edilmek üzere kesilmiştir. Kupon, işletme adına banka tarafından tahsil edilmiştir, kaydını yapınız. 1.000 x 20 x 6 Faiz tutarları = = 100 TL 90 90 71 72 12

Örnek Sorular İşletmenin cüzdanında bulunan Devlet tahvillerinin tahsil edilecek kuponlarıhangihesapta veneşekildeizlenmelidir? a) 645MenkulKıymetSatışKarlarıHs. Alacaklı b) 649Diğer OlağanGelir vekarlar Alacaklı c) 112KamuKesimiTahvilSenetveBonolarHs. -Borçlu d) 108Diğer HazırDeğerler Hs.-Alacaklı e) 642FaizGelirleri -Alacaklı Kaynakça Nalan AKDOĞAN, Orhan SEVİLENGÜL, Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Gazi Kitapevi, Ankara. Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, Gazi Kitapevi, Ankara, 2011. Orhan Sevilengül, Çözümlü Muhasebe Problemleri, Gazi Kitapevi, Ankara, 2011. Abdullah Karakaya, Genel Muhasebe Ders Notları, Safranbolu, 2002. Ahmet Vecdi CAN/ Sakarya Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Ders Notları Nalan AKDOĞAN, Nejat TENKER, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi. CEMALCILAR, Ö., "Muhasebenin amaçlarına Ulaşmada Muhasebenin Kuramsal Yapısına Bağlılığın Gereği ve Önemi", Muhasebe ve Denetime Bakış, Ocak 2003. 8 No lu TMS- Maddi, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ile Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar IASC, International Accounting Standards Committee, International Accounting Standards 1999, London, 1999. 73 74 Teşekkür Ederim Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim 75 13