DEFORMİTE Ekstremitenin normal anatomisinden sapması Sagittal Plan Analizleri (Diz Kontraktürleri) Uzunluk farkı Angulasyon Rotasyon Translasyon Eklem kontraktürleri Dr. Mustafa KURKLU GATA Ort. ve Trav. A.D, ANKARA DEFORMİTE DEFORMİTE (Tedavi Endikasyonlari) Statik Dinamik Spontan korreksiyon progresyon Klinik Radyolojik Tedavi Endikasyonlari (klinik) Tedavi Endikasyonlari (Radyolojik) Yuruyus bozuklugu Estetik kaygi ve psikososyal baski Agri Eklemlerin osteoartritini tetiklemesi Distal femur mekanik valgusu > 5 º Proksimal tibia mekanik varusu > 5 º Mekanik aks deviasyonu (MAD) > 15mm Diz prokurvatumu > 15 º Diz rekurvatumu > 10 º Distal tibia varus veya valgusu > 10 º 1
DEFORMİTE Sagital Plan Malalignment Testi (MAT) Frontal plan deformiteleri konsep olarak sagittal plan deformitelerinden faklıdır Diz frontal planda fonksiyonel hareket aralığına sahip değil (statik deformite). MAD'in kompanzasyonu yok. Sagittal planda diz-kalça-ayak bileği geniş hareket araligina sahip. Birbirlerinin hareket kısıtlılığı ve deformitelerini kompanze edebilirler Sagittal plan deformitelerinde dinamik faktörler düşünülmelidir. Sagittal plan deformitesi için; Diz tam ekstansiyonda lareral plan ortoröntgenografi. Sagittal Plan Alt Ekstremite Mekanik Ekseni Sagittal Plan Alt Ekstremite Mekanik Ekseni Kalça rotasyon merkezi (Femur başı merkezi) ile ayak bileği rotasyon merkezini birleştiren çizgidir. Ayak bileği rotasyon merkezi olarak talusun lateral prosesi kabul edilir. Diz tam ekstansiyonda iken, sagittal mekanik eksen diz ekleminin rotasyon merkezinin anteriorundan geçer. Diz 5-10 derece fleksiyonde iken, sagittal mekanik eksen diz ekleminin rotasyon merkezinden geçer. Femur Mekanik Ekseni Sagital planda femur mekanik eksenini çizmek için, kalça ve diz rotasyon merkezini bulmak gereklidir Kalça rotasyon merkezi: Lateral radyografide femur başının merkezidir. Diz rotasyon merkezi: Lateral radyografide femur posterior korteksini devam ettiren çizginin, Blumensaat çizgisiyle kesiştiği noktadır. Femur Anatomik Ekseni Femur sagital planda düz degildir. Bu egrilik nedeniyle, femurun proksimal ve distal yarısının anatomik ekseni ayrı çizilir. İkisi arasında normalde 10 derece açı vardır. Kalça ve diz rotasyon merkezleri birleştirilir ve femur mekanik ekseni çizilir. Kalça rotasyon merkezi Femur mekanik aksı Posterior korteks çizgisi 10 Diz rotasyon merkezi Blumensaat çizgisi 2
Tibia Mekanik Ekseni Tibia Anatomik Ekseni Tibia proksimal eklem merkezi Tibianın diafizine 2 veya 3 yerden dikey olarak çizilen çizgilerin orta noktaları bulunur, bunlar birleştirilerek tibia anatomik ekseni çizilir. Tibia distal eklem merkezi Tibia proksimal ve distal eklem yüzü merkezleri birleştirilerek tibia mekanik ekseni çizilir Tibia mekanik ekseni Distal Femur Oryantasyon Hattı Tibia Oryantasyon Hattı Büyüme plağı açık olanlarda büyüme plağının anterior ve posterior noktalarını birleştiren çizgidir. Büyüme plağı kapandıktan sonra büyüme kıkırdağının kalsifiye çizgisi esas alınır. Proksimal tibia oryantasyon hattı platoların altında kalan düz subkondral hattır. Distal tibia oryantasyon hattı ise tibianın anterior ve posterior dudaklarının uç noktaları arasında çizilen çizgidir. Bu da kaybolmuşsa femoral kondillerin metafizle birleştiği noktalar esas alınır ve bu noktalar birleştirilerek distal femurun sagital plandaki oryantasyon hattı çizilir. Oryantasyon Hatları ile Anatomik ve Mekanik Eksenler Arasındaki İlişki apdfa açısı: Distal femur oryantasyon hattı, femur anatomik ekseni ile posteriorda ortalama 83 derecelik bir açı yapar. Oryantasyon Hatları ile Anatomik ve Mekanik Eksenler Arasındaki İlişki appta açısı: tibia anatomik ekseninin proksimal tibia eklem oryantasyon hattını kesmesi ile oluşur. Femur anatomik ekseni distal femur oryantasyon hattını 1/3 anteriorda keser. 3
Sagittal Plan Malalignment Testi (MAT) Sagittal plan deformiteleri -Diz subluksasyonu- Diz eklem kontraktürlerini ortaya koyar. Diz tam ekstansiyonda çekilen radyografilerde femur distalinin ve proksimal tibianın anterior korteksleri çizilir. Normalde bu iki çizgi arasında açı yoktur. Açı varsa açının yönüne göre fleksiyon ve ekstansiyon dizilim bozukluğu. Sagittal planda femoral kondil ve tibial plato orta noktası aynı hattadır. Tibia hangi tarafta ise deformite ona göre isim alır. Normal Ekstansiyon Fleksiyon Diz tam ekstansiyond a Diz 5 fleksiyonda mpdfa=83+/-4 1/3 mppta=81+/-4 1/5 4
mpdfa=74 mpdfa=8 3 mppta=81 mppta=67 mpdfa=74 mpdfa=83 FK=30 mppta=67 mppta=81 mpdfa=83 mpdfa=83 9 FK=20 mppta=8 1 mppta=71 5
Frontal-Sagittal plan deformiteleri Frontal plan deformitelerinde dizin anterior ve posterior kompartmanı eşit etkilenir Posterior sukluksasyon Dizin posterior kompartmanı 15-20 fleksiyonda maksimum yük alır Sagittal plan deformitelerinde dizin posterior kompartmanı daha çok etkilenir Anterior subluksasyon Sagital Plan Malalignment Testi (MAT) Diz Sagital Plan MaloryantasyonTesti (MOT) Frontal plan MAT gösteren medial yada lateral MAD Sagittal plan MAT gösteren ise Mekanik aksın, dizin rotasyon merkezinin posteriorunda (fleksiyon) yada anteriorundan (ekstansiyon) geçmesidir. Proksimal tibia ve distal femur oryantasyonunu kontrol et. Distal femur için PDFA ve proksimal tibia için PPTA normal ise Her iki segmentin sagittal plan cisim deformitesi yok ise Dizde MOT araştırılır. Diz Sagital Plan MaloryantasyonTesti (MOT) Proksimal tibia ve distal femur oryantasyonunu kontrol et. Distal femur için PDFA ve proksimal tibia için PPTA normal ise Her iki segmentin sagittal plan cisim deformitesi yok ise Nörolojik Konjenital Kazanılmış -Nedenleri- Dizde MOT araştırılır. 6
-Sınıflama- -Tedavi- Hafif (<30 ) Hamstring gevşetme Posterior kapsülotomi Seri alçılama Orta (30-60 ) Hamstring gevşetme Posterior kapsülotomi Quadrisep kısaltma Femur-tibia osteotomi Hafif (>60 ) Eks. fiksatör Fleksiyon deformitesi=tibial deformite + Femoral deformite Fleksiyon deformitesi >Tibial deformite + Femoral deformite YUMUŞAK DOKU KONTRAKRÜRÜ Fleksiyon deformitesi < Tibial deformite + Femoral deformite BAĞ LAKSİTESİ -Tedavi- -Tedavi- -Tedavi- apdfa=85 FK=56 appta=82 06/13/13 16:27 P0584.PZ.LIPITOR.MI RACL.Slides.MF01 7
VİDEO Mustafa KURKLU kurklumd@yahoo.com 8