AVRUPA BİRLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE DE MAHKEME YÖNETİMİ SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ BİLGİ NOTU
TÜRKİYE'DE MAHKEME YÖNETİMİ SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ Geri Plan: Mahkeme Yönetimi Sisteminin Güçlendirilmesi projesi dava akışı yönetimi, mali yönetim, insan kaynakları yönetimi ve mahkeme performans standartları dahil olmak üzere daha etkili bir mahkeme yönetimi sistemi geliştirilmesi düşüncesinden hareketle oluşturulmuştur. Bu projelerin ilki 2006 Katılım Öncesi Mali Yardım kapsamında finanse edilmiş, beş pilot adliyede adli personelin eğitimi ve bu mahkemelerde yeni yönetim sisteminin uygulanmasını temin amacıyla Aralık 2007'de başlayıp 24 ay sürmüştür. Toplumda çok önemli olumlu yansımaları olan bu ilk projeden elde edilen tecrübelerin, 20 adliyeye aktarılmasını sağlamak amacıyla bu projenin yapılmasına karar verilmiştir. Projenin Uygulanmasından Sorumlu Kurum: Avrupa Konseyi Proje bütçesi: 5 500 000 Avro. Proje Süresi: 24 Ay. Proje Hedefleri: Genel Hedef, Katılım Ortaklığı Belgesi ve Müktesebatın Üstlenilmesi için Ulusal Program'da öngörülen, Avrupa standartlarına göre adli teşkilatın işleyişini ve etkinliğini geliştirmektedir. Bu bağlamda projenin amacı; Türk mahkeme yönetimi sisteminin yeniden düzenlenmesi ve pilot adliye yönetim uygulamalarının yaygınlaştırılması ile adliye müdürü ve diğer yardımcı personelin kapasitelerinin artırılarak daha profesyonel, etkin ve yeterli mahkeme yönetim sisteminin kurulmasıdır. Projenin hedef grubu: Çocuk mahkemeleri ve aile mahkemelerini de içerecek şekilde 20 pilot adliyede görev yapan hakim, Cumhuriyet savcıları ve yardımcı personeldir. Bunların sayısı 2400 olacaktır. 20 pilot adliye, Adalet Bakanlığı tarafından önerilen 40 adliye arasından Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenecektir. Projeden beklenilen sonuçlar: 1- Avrupa standartları ve 20 pilot adliyede uygulanan ve yaygınlaştırılan en iyi uygulamalara paralel olarak hassas şekilde düzenlenen yeni mahkeme sisteminin oluşturulması, 2- Pilot adliyelerde adliye müdürleri ve diğer yardımcı personelin mesleki becerilerinin yükseltilmesi, etkinliklerinin artırılması, 1
3- Yargı reformu sürecinde HSYK ve Teftiş Kurulu gibi organların da yeterli desteklerinin sağlanmasıdır. Temel Faaliyetler: Avrupa standartları paralelinde, mevcut mahkeme yönetim sistemi içerisinde farkındalık oluşturma faaliyetleri, Dava akışı yönetimi, mali yönetim, insan kaynakları yönetimi, mahkeme performans standartları, iletişim ve medya politikalarına dair konular dahil olmak üzere 20 pilot adliye için yol haritasının geliştirilmesi, 20 pilot adliyede, eğitilen personel, teknolojik ve mimari alt yapı(yönlendirme ve danışma masaları da dahil olmak üzere) ile yeni bir sistemin tam olarak uygulanması, Mahkeme Yönetim Sistemi'ne Destek(2006) Projesi kapsamında geliştirilmiş olan eğitim programlarının/müfredatın, rehber kitap ve broşürlerin güncellenmesi, yayımlanması, İlgili mevzuat üzerinde yapılması gerekli değişikliklerin tamamlanması, UYAP üzerinde yeni mahkeme sistemi ile ilgili uygulamaların sisteme dahil edilmesi için değişiklik yapılması, 20 pilot adliyede eğiticilerin eğitimi, Ülke içerisinde yeni mahkeme yönetim sistemlerinin yaygınlaştırılması amacıyla adliye müdürlerinin ve yardımcı personelin eğitimi, Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı için farkındalık oluşturma faaliyetleridir. Metodoloji: Yeni mahkeme sisteminin özelliklerinin anlaşılması ve durum değerlendirilmesi yapılabilmesi amacıyla yerel adliyelere, çeşitli Avrupa adliyelerine ve kurumlarına çalışma ziyaretleri gerçekleştirilecektir. Bunun yanında mevzuat analizi, çalışma grubu toplantıları, bilgilendirme eğitimleri(eğiticilerin eğitimi, bilgilendirme toplantıları), eğitim malzemelerinin yayımlanması, 20 pilot adliyede yönlendirme ve danışma masalarının kurulması, rehber ve 2
broşürlerin yayımlanması sureti ile mahkeme yönetimindeki değişikliklerin kamuya aktarılması sağlanacaktır. Adalet Bakanlığı projenin doğrudan faydalanıcısıdır. olarak; Bu süreçte asıl faydalanıcı kurum Koordinasyon, Program faaliyetlerinin uygulanmasının denetlenmesi, Çalışma programlarının hazırlanması ve uygulanmasına katkı sağlanması, Programın uygulanmasına ilişkin tedarik veya diğer idari ve mali hususlarla ilgili konularda işbirliği yapılması, Program raporlarının ve çalışma raporlarının onaylanması, Proje faaliyetlerinin izlenmesi ve değerlendirilmesi süreçlerine etkin biçimde katkı sağlanması, Proje sonuçlarının iyileştirilmesi için Yürütme Kuruluna tavsiyede bulunulması, Nihai faydalanıcılar tarafından projenin sahiplenilmesinin sağlanması, Projenin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve proje sonuçlarının mümkün olduğunca en geniş biçimde yayılmasının temini yönünde sorumlulukları bulunmaktadır. MEVCUT DURUMA İLİŞKİN ATILMASI GEREKEN ADIMLAR Birinci projenin uygulamalarının ve çıktılarının etkisinin ve başarısının ölçülmesi amacıyla 5 pilot adliyede adalet hizmetlerinden yararlananlar, hakimler ve Cumhuriyet savcıları ile adliye personeline yönelik anketler yapılması ve anket sonuçlarının ikinci projede göz önünde bulundurulması, Birinci projenin uygulandığı 5 pilot adliyedeki çıktıların yerinde değerlendirilmesi ve uygulamadan kaynaklanan sorunların tespiti amacıyla Bakanlık üst düzey yöneticileri tarafından pilot adliyelerin ziyaret edilmesi, 3
İlk proje kapsamında uygulamada karşılaşılan aksaklıkların sebepleri ile birlikte analiz edilmesi ve ihtiyaca cevap verecek çözümlerin geliştirilmesi. Bu bağlamda projenin uygulandığı yer baroları tarafından kısıtlı alan uygulamasına yönelik getirilen eleştiri ve önerilerin hassasiyetle değerlendirilmesi, avukatların memnuniyetsizlik ve varsa mağduriyetlerinin giderilmesi için proje öneri ve hedeflerinden sapılmadan çözüm üretilmesi, Birinci projenin uygulanmasında belli bir aşamaya getirilen mevzuat değişikliği çalışmalarının ikinci projenin ilk altı ayında süratle ele alınarak Adalet Bakanlığını ilgilendiren safhasının neticelendirilmesi, 4