T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Demokrasi ve Sivil Toplum (SBK256) 10. Hafta Ders Notları - 19/04/2017 Arş. Gör. Dr. Görkem Altınörs gorkem.altinors@bilecik.edu.tr 1
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum 2
3
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum Giriş Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar İktisadi Politikalar Parti-Devlet Bütünleşmesi 4
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum Osmanlı da Sivil Toplum Medrese ve Ulema, Millet Sistemi, Lonca, Ayanlar Yine de tam değil Eksik sivil toplum güçleri Hepsi devlete rakip değil onun bir uzantısı Özel Mülkiyet ve Sınıfsal Yapı 5
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum Ayrıca Osmanlı nın son dönemlerinde İdeolojik alanda Marksistler, Liberaller, Milliyetçiler, İslamcılar; Etnik alanda Ermeniler, Araplar, Rumlar hatta Kürtler; Ekonomik alanda yeni ortaya çıkan yerli ve yabancı sermaye grupları; Sosyolojik alanda sendikalar, kadın grupları, masonlar vs. 6
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum 1845 te II. Mahmut un fermanı ile çıkarılan Polis Nizamnamesine göre grev suç kabul edilmiş, toplu iş bırakanların polis tarafından cezalandırılması hükme bağlanmıştır. 1872 Beyoğlu Telgrafhane İşçileri Gazhane, Şirket-i Hayriye, İskele hamalları da bu greve destek vermişlerdir. II. Abdülhamit şiddetle bastırmaya kalktı, işe yaramayınca teşkilat kurmalarına izin verdi. 1908 Grevlerinden bir görüntü Özellikle yabancı sermayeyi korkutunca İttihat Terakki tarafından grev yasaklandı. 7
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum Osmanlı Sosyalist Fırkası 1910 8
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum Hürriyet ve İtilâf Fırkası Liberal 9
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum Teal-i İslam Cemiyeti Türk Ocağı Halide Edib Adıvar Nuriye Ulviye Mevlan Civelek 10
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum Nuriye Ulviye Mevlan Civelek Kadınlar Dünyası 1913 11
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum Bağımsızlık isteyen azınlıklar 12
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum İttihat ve Terakki 31 Mart sonrası en büyük güç V. Mehmet in 31 Mart sonrası iktidara geçmesi 13
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum 1923-1950 Cumhuriyet in kurulması 1920-1923 Meclis Hükümeti Sistemi CHF CHP 14
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma 15
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Ulusal olarak homojen, idari olarak merkezi, farklılık ve otonomiye hiçbir şekilde müsamaha göstermeyen, vatandaşların kendisine mutlak itaatini bekleyen kıskanç bir tanrı niteliğinde olan ve egemen bir devleti öngören bir siyasal düşünce Arnold Joseph Toynbee. 16
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Hilafetin kaldırılması Diyanet İşleri Bakanlığı/Başkanlığı Dinin tamamen devlet kontrolüne girmesi 17
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası 1924 18
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Adnan Adıvar Ali Fuat Cebesoy Kâzım Karabekir Rauf Orbay Refet Bele 19
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma 1923-1929 Liberal Ekonomi 1923 İzmir İktisat Kongresi Siyasi reformlara odaklanılmış 20
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma 1929 Büyük Buhran Göçmen Anne Wall Street in çöküşü, Kara Perşembe - 29 Ekim 1929 Bırakınız yapsınlar anlayışının sonu 21
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Keynesyen İktisat Politikaları Daha fazla regülasyon Daha fazla planlama Daha fazla korumacılık 22
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma 1929 sonrası Türkiye de Devletçilik 1923 ile amaç aynı? Devlet ekonominin baş aktörü İçe dönük planlı kalkınma statejisi Korumacı ekonomi Devlet kapitalizmi 23
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Yerli ve sistem ile barışık bir burjuvazi yaratmak Finans sistemini yerlileştirmek 24
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Liberal ekonomiyi savunan, İş Bankası kurucularından Celal Bayar ın gözden düşmesine, korumacı planlı kalkınmayı savunan İsmet İnönü nün öne çıkmasına neden oldu Ancak muhafazakar liberaller muhalefet yolları arıyor. 25
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Serbest Cumhuriyet Fırkası - 1930 26
Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Soru? 1789 Fransız Devrimi, 1917 Rus Devrimi, 1765-1783 Amerikan Devrimi, 1910-1920 Meksika Devrimi, 1815-1871 İtalya nın ulusal birliğini sağlaması (Risorgimento), 1868-1912 Japonya Meiji Restorasyonu, 1919-1930 lar Kemalist Devrim Aralarındaki benzerlikler, farklılıklar? Pasif Devrim? 27
Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar 28
Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar Din Hilafetin kaldırılması; dinin devlet işlerinden ayrımı mı, yoksa dinin devlet tarafından kontrolü mü? Siyasal partiler Osmanlı dan kalan Komünist Parti? Birinci Grup, İkinci Grup? 29
Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar Takrir-i Sükun (Huzurun Sağlanması) TpCF ve basına ciddi darbe vuruldu Ahmet Emin Yalman otomobil lastiği işine girdi İstanbul kökenli gazete ve dergiler kapatıldı Dernekler kadın dernekleri, sendikalar Kadınlara oy hakkı verilmesi? Grev ve toplu iş sözleşmesi? 30
Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar Halk Evleri Türk Ocakları, Kadınlar Birliği, Mason Locaları lağvedilip kaynakları Halk Evleri ne devredildi. 1930 lar Devletçilik Kadro Dergisi Batı Kapitalizmi ve Sovyet Sosyalizmi ne alternatif Üçüncü Dünya Modeli Bağımsızlar 31
İktisadi Politikalar 32
İktisadi Politikalar Selanik ve Şam-Halep in elden çıkması çok tramvatiktir Ekonomi %80 ler civarında tarımsal üretime dayalıydı 33
İktisadi Politikalar Varolan küçük çaptaki sanayi ve ticaret de ya yabancı sermayenin yada azınlıkların elindeydi. 29 Sonrası devletçilik İkinci Dünya Savaşı askeri harcamaları getirdi 34
Parti-Devlet Bütünleşmesi 35
Parti-Devlet Bütünleşmesi Faşizm tartışmaları CHP Genel Başkanı = Cumhurbaşkanı CHP Genel Başkan Vekili = Başbakan CHP Genel Sekreteri = İç İşleri Bakanı CHP İl Başkanları = Vali 36
Parti-Devlet Bütünleşmesi 37
Sonuç 38
Tek Parti Türkiye sinde Sivil Toplum Soru: 1923 yılının sivil toplum ve devlet ilişkileri bağlamında bir kopuşa mu yoksa bir devamlılığa mı işaret ettiğini tartışınız. 39