İş Yerinde Ruh Sağlığı Yeni bir Yaklaşım Freud a göre, bir insan sevebiliyor ve çalışabiliyorsa ruh sağlığı yerindedir. Dünya Sağlık Örgütü nün tanımına göre de ruh sağlığı, yalnızca ruhsal bir rahatsızlık yaşamamak değil, aynı zamanda psikolojik olarak iyilik ve esenlik halinde olmaktır. Ruh sağlığı yerinde olan birey kendine güvenir, zorluklarla baş edebilir, değişen şartlara uyum sağlayabilir, anlamlı ilişkiler kurabilir ve gelecek duygusu ile üretken bir şekilde çalışarak topluma katkıda bulunur. Çalışmak ve üretmek konusunda yapılan bu vurgu, iş yerinde ruh sağlığı konusuna dikkat çekmektedir. Dünya çapında önem kazanan iş yerinde ruh sağlığı kavramı, kurumların da bu konu üzerindeki sorumluluklarını ön plana çıkarmıştır. Ruh sağlığı sorunlarının fark edilmesi ve çalışanların gerektiğinde doğru şekilde yönlendirilmesiyle insan odaklı kurumsal kimlik kavramının oluşması mümkün olmaktadır. Ruh Sağlığı Sorunlarının Çalışma Hayatındaki Etkileri Sayfa 2 İş Yaşamının Gizli Tuzakları: Psikiyatrik Rahatsızlıklar Sayfa 3 Çalışma Hayatında Ruh Sağlığı Risk Faktörleri Sayfa 4
Ruh Sağlığı Sorunları Çalışma Hayatını Nasıl Etkiler? Ruh sağlığı sorunları iş yerinde verim kaybına, uyum sorunlarına ve iş kalitesinde bozulmaya yol açar. 2005 yılında ABD de yapılan bir araştırmaya göre ruh sağlığı sorunlarının en çok tedavi gerektiren 3 durumdan 1 i olduğu belirlenmiştir. Ruh sağlığı sorunlarını anlamak, fark etmek ve yardım almak konusunda bir çok bireysel ve sosyal engel olduğu ise açıktır. Yapılan çalışmalara göre, bireylerin ruh sağlığı sorunları kurumları ekonomik anlamda zarara uğratmakta, üretimde azalmaya yol açmakta ve iş ortamındaki insan ilişkilerinin bozulmasına neden olmaktadır. OECD nin 2011 verilerine göre ruh sağlığının ekonomi üzerinde 800 milyar kayba neden olduğu ifade edilmektedir. Fiziksel bir yaralanmaya ya da hastalığa bağlı olarak işe gelinmeyen gün sayısı ortalama 6 iken, kaygı, stres ve bağlantılı psikolojik rahatsızlıklar nedeniyle işe gelinmeyen ortalama gün sayısı 25 i bulmaktadır. İşe devamsızlığın en önde gelen sebeplerinden biri ruh sağlığı problemleridir. Ancak bu noktada daha tehlikeli ve gizli bir kayıp şekli ise işe devam edilmesine rağmen üretkenlikteki düşüştür. Fiziki olarak işte olunmasına rağmen odaklanma ve işine kendini verme sorunları sadece verim kaybına 2 değil, aynı zamanda kurum içinde ilişkilerde bozulmalara da yol açar.
İş Yaşamının Gizli Tuzakları: Psikiyatrik Rahatsızlıklar Tehlike sinyalleri İşe devamsızlık veya isteksizlik Odaklanma problemleri Etkili iletişim kuramama Enerji kaybı ve çoklu iş yönetiminde zorluk Öncelik belirlemede, planlamada ve karar vermede zorluk Bir çalışanın kendisinden beklenilen görevleri yerine getiriyor olması, ruhsal açıdan sorunlarının olmadığı anlamına gelmez. Birçok psikiyatrik rahatsızlık orta ya da ileri evredeki düzeye gelene kadar bireyin çalışmasına engel olmayabilir. Bireysel çabalar, problemi inkar etmeye eğilim ve ölçüsüz özveriler bu konuda sorunların görmezden gelinmesine neden olabilir. Profesyonel destek arayışı çoğu zaman ciddi kayıpların ortaya çıkmasına kadar ertelenir. Tedavi edilmemiş ve kronikleşen psikiyatrik rahatsızlıklar birçok işten çıkarılmanın, maddi ve manevi kaybın arkasında yatan üstü örtülü sebeptir. Bu anlamda kurumlarda yöneticilerin ve insan kaynakları uzmanlarının erken evrelerde yapıcı müdahaleleri, hem kurum hem de insan için kritik önem taşır. Değişen şartlara uyum zorluğu Hata yapma ve kazaya yatkınlık Çalışma arkadaşları ve müşterilerle tartışma eğilimi Disiplin sorunları 3
Çalışma Hayatında Ruh Sağlığı Risk Faktörleri Kurum kültürü: Kurumsal değerlerin ve alışkanlıkların getirdiği hızlı ve etkin problem çözme konusunda yetersizlik, iletişim engelleri ve destekleyici tutum eksiklikleri kişinin ruh sağlığı üzerinde olumsuz sonuçlar ortaya çıkarır. Roller: Rollerin belirsizliği, net olmayan beklentiler ruh sağlığı sorunları için risk oluşturabilir. Kariyer gelişimi: Kişilerin kariyerleri ile ilgili belirsizlik, geçen zaman ve çabalara rağmen bir ilerlemenin olmaması, düşük ücretler ve işini kaybetme korkusu, ruh sağlığı üzerinde zorlayıcı durumlar oluşturabilir. İşte kontrol ve karar verme özgürlüğü: Çalışanların kendi iş alanları konusunda gerektiğinde karar alma yetkisinin olmaması görevleriyle ilgili denetim hislerinin gelişmesine engel olur; yetersizlik hissiyle psikolojik sorunlara zemin hazırlayabilir. Görevlerin yapısı: İşte monotonluk, baskı ve zaman yetersizliği gibi unsurlar ruhsal dengeyi bozabilir. İlişkiler: İlişkiler ruh sağlığının aynasıdır. Olumsuz insan ilişkilerinin arkasında içe çekilme, izole edilme, yöneticilerle nitelikli bağların kurulamaması, etkin bir şekilde çözülemeyen anlaşmazlık ve çatışmalar, manevi ve sosyal destek yetersizliği ve şiddet gibi sebepler yatabilir. Özel hayat iş hayatı dengesi: Kent yaşamında giderek artan rol beklentileri ve ev içindeki sorumluluklar, bireyin üzerinde ruhsal açıdan önemli düzeyde bir baskı oluşturur. Değişen şartlardan kaynaklanan stres, evde yeterince karşılanamayan destek ihtiyacı ve giderek artan başarı beklentisi kişide yetersizlik duygusuna yol açabilir. İş yükü ve planlaması: Aşırı veya az iş yükü, uzun çalışma saatleri ve vardiyalı çalışma şartları bedensel ve psikolojik tükenmeye yol açabilir. Yöneticilerin ve çalışanların planlamada yetersizlik göstermesi önceliklerin sağlıklı belirlenmesini engeller. Bireyin verimli çalışması zamanla sekteye uğrar. Bu durum her sektörde ve her pozisyonda çalışan için geçerlidir ve ruh sağlığını olumsuz etkiler. 4
Sonuç ve Öneriler Tüm iş alanlarında inovasyon, otomasyon ve teknolojinin gelişmesine karşın insan unsuru hala merkezi önemini korumaktadır. Çalışanların ruh sağlığı demek, işyerinin ve dolayısıyla kurumun ruh sağlığı anlamına gelir. Kurumsal değerler günümüzde sadece üretilen mal ve hizmetin niteliği ile değil insana verilen değerle de ölçülür. Bu noktada yöneticilerin iş yerinde ruh sağlığından sorumlu olduklarını kabul etmeleri ve sorumluluk almaları fark yaratacaktır. İşyerinde ruh sağlığı konusunda yapılabilecek çalışmalar iki aşamadan oluşmaktadır. Yöneticilerin, çalışanların ve kurum liderlerinin etkileşimli şekilde bilgi alması birinci aşamayı oluşturmaktadır. İnsan kaynakları ve yönetim birimlerinin bu konuya dair bilgi eksikliğinin giderilmesiyle sağlıklı tutum ve girişimlerin sağlanması, kurum için önemli kayıpların engellenmesine imkan sağlar. İşyerindeki yapılanmanın ve ilişkilerin anlaşılması, risk faktörlerinin belirlenmesi, doğru tutum ve müdahale yöntemlerinin geliştirilmesi, atılacak en önemli ve gerekli adımlar arasındadır. 5
VERITAS focus İş Yerinizin Ruh Sağlığını Önemsiyor! Çalışanların başarısında lider ve yöneticilerin rolü büyüktür. Türkiye de alanında bir ilk olan çalıştayımız İş Yerinde Psikolojik Sağlık ve Etkin Çalışma sayesinde ruh sağlığı sorunlarıyla mücadele eden çalışanlara doğru yaklaşım için gereken donanımı kurumunuzun ilk sıra ve orta düzey yöneticilerine kazandırabilirsiniz. Veritas Psikiyatri ve Beyinbilimleri Vali Konağı Caddesi No:8/8 Nişantaşı/İstanbul 0 212 296 55 81-82 info@veritaspsikiyatri.net Daha fazla bilgi için: veritaspsikiyatri.net isteruhsagligi.com psikolojimagazin.com