I Prof. Dr. Erdo an MORO LU stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi E. Ö retim Üyesi TÜRK T CARET KANUNU NA GÖRE ANON M ORTAKLIKTA GENEL KURUL KARARLARININ HÜKÜMSÜZLÜ Ü Gözden geçirilmifl dördüncü bas stanbul 2004
II Yay n No : 1512 Hukuk Dizisi : 660 4. Bas - A ustos 2004 - STANBUL ISBN 975-295 - 395-6 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço- alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask -Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Beta Bas m A.fi. Vize/KIRKLAREL : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 e-mail: betakitap@betakitap.com www.betakitap.com
III Annem Kadriye Moro lu (1912-1936) ile Babam Seyfi Moro lu nun (1909-1948) aziz an lar na
IV
V Dördüncü Bask ya ÖNSÖZ Üçüncü bask s 2001 y l nda yap lan bu kitab n dördüncü bask s na ulafl lm fl olmas ndan dolay mutluluk duyuyorum. Gösterilen ilgiye teflekkürlerimi eseri daha çok ifllemek ve güncellefltirmek suretiyle ifade etmemin daha anlaml ve yararl olaca n düflündü ümden, bu bask da da, konu ile ilgili olarak ö retide, mevzuatta ve yüksek yarg kararlar nda 2004 A ustos ay na kadar meydana gelen geliflmeleri ulaflabildi im kadar yla de erlendirdim ve esere iflledim. Ayr ca, Türk Ticaret Kanunu nun de ifltirilmesi için yap lan çal flmalar gözönünde tutarak kitab n Sonuç bölümünde yer alan de lege ferenda önerilerimi bir kere daha gözden geçirerek ilgililerin dikkatlerine sundum. Özet olarak, bu eserin Genel Kurul Kararlar n n Hükümsüzlü ü konusunda bafll ca baflvuru kaynaklar ndan biri olmas n n yükledi i sorumluluk bu bask da da olabildi ince gözönünde tutulmufltur. Kitab n dördüncü defa okuyucuya sunulabilmesindeki yard mlar için sekreterim Naile Polat a ve Beta Bas m Yay m Da t m A.fi. çal flanlar na teflekkür ederim. Gümüflsuyu 5 A ustos 2004 Prof. Dr. Erdo an Moro lu
VI
VII Ç NDEK LER Önsöz...V K saltmalar...xv G R fi...1 B R NC BÖLÜM GENEL KURUL KARARI 1. Genel Kurul Karar n n Önemi...5 2. Genel Kurul Karar ile Oyun Tan m ve Hukuki Nitelikleri...6 1. Genel Kurul Karar...6 2. Oy...8 3. Genel Kurul Karar n n Türleri...9 I. Paysahiplerinden Oluflan Genel Kurullar n Kararlar...9 1. Esasa ve Usule liflkin Kararlar...9 2. Olumlu veya Olumsuz Kararlar...11 3. mtiyazl Paysahipleri Genel Kurullar Kararlar...11 4. Az nl k kararlar...13 5. Oydan Yoksun Hisse Senedi (OYHS) Sahipleri Özel Kurulu Kararlar...15 6. Seçim Kararlar...16 II. Di er Genel Kurullar Kararlar...16 4. Genel Kurul Kararlar n n Yorumlanmas...17 K NC BÖLÜM GENEL KURUL KARARLARININ HÜKÜMSÜZLÜ Ü HALLER VE POZ T F HUKUKUMUZDAK DURUMA GENEL BAKIfi 5. ptaledilebilirlik...19 6. Butlan...20
VIII 7. Yokluk...25 8. Ask da Hükümsüzlük...29 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YABANCI HUKUKTA GENEL KURUL KARARLARININ HÜKÜMSÜZLÜ ÜNE GENEL BAKIfi 9. sviçre Hukuku...41 10. Alman Hukuku...44 11. talyan Hukuku...51 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM HÜKÜMSÜZLÜK HALLER N N SINIRLANDIRILMASI 12. Mutlak Hükümsüzlük Halleri ile ptaledilebilirli in S n rland r lmas...55 1. Türk Ticaret Kanunu na Göre...55 2. De lege ferenda...63 BEfi NC BÖLÜM GENEL KURUL KARARLARININ YOKLU U 13. Genel Kurul Kararlar n n Meydana Gelmesi Koflullar ve Yokluk...65 A. Genel Kurul...65 I. Genel Kurulun Toplanmas Zorunlulu u...65 II. Toplant ya Davet...66 1. Davet Zorunlulu u...66 2. Davetin Hukuki Niteli i...67 3. Davetin Mevcudiyeti Koflullar...67 a. Davetin Bütün Paysahiplerine Yap lmas...68 b. Davetin Yetkili Organlar ve Kiflilerce Yap lmas...73 aa) Yönetim Kurulu...73 bb) Denetim Kurulu (Denetçiler)...77 cc) Az nl k Paysahipleri...78 dd) Tasfiye Memurlar...80 ee) Ortakl k Anasözleflmesi ile Davet Yetkisi...80
IX ff) mtiyazl Paysahipleri Genel Kurulunu Davet Yetkisi...81 gg) Di er Mevzuata Göre Genel Kurulu Toplant ya Davete Yetkili Olanlar...82 aaa) Yeddi Adil lerce Davet...82 bbb) Kayy m Taraf ndan Davet...83 c. Davetin Yap l fl fiekli ve çeri i Bak m ndan Geçerlilik Koflullar...84 aa) Yap l fl fiekli Bak m ndan...84 bb) çeri i Bak m ndan...87 aaa) Ortakl n Ünvan...87 bbb) Toplant n n Yeri ve Zaman...88 ccc) Gündem...89 ddd) TTK nun 362/II ve III. Hükmü...93 cc) Davetin fiartl Olarak Yap labilip Yap lamayaca...94 4. Davet Gereklerine Ayk r l n Müeyyidesi ve Yarg tay 11 inci Hukuk Dairesi Uygulamas...95 III. Davetsiz Genel Kurul...100 1. Bütün Paylar n Sahip veya Temsilcilerinin Haz r Bulunmalar...101 2. Paysahiplerinin Toplant ya ve Karara tiraz Etmemifl Bulunmalar...101 IV. Genel Kurulun Toplanmas...102 1. Kat lma Hakk...102 2. Toplant Yetersay s (Nisab )...106 3. Toplant larda Sanayi ve Ticaret Bakanl Komiserinin Haz r Bulunmas ve Toplant Tutana n mzalamas Zorunlulu u...108 B. Karar...110 I. Öneriler ve Müzakere...110 II. Oylama ve Karar Yetersay s...113 III. Oylama Sonucunun Tesbiti ve Toplant Tutana...117 14. Ortakl n Hak Ehliyeti ve Yokluk...122
X 15. Genel Kurul Kararlar n n Yoklu unun leri Sürülmesi...124 ALTINCI BÖLÜM GENEL KURUL KARARLARININ BUTLANI 16. Butlan n Sebepleri...127 I. Emredici Hükümlere Ayk r l k...127 1. Genel Kurul Kararlar n n Unsurlar na liflkin Emredici Hükümler...129 2. Ortakl n Temel Niteliklerine liflkin Emredici Hükümler...129 3. Alacakl lar n Ç karlar n n Korunmas na liflkin Emredici Hükümler...130 II. Ahlâk ve Âdaba Ayk r l k...133 1. Karar n Konusu Bak m ndan...133 2. Karar n Amaç ve Konusundan Anlafl lan Genel Karakteri Bak m ndan...134 3. Karar n Meydana Gelifli Bak m ndan...138 III. mkâns zl k...139 IV. Kesin Hükme Ayk r l k...142 17. K smî Butlan...143 18. Butlan n leri Sürülmesi (Butlan Davas )...144 I. Davan n Bir Tesbit Davas Niteli inde Olmas...145 II. Davada Davac n n Güncel Menfaati Bulunmas...146 III. Davan n Anonim Ortakl a Karfl Aç lmas...147 IV. Davan n TTK nun 381. md.sindeki Usule liflkin Koflullara Tâbi Olmamas...148 V. Butlan n Tesbiti Davas Yerine Aç lan ptal Davas n n Dinlenmesine Hukuki Engel Bulunmamas...149 VI. Butlan n Tesbiti Davas Sonucu Verilen Olumlu ve Olumsuz Hükümlerin Etkisi...150 19. Butlan n leri Sürülmesi ve Dürüstlük Kural 152 20. Bât l Kararlar ve cra Organ...154
XI YED NC BÖLÜM GENEL KURUL KARARLARININ PTAL 21. ptal Davas Hakk...159 1. Genel Olarak...159 2. Müktesep Hak Nitelemesi...160 22. ptaledilebilirli in Maddi Hukuka liflkin Koflullar...163 I. Genel Kurul Karar...163 1. Red Kararlar...165 2. mtiyazl Paysahipleri Genel Kurullar Kararlar...168 3. Az nl k Kararlar...170 4. Usule liflkin Kararlar...171 5. Kurulufl Genel Kurulu ile Tahvil ve ntifa Senedi Sahipleri Genel Kurullar Kararlar...172 6. Oydan Yoksun Paysenedi Sahipleri Özel Kurulu Kararlar...173 7. Yönetim Kurulu Kararlar n n Geçersizli i ve ptali Sorunu...175 II. Genel Kurul Karar n n Kanuna, Anasözleflmeye veya Âfaki yiniyete Ayk r l...181 1. Kanuna Ayk r l k...181 2. Anasözleflmeye Ayk r l k...184 a) Genel Olarak...184 b) Anasözleflmenin Müktesep Hak ve Alacak Oluflturan Hükümlerine Ayk r l k...185 3. Afaki yiniyete Ayk r l k...188 a) Genel Olarak...188 b) Eflitlik lkesine Ayk r l k...190 c) Haklar n Baflkalar na Zarar Vermeden veya En Az Zarar Verecek fiekilde Kullan lmas lkesi (Grundsatz der Schonenden Rechtsausübung)...192 4. Sadakat Yükümlülü ü ve ptaledilebilirlik...193 III. Karar ile Kanuna veya Anasözleflmeye Ayk - r l k Aras nda lliyet Ba...194
XII IV. Paysahiplerinin Somut Kiflisel Haklar n n hlal Edilmifl Olmas Koflulu...198 23. K smî ptal...198 24. ptal Davas...199 I. Genel Olarak...199 II. ptal Davas n n Taraflar...201 A. Daval...201 1. Anonim Ortakl k...201 2. Az nl k ve mtiyazl Paysahipleri Kararlar n n ptali Davalar nda Daval S fat...205 B. Davac lar...206 1. Paysahipleri...207 a) Paysahiplerinin Dava Haklar...207 b) Pay n veya Paysenedinin Birden Çok Sahibinin Bulunmas...211 c) Pay veya Paysenedi Sahibinin Mülkiyet Hakk n n Baflkas n n ntifa, Rehin, Vedia veya Ariyet Haklar ile Kay tl Olmas...211 d) Paysahiplerinin ptal Davas Açabilmeleri Koflullar..214 aa) Genel Kurul Toplant s na Kat lm fl Olan Paysahipleri...215 bb) Genel Kurul Toplant s na Kat lmayan Paysahipleri ile ntifa Hakk Sahipleri...222 aaa) Genel Olarak...222 bbb) Toplant ya Davetin Usulünce Yap lmamas veya Gündemin Gere i Gibi lân veya Tebli Edilmemesi...223 ccc) Toplant ya Kat lma Hak ve Yetkisi Bulunmayan Kimselerin Kararlara Kat lmalar...226 ddd) Pay veya ntifa Hakk Sahiplerinin Haks z Olarak Toplant ya Al nmam fl veya Toplant dan Haks z Olarak Ç kar lm fl Olmalar...228
XIII e) Müktesep Haklara Ayk r l k Nedeniyle Aç lacak Davalardaki Durum...229 2. Yönetim Kurulu...231 3. Yönetim Kurulu Üyeleri ile Denetçilerden Herbirinin ptal Davas Açabilmesi...234 III. ptal Davas nda Süre...236 IV. Yetkili ve Görevli Mahkeme...238 1. Yetkili Mahkeme...238 2. Görevli Mahkeme...239 3. Kararlar n ptali Konusunda Tahkim...240 V. Davada Uygulanacak Muhakeme Usulü...242 VI. ptal Davas n n Usul Hukukuna liflkin Özellikleri...243 1. Teminat...243 2. Üç Ayl k Dava Süresinin Sona Ermesinden Önce Duruflmaya Bafllanamamas...246 3. Davalar n Birlefltirilerek Görülmesi...247 4. Davan n Aç ld n n ve Duruflma Gününün lân...249 5. ptal Davas na Müdahale...251 6. Genel Kurul Karar n n Uygulanmas n n ( cras n n) Geri B rak lmas...254 7. ptali Dava Edilen Karar n (Müddeabihin) De eri...261 VII. Kararlar n Temyizi...265 VIII. Kötüniyetle ptal Davas Açanlar n Sorumlulu u...266 IX. ptal Talebinin Reddedilmesine ve Kabulüne liflkin Kesin Hükümlerin Etkileri...268 1. ptal Talebinin Reddine liflkin Kesin Hükmün Etkisi..268 2. ptal Talebinin Kabulüne liflkin Kesin Hükmün Etkisi..268 a) Kesin Hükmün Bütün Paysahipleri ile Organlar Ba lamas ve 3. Kiflilere Etkisi...268
XIV b) Kesinleflmifl ptal Hükmünün Geçmifle Etkili Olmas..269 X. Mahkemece ptal Karar le Birlikte Do ru Olan Karara da Hükmedilip Edilemeyece i Sorunu...271 XI. ptal lâm n n Ticaret Siciline Tescili...274 XII. ptaledilebilir Kararlar ve cra Organ...275 25. Oyun ptali ve Genel Kurul Karar n n Geçerlili ine Etkileri...276 26. Genel Kurul Karar n n ptaledilebilirli inin Yeni Bir Kararla Giderilmesi ( ptaledilebilir Kararlar n Teyidi)...279 27. Bir Genel Kurul Karar n n Yeni Bir Genel Kurul Karar yla ptali...282 28. ptal ve Geçersizli in Tesbiti Davalar n n Halka Aç lmaya ve Borsa Kotuna Al nmaya Etkisi..285 SEK Z NC BÖLÜM HUKUKEN SAKAT GENEL KURUL KARARLARI KARfiISINDA T CARET S C L MEMURLU UNUN DURUMU 29. Ticaret Sicili Memurlu unun Tescili Gerekli Olmayan Genel Kurul Kararlar Karfl s ndaki Durumu...290 30. Ticaret Sicili Memurlu unun Tescili Zorunlu Genel Kurul Kararlar Karfl s ndaki Durumu..291 I. Karar n Sakatl n n Yokluk veya Butlana Yolaçacak Nitelikte Olmas...292 II. Karar n Sakatl n n Ask da Hükümsüzlük Olmas...293 III. Karar n Sakatl n n ptaledilebilirlik Olmas...293 1) ptal Davas Aç labilme Koflullar n n Bulunmamas..293 2) ptal Davas Aç labilme Koflullar n n Bulunmas...293 3) ptaledilebilir Bir Genel Kurul Karar n n Ticaret Siciline Tescilinin Hükmü...296 Sonuç ve Öneriler...297 Bibliyografya...305
XV KISALTMALAR AD Adalet Dergisi ADE veya AEM Adliye Encümeni Mazbatas AktG Aktiengesetz AG Aktiengesellschaft age. ad geçen eser agm. ad geçen makale Anm. Anmerkung Art. Artikel Aufl. Auflage Afi Anonim fiirket(ler) BAT DER Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi Bd. Band BGB Bürgerliches Gesetzbuch BGE Entscheidungen des schweizerischen Bundesgerichts BGH (veya BGHZ) Entscheidungen des Bundesgerichtshofs in Zivilsachen BK Borçlar Kanunu bkz. bak n z C. Cilt
XVI CC Code Civile Çev. Çeviren Der. Dergisi E. Esas EG Einführungsgesetz Einl. Einleitung ETK Eski Ticaret Kanunu HD (Yarg tay) Hukuk Dairesi HGB Handelsgesetzbuch HGK (veya HUH) Hukuk Genel Kurulu HUMK Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu BD stanbul Barosu Dergisi çt. çtihat K cra ve flâs Kanunu ÜHFM stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuas JW Juristische Wochenschrift K. Karar KVK Kurumlar Vergisi Kanunu Lfg. Lieferung LZ Leipziger Zeitschrift für deutsches Recht MK Medeni Kanun md. Madde N., No, Nr. Numara (Nummer) NJW Neue Juristiche Wochenschrift OR. Schweizerische Obligationenrecht OYHS Oydan Yoksun Hisse Senedi RdN. Randnummer
XVII RdZ. Randziffer RG. Reichsgericht RG Resmi Gazete RGE (veya RGZ) Entscheidungen des Reichgerichts in Zivilsachen RKD Resmi Kararlar Dergisi ROHG Reichsoberhandelsgericht und Entscheidungen des Reichsoberhandelsgerichts S. Say s. Sayfa SAG Schweizerische Aktiengesellschaft SJZ Schweizerische Juristenzeitung TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi TD Ticaret Dairesi TST Ticaret Sicili Tüzü ü TTK Türk Ticaret Kanunu vd. ve devam YKD Yarg tay Kararlar Dergisi ZGB Zivilgesetzbuch ZPO Zivilprozessodnung