Cumhuriyet in ATATÜRK ÜN DÜNYASI. (29 Ekim 1923) Cengiz Önal

Transkript

1 ATATÜRK ÜN DÜNYASI Cengiz Önal Cumhuriyet, demokratik yönetimin tam ve mükemmel bir ifadesidir. Bu rejim, halk n geliflimini ve yükseliflini sa layan, onlardan esirlik, soysuzluk ve dalkavukluk hislerini uzaklaflt ran bir yoldur. Cumhuriyetimizin dayana Türk Ulusu dur. Gazi Mustafa Kemal Atatürk Cumhuriyet in 22 lan (29 Ekim 1923) Cumhuriyetimizin kurucusu M. Kemal Atatürk Mustafa Kemal, TBMM nin kurulmas ve 1921 Anayasas (Teflkilat- Esasiye) n n kabulüyle, resmen aç klanmam fl olsa bile, Halk daresi ne yani Halk n Kendi Kendini Yönetmesi Sistemi ne ba l bir Yönetim fiekli ne geçilmesini sa lam flt. Bununla birlikte, Türk Ulusu nun, her fleyiyle beraber can n da ortaya koyarak sürdürdü ü Milli Mücadele (Ulusal Savafl m), üç y l kadar kanl muharebelerle devam etmifl ve sonunda hak edilen zafere ulafl lm fl ve Vatan topraklar istiladan kurtar lm flt. Emperyalistlerin maflas ve tetikçisi konumundaki iflgalci güçler bertaraf edilmifl, Lozan Bar fl Antlaflmas ile tam ba ms z bir devlet oluflturulmufl, Gazi Mustafa Kemal in düflüncelerinin uygulamas n sa layacak, devrimleri gerçeklefltirip takipçisi olacak Halk F rkas (Partisi) da kurulmufl ve yeni devletin merkezi Anadolu nun ortas nda Baflkent Ankara olarak belirlenmiflti. Ancak, saltanat n kald r lmas ndan sonra yönetim fleklinin ad n resmen koymak ve yeni devletin ad n da buna göre belirlemek konusunda halen bir boflluk vard. Devletin ad Türkiye 29

2 BD EK M 2011 Büyük Millet Meclisi Hükümeti idi. Fakat Lozan Bar fl Konferans boyunca Gazi Mustafa Kemal ile koordineli bir çal flma yürüterek büyük baflar ya imza atan ve dolays yla da bütün dünyan n dikkatlerini üzerinde toplayan smet Pafla da mevcut durumun yeterli olmad n belirtiyordu. smet Pafla n n ifadesiyle durum;... ç ve d fl dünya, bugünkü hal devam edecekse bunun manas n n ne oldu unu pek güzel biliyordu. Fakat Cumhuriyetin kurulmas n bir ihtiyaç olarak görenlerin kudretinin, ad n söyleyerek onu ilan etmeye kâfi gelmedi i zannediliyordu. Mesele buydu... Tabii böyle bir zann n bafll ca hedefi de Gazi Mustafa Kemal oluyordu. Bu düflünce devlete zay fl k görüntüsü veriyordu. D flar da Hariciye Vekili s fat ile yabanc lara karfl gördü üm bafll ca zay f noktam bu idi. Lozan dönüflü, -Devletimize karfl yap lmas laz m olan bir vazifeyi yapmam fl durumda oldu umuzu, istedi- imiz halde, akl m z yetti i halde, yapmaya kudretimiz olmad ndan dolay yapam yoruz görüntüsü verdi- imizi ve bunun mutlaka düzeltilmesi gerekti i- fleklindeki kanaatimi ortaya koydum. Gazi Mustafa Kemal ile mutab kt k. fleklindeydi. Fakat ne ac ve gariptir ki, Mustafa Kemal in di er bir k s m yak n silah arkadafllar aras nda henüz fikir birli i yoktu. Hatta bunlar n birço u Cumhuriyet in ilan n n vakitsiz ve s ras z oldu u düflüncesindeydi. Ayr ca Anadolu nun dört bir yan ndan Halk taraf ndan seçilip de Meclis e gönderilmifl 30 milletvekillerinin büyük ço unlu unun da Cumhuriyet Yönetimi ne çok yatk n oldu u söylenemezdi. Ac bir gerçektir ki; Türk Ulusu, uzun y llar bask alt nda ve ça d fl - gerici bir zihniyetin yönetiminde yaflamak zorunda b rak lm flt... Yetiflmifl insan gücünün önemli bir k sm da maddi dünyadaki ifllerin de dini esaslar çerçevesinde yürütülmesinden baflka bir hususu düflünmüyor ve/veya düflünemiyordu... Sistemden ç kar sa layan kifli, kifliler ya da kurumlar n, yani dini her türlü ç kar için kullanmaktan çekinmeyen Dincilerin, insanlar n baflka türlü düflünmelerini istemedikleri de bir gerçekti Böylesi daha da ifllerine geliyordu... Haz rl k Çal flmalar Mustafa Kemal, bütün olup bitenleri ve yaflananlar izliyor, Meclis teki tart flmalar takip ediyor ve konu hakk nda konuflanlar da dikkatlice dinleyerek geliflmeleri gözlemliyordu. O, asl nda Erzurum Kongresi günlerinden beri Cumhuriyet Rejimi nin ilan edilmesi ve Türk Ulusu nun Cumhuriyet daresi alt nda yönetilmesinin gerekti i konusundaki karar n vermiflti. Bulundu u her ortamda da bunu dile getiriyor ve görüfllerini aç kl yordu. Bunu tarihin kay tlar na bakt - m zda ve günümüze de in korunabilmifl belgeleri inceledi imizde aç kça görebiliyoruz. Bir örnek vermek gerekirse; Mazhar Müfit in hat ralar na bir göz gezdirdi imizde; Erzurum da bulunduklar s rada ve Ulusal Savafl m n 7/8

3 Temmuz 1919 akflam nda, Mustafa Kemal in yan nda Mazhar Müfit (Kansu) Bey ile Süreyya Bey ( zmit Mutasarr f ve Mebusu) bulundu u bir esnada, Mazhar Müfit in defterini getirdi ini görünce, o dönem için gizli kalmas kayd yla deftere; Zafer den sonra hükümet flekli Cumhuriyet olacakt r. Padiflah ve hanedan hakk nda, zaman gelince, gereken ifllem yap lacakt r. Örtünme kalkacakt r. Fes kalkacak ve medeni milletler gibi flapka giyilecektir. ifadelerini not ettirdi- ini görmek mümkündür... O Cumhuriyet in ilan edilmesinden birkaç y l öncesinden bafllayarak, yurdun çeflitli yerlerinde yapt konuflmalar nda, özellikle ve öncelikle Cumhuriyet fikrinin kafalarda oluflmas na yol açmaya çal fl yordu. Özellikle bu konudaki en büyük yetkinin Meclis te oldu unu ve Saltanat ve Hilafetin bu gücün üstünde olamayaca n öylesine iflliyordu ki, konu kendili inden Cumhuriyet Yönetimi - ne do ru gitmeye bafllam flt bile... Zaman h zla ilerliyordu. Mustafa Kemal in ise, Cumhuriyet Yönetimi konusundaki fikrini gerçeklefltirmek için elveriflli ortam n oluflmas n bekledi inden kuflku yoktu. Ortam haz rlamak amac yla 27 Eylül 1923 tarihinde Bat l bir gazete BD EK M 2011 muhabirine verdi i demeçte; Egemenlik, kay ts z flarts z Ulusundur. Yasama kudreti ve yürütme yetkisi Ulusun biricik gerçek temsilcisi olan Meclis te belirmifl ve toplanm flt r. Bu iki kelimeyi bir kelimede özetlemek mümkündür: Bu da; Cumhuriyet tir. ifadelerini sarf etmiflti. Ulusal Bas n a da bu konuyla ilgili çok say da demeçler veriyordu. Böylelikle Türk Ulusu nun geneli de yavafl Osmanl Devleti nin y k l fl n n sebebi, kendisini Avrupa uluslar na ba layan ba lar kesmesidir. Bu önemli bir yanl fll kt r. Bunu tekrar etmeyece iz. Vücutlar m z Do u ya olsa bile düflüncelerimiz Bat ya dönük olacakt r yavafl Cumhuriyet Yönetimi fikrine al flt r lmaya çal fl l yordu. Konuya iliflkin bir baflka gerçe i daha vurgulamakta yarar var: Mustafa Kemal in yine Cumhuriyet henüz ilan edilmeden önce Frans z Gazeteci Maurice Pernot ya verdi i bir demecinde de; Osmanl Devleti - nin y k l fl n n sebebi, kendisini Avrupa uluslar na ba layan ba lar kesmesidir. Bu önemli bir yanl fll kt r. Bunu tekrar etmeyece iz. Vücutlar m z Do- u ya olsa bile düflüncelerimiz Bat ya dönük olacakt r Ulusal Egemenli i ilan ettik. Kelimeler üzerinde oynamayal m. Bugünkü hükümet fleklimiz az çok Cumhuriyet tir. Uygulanmakta olan siyasetimizi, dine ayk r olmak 31

4 BD EK M 2011 flöyle dursun, din bak m ndan eksik bile hissediyoruz. Türk Ulusu dindar olmal d r fleklindeki sözleri yer almaktayd. Bu aç klama da bize aç kça göstermektedir ki, Mustafa Kemal, henüz Cumhuriyet ilan edilmedi i için, son derece dikkatli davranmakta, kelimelerin üzerinde durulmamas gerekti ini belirtmekte, mevcut yönetimin Cumhuriyet sistemi içinde yürütüldü ünü ifade etmekte ve kendi düflüncesinin de bu oldu unu samimiyetle vurgulamaktayd. Gerçekte yaflan lan yönetim flekli Cumhuriyet Rejimi nden baflka bir fley de ildi. Yap lacak ifl, rejimin ad n resmilefltirmekti. Bunun için aran lan f rsat Meclis te meydana gelen bir kriz verdi: Rauf (Orbay) Bey in 4 A ustos 1923 te istifa etmesi üzerine, 14 A ustos 1923 te stanbul Mebusu Ali Fethi Bey cra Vekilleri Heyeti(Bakanlar Kurulu) Baflkanl na seçildi ve üzerinde bulunan Dâhiliye Vekilli i ( çiflleri Bakanl ) nden 24 Ekim te istifa etti. Meclis kinci Baflkan olan Ali Fuat Pafla da askeri kariyeri tercih etti inden görevinden ayr ld. Ayr lanlar n yerine hükümetçe Dahiliye Vekilli i ne Ferit (Tek) Bey, Meclis kinci Baflkanl na da Yusuf Kemal(Tengirflenk) Bey aday olarak gösterildi. Fakat 25 Ekim 1923 tarihinde yap lan oylamada ise, ikinci Baflkanl a Rauf Bey, Dâhiliye Vekilli ine de Erzincan Mebusu Sabit Bey seçildi. 32 Meclis teki oylama farkl bir sonuç ortaya ç karm flt... Mustafa Kemal e göre bu bir tepkiydi ve dolays yla sonuçtan da memnun kalmad. Öteden beri varl n hissetti i Meclis teki gizli muhalif bir gurubun varl art k ortaya ç km flt. Onlar da bunu gizlemeye gerek duymam fllard. Dolays yla Meclis çal flmalar na ak l ve gerçeklerden ziyade duygular n hâkim oldu- u gerçe i kendini gösterdi. Bu göz ard edilemezdi ve en k sa zamanda bir çare bulunmal yd. Aksi halde s k nt daha da büyüyebilir ve içinden ç k lmas güç bir noktaya ulaflabilirdi. Gazi, olay sorunsuz bir flekilde çözümlemek için Genel Kurmay Baflkan Fevzi Pafla hariç olmak üzere Hükümet üyelerinin istifa etmelerini ve yeni kurulacak hükümet çal flmalar na kat lmamalar n istedi. Böylece muhaliflere istedikleri flekilde bir hükümet oluflturma imkân verildi. E er kriz uzarsa, bu vesile ile köklü çözüm getirilmesi bahis konusuydu. cra Vekilleri Heyeti Baflkan (Baflbakan) olarak Ali Fethi Bey, 27 Ekim 1923 te istifas n verdi. Muhalifler hemen yeni bir hükümet oluflturabilmek için gayretlere girifltilerse de, Meclis ten güven alacak bir liste oluflturamad lar. Olumlu bir sonuç alamayacaklar ndan habersiz olduklar bofl çabalar n sürdürmeye devam ettiler Mustafa Kemal geliflmeleri dikkatletitizlikle izlemekteydi... Yapacaklar n da planlam flt Geliflmeler üzerine 28 Ekim 1923 günü akflam yeme e ald baz ar-

5 kadafllar ile durumu bir kez daha gözden geçirdi. Gecenin ilerleyen saatlerinde, ertesi günü Cumhuriyeti ilan edeceklerini bildirerek ne yapmalar gerekti i hususunda yemekte bulunanlar n görüfllerini de ö rendi. Hemen herkes Mustafa Kemal le ayn görüflteydi. Ortam bir heyecan kaplam flt Yeme in sona ermesinin ard ndan smet Pafla y al koydu ve sabah n ilk fl klar na kadar anayasada yap lacak de ifliklik metnini haz rlad lar. Cumhuriyet lan Ediliyor 29 Ekim 1923 günü Meclis, yeni bir hükümet kurmak için toplant ya bafllad ise de yine olumlu sonuç al - namad. Baz milletvekilleri krize Parti Baflkan n n bir çare bulmas n istediler. Sonunda, Genel Baflkan Gazi Mustafa Kemal Toplant Salonu na davet edilerek, krize çare bulunmas konusunda tam yetkiyle görevlendirilmesi kabul edildi. Mustafa Kemal toplant ya geldi ve yapt k sa bir konuflma sonunda bulaca çözüm için bir saatlik bir süre istedi. Öneri kabul edildi... Gazi, bu süre içinde görüflülmesini gerekli gördü ü kiflileri Meclis teki odas na davet ederek haz rlanan anayasa de iflikli i maddeleri konusunda görüfl al flveriflinde bulundu. Salona dönüflünde düflündü ü çözümü dile getirdi: Anayasaya göre bir hükümet kurulurken bütün milletvekillerinin her birisi bakanlar ve hükümeti seçmek zorunda kal yor. Bu güçlü ü giderme zaman gelmifltir... Teklif etti im çözüm kabul edilirse, kuvvetli ve kendi içinde uyumlu bir hükümet kurmak mümkün olacakt r. diyerek bir gece önce smet Pafla ile haz rlad klar metni Meclis e sundu. Teklif Anayasan n baz maddeleri- Cumhuriyet in ilan n Meclis te Mustafa Kemal yap yor. BD EK M 2011 nin de ifltirilmesini içeriyordu. Teklife göre: Türkiye Devleti nin hükümet flekli Cumhuriyet tir. Türkiye Cumhurbaflkan Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu taraf ndan ve kendi üyeleri aras ndan bir seçim dönemi için seçilir. Görev süresi biten Cumhurbaflkan yeniden 33

6 BD EK M 2011 Cumhuriyet in ilan (29 Ekim 1923) seçilebilir. Türkiye Cumhurbaflkan Devletin Baflkan d r. Bu s fatla lüzum gördükçe Meclis e ve Bakanlar Kurulu na baflkanl k eder. Baflbakan, Cumhurbaflkan taraf ndan ve Meclis üyeleri aras ndan seçilir. Bakanlar Baflbakan taraf ndan ve yine Meclis üyeleri aras ndan seçildikten sonra, Cumhurbaflkan taraf ndan Meclis in onay na sunulur. hususlar, mevcut Anayasa n n ilgili maddelerine ifllenecekti. 34 Tart flmalar s ras nda öneriye 2. Madde olarak Türkiye Devleti nin dini slam d r, resmi dili Türkçedir ifadesinin eklenmesi önerisinde bulunuldu. Üzerinde flimdilik fazla durulmad. Amaç Muhafazakâr çevrelerin tepkisini olabildi ince azaltmakt. Mustafa Kemal in önerisi Meclis - te hararetli tart flmalar n yaflanmas na yol açt. Lehte ve aleyhte konuflmalardan sonra saat sular nda yap lan oylamayla Meclis karar n verdi ve Yaflas n Cumhuriyet! sesleri ve alk fl yo unlu u içinde öneri kabul edildi. TBMM Baflkan ve Ankara Milletvekili olan Gazi Mustafa Kemal oy birli i ile Cumhurbaflkan seçildi. Meclis in, Cumhurbaflkan seçildi- ine iliflkin karar, 31 Ekim 1923 günü Mustafa Kemal e yaz yla bildirildi. Cumhurbaflkan Gazi Mustafa Kemal de ilk Cumhuriyet Hükümetini kurmakla smet Pafla y görevlendirdi. Cumhuriyet in ilan Türk Ulusu nca büyük coflku ile kutland. Yurdun dört bir yan ndaki Müdafaa-i Hukuk Cemi-

7 yetleri ile Bat Trakya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti nden, stanbul Üniversitesi ö rencilerinden ve bir k s m Derneklerden gelen telgraflar, flimdiye kadar efli benzeri görülmedik yo unluktayd... Türk Ulusu, t pk Ulusal Savafl - m a baflland ve Büyük Zaferlerin kazan ld günlerde oldu u gibi, adeta bayram havas ndayd. Olay, yurt d - fl nda da olumlu karfl land ve birçok ülke kutlama mesajlar gönderdi. Cumhuriyet in lan ndan Sonraki Geliflmeler Gazi, Cumhurbaflkan seçildikten sonra 19 Kas m 1923 tarihinde Halk F rkas Genel Baflkanl n vekâleten smet Pafla ya devretti. Bir gün sonra da Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti - nin, teflkilat ve görevlerinin Halk F rkas (Partisi) na devredilmesini sa lad. Bu suretle Müdafaa-i Hukuk çular Halk F rkas ile bütünlefltiler. Cumhuriyet in ilan flerefine 26 Aral k 1923 te baz suçlar hariç, genel af ç kar ld. Mustafa Kemal in, kurulmas n sa lad Halk F rkas, ciddi bir disiplin içinde, yap lacak yeniliklerin gerçekleflmesinde siyasi dayanak vazifesi görecek, dolays yla devrimler daha h zl yürütülecekti. Ancak stanbul siyaset ortam n n görüflü oldukça farkl yd. stanbul Ba- BD EK M 2011 s n ndan birkaç Cumhuriyet ilan n vakitsiz buluyor ve uygulamay acele ve usule uymayan bir hareket olarak gösteriyordu. Bu arada halife ile gösteriflli temaslar n ço ald ve ziyaretlerin artarak, ilgilenenlerin de artt görülüyordu. Bu rahats z edici geliflmeler yetmiyormufl gibi bir de Rauf Bey in stanbul gazetelerinden birine verdi i bir demeç Halk F rkas nda sert tart flmalara yol açt. Rauf Bey in demecinde; Cumhuriyet in ilan nda acele edildi i, sorumsuz kimselerin buna sebep oldu u ileri Türk Ulusu, t pk Ulusal Savafl m a baflland ve Büyük Zaferlerin kazan ld günlerde oldu u gibi, adeta bayram havas ndayd. Olay, yurt d fl nda da olumlu karfl land ve birçok ülke kutlama mesajlar gönderdi. sürülüyordu. Haber Ankara da gerginli e ve üzüntüye yol açt. Halk F rkas nda, Rauf Bey in stanbul gazetelerinde ç kan, Cumhuriyet in ilan na karfl gelme yolundaki demecinin, Cumhuriyet i sars nt ya u ratt ve bunun, -demeç sahibinin çevresinde muhalif bir parti kurdu ukanaatinin belirmesine sebebiyet verdi i... vurgulanarak F rka Grubunda aç klama yapmas istendi. Grup Toplant s bafllad ve smet 35

8 BD EK M 2011 Pafla; F rka Baflkan Vekili s fat yla Rauf Bey e hitaben yapt konuflmas nda, Cumhuriyet ilan edildi i günlerde, bafllang çtan beri ulusal davan n temsilcisi say lan bafllar aras nda anlaflmazl klar oldu u manzaras görülürse, bundan, bafllar n Cumhuriyet in ilan ndan sonra ikiye ayr ld klar anlam ç kar. Dolay s yla Cumhuriyet üzerinde tereddütler hâs l olur. 'Cumhuriyet idaresi baflar l olacak m d r, olmayacak m d r?' tart flmalar na yol aç l r ve bu tart flmalar ortam tehlikeli maceraya sürükleyebilir. diyerek, bir anlamda ona Cumhuriyetçi olup olmad n, F rka içinde kal p kalmayaca - n sordu. Rauf Bey de, Ulusal Egemenlik - ten yana oldu unu, milletvekilinin görüfllerini her türlü etkinin d fl nda ifa etmesi gerekti ini belirterek, mutlak muhalefet yapmam isteniyor, ama yapmayaca m. Karar sizindir. Beni f rkadan ihraç ederseniz yapaca m fley mezuniyet al p gitmektir. Ben buradan gidiyorum. Karar n z serbest olarak veriniz. diyerek toplant y terk etti. Konuflmadan duygulanan Halk F rkas Grubu, verilen bilgiyi yeterli buldu. Konu da böylelikle kapat ld. Fakat bu geçici çözüm yoluydu. Olay n neticesinde Rauf Bey Mustafa Kemal den gittikçe uzaklaflt. Asl nda kafalardaki gerçek sebep, Rauf Bey ile birlikte Gazi nin baz yak n silah arkadafllar n n, yap lan devrimleri tam manas ile benimsememeleri ve devrimden yana olmamalar yd. Ayr ca bunlar, Ulusal Savafl m daki de erli hizmetleri dolay s yla, eskiden oldu u gibi, yap lacak ifllere askeri cephede bulunuyormufl gibi ve beraberce karar verilmesini istiyordu. Bu sebeple, bir anlamda da Mustafa Kemal in h zl temposunu frenlemeyi düflünüyorlard. Asl nda bu davran fl flekli Cumhuriyet ve ayd nlanma karfl tlar n n bir baflka takti i olarak da de erlendirilebilir... Bunun sinyal- 36

9 leri zamanla Meclis te kendini göstermekle beraber, iflaretlerden en önemlisi, saltanat n kald r lmas ndan k sa bir süre önce Rauf Bey in, Refet Bele Pafla n n Ankara Keçiören deki evine Gazi Mustafa Kemal i davet etti inde yap lan konuflmalarda kendini aç kça göstermektedir... Burada Gazi ye karfl oluflturulan ortak düflünce,...hepimiz Saray n ekme i ile büyüdük. Damarlar m zda o ekmeklerin k r nt lar var. fleklindeydi... Cumhuriyete geçifl olay baz stanbul gazetelerinde de gerekli kabulü görmemekle birlikte bir de halifeli in statüsü ve gelece i tart flmalar na yol açt. Bu arada Hint Müslüman liderlerinden A a Han ve Emin Ali nin Londra dan smet Pafla ya gönderdikleri mektubun henüz Mustafa Kemal in eline geçmeden baz stanbul gazetelerinde yay mlanmas, Mustafa Kemal in harekete geçmesi için yeterli oldu. Üstelik fiii olan bu iki flah s, halifenin, ço unlu unu sünnilerin oluflturdu u Müslüman ülkelerin güven ve sayg s na lay k bir yere konulmas n da istiyorlard. Bu k flk rt c lar n amaçlar aç k seçik ortadayd... Suyu buland rmak ilk amaçlar yd. Çünkü ngiltere nin kuca nda oturuyorlard... Onlar n dolayl taleplerini dillendirmelerinden daha do al ne olabilirdi? Haber Ankara da gerginlik yaratt. Ulusal Dava n n baflar s na engel olmak isteyen iç ve d fl düflmanlar n BD EK M 2011 hain emellerine set çekmek için stiklal Mahkemeleri hemen çal flmaya bafllad. Konuyla ilgili görülenler yarg land lar Görülebilece i üzere Cumhuriyet ilan edilir edilmez k flk rt c lar ve iflbirlikçileri hemen harekete geçtiler... Hedeflerinde henüz ilan edilmifl olan Cumhuriyet vard. Olaylar n geliflmesinden hilafetin gelece inin yak nda gündeme gelece i anlafl l yordu. Sonuç: Ne ac d r ki; üzerinden bunca y l geçmifl olmas na karfl n, bu zihniyet bugüne de in oldu u gibi, bugün bile bir türlü yok edilememifltir. Devrimlerin ard arda gerçeklefltirilmesine ve ayd nlanma çabalar n n bütün yurt sath na yayg nlaflt r lmas gayretlerine karfl n; bilakis, içerideki iflbirlikçilerinkine ek olarak d fl desteklerin de sa lad güç ile ifli farkl boyutlar yla daha da ileri noktalara tafl ma gayretlerine soyunmufllard r... Zamanla iç isyanlar n ç kmas n sa lam fllar, hatta Gazi ye suikast düzenleme alçakl na bile cüret etmifllerdi... Ancak herkesin tart flmas z bilmesi gerekti i gibi; "kimsesizlerin kimsesi" olan Cumhuriyet bekas n sürdürecek ve Türk Ulusu, Tam Ba ms z Türkiye Cumhuriyeti ni, Atatürk lkeleri ve Devrimleri sayesinde ve O nun gösterdi i ufuklara ulaflt rarak, sonsuza de- in yaflamas n sa layacakt r... cengizonal@butundunya.com.tr (Gelecek Ay: TBMM nin II. Dönem Çal flmalar ve Siyasi devrimler) 37