Treatment in acute pancreatitis ARKA PLAN. Selçuk D fi BEYAZ



Benzer belgeler
Akut Pankreatit İzlem ve Endoskopik Tedaviler. Prof. Dr Orhan Tarçın Endoskopi Akasya Sindirim Sistemi Hastalıkları Merkezi

AKUT PANKREATİT MEDİKAL VE ENDOSKOPİK TEDAVİ. DR. BİROL ÖZER Başkent Üniversitesi Gastroenteroloji Bilim Dalı. HEBİPA Eylül 2009 ANTALYA

Akut Pankreatit. Acil Tıp El Kitabı Kadir Öztürk, Ali Osman Yıldırım. Acil Tıp El Kitabı

PANKREAS ANATOMİ VE FİZYOLOJİSİ

When should we perform ERCP in acute pancreatitis with biliary origin?

Dr. Mustafa Hasbahçeci

Yatak başı akut pankreatit şiddet indeksinin Türk toplumunda değerlendirilmesi

Kronik Pankreatit. Prof. Dr.Ömer ŞENTÜRK KOÜ Gastroenteroloji, KOCAELİ

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

AKUT PANKREATİT. Dr.Serkan Yılmaz Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı. 10. Ulusal Acil Tıp Kongresi (15-18 Mayıs 2014)

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

Nöroloji Yoğun Bakım Hastasında Nutrisyon Desteği. Doç.Dr.Ethem Murat Arsava Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı

Akut Pankreatit. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın U.Ü.T.F Acil Tıp AD ATOK-2012

KRONİK PANKREATİTTE AĞRI YÖNETİMİ VE KANSER TARAMASI

Venöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil Koruma)

International Guidelines for Management of Severe Sepsis and Septic Shock: Dr. Merve Gü eş Öza dı

Parenteral Nutrisyon Ne Zaman?

Akut Pankreatit 1. Karın ağrısı

NEKROTİZAN PANKREATİTLERDE ANTİBİYOTİK KULLANIMI

fiiddetli pankreatit ve tedavi yaklafl mlar : Mevcut s n flamalar yeterli mi?

KARACİĞER SİROZLU HASTALARDA ERCP : KOMPLİKASYONLARDAN KAÇINMA. Dr Erkan Parlak TYİH, Gastroenteroloji Kliniği, Ankara

İlk olarak 1856 da Claude Bernard pankreatik kanala safra

Dr.Şua Sümer Selçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD KONYA

Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi

1. Kronik pankreatit tanım,sınıflama. 2. Patofizyoloji. 3. Etiyoloji. 4. Klinik bulgular. 5. Tanı. 6. Laboratuvar bulguları. 7. Radyolojik bulgular

Omega-3 terimi ("n-3", "ω-3" olarak da kullanılır) ilk çift bağın, karbon zincirin ucundaki (ω) metil grubundan itibaren sayılınca 3.

Kalp Cerrahisinde Postoperatif Değerlendirme Risk Tayini Skorlama Sistemleri. Dr. Bilge ÇELEBĠOĞLU

Akut pankreatit tanılı hastalarda tedavi yaklaşımının retrospektif incelenmesi

Kronik Zeminde Akut Karaciğer Yetmezliği

Acil Serviste Akut Pankreatit Tanısı Alan Hastaların Değerlendirilmesi

Our patients with acute pancreatitis: How long away from guideline recommendatoins?

Ağır Sepsis ve Septik Şokta Erken Hedefe Yönelik Tedavi Dr. Güniz Meyancı Köksal

Febril nötropenik hastada tanı ve risk değerlendirmesi. Doç Dr Mükremin UYSAL Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Onkoloji

Biliyer Sistem & Pankreas. Dr.Gürsel SAVCI Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi

VENTİLATÖR İLİŞKİLİ PNÖMONİ(VİP) TANISINA İNVAZİV YAKLAŞIM

Türk Toraks Derneği. Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı. Cep Kitapları Serisi.

Doripenem: Klinik Uygulamadaki Yeri

Radyasyon Koliti Oluşturulmuş Sıçanlarda Ghrelinin Barsak Anastomozu Üzerine Etkisi Dr. Ebubekir Gündeş

Adrenal yetmezlik var mı? Kortikosteroid verelim mi? Prof.Dr.Bilgin CÖMERT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Yoğun Bakım BD

Anestezi Esnasında ve Kritik Hastalıklarda Ortaya Çıkan Hipoksinin Tedavisinde Normobarik/Hiperbarik Ek Oksijen Tedavisinin Kullanımı FAYDALIDIR

ACİL SERVİSTE ŞOK YÖNETİMİ

Tıkanma Sarılığı. Yrd. Doç. Dr. Zülfü Arıkanoğlu

Multipl organ yetmezliği ve refrakter hipotansiyon

AKUT PANKREATİTTE AĞRI İLE PANKREATİT ŞİDDET SKORLAMASI ARASINDA İLİŞKİ VAR MIDIR? PANKREATİK NEKROZU ÖNGÖRÜR MÜ?

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON

Akut nekrotizan pankreatitli hastalarda cerrahi tedavi sonuçları ve mortaliteye etkili faktörler

ERCP o rası Gelişe Enfeksiyonlara Yaklaşı. Dr. Sibel Bolukçu Bez iâle Vakıf Ü iversitesi EKMUD, Mayıs

Endoskopik Retrograt Kolanjio Pankreatografi (ERCP)

Prof. Dr. Rabin SABA Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Memorial Sağlık Grubu

YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD.

Beslenme ve İnflamasyon Göstergeleri Açısından Nokturnal ve Konvansiyonel Hemodiyalizin Karşılaştırılması

Abdominal Bilgisayarl Tomografi (BT) De erlendirmesi. erlendirmesi. Dr. SEM H AYTAÇLAR

Bora Barut1, Volkan İnce1, Fatih Özdemir1, Hüseyin Yönder1. Abstract. Billroth II

Peptik Ülser Kanamasında Tedavi Yaklaşımı

Akut Pankreatit. Yoğun Bakım Dergisi 2002;2(3): Mehmet KEŞKEK*, Erhan HAMALOĞLU*

FEN kurs 2009 risk değerlendirmesi

Hipertansiyon tan m ve s n flamas

DÜZCE TIP DERGİSİ DUZCE MEDICAL JOURNAL

DÖNEM 4 -GENEL CERRAHİ ( CTB 402) 1. HAFTA EYLÜL 2014 PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA

SEPSİS OLGULARI. Prof Dr Sait Karakurt Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim Dalı

ERCP komplikasyonları; sıklığı, etkileyen faktörler ve yönetimi

Kardiyopulmoner bypass uygulanacak olgularda insülin infüzyonunun inflamatuvar mediatörler üzerine etkisi

PANKREATİT. Akut Pankreatit ANATOMİ. Akut pankreatite neden olan. Epidemiyoloji. ilaçlar

KONGENİTAL KALP HASTALIKLARINDAN KORUNMA. Doç. Dr. Kemal Nişli İTF Pediatrik Kardiyoloji

Sunu Planı BNP h-fabp Prokalsitonin Tripsinojen Özet Soru ve katkılar 25 dk

Akut Pankreatit Hastalarının Değerlendirilmesi. Evaluation of Patients with Acute Pancreatitis

Prof. Dr. Murat KIYICI Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Company LOGO

Kalp cerrahisi sonrası yüksek laktat nedenleri HEPATORENAL SENDROM MU?

Yoğun Bakım Hastasının Beslenmesinde Tartışmalı Konular. Dr.Bilgin CÖMERT GATA Đç Hastalıkları YBÜ

GERİATRİK HEMODİYALİZ HASTALARINDA KOMORBİDİTE VE PERFORMANS SKORLAMALARININ PROGNOSTİK ÖNEMİ; TEK MERKEZ DENEYİMİ

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV Sayfa ISBN

Gastrointestinal Cerrahi Sonrası Erken Enteral Nutrisyon ABARTILMAKTADIR. Prof Dr Hedef ÖZGÜN

Acil Serviste Hipertansif Hastaya Yaklaşım

ADRENAL KORTİKAL KANSER TEDAVİSİNDE LAPAROSKOPİK CERRAHİ

Sepsis ve Akut Böbrek Hasarı. Doç. Dr. Hüseyin BEĞENİK Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji B.D.

Akut Pankreatit Tanılı Hastaların Etyolojik ve Prognostik Faktörlerinin Retrospektif İncelenmesi

4. SINIF GENEL CERRAHİ STAJ PROGRAMI

Akut Pankreatitte Yaklafl m ve Tedavi

ZOLLİNGER ELLİSON SENDROMU

D ABET VE CERRAH. Doç. Dr. Mücahit Özyazar

Postoperatif Noninfeksiyoz Ateş. Dr.Dilek ARMAN GÜTF Enfeksiyon Hastalıkları AD

Neden MGB Tercih Ediyorum? DR. HALİL COŞKUN İSTANBUL

Akut pankreatit fliddetinin erken tan s nda Ranson ve APACHE II skorlar n n, serum interlökin-6 ve C-reaktif protein düzeylerinin rolü

PULMONER HİPERTANSİYONUN. Prof Dr Sait Karakurt Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim Dalı

SEPSİSTE KRİTİK BAKIM. Dr. Funda K. Akarca Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı

Prof. Dr. Özlem Tünger Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji

Yoğun Bakım Hastası Kimdir? Dr. Arzu Topeli İskit Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Yoğun Bakım Ünitesi

Eser Elementler ve Vitaminler

Travma D fl Akut Pankreatit Olgular nda Prognostik

AKUT PANKREATİT. Prof. Dr. Metin KAPAN. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı

AF ve kalp yetmezliğinde ablasyon mu, konvansiyonel tedavi mi? Prof. Dr. Fethi KILIÇASLAN Medipol Üniversitesi

Aydın KARAKUZU, Belde TARHAN Feyza YAYCI, Serpil DEREN, Cihangir CANVER. Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi, Lefkoşa

Özgeçmiş: Özellik yok Alışkanlıklar: Alkol, sigara, madde kullanımı yok

Parenteral Nütrisyona Yaklaşım

PERİOPERATİF ANEMİ. Dr. Hüseyin İlksen TOPRAK İnönü Ün. Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Rean AD

Özofagus tümörleri M. BELVİRANLI intern semineri Ş. TEKİN intern semineri

Sep$k Şok ve Güncel Yaklaşımlar. Dr. Erkan GÖKSU Acil Tıp Anabilim Dalı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

Prof Dr Rıza Madazlı Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı

Transkript:

2010; 18(3): 81-86 Akut pankreatitde tedavi Treatment in acute pancreatitis Selçuk D fi BEYAZ Türkiye Yüksek htisas Hastanesi, Gastroenteroloji Klini i, Ankara Toplumdaki insidans 100.000 de 5-20 olan akut pankreatitin en s k nedeni %80 olguda alkol ve safra tafl migrasyonudur. Olgular n büyük ço unlu u hafif formda olup, sadece k sa süreli hospitalizasyonla düzelebilirken, az bir k sm ciddi mortalitiye de neden olabilen fliddetli formda görülür. fiiddetli formlarda tedavi mutlak yo un bak m koflullar nda yap lmal ve hasta çok yak ndan izlenmelidir. Bu nedenle bu amaçla gelifltirilmifl indeksler kullan larak fliddetli formun önceden tan nmas çok önemlidir. Tedavi medikal ve giriflimsel (endoskopik/cerrahi) olmak üzere ikiye ayr labilir. S v replasman, a r kontrolü, tromboz proflaksisi, antibiyotik proflaksisi, enteral beslenme, O 2 tedavisi medikal tedavide önemliyken, endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi ile biliyer pankreatitde tafl ekstraksiyonu, pankreas divisumda stent yerlefltirilmesi, sfinkter oddi disfonksiyonunda sfinkterotomi ve ayr ca endoskopik/cerrahi nekroz debridman, pseudokist drenaj uygulanabilecek giriflimsel yöntemlerdir. Anahtar Kelimeler: Akut, pankreatit, tedavi The prevalence of acute pancreatitis in population is estimated as 100.000/5-20 and alcohol and bile stone migration are considered as causes in 80% of cases. Disease has a mild course in most cases and patients recover with a short term hospitalization. In minority of patients, disease has a severe course that may cause death eventually. Patients in last form should be treated in ICU and be monitored very closely. Therefore estimating the severity of the disease early in the course, using several severity indexes which is developed for this purpose is very important. The treatment includes medical and interventional (surgical / endoscopic) modalities. Fluid replacement, pain control, antibiotic prophylaxis, enteral feeding, thrombosis prophlaxis and O 2 support are considered as essentials of medical treatment. Invasive methods are consist of biliary stone extraction, stenting in pancreas divisium, sphincterotomy in Sphyncter of Oddi Dysfunction via endoscopic retrograde cholangiopancreatography and endoscopic or surgical debridman in pancreatic necrosis and pseudocyst drainage. Key words: Acute, pancreatitis, treatment ARKA PLAN Akut pankreatit (AP), çeflitli uyaranlar n etkisiyle pankreas asinilerinden sal nan aktive olmufl proteolitik enzimlerin pankreas n kendi kendisini sindirmesine neden oldu u akut inflamatuvar bir durumdur. Reaksiyon bir kez bafllad nda sadece pankreasla s n rl kalmaz ve peripankreatik dokular hatta daha uzak organlar bile etkileyebilir. Etiyolojide birçok neden bulunur ancak en s k neden olgular n %80 den fazlas nda safra tafl migrasyonu ve alkol tüketimidir (1) (Tablo 1). Pankreatik kanallar içerisinde bas nç art - fl injuriyi bafllatan neden olarak ileri sürülmüfltür (2). Tek bir atak fleklinde görülebilece i gibi tekrarlay c da olabilir. Sadece k sa süreli hastanede yat r larak tedavi edilebilen hafif formda veya yo un bak mda izlenmeyi gerektirecek çoklu organ yetmezli inin ortaya ç kt fliddetli formda ortaya ç kabilir. Görülme s kl risk faktörlerinin görülme s kl ile iliflkili olarak toplumdan topluma de iflmekte olup, ortalama y lda 100.000 de 5-20 kiflidir ve giderek artmaktad r (3). Bunlar n %10-20 si fliddetli akut pankreatit (fiap) geçirir ve fiap geçirenlerin de yaklafl k %30 u Çoklu Organ Yetmezli i Sendromu (ÇOYS) nedeniyle ölür. Hafif AP de ise ölüm %1 in alt ndad r (4-7). Tablo 1. SIK NEDENLER Safra tafllar (mikrolitiyazis de dahil) Alkol (akut ve kronik alkolizm) Hipertrigliseridemi ERCP (özellikle biliyer manometri sonras ) Künt kar n travmas Postoperatif (s kl kla bat n operasyonlar ) laçlar (azatioprin, 6-merkaptopurin, sülfonamidler, östrojenler, valproik asit, tetrasiklin, anti HIV ilaçlar ) Oddi sfinkter disfonksiyonu NAD R NEDENLER Vaskulitler Otoimmun hastal klar (sistemik lupus eritematozus, idiyopatik trompositopenik purpura) Hiperkalsemi Periampuller divertikül Anatomik bozukluklar (pankreas divisum) Pankreas kanseri Kistik fibrozis Böbrek yetmezli i Pankreatik infeksiyonlar yatrojenik (travma, enteroskopi) laçlar (nadiren bildirilenler) *Bu yaz 28 Haziran 2010 tarihinde Nahç van Uluslaras Akademik T p Toplant s nda sunum olarak yer alm flt r. letiflim: Selçuk D fi BEYAZ Türkiye Yüksek htisas Hastanesi, Gastroenteroloji Klini i, Ankara, Türkiye Tel: + 90 306 16 40 E-mail: selcukdisibeyaz@yahoo.com

82 D fi BEYAZ ve ark. Tablo 2. Akut pankreatitde tan ve hastal k prognozunu belirlemede yararl serum belirteçleri Belirteç Bafllang çtan sonraki süre (saat) Amaç Klinik Önemi ALT 12-24 Tan ve Etyoloji 3 kat art fl biliyer etyoloji için %95 PPV Amilaz 2-12 Tan En az >2 art fl, zaman geçtikçe sensitivitesi ve serum düzeyi düfler, tükrük bezi hastal klar ve ba rsak perforasyonu d fllanmal d r Lipaz 4-8 Tan 3 kat art fl tan sal, alkolik pankreatitde daha sensitif, amilaz a göre sensitivitesi ve spesifitesi daha yüksek. CRP 24-48 Hastal k fliddeti prediktörü Geç belirteç, yüksek düzeyleri pankreas nekrozu ile birliktedir. nterlökin-6 18-48 Hastal k fliddeti prediktörü Hastal k fliddetinin erken dönem prediktörleri. nterlökin-8 12-24 Fosfolipaz A2 24 Hastal k fliddeti prediktörü Pankreatik nekroz geliflimi ve pulmoner yetmezlikle birliktedir. Prokalsitonin 24-36 Hastal k fliddeti prediktörü Yüksek düzeyleri infekte nekrozla birliktedir. Tripsinojen aktivasyon Birkaç saat içinde Tan /Hastal k fliddeti prediktörü Erken tan / fliddetin erken dönem prediktörü. peptid (TAP) nflamatuvar de ifliklikler asiner hücrelerde bafllar. Akut pankreatitdeki kritik olay, tripsinojenin pankreas içinde aktive olmas d r. Oluflan tripsin, kompleman sistemini ve kallikreinkinin kaskad yla birlikte koagülasyon ve fibrinolizisi de aktive eder. Olaya kar flan inflamatuvar sitokinlerin; oluflan sistemik inflamatuvar yan t sendromunun (SIRS) sistemik manifestasyonlar ve komplikasyonlar ndan sorumlu oldu u düflünülmektedir. Sitokinler lokal veya sistemik olarak adhezyon moleküllerinin art fl na neden olurlar ki bunlar daha sonra lökosit migrasyonu, kompleman aktivasyonu ve fosfolipaz A2, NO ve oksijen radikallerinin üretimi yoluyla inflamatuvar kaskadlar tetiklerler. Tüm bu olaylar AP deki SIRS n karakteristik özelliklerini ortaya ç kar r (8, 9). AKUT PANKREAT TDE TEDAV Prognoz ve tedavi plan için öncelikle hastal n fliddetinin (hafif form ya da fliddetli form) belirlenmesi esast r. fiiddetli form çok daha mortal seyreder ve yo un bak mda tedavisi gerekir. Bu nedenle bu ayr m n erkenden yap lmas önemlidir. fiimdiye kadar hastal n fliddetini belirleyecek tek bir serum belirteci bulunamam fl olmakla birlikte çeflitli serum belirteçleri bu amaçla kullan lm flt r (Tablo 2). (Örn. semptomlar n bafllamas ndan 48 saat sonra ölçülen yüksek serum CRP de- erinin (üst s n r 15mg/dL) %80 sensitivite ve spesivite ile nekrozun fliddetini belirlemede kullan labilece i bildirilmifltir.) Hastal n fliddetini belirlemek için tek bir belirteç yerine birden fazla parametrenin kullan ld çeflitli prognostik skorlama sistemleri gelifltirilmifltir. Ranson, Glaskow/ mrie ve APACHE-II bunlardan en s k kullan lanlard r. Ranson skorlama sistemi prediktivitesi düflük de olsa uygulamada en çok kullan lan d r (Tablo 3). 11 kriterinden 5 inin ilk baflvuruda kolayca elde edilebilir olmas bunun en önemli nedenidir. Her bir kriter için 1 puan olmak üzere de erlendirilir. >3 puan ciddi sistemik komplikasyonlar n geliflece ini iflaret eder. ( 0-8 puan s ras yla %2-100 mortalitiye denk gelir) Yak n zamanda APACHE-II skoru, APACHE-O olarak modifiye edilmifl ve vücut kitle indeksi (VKI) 25-30 olanlar için 1 puan, > 30 için 2 puan total APACHE skoruna eklenmifltir. Pankreatik nekroz varl nda mortalite %1 den %10-23 e yükseldi inden pankreatik nekrozun erkenden tan nmas çok önemlidir. Kontrastl bilgisayarl tomografi (CT) pankreatik nekrozun tan nmas nda alt n standart d r. Pankreas ve abdomendeki bulgulara göre nekrozun yayg nl da dikkate al narak gelifltirilen CT-endeksi (Balthazar indeksi) akut pankreatitin fliddetini belirlemede di er tüm skorlama sistemlerine göre daha üstün bulunmufltur (Tablo 4). CT fliddet Endexi >5 olanlar n 5 olanlara göre 8 kat daha fazla mortaliteye, 17 kat daha uzun hastanede yat fl süresine ve 10 kat daha fazla nekrozektomi gereksinimine sahip oldu u gösterilmifltir (10). Çeflitli skorlama sistemlerini standardize etmek amac yla ATLANTA s n fland rmas da gelifltirilmifltir (11). Komplikasyonlar Ölümlerin %2-10 u akut pankreatitin komplikasyonlar sonucunda meydana gelir (12). Yaflam tehdit eden komplikasyonlar hemen daima fliddetli akut pankreatitde oluflur (13). Tablo 3. Ranson skorlama sistemi Parametre De eri Baflvuru veya Tan S ras nda Yafl >55 WBC >16,000/mm 3 Kan fiekeri >200 mg/dl Serum LDH >350 U/L Serum AST >250 U/L lk 48 saatde Htc >%10 düflüfl BUN >5mg/dl art fl Baz aç >4mEq/ L S v aç >6.000ml Ca <8mg/ dl po2 <60mmHg

83 Akut pankreatitde tedavi Tablo 4. Akut pankreatitde CT-fliddet indeksi (Balthazar indeksi) Nekroz Grade CT bulgusu Puan Yüzde EK Puan fiiddet Endexi A Normal pankreas 0 0 0 0 B Pankreasda geniflleme 1 0 0 1 C Pankreatik inflamasyon ve/veya peripankreatik ya nekrozu 2 <30 2 4 D Tek peripankreatik s v koleksiyonu 3 30-50 4 7 E ki veya daha fazla s v koleksiyonu ve/veya retroperitonda hava 4 >50 6 10 Bu komplikasyonlar görüldükleri döneme göre erken (2-3 gün), orta (2-5 hafta) ve geç (aylar-y llar) olarak s n fland r - l rlar (Tablo 5). fiiddetli akut pankreatitin erken faz n aseptik bir inflamatuvar reaksiyon olan SIRS oluflturur ki bu çoklu organ yermezli i ve ölüme götürür. ÇOYS, respiratuvar, sirkulatuvar, renal, p ht laflma ve merkezi sinir sistemi gibi en az 2 sistemi etkileyen, ilerleyici ancak potansiyel olarak geri döndürülebilir organ yetmezli i sendromudur (14). Medikal Tedavi Olgular n ço u hafif pankreatit oldu undan bozulmufl hemodinamik dengenin düzeltilmesi, yeterli beslenme deste ininin verilmesi, a r n n kontrolü ve komplikasyonlar n yak ndan izlenmesi tedavinin ana unsurlar d r. Hafif pankreatitde s v kayb önemli düzeylerde olabildi inden ilk saatlerinden itibaren kristaloid s v lar n (kolloid s v - lara tercih edilir), santral venöz bas nç, idrar ç k fl ve hematokrit de erlerine göre 300-500 ml/saat h z nda (5-10 L /gün) verilmesi pankreas ve di er organlarda mikrosirkulasyonun sa lanmas aç s ndan çok önemlidir (15). Üçüncü boflluklara s v geçiflinin bir belirteci olarak hemokonsantrasyon geliflmesi veya 24 saatlik s v replasman na ra men hematokrit düzeyinin düzelmemesi veya düflmeye devam etmesi büyük olas - l kla pankreatik nekroz geliflti ini gösterir. Her ne kadar pankreas dinlendirdi i düflünülse de erken dönemde total parenteral nutrisyon (TPN) bafllanmas birçok komplikasyona yol açabildi inden önerilmez (16). Total enteral nutrisyon (TEN), TPN ye eflde erdir ve bugün için kabul edilen yöntemdir (17). Nazogastrik yerine nazojejunal yöntemin kullan lmas infeksiyon riskini ve buna ba l morbiditeyi azaltmas nedeniyle önerilir (18-20). Akut pankeratite efllik eden fliddetli a r n n kontrolü için NSAI ilaçlar ve morfin analoglar kullan labilir (15). Morfin analoglar n n Oddi sfinkterinin bas nc n artt rd yönündeki endiflelerin yersiz oldu u gösterilmifl olup, bu amaçla kullan mlar güvenlidir (21). Teknik olarak güç olmas na ra men torasik epidural analjezinin a r kontrolünde etkili oldu u gösterilmifltir (22). Bu uygulama sedasyon alan hastalarda kontrendikedir. Tablo 5. Akut pankreatitin komplikasyonlar Erken Sistemik Komplikasyonlar (2-3 gün) Çoklu organ yetmezli i sendromu Pulmoner: solunum yetmezli i, takipne, arteryel hipoksemi ve eriflkin solunum yetmezli i sendromu (ARDS) Kardiyovasküler: EKG de ifliklikleri, kardiyak, periferik vasküler yetmezlik, hipotansiyon ve flok Renal: oliguri ve anuri Metabolik: Koagülasyon bozukluklar, yayg n damar içi p ht laflmas (DIC), hiperglisemi, diabetik ketoasidoz ve koma, ve hipokalsemi Purtscher retinopatisi Orta Dönem Komplikasyonlar (2-5 hafta) Lokal ve retroperitoneal infeksiyonlar Pseudokist, infekte pankreatik nekroz ve pankreatik abse Gastrointestinal sinus traktlar, fistüller, kolonik obstruksiyon (darl klara sekonder) Biliyer striktürler (sar l a yol açar), biliyer fistüller Splenomegali, splenik infarklar, hemoraji, subkapsüler ve parenkimal s v koleksiyonu, intrasplenik pseudokist Di er solid organ tutulumlar ; örn. karaci er ve böbrekler Pankreatik ensefalopati Geç Dönem Komplikasyonlar (aylar-y llar) Vasküler ve hemorajik komplikasyonlar: Splenik ven trombozu, intra-abdominal hemoraji, abdominal pseudoanevrizmalar Pancreatik ascit Wernicke ensefalopatisi

84 D fi BEYAZ ve ark. ALGOR TM: Akut Pankreas Tedavisi Klinik Olarak fiüpheli Akut Pankreatit (fiiddetli kar n üst kadran a r s, yüksek pankreatik enzimler) S v replasman CVP>8 cm H2O, Htc 30 35% fiiddetli AP fiiddetinin De erlendirilmesi (APACHE II skoru, Ranson skoru, CRP) Hafif/Orta YBÜ Erken enteral beslenme, a r tedavisi, s v replasman, ERC (e er koledok tafl flüphesi varsa) Biliyer pankreatit (Koledok tafl flüphesi varsa 48 saat içinde ERC) Taburcu (A r yoksa ve oral beslenme bafllad ysa) Kontrastl CT Nekroz >30% Nekroz <30% Antibiyotikler (4 haftaya kadar) Enteral beslenme, a r tedavisi, gerekti inde organ yetmezli inin tedavisi yileflme yok yileflme CT/US eflli inde FNA Taburcu (A r yoksa ve oral beslenme bafllad ysa) nfekte nekroz Steril Nekroz Cerrahi (nekrozektomi ve lavaj) (Olanakl ysa endoskopik tedavi) Elektif Cerrahi (nekrozun miktar tam iyileflmeyi düflündürmezse) Konservatif tedaviye devam (nekrozun miktar tam iyileflmeyi düflündürürse) fiekil 1. Akut pankreaitit tedavisi AP: Akut pankreatit, CRP: C-reaktif protein, YBÜ: Yo un bak m ünitesi, CT: Bilgisayarl tomografi, US: Ultrasonografi, FNA: nce i ne aspirasyonu

85 Akut pankreatitde tedavi fiiddetli akut pankreatitde tüm hastalara düflük molekül a rl kl heparin ile tromboz proflaksisi verilmelidir. Stress ülseri proflaksisi için tedavi verilmesi halen tart flmal d r. Probiyotik proflaksisi ile ilgili bir randomize kontrollü çal flmada fliddetli akut pankreatitde verildi inde infeksiyöz komplikasyonlar önlemedi i hatta artm fl mortaliteyle birlikte oldu u bildirilmifltir. Antibiyotik proflaksisinin, steril nekrozda verildi inde infeksiyona ba l morbidite ve mortaliyeyi azaltt konusu tart flmal da olsa önerilmektedir. En yayg n görülen mikroorganizmalar E. Koli, Pseudomonas, Klepsiella ve Stafilokoklard r. Tedavide imipenem, florokinolonlar ve sefalosporinler gibi pankreatik dokuya penetrasyonu iyi olan antibiyotiklerin kullan lmas önerilir ve tedavi süresi en az 2 hafta olmal d r (23-27). O 2 satürasyonu > %95 olacak flekilde nazal kanül veya maskeyle sürekli oksijen deste i verilmelidir. Pulmoner komplikasyonlar n tedavisi s ras nda mekanik ventilasyon veya renal komplikasyonlar için hemodiyaliz gereksinimi otaya ç kabilir (28, 29). Ratlar üzerinde oluflturulan akut pankreatit modellerindeki deneysel çal flmalarda moleküler düzeyde etkili olabilece i düflünülen birçok ajan pankreatit tedavisi için denenmifltir (antiproteazlar, anti TNF-α, anti IL-1, Anti VCAM-1, 5-flourourasil, Ca antagonistleri, PPR-γ antagonisti rosiglitazone ve resveratrol). Bunlar n akut pankreatitdeki inflamatuvar yan t n fliddetini azaltt, biyokimyasal, histopatolojik ve immünohistokimyasal de erlendirmelerle gösterilmiflse de bu ajanlar n klinikte akut pankreatitin tedavisinde kullan labilmeleri için daha ileri çal flmalara gereksinim vard r. Endoskopik ve Cerrahi Tedavi fiiddetli pankreatit; Atlanta s n fland rmas nda lokal ve sistemik komplikasyonlar olan pankreatit olarak tan mlanm flt r. nfekte pankreatik nekrozun tedavisinde cerrahi debridman veya nekrozektomi alt n standartd r ve mortaliteyi azalt r (30, 31) Semptomlar n bafllang c ndan itibaren 3.-4. haftada cerrahi planlanmal d r. Steril nekrozda ise erken cerrahi tedavinin mortalitesi %65 olup, bugün için terkedilmifltir. Bu amaçla perkütanöz ve endoskopik drenaj yöntemleri de tan mlanm flt r. Endoskopik yöntemlerin tedavide öncelikli oldu u durumlar ise, biliyer pankreatitde endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) ile tafl ekstraksiyonu, sfinkter oddi disfonksiyonuna (SOD) a ba l AP de endoskopik sfinkterotomi (EST) ve pankreas divisumda EST ve/veya stentlemedir (32). Ayr ca pankreatik pseudokist drenaj, pankreatik kanal y rt lmas na ba l pankreas fistülü ve pankreas kanal darl klar gibi geliflebilecek komplikasyonlar n tedavisinde de endoskopik tedavi yöntemleri önemli yer tutar. Pankreatik pseudokist drenaj nda e er kist, duvar bas yaparak kabart yorsa do rudan endoskopik transmural drenaj etkilidir (33). Duvarda kabar kl k yapmayan kistler için endoskopik ultrasonografi (EUS) rehberli inde kist drenaj önerilir (34). Majör papillaya profilaktik pankreatik plastik stent yerlefltirilmesi SOD olgular nda, zor kanülasyonda, ön keside ve majör papillaya balon dilatasyonu uygulanan olgular n 2/3 de post -ERCP AP i önlemede etkili bulunmufltur (35, 36). Hafif veya fliddetli akut biliyer pankreatitde e er kolanjit bulgular yoksa erken ERCP yarars zd r (37-42). Kolelitiyazisin tedavisi için erken laparoskopik kolesistektomi hafif ve orta fliddette AP olgular nda hastaneden taburcu olmadan yap lmal - d r. fiiddetli olgularda ise tam iyileflme beklenmelidir (43). Akut pankreatitte tedavi yaklafl m fiekil 1 de özetlenmifltir. KAYNAKLAR 1. Halangk W, Lerch MM. Early events in acute pancreatitis. Gastroenterol Clin N Am 2004; 33: 717-31. 2. Guzman EA, Rudnicki M. Intricacies of host response in acute pancreatitis. J Am Coll Surg 2006; 202: 509-19. 3. Yadav D, Lowenfels AB. Trends in the epidemiology of the first attack of acute pancreatitis: a systematic review. Pancreas 2006; 33: 323-30. 4. Van Westerloo DJ, Bruno MJ, van der Poll T. New insights into the pathophysiology and severity assessment of acute pancreatitis. In: Vincent JL (ed.), Yearbook of Intensive Care and Emergency Medicine. Berlin Springer; 2003; 823-87. 5. Marx C. Adrenocortical insuffi ency: An early step in the pathogenesis of severe acute pancreatitis and development of necrosis? Do we have a new treatment option? Crit Care Med 2006; 34: 1269-70. 6. Owyang C. Pancreatitis. In: Goldman L (ed.), Cecil Medicine, 23rd ed. Saunders, An Imprint of Elsevier, 2007. Accessed through www.mdconsult.com 7. Carroll JK, Herrick B, Gipson T, Lee SP. Acute pancreatitis: Diagnosis, prognosis, and treatment. Am Fam Physician 2007; 75: 1513-20. 8. Go VLW, DiMagno EP, Gardner JD et al. The pancreas: biology, pathobiology, and disease. 2 nd ed. New York, Raven Press, 1993. 9. Elfar M, Gaber LW, Sabek O, et al. The inflammatory cascade in acute pancreatitis: relevance to clinical disease. Surg Clin North Am 2007; 87: 1325-40, vii. 10. Balthazar EJ, Robinson DL, Megibow AJ, Ranson JH. Acute pancreatitis: value of CT in establishing prognosis. Radiology 1990; 174: 331-6. 11. Chatzicostas C, Roussomoustakaki M, Vardas E, et al. Balthazar computed tomography severity index is superior to Ranson criteria and APAC- HE II and III scoring systems in predicting acute pancreatitis outcome. J Gastroenterol 2003; 36: 253-60. 12. Balthazar EJ. Complications of acute pancreatitis: Clinical and CT evaluation. Radiol Clin North Am 2002; 40: 1211-27. 13. Beger HG, Rau B, Mayer J, Pralle U. Natural course of acute pancreatitis. World J Surg 1997; 21: 130-5. 14. Law NM, Freeman ML. Emergency complications of acute and chronic pancreatitis. Gastroenterol Clin North Am 2003; 32: 1169-94, ix. 15. Mayerle J, Simon P, Lerch MM. Medical treatment of acute pancreatitis. Gastroenterol Clin North Am 2004; 33: 855-69, viii. 16. Sax HC, Warner BW, Talamini MA, et al. Early total parenteral nutrition in acute pancreatitis: lack of beneficial effects. Am J Surg 1987; 153: 117-24.

86 D fi BEYAZ ve ark. 17. Marik PE, Zaloga GP. Meta-analysis of parenteral nutrition versus enteral nutrition in patients with acute pancreatitis. BMJ 2004; 328: 1407. 18. Heyland DK, Drover JW, MacDonald S, et al. Effect of postpyloric feeding on gastroesophageal regurgitation and pulmonary microaspiration: results of a randomized controlled trial. Crit Care Med 2001; 29: 1495-501. 19. Tenner S: Initial management of acute pancreatitis: critical issues during the first 72 hours. Am J Gastroenterol 2004; 99: 2489-94. 20. McClave SA, Chang WK, Dhaliwal R, Heyland DK. Nutrition support in acute pancreatitis: a systematic review of the literature. JPEN J Parenter Enteral Nutr 2006; 30: 143-56. 21. Thompson DR. Narcotic analgesic effects on the sphincter of Oddi: a review of the data and therapeutic implications in treating pancreatitis. Am J Gastroenterol 2001; 96: 1266-72. 22. Bernhardt A, Kortgen A, Niesel HCh, Goertz A. Using epidural anesthesia in patients with acute pancreatitis prospective study of 121 patients. Anaesthesiol Reanim 2002; 27: 16-22. 23. Sharma VK, Howden CW. Prophylactic antibiotic administration reduces sepsis and mortality in acute necrotizing pancreatitis: a meta-analysis. Pancreas 2001; 22: 28-31. 24. Howard TJ, Temple MB. Prophylactic antibiotics alter the bacteriology of infected necrosis in severe acute pancreatitis. J Am Coll Surg 2002; 195: 759-67. 25. Isenmann R, Runzi M, Kron M, et al. Prophylactic antibiotic treatment in patients with predicted severe acute pancreatitis: A placebo-controlled, double-blind trial. Gastroenterology 2004; 126: 997-1004. 26. Pederzoli P, Bassi C, Vesentini S, Campedelli A. A randomized multicenter trial of antibiotic prophylaxis of septic complications in acute necrotizing pancreatitis with imipenem. Surg Gynecol Obstet 1993; 176: 480-3. 27. Bassi C, Larvin M, Villatoro E. Antibiotic therapy for prophylaxis against infection of pancreatic necrosis in acute pancreatitis. Cochrane Database Syst Rev, 2003; (4): CD002941. 28. Finley JW. Respiratory complications of acute pancreatitis. Am Surg 1969; 35: 591-8. 29. Pastor CM, Matthay MA, Frossard JL. Pancreatitis-associated acute lung injury: New insights. Chest 2003; 124: 2341-51. 30. Carroll JK, Herrick B, Gipson T, Lee SP. Acute pancreatitis: Diagnosis, prognosis, and treatment. Am Fam Physician 2007; 75: 1513-20. 31. Malangoni MA, Martin AS. Outcome of severe acute pancreatitis. Am J Surg 2005; 189: 273-7. 32. Attasaranya S, Abdel Aziz AM, Lehman GA. Endoscopic management of acute and chronic pancreatitis. Surg Clin North Am 2007; 87: 1379-402, viii. 33. Hookey LC, Debroux S, Delhaye M, et al. Endoscopic drainage of pancreatic fluid collections in 116 patients: a comparison of etiologies, drainage techniques and outcomes. Gastrointest Endosc 2006; 63: 635-43. 34. Sriram PV, Kaffes AJ, Rao GV, Reddy DN. Endoscopic ultrasound-guided drainage of pancreatic pseudocysts complicated by portal hypertension or by intervening vessels. Endoscopy 2005; 37: 231-5. 35. Somogyi L, Chuttani R, Croffie J, et al. Biliary and pancreatic stents. Gastrointest Endosc 2006; 63: 910-9. 36. Singh P, Das A, Isenberg G, et al. Does prophylactic pancreatic stent placement reduce the risk of post-ercp acute pancreatitis? A meta-analysis of controlled trials. Gastrointest Endosc 2004; 60: 544-50. 37. Oría A, Cimmino D, Ocampo C, et al. Early endoscopic intervention versus early conservative management in patients with acute gallstone pancreatitis and biliopancreatic obstruction: a randomized clinical trial. Ann Surg 2007; 245: 10-7. 38. Fölsch UR, Nitsche R, Lüdtke R, et al. Early ERCP and papillotomy compared with conservative treatment for acute biliary pancreatitis. The German Study Group on Acute Biliary Pancreatitis. N Engl J Med 1997; 336: 237-42. 39. Neoptolemos JP, Carr-Locke DL, London NJ, et al. Controlled trial of urgent endoscopic retrograde cholangiopancreatography and endoscopic sphincterotomy versus conservative treatment for acute pancreatitis due to gallstones. Lancet 1988; 2: 979-83. 40. Sharma VK, Howden CW. Metaanalysis of randomized controlled trials of endoscopic retrograde cholangiography and endoscopic sphincterotomy for the treatment of acute biliary pancreatitis. Am J Gastroenterol 1999; 94: 3211-4. 41. Petrov MS, van Santvoort HC, Besselink MG, et al. Early endoscopic retrograde cholangiopancreatography versus conservative management in acute biliary pancreatitis without cholangitis: a meta-analysis of randomized trials. Ann Surg 2008; 247: 250-7. 42. Forsmark CE, Baillie J; AGA Institute Clinical Practice and Economics Committee; AGA Institute Governing Board. AGA Institute technical review on acute pancreatitis. Gastroenterology 2007; 132: 2022-44. 43. Taylor E, Wong C. The optimal timing of laparoscopic cholecystectomy in mild gallstone pancreatitis. Am Surg 2004; 70: 971-5.