IMRT (YOĞUNLUK AYARLI RADYOTERAPİ)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "IMRT (YOĞUNLUK AYARLI RADYOTERAPİ)"

Mehmet Akburç
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 IMRT (YOĞUNLUK AYARLI RADYOTERAPİ) Dr. Kadir Yaray Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi KAYSERİ

2 CT Simülasyon 3D Tedavi Planlama Konformal Radyoterapi Uygulamaları

3 CT nin keşfi; 1993 ve 1999 ICRU raporları ile CT üzerinde hedef volüm tanımlamaları bildirildi. 3D tümör görüntüleme CT ile sanal simülasyon 3D hesaplama, konformal tedavi

4 2D Konvansiyonel Simülasyon Hacim yerine, Alan boyutları kullanıldı Hedefin olası yeri için kemik yapılar referans alındı Tümör görüntülenemedi Ortagonal filmler kullanıldı

5 2D Planlama Hasta konturu elle girilir Işın geometrisi gantri açısı ile yada izomerkez ile daha çok simülasyon sırasında belirlenir Işınların merkezi eksen derinliği hesap için kullanılır 3D Planlama Tedavi bölgesinde hedef üç boyutlu tanımlanır Işın geometrisi üç boyutlu hedef volüme göre tespit edilir. Non-koplanar ışınlar kullanılabilir Doz hesabı üç boyutta yapılır Heterojenite düzeltmesi yapılmaz Basit hesaplama algoritması kullanılır Doz dağılımları merkez düzlemde oluşturulur ve değerlendirilir Doz hesap algoritması, ışın diverjansını ve heterojenite düzeltmesini bütün yönlerde hesaba katar Tedavi planı üç boyutta analiz edilir ve değerlendirilir.

Non-koplanar ışınlar kullanılabilir Doz hesabı üç boyutta yapılır Heterojenite düzeltmesi yapılmaz Basit hesaplama algoritması kullanılır Doz dağılımları merkez

6 CT simülatörler CT ve Simülatör kombinasyonu CT cihazı ve düzleştirilmiş masası CT kumanda Konsolu Sanal (Virtüel Simülasyon Konsolu Lazer Sistemi Film Basma Sistemi

7 CT Simülatörler Radyasyon Onkolojisi bölümüne ait, tedavi planlama amaçlı görüntüleme, immobilizasyon sistemlerinin boyutlarına uygun gantri açıklığı (large bore), lazer pozisyonlama sistemi içeren, izomerkezin belirlendiği cihazlardır.

boyutlarına uygun gantri açıklığı (large bore), lazer

8 Gantri Açıklığı

9 Hasta pozisyonlaması ve immobilizasyonunda indeksli düz masa

10 3D Konformal Radyoterapi CONFORM- Çepeçevre sarmak 3D anatomik verilere dayanarak, tümör dokusuna maksimum dozu verirken çevre normal dokuya mümkün olan en düşük dozu verecek şekilde doz dağılımlarını sağlayan tedavi yöntemidir.

dozu verirken çevre normal dokuya mümkün olan en düşük

11 Konformal Radyoterapi Neden Önemlidir?

12 3D KRT Gereklilikler CT Simülatör 3D Tedavi planlaması yapabilen TPS MLC Sistemlerin birbirleri ile bağlantısını sağlayan bilgisayar ağı Kayıt ve verifikasyon sistemi

13 3D Konformal Radyoterapi Aşamaları 3D Görüntüleme,Simülasyon ve konturlama Hedef hacim için doz tanımlaması Fraksiyon dozu Toplam fraksiyon sayısı 3D planlama için alanların belirlenmesi 3D hesaplama ve Manuel optimizasyon Wedge, weiting, açılar,mlc veya blokla alan şekillendirme Planların Doz istatistik ve DVH yardımı ile değerlendirilmesi

alanların belirlenmesi 3D hesaplama ve Manuel optimizasyon Wedge, weiting, açılar,mlc

14 3D 6 Alan Prostat Planlama

15 3D Pelvis Box Planlama

16 IMRT Uygulamaları Optimizasyon ve Doz Sınırlamaları

17 2D-3D-IMRT

18 IMRT 3D konformal RT nin özel bir formudur. Amaç: Hedef bölgede daha yüksek ve daha konformal doz, normal dokuda daha düşük doz Uniform olmayan ışın yoğunluklarının uygulanmasıdır.

20 IMRT için gereklilikler 3D-CT simülasyon ( 3DCRT de olduğu gibi), lazer sistemi Invers plan yapabilen bilgisayarlı tedavi palanlama sistemi MLC-DMLC sistemi Hasta sabitleme sistemleri Doğrulama sistemi; cihaza ait kalite güvenlik testleri için dozimetrik ve mekanik kontrol gereçleri hastaya özel tedavi öncesi plan doğrulama için dozimetrik sistemler IGRT sistemi Sistemlerin birbirine bağlantısını sağlayan bilgisayar ağı Hasta kayıt ve bilgilerinin muhafaza edilmesi

testleri için dozimetrik ve mekanik kontrol gereçleri hastaya özel tedavi öncesi plan doğrulama için dozimetrik

21 Yoğunluğu ayarlanabilen çok sayıda ışın demeti kullanılarak daha iyi doz dağılımı sağlanabilir. İstenen dozlar tanımlanır IMRT ile; Planlama sistemi bu amaca en uygun optimal çözümü bulur Invers Planning

22 IMRT

23 9 Alanın Doz Dağılımı ve Toplam IMRT Planı

24 IMRT Uygulama Teknikleri

25 IMRT Uygulama Teknikleri IMRT tedavileri Linaklarda MLC kullanılarak üç farklı şekilde uygulanabilir: Yoğunluğu ayarlamak için küçük segment veya alt alanların ard arda ışınlanır. Her bir alt alan üniformdur. Segmentler oluşurken ışın durur.segment şekli oluşunca ışınlanır. DyYoğunluğu ayarlamak için hastanın ışınlanması sırasında MLC leaf leri hareket eder. Gantry sabit Leaf hızları değişir. Gantry hastanın etrafında dönerken, mlc hareket ederek. Rotasyon hızı ve doz hızı değişirken ışınlama devam eder.

26 Statik ve Dinamik IMRT

27 Step and shoot vs Dynamic + Step-and-shoot Konvansiyonel teknikden daha ileri Dynamic - daha karmaşık - Tedavi süresi göreceli uzun + Daha kısa zaman + Verifikasyon kolay - Verifikasyon kompleks - Düşük MU olan alanlar + Düşük MU alan yok - Transmisyon ve penumbra etkisi genelde düzeltilemez + Transmisyon ve penumbra etkisi düzeltilebilir

28 IMRT uygulama aşamaları Görüntüleme Konturlama; Hedef Hacim,RAO, dumy ve ilave konturlar Alan sayısı, gantri, kolimatör, masa açılarının belirlenmesi Hedef ve normal doku Dozlarının belirlenmesi Optimizasyon Plan değerlendirilmesi Onaylanması

29 IMRT Uygulama Aşamaları - Optimizasyon

30 IMRT Planlama aşamaları-optimizasyon İmkansızı isteme! IMRT nin mantığına uygun taleplerde bulunularak daha az MU ile uygun doz dağılımı sağlanabilir. Ne kadar çok baskılanırsa o kadar fazla küçük alanlardan oluşan leaf hareketleri oluşur. Bu şekilde hastanın tedavi zamanının uzamasına dolaylı olarak ta daha çok saçılan doza maruz kalmasına neden olunur. Plan onaylandıktan sonra smooting yöntemi ile keskin doz geçişlerinin olduğu bölgeler yumuşatılarak MU lerin bu yöntemle daha da düşürülmesi sağlanır.

32 Maksiller Sinus tm

33 IMRT Planlama aşamaları- Doz Değerlendirmesi Doz Kriterleri PTV volümunün %95 tanımlanan dozu almalı. PTV volümünün %5 i tanımlanan dozun %108 den fazlasını almamalı. PTV içinde hot spot %110 alabilir PTV nin tamamı tanımlanan dozun %95 ten azını almamalı. Hot spotun PTV dışında olmaması sağlanmalı PTV dışındaki dokuların %1 veya 1cc si tanımlanan dozun %8 dan fazlasını almamalı.

34 IMRT Planlama aşamaları - Doz Değerlendirmesi DVH

35 IMRT Sistemlerinde QA IMRT uygulamalarına klinik olarak başlamadan önce dozun doğru verildiğinden emin olunması için kapsamlı QA programı yapılmalıdır. Program standart linac out put kontrollerinin yanısıra Dinamik MLC pozisyonlama ve hareketlerinin testini de içermelidir. Daha sonra yapılacak olan periyodik testlerin sonuçları için başlangıç kabul testlerinin baz alınması önerilir

36 IMRT Tedavi Planlarında Dozun Doğrulanması Bütün IMRT tedavi planlarının bağımsız doğrulaması yapılmalıdır Doz hesaplamaları için her bir IMRT planı fantoma transfer edilmeli ve tüm tedavi alanları ışınlanarak uygun dozimetrelerle ölçülmelidir. Ölçülen doz planlananla karşılaştırılıp değerlendirilmelidir.

37 IMRT Sistemlerinde QA Testleri Cihaza özel Kalite kontrol testleri Hastaya özel plan doğrulama testleri

38 Aria Fluency ma PORTAL DOZİMETRE Aria TPS Dosimetric Image Portal Dose Prediction

39 TEŞEKKÜRLER

Benzer belgeler

RADYOTERAPİDE PLANLAMA. Dr Ayşe Hiçsönmez AÜTF Radyasyon Onkolojisi Mart 2015

RADYOTERAPİDE PLANLAMA. Dr Ayşe Hiçsönmez AÜTF Radyasyon Onkolojisi Mart 2015 RADYOTERAPİDE PLANLAMA Dr Ayşe Hiçsönmez AÜTF Radyasyon Onkolojisi Mart 2015 Çevre sağlıklı dokuya mümkün olan en az dozu vermek Hedef volümde homojen maksimum doza ulaşmak Volüm tanımlama Doz spesifikasyonu