Farkındalık Temelli Terapiler (Mindfulness Based Therapy)

Transkript

1 Farkındalık Temelli Terapiler (Mindfulness Based Therapy) Doç. Dr. Kültegin Ögel Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi farkindalik.info

2

3

4

5 Yargısız Farkındalık (Mindfulness) nedir? Yargısız bir şekilde Şimdiki ana odaklanabilmek amacıyla, Dikkati toplayabilmektir

6 Farkındalık (Mindfulness) Mindfulnes felsefesi Budizm Mindfulnes terapisi J. Kabatt Zin Mindfulness temelli terapiler Segal ve Teasdale

7 Farkındalık temelli terapiler Farkındalık Temelli Stres Azaltımı (Mindfulness Based Stress Reduction) Farkındalık Temelli Kognitif Terapi(Mindfulness Based Cognitive Therapy) Diyalektik Davranış Terapisi (Dialectical Behavior Therapy) Kabullenme ve Bağlılık Terapisi (Acceptance and Commitment Therapy)

8 Farkındalık Temelli Terapiler Depresyon Kaygı bozuklukları Kronik ağrı Madde bağımlılığı Yeme bozuklukları Onkoloji Sınır kişilik bozukluğu Psikozlar Stress azaltımı Çift Terapisi

9 MBSR, 2008

10 Farb, 2007

11 Bileşenler Yöntemler Dikkat regülasyonu Mesafe kazanma Exposure Emosyon regülasyonu Metakognitif Şimdiye odaklanma İçsel gözlem Yargısızlık Kabullenme Tutunmama (non attachment) Serbest Bırakma (letting go)

12 Dikkat regülasyonu Farkındalık, şimdiki anda gerçekleşen olaylara ve deneyimlere odaklanmış alıcı (receptive) dikkattir (Brown ve Ryan, 2003, Zwolensky ve ark. 2006, Zylowska ve ark., 2008)

13 Joshua Bell Metrodaki Kemancı

14

15

16 Yargılamamak

17

18

19 İyi Doğru Değerli Kabul edilebilir Özel Yeterli Az Güzel Boş Ahlaklı Tam Düzgün YARGILAR X Kötü Yanlış Değersiz Kabul edilemez Sıradan Yetersiz Çok Çirkin Dolu Ahlaksız Eksik Dağınık

20 YARGILI ve YARGISIZ Yaşantıları yorumlamak Analiz etmek Neden? Niçin? Nasıl? Hemen tepki vermek X Yaşantıları gözlemlemek Yaşantılara hoş geldin demek Bu nedir? Ne? Yaşantıları deneyimlemek Beyinle bakmak Gözle bakmak

21 Yargısızlık Geçicilik ilkesi= tüm fenomenler geçicidir ve sürekli bir değişim içindedir (Kumar 2002). Fenomenlere yargısızca yaklaşmak onların geçici doğalarının görülebilmesini sağlar. Acının kaynağı deneyimlerin kendisi değil, yargıların yönlendirdiği, deneyimlerle kurulan tutunma ilişkisidir (Kumar 2002, Hahn 1999). Fenomenlerin yargılanmaması ve geçiciliklerinin ayrımsanmasıyla, onlara tutunmak gereksiz hale gelir. Böylece deneyimleri kabullenmek ve serbest bırakmak kolaylaşır.

22 Bir film gibi seyretm ek

23 Gözlemek Duyumlarla bakmaktır Yargı veya değerlendirme içermez Bir sonuç peşinde koşulmaz Gözle ve etiketle, onun hakkında düşünme Deneyimle, onun hakkında düşünme Değerlendirme, bak Deneyimini olabildiğince uzun sürdürebilmek için dikkatini olabildiğince sürdür

24 Mesafe kazanma Gözlemleyen benlik, mesafe kazanma (decentering) ile ilişkilidir (Corcoran ve Segal 2008). Mesafe kazanma, kişinin kendi düşünce ve duygularını zihninde gerçekleşen geçici olaylar olarak görebilme becerisidir (Safran ve Segal 1990). Düşünce örüntülerinin tekrarlayan şekilde gözlenmesi sonucu, düşüncelerin bilincin geçici ürünleri olduğuna ve doğrudan gerçeği temsil etmediklerine ilişkin metakognitif iç görü gelişmesidir (Toneatto, T. 2002, Wells, A. 2002, Bishop ve ark. 2004, Garland, 2007, Corcoran, K.M. ve Segal, Z.V. 2008)

25

26 Kapıyı açık bıraktım mı?, bana neden öyle baktı?, şimdi ne olacak?, ben yetersiz miyim yoksa?, bu hep benim başıma geliyor!, gene çarpıntım olacak mı?

27

28 Etiketlem e Ben Değersizim annem hastalanacak bana bir şey mi söylemek istedi?

29 Emosyon regülasyonu Farkındalığın içerdiği kabullenme tutumu kendi emosyonlarına karşı kabullenmeyi ve yargısızlığı pekiştirerek emosyonel toleransı arttırır (emosyonel regülasyon) (Hayes ve Feldman, 2004, Lynch ve Bronner, 2006, Roemer ve ark. 2008, Coffey ve Hartman, 2008, Mitmansgruber ve ark. 2009)

30 Etiketlem e acı çekiyorum kötü bir şey olacak korkuyorum

31 Misafir

32 MİSAFİRHANE İnsan kısmı bir misafirhane, Her sabah yeni birisi gelir. Bir sevinç, bir bunalım, bir zalimlik, Aniden farkına varmak bir şeyin, Hepsi beklenmedik misafir. Hepsini karşılayıp eyle! Evini vahşetle süpürüp, Bütün mobilyalarını boşaltan Bir kederler kalabalığı bile gelse. Her geleni alnının akıyla misafir et. Olur ki yeni bir zevk getirmek için Boşalttılar evini. Karanlık düşünce, utanç ve garez, Hepsini gülerek karşıla kapıda Ve buyur et içeri. Minnettar ol her gelene Kim gelirse gelsin. Çünkü bunların her birisi Öte taraftan bir kılavuz Olarak gönderildi. Mesnevi 5. cilt 3676: Çeviren: Vehbi Taşar. Coleman Barks Essential Rumi

33 Farkındalık Temelli Terapiler (Mindfulness Based Therapy) Doç. Dr. Kültegin Ögel Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi farkindalik.info