YASAL FA Z UYGULAMASI VE B R YARGITAY KARARI

KARAR ELEfiT R S

YASAL FA Z UYGULAMASI VE B R YARGITAY KARARI KARAR ELEfiT R S Av. MEHMET BAYRAKTAR* I- G R fi 2003, 2004 ve 2005 Mali Y l Bütçe Kanunlar ile; 3095 say l Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine liflkin Kanunun 1. maddesindeki kanuni faiz oran de ifltirilmifl olmas na ra men Yarg tay n eksik incelemeye dayal hatal yorumu sonucunda: kanuni faiz uygulanmas gereken (örnek) 1.000.000.- YTL lik bir borçtan dolay, 01.04.2003-30.04.2005 dönemi için; genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idareler (5018 say l Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 12. maddesindeki tan mla: merkezî yönetim) d fl nda kalan l Özel dareleri ve Belediyeler ile di er gerçek ve tüzel kifliler 504.166 YTL daha fazla faiz ödemek zorunda kalm fllard r. Konu ile ilgili ayr nt l incelememiz; stanbul Barosu Dergisi nde (cilt: 79 say : 2005/3) daha önce yay mlanm flt. 27.04.2005 tarih ve 25798 say l Resmi Gazetede yay mlanan 5335 say l BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DE fi K- L K YAPILMASINA DA R KANUN un 14. maddesi ile 3095 say l Kanunun 1. maddesindeki faiz oran y ll k yüzde 12 olarak belirlenmifltir (yürürlük tarihi 01.05.2005). Bu düzenleme ve madde gerekçesi, savundu umuz görüflü do rulamaktad r. (19.12.2005 tarih ve 2005/9831 say l Bakanlar Kurulu Karar ile kanuni faiz oran n n 01.01.2006 tarihinden geçerli olmak üzere %12 den %9 a indirilmesi kararlaflt r lm flt r.) Bu durumda: Yasal Faiz uygulanmas gereken 1.000.000.000.000.-TL (1.000.000.- YTL) lik bir borç için: 01.04.2003-30.04.2005 tarihleri aras ; Merkezi Yönetim d fl nda kalan Özel dareler ve Belediyeler ile di er gerçek ve tüzel kifliler, Bütçe Kanunlar ile yap lan düzenlemeye göre 415.000.- YTL faiz ödemeleri gerekirken; Yarg tay n (bir yerde)tbmm nin yasama yetkisini ifllevsiz hale getiren Yasaya ayk r yorumu yüzünden 919.166 YTL (504.166 YTL daha fazla) faiz ödemek zorunda kalmaktad rlar. * stanbul l Özel daresi Avukat.

1198 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 3 Y l 2006 Olaya bir baflka aç dan bak ld nda ise; Genel ve Katma Bütçeli darelerden (Merkezi Yönetim) alaca olanlar ayn dönem için Özel dare ve Belediyelerle, di er gerçek ve tüzel kiflilerden alaca olanlara göre daha az faiz almaktad rlar. Örne in: Bir kiflinin tafl nmaz n n ayn büyüklükteki 3 parças na ilkokul, lise ve yol yap larak elat lm fl, tafl nmaz sahibinin 01.04.2003 tarihinde açt - kamulaflt rmas z elatma davas nda da: her bir k sm n de eri 1.000.000. YTL olarak belirlenmifl olsun; Tafl nmaz sahibi 31.04.2005 tarihinde alaca n tahsil ederse faiziyle birlikte alaca miktarlar: lkö retim okulu alan için; l Özel daresinden : 1.919.166 YTL Yol için; Belediyeden : 1.919.166 YTL Lise alan için; Hazineden : 1.415.000 YTL olacakt r. Di er yandan; gerçek kifliler de an lan dönemde yasal faiz ödenmesi gereken ayn miktardaki borçlar için; yine 504.166 YTL daha fazla faiz ödemek zorunda kalmaktad rlar. BÜTÇE KANUNLARI LE 3095 SAYILI KANUNA GÖRE UYGULANACAK KANUN FA Z ORANLARININ KARfiILAfiTIRMALI TABLOSU M KTAR DÖNEM 3095 SAYILI KANUNA BÜTÇE KANUNLARINA FARK (YTL) GÖRE UYGULANACAK GÖRE UYGULANACAK FA Z ORANI FA Z ORANI VE M KTARI VE M KTARI 1.000.000 01.04.2003-30.06.2003 % 55 137.500 %30 (Ayl k % 2.5) 75.000 62.500 (An. Mah. ptal-yasal Boflluk) 01.07.2003-31.12.2003 % 50 250.000 %30 150.000 100.000 01.01.2004-30.06.2004 %43 215.000 %15 (Ayl k % 1.5) 75.000 140.000 01.07.2004-31.12.2004 %38 190.000 %15 75.000 115.000 01.01.2005-30.04.2005 %38 126.666 %12 (Ayl k %12) 40.000 86.666 919.166 415.000 504.166

Karar Elefltirisi Mehmet Bayraktar 1199 II- YARGITAY KARARI VE ELEfiT R S Yasal faizle ilgili tart flmalar önceki yaz m zda ortaya konulmufl idi. Yarg tay n yorumundan kaynaklanan miktar fark da yukar da gösterilmifltir. Bu kez: Yüksek Mahkeme (hatal ) yorumunda o kadar ileri gitmifltir ki; reeskont faizi ile birlikte tahsiline karar verilmifl bir ticari alacakta: borçlunun genel bütçeye dahil bir daire olmas nedeniyle; yerleflik uygulamam z diyerek; 2004 ve 2005 y llar Bütçe Kanunlar ndaki oranlar n uygulanmas na karar vermifltir. fiöyle ki; Davac..fiti. nin Milli Savunma Bakanl aleyhine açm fl oldu u davada: Ankara 5. Asliye Hukuk Mahkemesi 01.06.2005 tarih, 2003/622 E., 2005/182 K. say l karar ile liran n 2.7.2002 tarihinden itibaren yürütülecek reeskont faizi ile birlikte daval dan al narak davac ya verilmesine.. karar vermifl, Alacakl n n yapt icra takibinde; borçlu itiraz-flikayet baflvurusunda bulunmufl, fiiflli 3. cra Hukuk Mahkemesi 27.10.2005 tarih, 2005/1223 E,1266 K. say l karar ile; Mahkeme karar nda alaca a reeskont faizi uygulanmas na karar verilmifl oldu u, reeskont faizi ile birlikte tahsiline karar verilmifl olmas n n yasal faiz uygulanmas anlam nda yorumlanmas n n mümkün olmad, alacakl n n tacir olmas da dikkate al nd nda 3095 say l Yasan n 2. maddesinde belirlenen tarihler dikkate al narak.bu yöndeki itirazlar n da reddine karar vermifltir. Karar n, borçlu Milli Savunma Bakanl taraf ndan temyiz edilmesi üzerine; 12. Hukuk Dairesinin 14.02.2006 tarih, 2005/25748 E., 2006/2355 K. say l karar ile; borçlunun genel bütçeye dahil dairelerden olmas sebebiyle Bütçe Kanunlar nda belirlenen oranlar uygulanarak faiz hesaplamas n n yap lmas gerekçesiyle cra Hakimli i karar n n bozulmas na kararlaflt r lm flt r. Karar aynen flöyledir: Yukar da tarih ve numaras yaz l mahkeme karar n n müddeti içinde temyizen tetkiki borçlu Hazine vekili taraf ndan istenmesi üzerine bu iflle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmifl olmakla okundu ve gere i görüflülüp düflünüldü: Sair temyiz itirazlar yerinde de il ise de; 5020 (5027) say l 2004 y l Bütçe Kanununun 49/o ve 2005 y l Bütçe Kanununun 37/c maddelerindeki faiz oranlar genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin ilama ba l borçlar hakk nda uygulan r. (HGK. nun 01.12.2004 tarih ve 12-667 E. say l karar ) Somut olayda Milli Savunma bakanl ilamda öngörülen tazminat için takip edildi ine göre yukar da yer alan aç klamalar dikkate al narak faiz

1200 STANBUL BAROSU DERG S Cilt: 80 Say : 3 Y l 2006 hesaplamas n n an lan maddelerdeki oranlara göre yap lmas zorunludur. Bu durum karfl s nda 01.01.2004 01.01.2005 tarihleri aras nda 2004 y - l Bütçe kanununun 49/o maddesindeki, 01.01.2005 01.05.2005 tarihleri aras nda ise 2005 Y l Bütçe kanununun 37/c maddesindeki faiz oranlar n n uygulanmas ayr ca, 2005 y l için Bütçe kanununda yer alan faize iliflkin 37/c maddesi de 3534 (3535) say l kanunla yürürlükten kald r ld - ndan 37/c maddesinde yaz l faiz oran 01.05.2005 tarihine kadar hesaplamada nazara al n p 01.05.2005 tarihinden sonra ise 3095 Say l kanunda öngörülen %12 oran dikkate al narak faiz hesaplamas n n yap lmas gerekmektedir. Dairemizin yerleflik kurallar na uymayan hesaplama sonucu eksik inceleme ile sonuca gidilmesi isabetsizdir. SONUÇ : Borçlu Hazine vekilinin temyiz itirazlar n n kabulü ile mahkeme karar n n yukar da yaz l nedenlerle K 336 ve HUMK 428 maddeleri uyar nca (BOZULMASINA) 14.02.2006 gününde oybirli iyle karar verildi. * * * Oysa; Bütçe Kanunlar ile yaln zca 3095 Say l Yasan n 1. maddesindeki yasal faiz düzenlenmifltir, 2. maddedeki temerrüt faizi (ticari ifllerde istenebilecek reeskont / 01.01.2000 tarihinden sonra avans faizi) ile ilgili bir düzenleme yap lmam flt r. Karara konu olayda ise; - Davac taraf tacirdir. - Davac taraf ndan reeskont faizi istenmesi; 01.01.2000 tarihinden önceki uygulamadan kaynaklanm fl oldu u san lmaktad r. Çünkü; bu tarihten sonra ticari ifllerde avans faizine gönderme yap ld halde; uygulamada bir çok dava ve icra takibinde: avans faizi yerine, sehven reeskont faizi istenmeye devam edilmifltir. - Mahkemece reeskont faizine hükmedilmifltir. - 3095 say l Kanunun 4489 say l Kanun ile de iflik 1. maddesinde: (5335 say l Yasadan önce) yasal faizin reeskont faizine endekslenmifl olmas ; dava konusu olayda cra Hakimli i karar nda da gayet isabetli flekilde vurguland gibi; yasal faiz uygulanmas anlam nda yorumlanmas mümkün de ildir. cra Hâkimli i olay gayet do ru olarak tahlil etmifl ve hüküm kurmufltur. - Di er taraftan, cra Hâkimli inin (ilaml icray incelerken), lam veren Mahkeme Karar n de ifltirme yetkisi yoktur. Yani Mahkemece reeskont faizi ile tahsiline karar verildikten sonra; cra Hakimli ince bunun yasal faiz olarak de ifltirilmesi mümkün de ildir. Bu karar dahi Yüksek Mahkemenin yasal faiz konusundaki uygulamas n n yasal düzenlemelere ne denli ayk r oldu unun somut bir kan - t d r.

Karar Elefltirisi Mehmet Bayraktar 1201 Sonuç olarak; 3095 Say l Yasa n n 1. maddesi 5335 Say l Yasa ile yeniden düzenlenmifl olmas na karfl n; yasal faiz uygulamas ile ilgili sorun devam ediyor ve Yüksek Mahkeme hatal yorumundan dönmedi i sürece 2003, 2004, 2005 Bütçe Kanunlar n n kapsad döneme iliflkin tahsilâtlar sona erinceye de in de devam edecektir. Yüksek Mahkemenin; kanuna ayk r hatal yorumundan bir an önce dönmesi ve sorunu çözmesini diliyoruz. Aksi takdirde; ülke genelinde binlerce icra dosyas nda hesaplanan faize itiraz olacak, flikâyet yoluyla cra Hâkimlikleri ve temyiz sonucu da Yüksek Mahkemede dosyalar birikecektir...