n mayıs-haziran 2014 n yıl-2 n sayı - 10 n Yaza Hazırlık n Reflü n OKB EDAKTÜEL

n mayıs-haziran 2014 n yıl-2 n sayı - 10 n Yaza Hazırlık n Reflü n OKB EDAKTÜEL

İNDEKS l 04 başkandan l 06 Sunuş l 08 sağlık gündemi: biyofarmasötiklerle ilgili güncel düşünüşler l12 sağlıklı haberler: gülmek hafızaya yarıyor zayıflamak isteyen hip hop dinlesin yağ masummuş l 16 medikolojik: sevgili günlük, domates beni öldürüyor l 20 dermatolojik: cildimizi yaza nasıl hazırlayalım? l 24 edaktüel dosya: saçlarını yola getir l 28 psikolojik: bahar temizliğini abartmayın! l 32 edaktüel dosya: hayat bir sınav mı? l 36 dans: dans! dans! dans! l 40 alışveriş sepeti: parti zamanı l 42 ekolojik: müştereklerimizi bisiklendirelim l 46 gastronomik: mide dostu beslenme l 50 eczacı gözüyle: ayaklarınız beni anlamadın ya! demeden 08 12 24 28 36 Yıl: 1 / Mayıs-Haziran 2014 10 İmtiyaz Sahibi EDAK Adına ECZ. EMRE BACANAK emre.bacanak@edak.org.tr Sorumlu Yazı İşleri Müdürü ECZ. AYŞEM JALE KIHTIR jale.kihtir@edak.org.tr Genel Yayın Koordinatörü MURAT SELÇUK murat@fortiks.com Genel Sağlık Editörü ECZ. MELTEM KORTEL meltem.kortel@edak.org.tr Genel Sağlık Danışmanı DR. SEYFULLAH DAĞISTANLI seyfullah@fortiks.com Ürün ve Reklam Koordinatörü BURCU YAYLACIK burcu.yaylacik@edak.org.tr E. NİHAN KAYMAZ esvednihankaymaz@edak.org.tr Editörler YEŞİM ERDEMİR yesim.erdemir@edak.org.tr ÖZNUR KAYHAN oznur@fortiks.com 02

İNDEKS l 54 medikal dosya: yaralanma! l 56 dünyanın yolcuları: amazon un kalbine yolculuk l 62 bilgi bankası: hamileler güneş koruyucu kullanabilir mi? - sünnet erkek çocuklarında ne zaman yapılmalıdır?- unutkanlık sadece yaşlılarda mı görünür? - erkeklerde kas geliştirmek için protein tozu kullanmak zararlı mıdır? l 66 yeni ürünler l 68 sinematolojik: gerçek bir yaşam hikâyesi; dallas buyers club l 72 edak haberler: edak 35 yıldır sağlık hizmeti sunuyor! - antalya da merhaba yaz! - eczacılar geleceğini seçiyor! - mutluluğun resmini çizdiler! l 75 teknolojik: teknoloji aşkına! l 76 mitolojik: ışığın ülkesi; likya l 80 kültür sanat 46 42 76 56 Art Director Sayfa Editörleri Genel Sağlık Dermatoloji Ekoloji Pedagoji Psikiyatri Seyahat Yemek Sinema SABRİ M. ARSLAN DR. MURAT ÖZIŞIK DR. VİLDAN ŞENGÖZ ECZ. AYTAÇ TOLGA TİMUR PED. ÜLKÜ KELDAL DR. İNCI VURAL MUSTAFA ANDIÇ IŞIK POLATER CEM KARAPOLAT Bu Sayı Katkıda Bulunanlar Ecz. İlkay Yıldız Memiş Dans Eğt. Alper Alakut EDAKOM Uzm. Murat Çelikli Editoryal Hizmetler ve Grafik www.fortiks.com Yönetim ve İletişim EDAK Ecza Koop. S.S. İzmir Eczacılar Üretim Temin ve Dağıtım Kooperatifi Karacaoğlan Mahallesi 6173 Sokak No:4 Işıkkent/İzmir (232) 488 19 19 edak@edak.org.tr Baskı Metro Matbaacılık Yahya Kemal Beyatlı Cad. No: 94 BEGOS 3. Bölge 35400 Buca/İzmir (232) 290 33 11 Edaktüel Dergisi, EDAK Ecza Kooperatifi ücretsiz yerel süreli yayınıdır. İki ayda bir yayınlanır. Dergi tüm yayın İki ayda bir yayımlanan dergimiz Basın Meslek İlkeleri ne uymaya söz hakları EDAK Ecza Koop. a aittir. Yayınlanan yazı ve fotograflar tamamen veya kısmen dahi olsa izinsiz kul- vermiştir. Yayımanan yazı ve reklamların sorumluluğu sahiplerine aittir. Gönderilen yazılar, yayımlansın veya yayımlanmasın iade edilmez, yazılara lanılamaz, çoğaltılamaz. Yayınlanan yazıların ve ilanların müdahale edilebilir. Kaynak gösterilerek iktibas yapılabilir. sorumluluğu sahiplerine aittir. Edaktüel Dergisi basım ve meslek ilkelerine uymayı kabul ve taahhüt eder. 03

Başkandan Ecz. Emre Bacanak EDAK Ecza Koop. Yönetim Kurulu Başkanı Sevgili EDAKTÜEL okurları, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları olarak tam 91 yıldır bu ülkede yaşıyoruz... Toplumumuz bu 91 yılda sayısız badireler atlatmış, sayısız toplumsal hareket görmüş ve değişim yaşamıştır. Her dönemin kendine özgü dinamikleri olduğu gibi, bu dinamiklerin haricinde, dış dünya ve çevremizdeki toplumların eğilimleri de bize etki etmiştir. Diyeceğim o ki, aslında ülkelerin kaderlerini o ülkenin ve dış dünyanın o dönemki toplumsal davranış modelleri belirlemektedir. Bu arada en önemli etmenlerden bir tanesinin dünya ekonomik yapısı olduğunu da unutmamak gerekir. Toplumların kendi ülkelerinin geleceği ile ilgili karar verme aşamasına geldikleri kritik noktalarda genellikle iki ana eksen etrafında tartışmalar yoğunlaşır. Bunlardan birincisi; ülke hangi ekonomik parametreler ile yönetilmiştir ve yönetilecektir, ikincisi ise; 04

Başkandan ülke hangi ideolojik yaklaşımla yönetilmiştir ve yönetilecektir. Toplum bu iki ana ekseni enine boyuna tartışır, ölçer biçer ve karar verir. Bu karar o ülkenin kaderini belirler. Bazen bu kararlar verilirken toplumda çeşitli travmalar yaşanabilir. Bizim ülkemiz bu tür travmalar konusunda oldukça deneyimlidir. Toplumlar ülkenin ekonomik ve siyasi geleceğini belirlerken, her bir birey kendi dünya görüşü çerçevesinde ancak ülkenin ve tüm toplumun menfaatlerini gözeterek bir karar verir. Bunun da adı; toplumsal ideolojiler ışığında kararını vermektir. Yani, kişinin içinde yaşadığı toplumun menfaatlerini gözeten bazı idealleri olur, bu ideallerden örülü bir ideolojik yaklaşımı kendine daha yakın hisseder ve kararlarını bu ideolojik yapı çerçevesinde belirler. Toplumsal travmalar ise, farklı ideolojilerin karşı karşıya geldiği noktalarda demokratik tartışma platformlarının yerini şiddet platformlarının almasıyla olur. Bugün geldiğimiz noktada, ülkemizde ve birçok dış toplumda ne ideallerin ne de ideolojilerin hatta ne de ahlak normlarının toplumsal kararlara etki edemediği bir dünya ile karşı karşıyayız. Dünya görüşü ne olursa olsun artık bireyler idealleri ve ideolojileri ışığında karar vermiyorlarsa, verilen kararlar toplumsal menfaatleri değil, bireysel menfaatleri öncelik alıyor demektir. Her birimizin bireysel menfaat algısının toplumsal kararımızda birinci derecede etkin hale gelmesi çok ciddi bir toplumsal patolojidir. Ve toplumun entelektüel seviyesinin çok gerilediğinin önemli bir göstergesidir. Aç kalmamak, evsiz kalmamak ya da çocuklarının güvenliğini temin etmek gibi bireysel menfaatleri gözetmek; her insanın duygusal refleksleridir, doğasından gelen davranışlardır ve hiç de analitik zekâ gerektirmez. Aksine, toplumsal karar verme zamanı geldiğinde, şahsi menfaatlerini bir tarafa bırakıp toplum menfaatlerine göre karar verebilmek; düşünmeyi, analiz etmeyi ve entelektüel bir yaklaşımı gerektirir. Para kavramı giderek toplumun daha çok taptığı bir ilah haline dönüşüyor. Daha doğrusu paranın elde edilmesindeki güçlükler ile paranın hayatımızda yaratabileceği potansiyel güzellikler arasındaki uçurum arttıkça, her birimizin paraya olan bağımlılığı daha çok artıyor. Yani her geçen gün daha çok şey satın almak istiyoruz ama her geçen gün daha çok çalışıp daha az para kazanıyoruz. Bu durum bizim sadece basit bireysel menfaatlerimize odaklanmamıza neden oluyor. Düşünmekten, analiz etmekten ve toplumun menfaatlerini algılamaktan uzaklaştırıyor. Bireysel menfaatlerimize yoğunlaşıp daha çok kazanacağımızı zannederken entelektüel zekâmızı yok saydıkça, aslında entelektüel sermayemizi de kaybediyoruz. Entelektüel sermayesini kaybeden bir toplumun daha çok kazanması mümkün müdür sizce? Bir toplumun bireylerinin dünya görüşü ne olursa olsun ideallerini, ideolojilerini ve ahlaki değerlerini bir tarafa bırakıp bireysel fayda yaklaşımı ile toplumsal kararlar veriyor olması çok önemli bir toplumsal hastalıktır. Sevgili EDAKTÜEL okurları, Hiç farkında olmadan içinde sürüklendiğimiz bu sessiz girdaptan bir an önce silkinip kendimize gelmeliyiz. Aksi halde kendi bencilliğimiz içinde boğulmaktan kurtulamayacağız. Sadece şu basit kurguyu iyi anlamalıyız. Kendimizi kurtarmak için bencilleştikçe toplumsal değerlerimizi kaybederiz. Toplum kaybederken bizim kazanmamız mümkün değildir. Umuyorum ki, sizler de bir gün biz EDAK Eczacıları gibi hayatı birlikte omuzlayıp, birlikte kazanmanın keyfini yaşayacaksınız. Çünkü kooperatifler yapısı gereği bencilliği dışlayan, ortak menfaatler için birlikte çalışmayı önceleyen organizasyonlardır. Ülkemizde her alanda, her sektörde kooperatif ve kooperatif ortağı sayısı arttıkça, içinde sürüklendiğimiz bu girdaptan çıkacağımıza olan inancım giderek artıyor. Sevgiyle kalın, birlikte kalın Oscar Wilde; nankör insan, her şeyin fiyatını bilen fakat hiçbir şeyin değerini bilmeyen insandır demiş. Kendimizi kurtarmak için bencilleştikçe, toplumsal değerlerimizi kaybederiz. Toplum kaybederken bizim kazanmamız mümkün değildir. 05

Sunuş Ecz. Ayşem Jale Kıhtır EDAK Ecza Koop. Yönetim Kurulu Üyesi Yaşamak güzel şey Hepimiz bir yerlere yetişme telaşındayız! Hiç vaktimiz yok! Hep hızlı yaşıyoruz; fast live, fast food, fast music, fast love. Evet, hep hızlı yaşıyoruz; hep bir şeyler bekliyoruz; hep hayatımızda yarın var ve çoğu kez bu yüzden bugünü kaçırıyoruz. Çoğumuz dostluğu klavyede, yaşamı monitörlerde arıyoruz. Oysa hangi tuş, hangi program doğada yürümenin, bir ağacın gölgesinde uyumanın, yağmurda ıslanmanın verdiği mutluğu verebilir? Mutluluğu copy past yapabilir miyiz? Mail ya da mesajla arkadaşımıza gerçek kahkahamızı yollayabilir miyiz? Hepimiz çocukluğumuzu özlüyoruz; yediğimizde yüzümüze yapışan pamuk helvayı, ağzımıza bulaşan elma şekerini özlüyoruz; o yüzden hayatı sobelemek istiyoruz. Hayatı sobelemek için hazırlandık bu sayımızda. Fazlalıklarımızdan kurtuluyoruz beraberce. Şimdi yaza hazırlık vakti! O yüzden biz de cildimizi, vücudumuzu, ruhumuzu yaza hazırlıyoruz. Bahar depresyonundan kurtulup çiçek açma zamanı şimdi Çünkü biliyoruz ki, Nazım Hikmet in söylediği gibi; yaşamak güzel şey, anlayarak bir usta kitap gibi, bir sevda şarkısı gibi duygulanıp, bir çocuk gibi şaşırarak yaşamak. Sevgiyle kalın 06

Sağlık Gündemi BİYOFARMASÖTİKLERLE İLGİLİ GÜNCEL DÜŞÜNÜŞLER 14 Mayıs Eczacılık Günü ne yaklaşırken, Farmakoloji dünyasında, yurtta ve dünyada önemligelişmeler oluyor... F Farmakolojideki önemli gelişmeler, yeni moleküller artık büyük oranda biyofarmasötik alanından çıkıyor. Bu alanda hem gelişmiş ülkelerden gelen yeni orijinal moleküller, hem de patent süresi bitmiş biyofarmasötik ilaçlarda biyobenzerler geliyor. 08

Sağlık Gündemi TANIMLAR Biyofarmasötik; canlılarda görülen biyolojik etkileri, etkin maddenin yapı özelliklerini, dozaj şeklinin türünü, dozaj şeklinin imalatında kullanılan farmasötik yöntemleri inceleyen bilim dalı. Biyolojik ürünler; bir hastalığı önlemek ve tedavi etmek üzere canlı organizmalardan üretilen, çoğunluğu büyük molekül ağırlıklı hormonlar, antikorlar, aşılar, kan faktörleri ve büyüme faktörleri olan ürünler. Biyofarmasötik ürünler (biyoteknolojik ürünler); kimyasal bileşimler yerine biyolojik yöntemlerle, biyoteknoloji yoluyla genetiği değiştirilmiş canlı organizmalardan üretilen ürünler. Biyobenzer ürünler; patentleri sona eren mevcut biyofarmasötik (biyolojik ve biyoteknolojik)ürünlerin üretilen yeni versiyonları. Biyoüstün ürünler; biyolojik ilacın yapısal ve kimyasal olarak değiştirilmesi ile klinik sonucun iyileştiği ürünler. BİYOBENZERLER: BİTMEYEN SENFONİ Biyobenzerler, mantık olarak muadil kategorisinde ise de, biyolojik yapıda olmaları gerek bilimsel açıdan, gerekse ticari rekabet nedeni ile orijinalle aynı işi yapabilecekleri Biyolojik ürün keşfetmede ve geliştirmede birçok yöntem kullanılıyor; rekombinant DNA teknolojisi, monoklonal antikorlar ve PCR (polimeraz zincir reaksiyonları), gen terapi, farmakogenomik, ribozimler ve transgenik hayvan teknolojileri vb. konusunu tartışmalı hale getiriyor. Orijinal ilaçların muadilinin üretimini engelleyen patent ve veri koruması sürelerinin bitimine yakın, önce biyofarmasötiklerin özel yapısı ile muadillerin eşdeğer sayılamayacağı, her ürünün orijinal sayılması gerektiği ve ruhsat alabilmesi için kendi özgün verilerini, kanıtlarını sunması gerektiği savunuldu. İki batch* arasında bile fark bulunabileceğine dair argümanlar, böyle bir farkın orijinal molekülün iki batch i için de geçerli olduğu karşı tezini doğurdu. Orijinal ile karşılaştırmalı çalışma yapmaya zorlanan biyobenzer firmaları, öyle de böyle de masraf edeceksek diyerek bu kez kendi ürünlerinin aynılığı yerine üstünlüğünü kanıtlamaya giriştiler ve bundan biobetter (biyoüstün) kavramı doğdu. Tartışma halen olanca sıcaklığıyla sürüyor. Son gelinen noktada, uzlaşma hangi ticari markayla tedaviye başlandı ise aynısıyla devam etmek noktasında sağlanacak gibi duruyor. Şu an, Japonya bu interchangebility ye* uzak 09 Ülkemizde yaklaşık 60 kadar biyofarmasötik ilaç bulunmakta. Dünyada biyoteknolojik ilaç pazarının her yıl %10-15 büyüyeceği tahmin edilmekte... seyfullah@fortiks.com Dr.Seyfullah Dağıstanlı Hekim, toksikolog, ilaç eczacılığın eski bürokratı, sektörde yönetici, köşe yazarı ve fikir lideri. O, ilaç dâhil hayatın her öğesine farklı açılardan bakarak anlamaya çalışan bir meraklı. Onun ayırt edici özelliği; doğal olması, şablonlardan sıkılması. Çaydan, dostlarla derin sohbetlerden, bazen dalga geçmekten, çalışmayı eğlenceye çevirmekten ve hep ama hep analizden vazgeçemiyor. Hayallerinden gerçekleşenleri saymazsak diğerleri: İyi bir film yönetmek, piyanoda Saraydan Kız Kaçırma dan bir fragmanı hatasız çalmak, orijinal bir ilaca imza atmak, deniz kenarında ama ağaç gölgesinde boşa vakit geçirmek denebilir...

Sağlık Gündemi Günümüzde, birçok canlının genetik yapısı yeniden düzenlenebilir, bitkilerden daha verimli ürünler elde edilebilirken; kanser, hemofili, multiple skleroz, diyabet, hepatit, büyüme geriliği ve akut miyokard enfarktüs gibi 100 ün üzerinde hastalık rekombinant DNA teknoloji ile üretilmiş biyoteknolojik ürünlerle tedavi edilebilmektedir. dururken ABD ve AB dahil diğer ülkeler kabul dozu ve kriteri değişen oranda da olsa yumuşak bakıyor. Eczacı açısından ise onca işin arasında bir de reçetede yazılanın aynını mı, daha ucuz olan muadilini mi vermek gerektiği, idame tedavisi boyunca farklı muadiller verilmesi konusunun çok iyi takip edilmesi gibi yükümlülükler ortaya çıkıyor. Ülkemizde de konvansiyonel eşdeğer endüstri, geleceğin biyoteknolojik ürünlerde olduğunun farkında. Bu konuda devletin çeşitli AR-GE destekleri ve sanayi teşvikleri bir kıpırdanma sağlamış durumda. Teknoloji transferi ve know-how* aktarımı ile ilgili çeşitli girişimler, yabancı firmalarla ortaklıklar oluşturuluyor. ORJİNAL BİYOFARMASÖTİKLER Biyobenzerlerde durum böyleyken, orijinal biyobenzerlerde de büyük gelişmeler yaşanıyor. Kanser ve Alzheimer başta olmak üzere çaresiz hastalıkların çözümüne her gün bir adım daha yaklaşıyoruz. Dünya ilaç sektörünün de profili değişiyor. Küçük akademik oyuncular sektörde daha fazla yer almaya başlıyor, üniversite-sektör işbirliği her geçen gün ülkemizde de artıyor. Önümüzdeki yıllarda ilaç pazarında biyofarmasötiklerin çok daha fazla yer alacağından kimsenin şüphesi yok. Yeni ilaç keşfinin bu sayede gelişmekte olan olan ülkelere doğru bir kayma göstermesi de sürpriz olmaz, çünkü şu an pahalı teknolojiler gibi görünse de bir kez know-how oluştuktan sonra üretim operasyon maliyetleri çok daha düşük. Bu durum, gelişmekte olan ülkelerdeki yeni oyuncuların muadil ilaç yerine kendi orijinallerini üreterek dünyaya satmalarını sağlayacak. İthalatın ihracatı karşılama oranına gelecek denge sayesinde, ülkeler yerli endüstrilerini jenerik ilaca yöneltmek yerine orijinal keşfi destekleyecek. Bu sayede kalifiye iş gücü ve maliyetler piyasadaki bir ürünün daha ucuzunu elde etmeye harcanmak yerine, gerek tıbbi gerekse katma değeri çok daha yüksek olan yeni bir ürüne kanalize edilecek ve devletler ilaç harcamalarına dengeyi bu şekilde getirir olacak. Bu da çaresiz hastalıklarda yeni ilaç keşfiyle uğraşan sayısını arttıracak ve ivme hızlanacak. *batch; bir defada üretilen miktar *interchangebility; aynı etkin maddeyi içeren farklı ticari markalar arasında reçeteye yazılan yerine muadilinin verilebilmesi. Son yıllarda en çok tartışılan konulardan biri. Acaba hekim hangi ilacı yazmışsa hastaya o mu verilecek, yoksa muadili verilebilir mi? *know-how; bir firmanın sahip olduğu bilgi ve beceri gerektiren özel üretim yöntem ve teknolojileri 10

Sağlıklı Haberler GÜLMEK HAFIZAYA YARIYOR n ABD Loma Linda Üniversitesi nde yapılan çalışmaya göre yaşlılar, eğlendikleri ve güldükleri olayları daha kolay hatırlıyorlar. Bilim insanları neşeli olmanın stres seviyesini azalttığı ve mutluluk hormonlarını tetiklediği için hafızayı olumlu etkilediğini ispat ettiler. LABORATUVARDA VAJİNA ÜRETİLDİ n En saygın tıp dergilerinden biri olan Lancet de yayımlanan araştırmaya göre dört ayrı kadınının dış genital organlarından alınan doku örneklerinin her biri laboratuvar ortamında çoğaltılarak yapay vajina yapıldı ve tekrar kadınlara nakledildi. Teste katılan kadınlar vajinalarının salgılarının yeterli olduğunu, cinsel arzu ile orgazma ulaştıklarını, ilişki sırasında sorun yaşamadıklarını bildirdiler. Teorik olarak bu kadınların hamile kalması da elbette mümkün YAPAY KAN ÜRETİLDİ n Kök hücreler kullanarak yapay kan üreten İngiliz bilim insanları insanlığın geleceğini şekillendirecek çalışmaya imza attılar. 2016 yılında kan uyuşmazlığı olan 3 hastada denenecek olan yapay kan, başarılı olursa önümüzdeki yıllarda gerçek kanın yerini alabilecek. 12

Sağlıklı Haberler YEŞİL ÇAY HATIRLAMAYA YARDIMCI n Basel Üniversitesi nden İsviçreli bilim insanlarının yapmış olduğu araştırmaya göre yeşil çay beynin daha etkili çalışmasına neden oluyor. Araştırmada, yeşil çay içen gönüllü deneklerin içmeyenlere göre hafıza testlerini çok daha başarılı geçtikleri ve MR incelemelerinde, beyinlerindeki farklı bölümler arasındaki bağlantının arttığı gözlemlendi. Daha önce zayıflamadan tansiyona kadar birçok şeye iyi geldiği bilinen yeşil çayın ilk defa bilişsel faaliyetleri arttırdığı ispat edildi. BİYONİK KULAK DUYUYOR n Science Translational Medicine dergisinde yer alan çalışmaya göre bilim insanları biyonik kulak vasıtasıyla işitme sinirlerinin yenilenmesini sağladılar. Biyonik kulak kullanan kişinin sesleri ayırt edebilmesi ve müzikten zevk alabilmesi dünyada bir ilk olarak adlandırılıyor. Gelecekte sadece duyma yetisini kaybedenlerde değil Parkinson ve Alzheimer hastalıkları tedavisinde de bu yöntem işe yarayacak gibi. ZAYIFLAMAK İSTEYEN HİP HOP DİNLESİN n ABD Arkansas Üniversitesi'nde yapılan bir çalışmaya göre dinlenen müzik çeşidi iştahı direkt etkiliyor. Bilim insanlarına göre müzik türü, yiyecekten alınan tadı etkilediğinden dolayı daha fazla yenmesine veya tercih edilmemesine yol açıyor. Buna göre caz müzik iştahı artırırken, hip hop iştahı azaltıyor. Klasik ve rock müziğin ise deneklerde olumlu ya da olumsuz bir refleks uyandırmadığı gözlemlendi. 3D ALÇI PROJE ÖDÜLÜ İZMİR E n İzmir Ekonomi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Deniz Karaşahin, ortopedik sorunlar ve kırık tedavisinde çığır açacak bir tasarıma imza attı. Tasarımcı, 3 boyutlu yazıcı ile üretilen kişiye özel alçı tasarımı ile Golden A Design Award ödülünü kazandı. Alçı, kırıkların daha hızlı iyileşmesini sağlarken sudan da etkilenmiyor. 13

Sağlıklı Haberler HAMİLELER BALIK YEMEMELİ n Gezegenimizdeki aşırı kirlenme nedeniyle balıklarda bulunan kimyasal ve organik kirleticilerin, bebeklere anne vasıtasıyla geçebildiği ve bunun zararlı olabileceği belirlendi. Environmental Health Perpectives dergisinde yayınlanan çalışmaya göre gebeliğin hemen öncesi ve/veya gebelik sırasında balık tüketmemenin bu zararlı maddeleri alma riskini % 10-15 azalttığı belirlendi. Organik kirleticiler besin zincirinde birikiyor, hava, su, toprakla yayılabiliyor. Özellikle balıklar vasıtasıyla insan vücuduna alınan bu zararlı kimyasallar; hormonal, bağışıklık sistemi, üreme bozuklukları ve kanser gibi pek çok sağlık sorununa yol açabiliyor. Hamilelerin ihtiyacı olan Omega3 desteğinin güvenli yollardan alınması tavsiye ediliyor. YAĞ MASUMMUŞ n İsveç'de yapılan yeni bir araştırma, yüksek oranda yağ yiyenlerde obezitenin daha az görüldüğünü gösterdi. Araştırmacılar bunu yağın insanda daha büyük bir doygunluk yaratması dolayısıyla aşırı yeme isteğini dizginlemesine bağlıyorlar. Araştırmalar yağın beslenmede önemli bir işlevi olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Birçok vitamin suda değil yağda eriyor, dolayısıyla sebzeler ve besin değeri yüksek diğer yiyecekler, yanlarında bir miktar yağ ile yendiklerinde vücut bunlardan çok daha fazla yararlanabiliyor. Yıllarca sağlığın baş düşmanı olarak sunulan yağ için bu büyük bir zafer. İYİ KOLESTROL HDL DE DAMARLARI TIKAYABİLİYOR n Nature Medicine dergisinde yayımlanan ve 627 hasta üzerinde yapılan araştırmada, HDL kolesterolünün kimyasal bir değişim sonucu anormal hale geldiğini ortaya koydu. İyi kolesterol olarak da adlandırılan HDL'nin normalde damarları açık tuttuğu ve kalp sağlığı için yararlı olduğu biliniyordu. Fakat Cleveland Clinic'e bağlı ekip, bu kolesterolün anormal hale dönüşerek damarları tıkayabileceğini açıkladı. Ekip, insanların sağlıklı beslenmeye devam etmesi gerektiğini fakat iyi kolesterol olgusunun sanılandan daha karmaşık olduğunu ifade etti. 14

Medikolojik Sevgili Günlük, domates beni öldürüyor Son yıllarda adından oldukça söz edilen hastalıklardan biri olan reflü, vücudun diğer bölgelerini etkileyerek daha ciddi sağlık sorunlarına zemin hazırlayabiliyor 16

Medikolojik Y Yazın yaklaşmasıyla birlikte patlayan salata çılgınlığı ve protein ağırlıklı beslenmeyle birlikte birçok mide ilacının tüketiminde ve hastanelere sindirim sistemi şikâyetleriyle başvuran insanlarda artış gözlenir. Bu şikâyetlerin büyük bir çoğunluğu ise gastroösefagial reflü ile ilişkilendirilir. Reflü Nedir? Reflü aslında tersine akım anlamına gelir. Fakat reflü denince genel olarak mide asidinin yemek borusuna geri kaçması (gastroösefagial reflü) anlaşılır. Fizyolojik olarak herkes reflü yaşar. Fakat yemek borusuna kaçan asidin miktarı ve yemek borusunda kalış süresi belirleyicidir. Sindirim sistemimiz normalde tek yönlü çalışan kapakçık sistemiyle vücudumuzu korumaktadır. Mide ile yemek borumuzun birleştiği noktada bulunan kapakçık, yiyeceklerin yemek borusundan mideye geçmesine izin verirken, normal şartlar altında mideden geri yemek borusuna geçişine izin vermez. Bu kapakçığın açılıp kapanması üzerinde etkin mekanizmalar yediklerimizle ilgili olduğu kadar bu kapağın anatomik yapısını bozan bazı durumlarla da ilgili olabilir (mide fıtığı vb). Reflüye neden olan yiyecekler, çok kişisel olmakla birlikte asidik taze sebze ve meyveler, aşırı yağlı yiyecekler, alkol, gazlı içecekler, sigara gibi birçok ürünü içeren bir ucunda domates diğer ucunda çikolataya kadar uzanan karmaşık bir listedir. Yediklerimizin yanında yeme zamanımız ve miktarımız, yemek sonrası vücudumuzun pozisyonu da reflü üzerinde en az yediklerimiz kadar etkindir. Reflü Bize Ne Yapar? Mide asidi bu asit için yeterince korunamayan yemek borumuza kaçtığında, göğsümüzde nahoş bir his, yanma, ağrı hissederiz. Bu ağrı kalp krizi ağrısıyla bile karışır; acil servislere göğüs ağrısıyla başvuruların önemli nedenlerinden biridir. Ayrıca bu mide asidi yemek borumuzun yukarılarından boğazımıza kadar ulaşıp farenjite neden olup geçmeyen öksürüklere, ağız kokularına, tat değişikliklerine neden olabilir. Hatta bazı hastalarda bu öksürükler astımla bile karışabilir. Bunlar reflünün bize hissettirdikleridir. Peki, reflü yemek borumuza ne yapar? Uzun süre ve yüksek yoğunlukla mide asidine maruz kalan yemek borumuzu döşeyen hücrelerde bir süre sonra bazı değişimler oluşmaya başlar ve bu değişimler kanserin öncüsüdür(barrett Ösefagus). İşte reflünün en korkulan yanı; yemek borusu kanserine neden olabilmesidir. 17 Reflü Hastalığı, Amerika da %13-29, İsveç te %17, İngiltere de %10 oranında görülürken, Türkiye de bu oran %20. Yani toplumda, her 5 kişiden 1 i reflü hastası! muratoz99@hotmail.com Dr. Murat Özışık Doktor, fotoğrafçı, doğasever, baba ve eş. Tüm iklimleri sever ama en çok kızı İklim i sever ve ilkbaharı özler eşi Çiçek i özlediği gibi. Romantikken mantıklı, mantıklıyken romantik olabilmek için Cemal Süreya dan ders alıyor. Çocukluğunun geçtiği Samsun da fotoğraf ile tanışıyor. Üniversite yıllarında siyah beyaz ile tanışıp, uzman olarak atandığı Muş Bulanık ilçesinde insanın doğa ile bağlantısını fotoğraf karelerine taşıyor. Boynunda Littman ıyla ya da Nikon uyla dolaşırken görmeniz muhtemel. Çekinmeyiniz zaten en değerli aşısı güven.

Medikolojik REFLÜ'NÜZ VAR MI? l Göğüste ve göğüs kemiği altında yanma hissi l Ağıza acı ve ekşi sıvı gelmesi l Ağıza gıda artıklarının gelmesi l Geğirme, şişkinlik, ekşime l Yutma güçlüğü, yutakta takılma duygusu l Gece öksürükleri l Çarpıntı, kalbe baskı hissi l Ağız kokusu l Ses kısıklığı l Tekrarlayan zatürree l Tedaviye yanıt vermeyen astım l Tedavi edilemeyen larenjit ve farenjit gibi boğaz enfeksiyonları l Dişlerde mine kaybı Reflü Tanısı ve Tedavisi Reflü tanısı, endoskopik olarak ve ph monitorizasyön yöntemiyle konulur. Tedavide genel olarak beslenme önerileri ve yaşam tarzı değişiklikleri ile birlikte bazı ilaçlar kullanılır. Bazı durumlarda ise cerrahi tedavi yapılması gerekir. Özellikle ileri derecede reflüsü olanlar ve kapakçık gevşekliği yaşayanlar, medikal tedaviye cevapsız reflüsü olanlar, mide fıtığı gibi anatomik bozukluğu olanlar; cerrahi tedavi için adaydırlar. Reflüye İyi Gelen Besinler Genel olarak reflü hastalığı olanlara, bir gıda günlüğü tutmaları, reflü semptomlarını arttıran gıdaları keşfetmeleri ve kişisel diyet listelerini oluşturmaları önerilir. Yapılan çalışmalarda, hayvansal protein yerine bitkisel protein tüketmek (mercimek, siyah fasülye gibi) reflü semptomlarında azalma sağlayabilir. Bu gıdalardaki lif içeriğinin yoğun olması da ayrıca reflüyü azaltmak konusunda etkilidir. Tam tahıllı gıdalar, pirinç, kepekli makarna gibi yüksek lifli tahıllı gıdalar mide asit salgısını çok arttırmadan ve midede uzun süre kalmadığından reflüsü olanların tercih etmesi gereken gıdalardandır. Elma, muz, haşlanmış patates, pirinç, haşlanmış tavukgöğsü, az yağlı beyaz peynir, ekmek gibi özetlenebilen beyaz diyet, reflüsü olanlara iyi gelebilir. Bütün bu gıdaların yanında sigarayı bırakmak, obezitemiz varsa kilo vermek, öğünleri küçük porsiyonlara bölmek, karnımızı ve belimizi çok sıkan kıyafetler giymemek, uyku saatine yakın yemek yememek, yastığımızı yükseltmek, karın içi basıncımızı arttıran hareketlerden uzak durmak genel olarak reflüsü olanların yapması gerekenlerdendir. 18

Dermatolojik Antioksidan C-A-E vitamini ile Q10 ve Omega3 cilt yaşlanmasını engeller CİLDİMİZİ YAZA NASIL HAZIRLAYALIM? Havalar ısındı! Kış ayları boyunca çeşitli etkenlerle yıpranan cildimize bakım yapma vakti de geldi çattı 20

Dermatolojik H Havaların ısınmasıyla birlikte doğadaki tazelenme ve canlanma cildimize de yansıyor. Deri, saç ve tırnağımızda yenilenme süreci devreye giriyor. Denize, güneşe ve sıcak havalara yaklaşırken tepeden tırnağa yenilenmek adeta bahar temizliği yaparak yazı karşılamak gerekiyor. Cilt için bahar demek; detoks demek. En iyi detoks; bol su tüketerek, mevsim sebze ve meyveleri ile beslenerek oluyor. Bu arada cildi temizlemek, ölü derilerden uzaklaştırmak, nemlendirmek, korumak ve bakımını yapmak gerekiyor. İŞTE, CİLDİNİZİ YAZA HAZIRLAMANIN PÜF NOKTALARI Günde 8 bardak su için: Vücut ağırlığımızın yüzde 60 ı sudan oluşuyor. Ancak yaşımız ilerledikçe bu oran azalmaya başlıyor; bunun sonucunda da cildimiz kuruyor ve yüzümüzde kırışıklıklar ortaya çıkıyor. Cildimizin elastikiyetini kaybetmesi sonucunda da sarkmalar meydana geliyor. Su, tüm sistemlerimizin sağlıklı çalışması ve toksik maddelerin vücudumuzdan uzaklaştırılmasında önemli bir role sahip. Ayrıca, vücut ısısını ve nem dengesini ayarlıyor. Bu nedenle, cildinizi içeriden beslemek için günde 8 bardak su içmeye özen gösterin. Cildinizi iyi besleyin: Cildinizin ışıltılı ve bakımlı görünmesi için içeriden beslenmesi çok önemli. Unutmayın; mevsim meyveleri en zengin doğal antioksidan ve vitamin kaynaklarıdır. Temel prensip, kırmızı-turuncu renkli meyveleri aşırıya kaçmadan tüketmek, yeşil yapraklı gıdaları ise fazla pişirmeden yemektir. Günde 1 kâse brokoli: A vitamini cildi nemlendiriyor ve elastikiyetini artırıyor. Bu nedenle cilt dokularının onarımında son derece önemli bir rol üstleniyor. C vitamini de vücudumuzdaki bağ doku denilen koruyucu doku katmanının korunmasında önemli bir işlev üstleniyor. Her gün 1 kâse kadar az haşlanmış brokoli yiyerek cildinize bol miktarda A ve C vitamini sağlayabilirsiniz. Bir avuç çilek: Her gün veya gün aşırı tüketeceğiniz bir avuç çilek cildinize C vitamini açısından destek verecektir. Bir demet maydanoz: Her sabah kahvaltıda C vitamininden zengin maydanoz tüketerek cildinizin bağ dokusunu destekleyebilirsiniz. Haftada 1 2 kez somon balığı: Omega 3 yağ asitleri tarafından zengin olan besinler cilt sağlığını korumak gibi önemli bir rol üstlenirler. Omega 3 deposu olan somon balığı gibi deniz ürünlerini haftada 1-2 defa tüketmeye özen gösterin. Peeling yapın veya yaptırın: Kapalı ve iyi havalanamayan ortamlarda geçirilen uzun saatler sonucunda ciltte matlaşma, kepeklenme, kuruluklar oluşuyor. Kollarda ve bacaklarda, botların içine hapsolmuş ayaklarımızın cildinde kalınlaşmalar oluyor. Kalınlaşan yerlerde cilt hava alamıyor ve beslenemiyor. Cildin besini; sağlıklı kan dolaşımı ve gözeneklerin temiz olmasıyla sağlanıyor. Cildi arındırmak ve ölü hücrelerden sağlıksız tabakalardan kurtarmak için haftada 1 defa banyo sırasında vücut peelingi yapılabilir. Özel hazırlanan banyo peelingleri kullanılabilir. Kış sonunda bazen ciltte kurumalar ile birlikte alerjiler ortaya çıkar. Bu durum kendini kızarıklık ve hassasiyet artması gibi bulgularla belli eder. Bu tarz yakınmalar varsa peeling iyi gelmez. Öncelikle cilt doktorunun vereceği tedaviyle iyilik hali sağlanır ardından bakım işlemleri yapılır. Dirsek, diz ve ayaklarda nasırlaşan veya kalınlaşan yerlere ayrıca salisilik asit veya glikolik asit içerikli bakımlar yapılması gerekir. www.vildansengoz.com Vildan Şengöz Tıp Fakültesine girdiği 1990 senesinde tıbbın, klasik tedavilerin yanı sıra bitkisel tedaviler, karışımlar ve pozitif iletişimle de insanları iyi edeceğini hayal ederdi. En sonunda dermatolog olup bunları kendi adına yapabileceğini keşfetti. 2004 yılından beri cilt hastalıklarının tedavisinde en son bilimsel yaklaşımları, tamamlayıcı ve önleyici tıpla kombine ediyor. Dalmak, ata binmek, koşmak, yelken, bisiklete binmek ve dünyanın uzak köşelerine gidip oradaki hayatları görmek ona yasam enerjisi veriyor. Hayatı ve insanlarla iletişim halinde olmayı seviyor. 21