TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS 792 Şubat 2007 ICS 67.080.10 ERİK Plums. TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA 1
Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız. Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir. Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
Ön söz Bu standard, Türk Standardları Enstitüsü nün Ziraat İhtisas Grubu nca TS 792 (2000) nin revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu nun 13 Şubat 2007 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir. Bu standardın hazırlanmasında, milli ihtiyaç ve imkanlarımız ön planda olmak üzere, milletlerarası standardlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancı ülkelerin standardlarındaki esaslar da gözönünde bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakınlık ve benzerliklerin sağlanmasına ve bu esasların, ülkemiz şartları ile bağdaştırılmasına çalışılmıştır. Bu standard son şeklini almadan önce; bilimsel kuruluşlar, üretici/ imalatçı ve tüketici durumundaki konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapılmış ve alınan görüşlere göre olgunlaştırılmıştır. Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
Erik 0 Giriş Bu standard, eriğin tarifine, sınıflandırma ve özelliklerine, numune alma ve muayeneleri ile piyasaya arz şekline dairdir. 1 Kapsam Bu standard erikleri kapsar. Kurutulmuş erikleri kapsamaz. 2 Atıf yapılan standardlar ve/veya dokümanlar Bu standardda diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır. TS No Türkçe Adı İngilizce Adı TS ISO 874* Yaş meyve ve sebzeler Numune alma Fresh fruits and vegetables Sampling TS 4748 Erik Soğuk depolama kuralları Plums Guide to cold storage 3 Tarifler 3.1 Erik Prunus domestica L. (Avrupa Grubu Erikler), Prunus cerasifera Ehrh (Can Grubu Erikler), Prunus salicina Lindl. (Japon Grubu Erikler) ve Prunus insititia L. türlerine giren kültür ağaçlarının taze meyveleri. 3.2 Caneriği Prunus cerasifera Ehrh. türüne giren kültür çeşitlerinin ağaçlarının yeşil olarak tüketilen meyveleri. 3.3 Yabancı madde Erik üzerinde bulunan kum, taş, toprak, kabuk, yaprak, bitkisel parçalar, yabancı tohumlar gibi kendinden başka gözle görülebilir her türlü madde. 4 Sınıflandırma ve özellikler 4.1 Sınıflandırma Erikler, botanik yapılarına göre türlere, ağaç ve meyve özelliklerine göre çeşitlere, kalite özelliklerine göre sınıflara ve iriliklerine göre boylara ayrılır. 4.1.1 Türler Erikler botanik yapılarına göre; - Can erikleri, - Avrupa grubu erikler, - Japon grubu erikler, - Prunus insititia türüne giren erikler olmak üzere dört türe ayrılır. 4.1.2 Çeşitler Erikler ağaç ve meyve özelliklerine göre; 1
4.1.2.1 Can erikleri Aynalı (Resim 1), Papaz (Resim 2), Caneriği (Resim 3), Kebap (Resim 4), Havran, 4.1.2.2 Avrupa grubu erikler Ren Klod Viyolet (Reine Claude Violette) (Resim 5), Ren Klod Vert - Grin Geyç (Reine Claude Verte - Green Gage) (Resim 6), Cayent (Giant) (Resim 7), Stanley (Resim 8), President (Resim 9), Köstendil (Resim 10), Mürdüm (Resim 11), D Altan (Resim 12), Karagöynük (Resim 13), Şugır (Sugar) (Resim 14), Green gage, 4.1.2.3 Japon grubu erikler Klimaks (Climax), Formoza (Formosa) (Resim 15), Santa Roza (Santa Rosa) (Resim 16), Red Hart (Red Heart), Duarte, Laroda, Burbank, Nubiana, Wickson (Vikson) (Resim 17), Anceleno (Angeleno), 4.1.2.4 Prunus insititia türüne giren erikler Mirabella de Metz (Mirabelle de Mets), Mirabella de Nansi (Mirabelle de Nancy) (Resim 18). olmak üzere çeşitlere ayrılırlar. Diğer çeşitler kendi adları ile ve orijinleri belirtilerek piyasaya arz edilir. 4.1.3 Sınıflar Erikler, kalite özelliklerine göre; Ekstra, Sınıf I, Sınıf II olmak üzere üç sınıfa ayrılır. 4.1.4 Boylar Erikler iriliklerine göre; İri, Orta boy, Ufak boy olmak üzere üç boya ayrılır. 2
4.2 Özellikler 4.2.1 Genel özellikler Erikler; - Bütün olmalı, - Sağlam olmalı (çürüyerek ve kötüleşerek tüketime uygunsuz hâle gelenler ürünü etkilememeli), - Temiz olmalı (gözle görülebilir yabancı madde ihtiva etmemeli), - Çeşide özgü renkte ve şekilde olmalı, - Böcek ve böcek hasarları bulunmamalı, - Yabancı tat ve koku bulunmamalı, - Anormal dış rutubet (dış yüzeyde ıslaklık) olmamalı dır. Can erikleri; parlak, yeşil renkli, gevrek, sulu ve etli olmalıdır. Meyve sapının düşmüş veya kırılmış olması kusur sayılmaz. Eriklerin gelişmesi ve durumu aşağıdaki özelliklere imkân verecek şekilde olmalıdır: - Elle toplamaya ve taşınmaya dayanıklı olmalı, - Gideceği yere ulaştığında tatmin edici durum göstermeli dir. 4.2.2 Çeşit özellikleri 4.2.2.1 Can erikleri 4.2.2.1.1 Aynalı Meyve kabuğu sarı zemin üzerine olgunlaştığında kırmızı yanaklı renktedir. Meyve eti sulu, mayhoş tattadır. Meyve kütlesi 35 g ilâ 40 g olan bir çeşittir (Resim 1). 4.2.2.1.2 Papaz Meyve kabuğu parlak koyu yeşil renktedir. Meyve eti tatlı, sulu ve gevrek yapıdadır. Meyve orta büyüklükte, yuvarlak şekillidir. Meyve kütlesi 15 g ilâ 17 g olan bir çeşittir (Resim 2). 4.2.2.1.3 Caneriği Papaz eriğine nazaran daha yuvarlak şekillidir. Meyve kabuğu açık yeşil renktedir. Meyve eti mayhoş ve suludur. Et dokusu incedir. Meyve kütlesi 15 g ilâ 20 g olan bir çeşittir (Resim 3). 4.2.2.1.4 Kebap Papaz ve Caneriğine nazaran daha küçük meyveli, basık yuvarlak şekillidir Meyve kabuğu parlak koyu yeşil renktedir. Meyve eti tatlı ve gevrektir. Meyve kütlesi 10 g ilâ 13 g olan bir çeşittir (Resim 4). 4.2.2.1.5 Havran Meyve kabuğu diğerlerine göre daha ince, çekirdeği küçüktür. Meyve kabuğu açık yeşil renktedir. Meyve eti mayhoş tattadır. Meyve kütlesi 17 g ilâ 20 g olan bir çeşittir. 4.2.2.2 Avrupa grubu erikler 4.2.2.2.1 Ren Klod Viyolet (Reine Claude Violette) Meyve kabuğu sarı zemin üzerine koyu kırmızı mor renklidir. Meyve şekli yuvarlak, karın kısmından az basık şekildedir. Meyve eti sarı renkte, orta sulu, az lifli yapıdadır. Tatlı ve lezzetli bir çeşittir. Çekirdek meyve etine bağlıdır. tatlı, sulu ve gevrek yapıdadır. Meyve kütlesi ortalama 45 g ilâ 50 g olan bir çeşittir (Resim 5). 4.2.2.2.2 Ren Klod Vert - Grin Geyç (Reine Claude Verte - Green Gage) Meyve kabuğu yeşil zemin üzerine sarı renktedir. Meyve şekli yuvarlak, üstten basık şekildedir. Meyve eti ince dokulu, gevrek yapıda, tatlı aromalıdır. Çekirdek küçük, meyve etine az bağlıdır. Meyve kütlesi ortalama 30 g ilâ 35 g olan bir çeşittir (Resim 6). 3
4.2.2.2.3 Cayent (Giant) Meyve kabuğu koyu kırmızı-mor renktedir. Meyve eti ince dokulu, gevrek yapıda, tatlı aromalıdır. Meyve kütlesi ortalama 53 g ilâ 56 g olan bir çeşittir (Resim 7). 4.2.2.2.4 Stanley Meyve kabuğu mor-siyah renkte, çok mumludur. Meyve şekli uzun, yumurta şeklinde ve boyunludur. Meyve eti sarı renkte, sulu ve lifli yapıdadır. Çekirdek orta irilikte ve meyve etinden ayrıdır. Meyve kütlesi ortalama 55 g ilâ 60 g olan bir çeşittir (Resim 8). 4.2.2.2.5 President Meyve kabuğu bordo-kırmızı renkte ve puslu görünümdedir. Meyve şekli yuvarlaktır. Meyve eti sarı renkte, orta tatlı aromalıdır. Çekirdek orta irilikte ve meyve etinden ayrıdır. Meyve kütlesi ortalama 75 g ilâ 80 g g olan bir çeşittir (Resim 9). 4.2.2.2.6 Köstendil Meyve kabuğu mor-siyah renkte ve çok mumludur. Meyve şekli uzun, eliptiktir. Meyve eti sarı renkte, orta tatlı aromalıdır. Çekirdek küçük ve meyve etinden ayrıdır. Meyve kütlesi ortalama 18 g ilâ 20 g olan bir çeşittir (Resim 10). 4.2.2.2.7 Mürdüm Meyve kabuğu mor renkte olup, meyve etinden kolay ayrılır ve çok mumludur. Meyve şekli uzun, eliptiktir. Meyve eti sarı renkte, orta tatlı aromalıdır. Çekirdek orta-iri büyüklükte ve meyve etinden ayrıdır. Meyve kütlesi ortalama 17 g ilâ 20 g olan bir çeşittir (Resim 11). 4.2.2.2.8 D Altan Meyve kabuğu açık yeşil zemin üzerine violet-mor renkte olup, puslu görünümdedir. Meyve yuvarlak şekillidir. Çekirdek meyve etine orta derecede bağlıdır. Meyve kütlesi ortalama 45 g ilâ 48 g olan bir çeşittir (Resim 12). 4.2.2.2.9 Karagöynük Meyve kabuğu mor renkte olup, meyve etinden kolay ayrılır ve çok mumludur. Meyve elips şekillidir. Çekirdek meyve etine orta derecede bağlıdır. Meyve eti lifli yapıda ve tatlı aromalıdır. Meyve kütlesi ortalama 20 g ilâ 25 g olan bir çeşittir (Resim 13). 4.2.2.2.10 Şugır (Sugar) Meyve kabuğu kırmızı-mor renkli olup, puslu görünümdedir. Meyve yumurta şeklindedir. Meyve eti koyu sarı renkte, tatlı, sulu ve hafif aromalıdır. Meyve kütlesi 40 g ilâ 45 g olan bir çeşittir (Resim 14). 4.2.2.2.11 Green gage Meyve kabuğu yeşil, yeşilimsi-sarı renklidir. Meyve eti saydam yeşilimsi-sarı renkte, tatlı, keskin aromalıdır. 4.2.2.3 Japon grubu erikler 4.2.2.3.1 Klimaks (Climax) Meyve kabuğu kırmızı-mor renkte ve sarı beneklidir. Meyve kabuğu kalındır. Meyve yumurta şeklindedir. Meyve eti sarı, yumuşak sulu, orta tatlı ve çok aromalı olan bir çeşittir. 4.2.2.3.2 Formoza (Formosa) Meyve kabuğu sarı yeşil zemin üzerine morumsu kırmızı renktedir. Meyve kalp şeklindedir. Meyve eti sarı, sulu, ince dokulu, gevrek, tatlı ve aromalıdır. Meyve kütlesi 55 g ilâ 60 g olan bir çeşittir (Resim 15). 4.2.2.3.3 Santa Roza (Santa Rosa) Meyve kabuğu koyu mor renkli olup, çok puslu görünümdedir. Meyve eti koyu pembe-kırmızı renkte, tatlı, sulu, aromalıdır. Meyve kütlesi 55 g ilâ 60 g olan bir çeşittir (Resim 16). 4.2.2.3.4 Red Hart (Red Heart) Meyve iri ortalama meyve kütlesi 85 g ilâ 90 g dır. Meyve şekli tombul, kalp şeklinde, sap çukuru yüzeysel, alanı geniş karın çizgisi belirgin, meyve ucu sivridir. Meyve eti parlak kırmızı, lifli, ince dokulu, gevrek tatlı (kuru madde % 17 ilâ % 19) sulu, az aromalıdır. 4
4.2.2.3.5 Duarte Meyve kabuğu, meyve eti koyu kırmızı renklidir. Meyve şekli olgun meyvede oldukça iri kalp şeklindedir. Meyve eti sulu ve tatlıdır. 4.2.2.3.6 Laroda Meyve kabuğu, pürüzsüz, sert veya hafif yumuşak yapıda, sarı renk üzerine kırmızı renkte kızarmış keke görünümündedir. Meyve eti sert veya hafif yumuşak yapıda, sulu, tatlı aromalıdır. 4.2.2.3.7 Burbank Meyve kabuğu, açık kırmızı renkte benekli sarı renktedir. Meyve eti koyu sarı renkte ve tatlı aromalıdır. Meyve şekli orta iriliktedir. 4.2.2.3.8 Nubiana Meyve kabuğu, morumsu siyah renktedir. Meyve eti güzel kokulu, tatlı aromalıdır, kabuk kısmı hafif ekşi olabilir. Meyve şekli büyük, sert ve yassılaşmış görünümdedir. 4.2.2.3.9 Wickson (Vikson) Meyve kabuğu puslu, kabuk koyu mor,sarı benekli, meyve şekli basık yuvarlaktır. Meyve iri, ortalama 85g dır. Meyve şekli asimetrik ve kalp şeklinde ve uç kısmı sivri, karın çizgisi az belirgindir. Sap çukuru derin, alanı dardır. Çekirdek ete yapışıktır. Meyve kabuk sarı yeşil renkte meyve eti orta sulu ve lifli yapıdadır. (Resim 17), 4.2.2.3.10 Anceleno (Angeleno) Meyve kabuğu kırmızımsı-mor renktedir. Meyve eti hafif güzel kokulu, orta derecede tatlı aromalı, sert ve sulu yapıdadır. Meyve şekli ovaldir. 4.2.2.4 Prunus insititia türüne giren erikler 4.2.2.4.1 Mirabella de Metz (Mirabelle de Mets) Meyve kabuğu altın sarısı renktedir. Kısmen kırmızı renkte benekler bulunabilir. Meyve eti altın sarısı veya koyu sarı renktedir. Meyve eti çekirdekten kolayca ayrılır, tatlı aromalı, orta derecede sulu yapıdadır. 4.2.2.4.2 Mirabella de Nansi (Mirabelle de Nancy) (Resim 18). Meyve kabuğu altın sarısı renktedir. Kısmen kırmızı renkte benekler bulunabilir. Meyve eti altın sarısı veya koyu sarı renktedir. Meyve eti çekirdekten kolayca ayrılır, Mirabella de Metz e göre daha az tatlı aromalı, orta derecede sulu yapıda, çekirdeği acı tatdadır. 4.2.3 Sınıf özellikleri 4.2.3.1 Ekstra Bu sınıfa giren erikler şekil, renk ve gelişme bakımından eriklerin tipik özelliklerini taşımalı ve Sınıf I ve Sınıf II de yer alan kusurlar olmamalıdır. Çeşidine göre meyve yüzeyi tamamen puslu (duvaklı - dumanlı), meyve eti sıkı yapılı olmalıdır. Ürünün genel görünümünü, ambalâj içindeki sunumunu ve kalitesini etkilemeyecek kabuktaki çok hafif yüzeysel kusurlar dışında kusur bulunmamalıdır. 4.2.3.2 Sınıf I Bu sınıfa giren erikler çeşidin tipik özelliklerini göstermelidir. Bunlarda; Hafif şekil, Hafif gelişme, Hafif renk, Kabuk bakımlarından kusurlar bulunabilir. 5
Kabuk kusuru, meyvenin genel görünümünü ve dayanma gücünü etkilememeli, meyvenin ekvatoral çapının üçte birini geçmemelidir. Çürüklüğe meydan vermemek kaydıyla meyve sapı düşmüş veya kırılmış olabilir. 4.2.3.3 Sınıf II Bu sınıfa daha üst sınıflara girmeyen fakat genel özellikleri taşıyan erikler girer. Şekil, gelişme, renk ve kabuk bakımından meyvenin özelliğini bozmayan kusurlar bulunabilir. Meyvenin dayanımını etkilemeyen kabuk kusuru tüm yüzeyin dörtte birini geçemez. 4.2.4 Boy özellikleri Erikler, sap çukuru ile meyvenin uç kısmi arasındaki uzunluk eksenine dikey olan en geniş ekvatoral çaplarına göre, boylara ayrılır. En küçük çap 17 mm den aşağı olamaz. İriliklerine göre her sınıf için kabul edilen en küçük çap ölçüleri Çizelge 1 de verilmiştir. Çizelge 1 - Eriklerin sınıflara göre boy özellikleri İriliklerine Göre Boylar Ekstra mm (en az) Sınıf I mm (en az) Sınıf II mm (en az) İri boy : (Santa Rosa, Formosa, Burbank, Climax v.b) 40 35 30 Orta boy : (Aynalı, Kebap, Reine Claude Verte, Giant v.b) 35 32 28 Ufak boy : - (Reine Claude Violet, Mirabel ler v.b) 30 25 17 - Caneriği 30 25 20 4.3 Boyut ve toleranslar 4.3.1 Sınıf toleransları Her ambalâjda sınıfının özelliklerine uymayan meyveler için müsaade edilebilecek tolerans değerleri aşağıda verilmiştir. 4.3.1.1 Ekstra Bu sınıfa Sınıf I e giren eriklerden kütlece veya sayıca % 5 e kadar tolerans tanınır. 4.3.1.2 Sınıf I Bu sınıfa Sınıf II ye giren eriklerden kütlece veya sayıca % 10 a kadar tolerans tanınır. Bu tolerans içerisinde çatlak ve/veya sıcaklık hasarı olan erikler kütlece veya sayıca % 2 yi geçemez. 4.3.1.3 Sınıf II Bu sınıfa bütün sınıflara girmeyen fakat tüketime elverişli olan eriklerden kütlece veya sayıca % 10 a kadar bulunabilir (Çürüme, kötüleşme, yara, bere ile tüketime uygunsuz haldeki ürünler hariç). Bu tolerans içerisinde çatlak ve/veya sıcaklık hasarı olan erikler kütlece veya sayıca % 4 ü geçemez. Gözle görülebilir derecede çürük, belirgin şekilde ezik veya kapanmamış yarık ve çatlakları bulunan meyvelere tolerans tanınmaz. 4.3.2 Boy toleransları Boylama yapılan bütün sınıflarda, her ambalâjda, üzerinde yazılı olanın bir alt ve bir üstündeki boylardan eriklerin toplamı kütlece yüzde olarak % 10 u geçemez ve belirtilen boydan ± 3 mm den fazla tolerans tanınmaz. Caneriğinin en küçük boyunda 20 mm den daha küçük meyve olmamalıdır. Ekstra sınıfta, her ambalâjdaki, eriklerin çapları arasındaki fark en fazla 10 mm olmalıdır. 4.4 Özellik, muayene madde numaraları Bu standardda verilen özellikler ile bunların, muayene madde numaraları Çizelge 2'de verilmiştir. 6
Çizelge 2 Özellik, muayene madde numaraları Özellikler Özellik Madde no Muayene madde no Genel özellikler 4.2.1 5.2.2 Çeşit özellikleri 4.2.2 5.2.2 Sınıf özellikleri 4.2.3 5.2.2 Boy özellikleri 4.2.4 5.2.2 Boyut ve toleranslar 4.3 5.2.2 Ambalâjlama 6.2 5.2.1 İşaretleme 6.3 5.2.1 5 Numune alma ve muayeneler 5.1 Numune alma Numune partiden alınır. Türü, çeşidi, sınıfı, boyu ve ambalâjı aynı olan ve bir seferde muayeneye sunulan erikler bir parti sayılır. Erik numunesi TS ISO 874 e göre alınır. Alınan temsili numunelerin ambalajlama, muhafaza ve lāboratuvara gönderilmesi TS ISO 874 e göre yapılmalıdır. 5.2 Muayeneler 5.2.1 Ambalâj ve ambalâj malzemesinin muayenesi Ambalâj ve ambalâj malzemesinin muayenesi gözle ve elle incelenerek yapılır. Sonucun Madde 6'ya uygun olup olmadığına bakılır. 5.2.2 Eriğin muayenesi Eriğin muayenesi gözle ve elle incelenerek, koklanarak ve tadılarak yapılır. Sonucun Madde 4.2.1, Madde 4.2.2, Madde 4.2.3 ve Madde 4.2.4 e uygun olup olmadığına bakılır. 5.3 Değerlendirme Muayene sonuçlarının her biri standarda uygunsa parti standarda uygun sayılır. 5.4 Muayene raporu Muayene raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır; Firmanın adı ve adresi, Muayenenin yapıldığı yerin adı, Muayeneyi yapanın ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları, görev ve meslekleri, Numunenin alındığı tarih ile muayene tarihi, Numunenin tanıtılması, Muayenede uygulanan standardların numaraları, Sonuçların değerlendirilmesi, Muayene sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin mahsurlarını gidermek üzere alınan tedbirler, Uygulanan muayene metotlarında belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen fakat muayenede yer almış olan işlemler, Standarda uygun olup olmadığı, Rapora ait seri numarası ve tarih her sayfanın numarası ve toplam sayfa sayısı. 6 Piyasaya arz Erikler; - Küçük ambalâjlar halinde, - Bir veya daha fazla katmanla birbirinden ayrılmış şekilde, - Ambalâjda yığın halinde (Ekstra sınıf hariç) olmak üzere piyasaya arz edilir. 7
6.1 Bir örneklik Her ambalâj içindeki erikler tür, çeşit, sınıf, boy ve orijin bakımlarından bir örnek olmalıdır. Ekstra sınıfta renk bakımından da bir örneklik aranır. Ambalâjın görünen kısmındaki durum, tüm ambalâj için geçerli olmalı; ambalâjın üstünde ve alt kısmında aynı görünüm ve kaliteye sahip erikler olmalıdır. 6.2 Ambalâjlama Ambalâjlar taşıma sırasında meyvelerin korunmasını sağlayacak, insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde ahşap, mukavva, plâstik vb. malzemelerden yapılmış olmalıdır. Ambalâj olarak kullanılacak malzeme; yeni, temiz, ürünün harici ve dahîlî zarar görmesini önleyecek kalitede olmalıdır. Erik dolu ambalâjlar ürünü tam olarak muhafaza edecek şekilde tasarımlanmalıdır. Ambalâjların yapımında kullanılan her çeşit malzeme ile içlerine konulacak kağıt ve benzeri madde insan sağlığına zararsız, yeni, temiz, kuru ve kokusuz olmalıdır. Ambalajlamada kullanılan kâğıt, pul gibi malzemelerin baskısı, etiketlenmesi zehirli veya insan sağlığına zararlı olmayan mürekkeple ve tutkalla yapılmalıdır. Basılı kağıt kullanıldığında yazılı yüzün dışa gelmesine ve ürüne değmemesine dikkat edilmelidir. Meyve yüzeyine etiket uygulandığında, etiket çıkarıldığında meyve yüzeyinde iz, leke ve kabuk zararı oluşturmamalıdır. Ambalâjlar her türlü yabancı maddeden arî olmalı, rutubet ve koku çeken malzemeden yapılmamalıdır. 6.3 İşaretleme Erik ambalajları üzerine en az aşağıdaki bilgiler okunaklı olarak silinmeyecek ve bozulmayacak şekilde yazılır veya basılır. Ambalajın ağzı açıldığında tekrar kapatılmayacak veya tekrar kapatıldığında kapatıldığı belli olacak şekilde kapatılmalıdır. Firmanın ticari unvanı veya kısa adı, varsa tescilli markası, Bu standardın işaret ve numarası ( TS 792 şeklinde), Malın adı (Erik), Türü (isteğe bağlı), Çeşidi, Sınıfı, Boyu (isteğe bağlı), Üretim bölgesi veya yerel ismi (isteğe bağlı), Parti, seri veya kod numaralarından en az biri, Net kütlesi (en az g veya kg olarak), Büyük ambalâjlardaki küçük tüketici ambalâjların sayısı ve kütlesi (isteğe bağlı). Gerektiğinde bu bilgiler Türkçe nin yanı sıra yabancı dilde de yazılabilir. 6.4 Muhafaza ve taşıma Eriğin muhafazası tür ve çeşitlere göre değişmekle birlikte genel olarak 5 0 C ilâ 10 0 C sıcaklıkta, % 80 ilâ % 90 bağıl nemde 15 güne kadar muhafaza edilebilir. Erik ve içinde erik bulunan ambalâjlar işleme yerlerinde, depolarda ve taşıtlarda kötü koku yayan ve bunları kirleten maddelerle bir arada bulundurulmamalıdır. İçinde erik bulunan ambalâjlar gölgede tutulmalı çiğ, yağmur ve güneş altında veya dondurucu soğuklarda bırakılmamalı ve bu şartlarda yüklenip boşaltılmamalıdır. Eriklerin soğuk depolanması TS 4748 e uygun olarak yapılmalıdır. 7 Çeşitli hükümler Üretici bu standarda uygun olarak ürettiğini beyan ettiği erikler için istenildiğinde standarda uygunluk belgesi vermeye veya göstermeye mecburdur. Bu beyannamede satış konusu olan eriklerin; Madde 4'deki özelliklere uygun olduğunun, Madde 5'deki muayenelerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun belirtilmesi gerekir. 8
Yararlanılan kaynaklar - www.uga.edu/fruit/plum.htm - www.uri.edu/ce/factsheets/sheets/plums.html - UN/ECE FFV-29, 2004. - KARAMÜRSEL, Ö., F., Erik Yetiştiriciliği, Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Yayınları, Isparta, 2004. - Erik Yetiştiriciliği, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2003. - ÖZVARDAR, S., ÖNAL, K., Erik Yetiştiriciliği, T.A.V. (Tarımsal Araştırmaları Destekleme ve Geliştirme Vakfı) Yayınları, Yalova, 1990. - ÖZAKMAN, S., Erik Yetiştiriciliği, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yayınları, İzmir, 2004. 9
Resimler Resim 1 Aynalı Resim 2 Papaz 10
Resim 3- Can Resim 4 Kebap Resim 5 Ren Klod Violet 11
Resim 6 - Ren Klod Vert - Grin Geyç Resim 7 - Cayent (Giant) 12
Resim 8 - Stanley Resim 9 - President 13
Resim 10 - Köstendil Resim 11 - Mürdüm Resim 12 - D Altan 14
Resim 13 - Karagöynük Resim 14 - Şugır (Sugar) Resim 15 - Formoza (Formosa) 15
Resim 16 - Santa Roza (Santa Rosa) Resim 17 - Wickson (Vikson) 16 Resim 18 - Mirabella de Nansi (Mirabelle de Nancy)