ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ŞİDDETİ ÖNLEME

Transkript

1 İlkokul ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ŞİDDETİ ÖNLEME PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ - NİSAN 2016

2 ŞİDDETİ ÖNLEME Şiddet; güç ve baskı uygulayarak insanların bedensel veya ruhsal açıdan zarar görmesine neden olan bireysel veya toplu hareketlerin tümüdür. Şiddet klasik anlamda düşünüldüğü üzere sadece fiziksel boyutta değil sosyal, psikolojik hatta ihmal ve istismar boyutunda değerlendirilmelidir. Aile üyeleri arasında yaşanan fiziksel, cinsel ve psikolojik istismar, evdeki eşya ve hayvanlara gösterilen şiddet aile içi şiddet olarak adlandırılır. Şiddet yaşanan bir ortamda çocukların gelişimsel ve duygusal ihtiyaçları yeterince karşılanamaz çünkü şiddet gören veya şiddet uygulayan kişiler çocuklara uygun bakımı veremeyecek durumda olurlar. Şiddetle iç içe yaşayan ebeveynler çocuklarına kendi çaresizlik ve umutsuzluk duygularını geçirirler ve çocuklarına güven hislerini veremezler. Aile içi şiddetin çocuklar üzerinde birçok etkisi olur. Küçük yaşlardaki çocuklar yaşananlara anlam vermekte zorlanırlar ve kendilerinin bir hata yaptığına inanmaya başlarlar. Bu da suçluluk hissetmelerine sebep olur. Sözel olarak duygularını ifade etmekte zorlandıkları için davranışsal bazı tepkiler vermeye başlarlar. Şiddete maruz kalmış ya da tanık olmuş çocuklar aşağıdaki belirtilerden bir veya daha fazlasını gösterebilirler : Aşırı bir endişe hali, korku, sık irkilme, Karın ağrısı, mide bulantısı, baş ağrısı gibi psikosomatik belirtiler, Alt ıslatma, Dil gelişiminde gerileme, Çevreye karşı ilgisizlik, Uyumakta zorluk, kabus görme, Sık ve uzun süreli ağlama, Yeme problemleri, Konsantrasyonda zorluk, Sinirlilik, öfke nöbetleri, agresif davranışlar, Dürtüsel davranışlar, Özgüven azalması, Temel güven duygusunun sarsılması, Yaşından küçük davranışlar, Arkadaş ilişkilerinde sorunlar, Okulda başarısızlık

3 genellikle iç ya da dış motivasyon tipinden birine daha yatkın olabiliriz. Bu motivasyon tipleri Kuşkusuz okul yaşamı, doğuştandır. kitle iletişim araçları ve teknoloji aracılığı ile sosyalleşme alanı ailenin de dışına taşan çocuklar için şiddete tanık olunan tek ortam aile olmayabilir. Herhangi bir yerde herhangi bir Bu nedenle kolay kolay değişmez. İç motivasyon kaynakları güçlü çocukta çalış-ma alışkanlıkl şekilde şiddete maruz gelişmesi kalmasa daha da kolay tanık olmasına olan çocuklarda karşın, dış da motivasyon yukarıdaki kaynakları belirtiler gözlemlenebilir. güçlü çocukta daha Bu çok yönl maddelerden biri ihtiyaç da bir vardır. kaçı süreklilik arz edecek şekilde gözlemleniyorsa bir uzmana danışmakta fayda olacaktır. şiddettin geçmişten bazı gelen türleri çalışma vardır. alışkanlıkları Bunlar; da bir başka Buna yönelik olarak Fiziksel Şiddet; etkendir. Tokat atarak, Özellikle tartaklayarak, küçük yaşlarda, vurmanın kısa süreli sonunda ama düzenli bedenin cezaya uğraması anlamına gelir. Bilerek bir ceza olduğu gibi, bir yetişkin ya da yaşça büyük olan bir çocuk tarafından düşünmeden aniden daha verilen zordur. bir Alışkanlık tepki de oluşturmak olabilir. gerçekten de uzun süre Örnek vermek gerekirse, ister. Özellikle evli bir birinci çiftin birbirlerine sınıftan itibaren aile içi çalışma ya da dışı alışkanlığının problemlerden ötürü fiziksel şiddet geliştirilmesi için çaba harcamak son derece önemlidir. uygulaması ( dayak, itmek, tartaklamak vb.) olabileceği gibi yine aralarında olan anlaşmazlıklardan doğan problemlerden Anne-babanın ötürü aşağılama, ders çalışma küfür etme, ile ilgili hakaret çatışmacı etme gibi tavrı: sözlü şiddet de görülebilir. Duygusal Şiddet; Anne-babalar, fiziksel bir baskı kendi olmaksızın kişilik özellikleri uygulanan ve önceliklerine ve ruh sağlığını göre bozucu çocuklardan eylemlerin beklentiler tümü oluştururla anne-babanın öncelik beklen-tilerden biri çocuğunun ders çalışmasıdır. Beklediği düzeyde de duygusal şiddet olarak nitelendirilebilir. Annenin çocuğuna küsüp seni sevmiyorum, bıktım senin mayan çocuğu karşı-sında anne-babalar, kimi zaman üzülmekte, kimi zaman kaygılanmakta, k yaptıklarından ya zaman da çocuğa da öfke-lenebilmektedir. yaptığı hatadan dolayı Bu Bu süreci kaçıncı akıl odaklı yanlışın? değil Yine de beceremedin duygu odaklı işte yöneten gibi anne-bab söylemlerde bulunması çocukları-nın duygusal içinde şiddete bulunduğu örnek durumu olarak gösterilebilir. anlamak yerine Bu durum, tepkisel çocukta yaklaşımlar suçluluk, sergilerse süreç yetersizlik ve değersizlik gibi üç temel duyguyu uyandırır. Çocuğun ders çalışmasını beklemek doğal. Onlar da aslında çalışmaları gerektiğini bilir. Ancak Çocuğun herhangi mayalım bir konu ki hayatımızda hakkındaki fikri, doğru duruşu olduğunu ya da düşündüğümüz söylemi için ona ve aşağılayıcı bildiğimiz bakış halde atma, bizim de yapma dudak büzme, of ya bıktım da yapamadığımız senden gibi beden çok şey dili var. ile gösterilen duygusal şiddet de değersizlik hissini uyandırır. Yrd. Doç.Dr. Okt Şiddetin herhangi birine ya da hepsine maruz kalan çocuklarda ise üç farklı çocukluk hali görürüz. Birincisi edilgenliktir. Çocuk ihmal edildikçe ihmal eden kişiye karşı yoğun bağlanma hisseder. Aslında bağlanmayı gerçekleştirmek, ihmal edilmişliğini giderebilmek için kendince çaba harcar. Toplumda şımarıklık diye tabir edilen anlamsız hareketleri sırf ebeveynle yakınlaşmak için yapar. Bazen de onların hoşuna gidecek hal ve tavırlar içine girer, şirinlik gösterir. Aslında tüm bunlar en acı çocukluk dramıdır. Anne hala sertliğini koruyorsa bu sefer de evde oradan oraya atlar, bedenine ya da eşyaya zarar verir, örneğin bir bardak suyu alıp annesinin yüzüne döker. Bunları yaparken de hep anneye erişmeye, içindeki duygusal ihmali gidermeye çalışır. Anne şiddete devam ediyorsa, çocuk tüm bu olumsuzluklardan kurtulmak için bu kez de kendisinden

4 n irilme rçok lış-, da t- mız YDIN genellikle iç ya da dış motivasyon tipinden birine daha yatkın olabiliriz. Bu motivasyon tipleri ne istenirse onu doğuştandır. yapar. Sonuç yine hüsransa içiyle dış dünyasını ayrıştırmaya başlar ve sahte benlik oluşur. Yine evin cici kızı-oğludur ama kardeşine annesinden nefret ettiğini söyler. Kendisi hakkında Bu nedenle kolay kolay değişmez. İç motivasyon kaynakları güçlü çocukta çalış-ma alışkanlıkla çocuğunun düşüncelerini gelişmesi daha öğrenen kolay ebeveyn olmasına ise karşın, bu sefer dış motivasyon de onun yalanını kaynakları yakalamaya güçlü çocukta çalışır. bu daha çok yönle sorunun giderek ihtiyaç büyümesine vardır. sebep olur. Çocuklar ilişki kurma biçimlerini ailelerden öğrenirler. Şiddet yaşanan ailelerde çocuklar şiddet kuran geçmişten aile üyelerini gelen çalışma gözlemledikleri alışkanlıkları için da dışarıda bir başka ilişki kurma biçimleri de bu kullanarak ilişki şekilde olur. Bazı etkendir. çocuklar Özellikle agresif, küçük yıkıcı, yaşlarda, kaba ve uygunsuz kısa süreli ama davranışlar düzenli sergileyebilirler. Kendilerini ifade etmekte zorlanırlar ve problem çözme becerileri yoktur. İstediklerini arkadaşlarını tehdit ederek almaya daha çalışır zordur. veya şiddet Alışkanlık kullanarak oluşturmak insanların gerçekten ilgisini de çekmeye uzun süre çalışırlar. Özellikle ergenlik döneminde başkalarına ister. Özellikle ve kendine birinci zarar sınıftan verme, itibaren alkol çalışma ve ilaç alışkanlığının kullanımı gibi sıkıntılar ortaya çıkabilir. Bazı çocuklar ise geliştirilmesi saldırgan davranışların için çaba harcamak aksine son içe kapanır, derece önemlidir. üzüntü, korku ve endişe gibi belirtiler gösterebilirler. Anne-babanın İleriki yıllarda da ders şiddet çalışma konusunda ile ilgili hassas, çatışmacı endişeli tavrı: ve depresif bir ruh haline sahip olabilirler. Anne-babalar, kendi kişilik özellikleri ve önceliklerine göre çocuklardan beklentiler oluştururla Şiddet yaşanan anne-babanın ailelerde ebeveynler öncelik beklen-tilerden şiddetin çocuklar biri çocuğunun üzerindeki ders etkilerini çalışmasıdır. fark edip, Beklediği şiddeti düzeyde de mayan çocuğu karşı-sında anne-babalar, kimi zaman üzülmekte, kimi zaman kaygılanmakta, k durdurmak ve çocukları zaman da korumak öfke-lenebilmektedir. için adımlar atmalılar. Bu süreci Peki akıl odaklı bu noktada değil de ne duygu yapılmalı? odaklı yöneten anne-bab Çocukları şiddetten çocukları-nın korumanın içinde tek bulunduğu yolu şiddeti durumu durdurmaktır. anlamak yerine tepkisel yaklaşımlar sergilerse süreç d Şiddeti durdurmak mümkün değilse, çocuğu şiddetten uzaklaştırmak gerekir. Çocuğun ders çalışmasını beklemek doğal. Onlar da aslında çalışmaları gerektiğini bilir. Ancak Aile üyeleri kendi mayalım aralarında ki hayatımızda yaşanan şiddeti doğru konuşmalıdırlar. olduğunu düşündüğümüz ve bildiğimiz halde bizim de yapma Şiddete maruz ya kalmış da yapamadığımız da tanık çok olmuş şey var. çocuk bu konuda konuşmak isterse, ona duygu ve düşüncelerini ifade edebilmesi için olanak sağlamak gerekir. Dinlerken yargılamadan, anlayışla Yrd. Doç.Dr. Okt dinlemek çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlayacak ve ileride yardım almasını kolaylaştıracaktır. Sözel olarak kendini ifade etmekte zorlanan çocuklar duygu ve düşünceleri hakkında yazmaları ve resim yapmaları için teşvik edilmelidir. Ve gerektiği noktada da ailenin tüm üyeleri psikolojik olarak yardım almalıdır. Medyada Yer Alan Şiddet Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle artık evlerinde şiddete maruz kalmayan veya tanık olmayan çocuklar da medya yolu ile şiddete tanık olmaktadırlar. Televizyonlarda yer alan haber programları, filmler, diziler ve çizgi filmlere bakıldığında çoğunun

5 n irilme rçok lış-, da t- mız YDIN genellikle iç ya da dış motivasyon tipinden birine daha yatkın olabiliriz. Bu motivasyon tipleri şiddet içerdiğini doğuştandır. görüyoruz. Çocukların ve gençlerin şiddeti taklit etmesini azaltmak amacıyla bu tür programlarda ana fikir; şiddetin asla onay görmemesi olmalıdır. Fakat programlara bakıldığında Bu nedenle kolay kolay değişmez. İç motivasyon kaynakları güçlü çocukta çalış-ma alışkanlıkl şiddetin doğurduğu gelişmesi sonuçların daha kolay üzerinde olmasına durulmadığı, karşın, dış buna motivasyon bağlı olarak kaynakları da izleyenlerin güçlü çocukta yaşanan daha çok yönl acılara karşı duyarsızlaştığı ihtiyaç vardır. görülmektedir. Çocuklar da bu duyarsızlaşma sonucu şiddete maruz kalan kişilerle değil, şiddeti uygulayanla özdeşleşmeye başlamaktadır. Bunun sonucu olarak da problemleri geçmişten çözme gelen çalışma ve onlarla alışkanlıkları baş etme yolu da bir olarak başka şiddeti kullanmaktadırlar. kendi hayatlarında Medyada yer alan etkendir. şiddetin, Özellikle ilgili kurumlarca küçük yaşlarda, kontrol kısa edilmesi süreli ve ama engellenmesi düzenli gerekirken ailelerin de çocuklarının üzerindeki medya etkisini sınırlamaları gerekmektedir. Bunun için: daha zordur. Alışkanlık oluşturmak gerçekten de uzun süre Çocuğunuzun hangi ister. programları Özellikle birinci izlediğinden sınıftan itibaren haberiniz çalışma olsun. alışkanlığının geliştirilmesi için çaba harcamak son derece önemlidir. Televizyonu çocuğunuzu oyalamak için kullanmayın. Televizyonu izlemek Anne-babanın istediği belli ders bir program çalışma olduğu ile ilgili zaman çatışmacı açmasını tavrı: öğretmeye çalışın. Çocuklarınızın izlediği Anne-babalar, programları kendi siz kişilik de izleyin. özellikleri ve önceliklerine göre çocuklardan beklentiler oluştururl anne-babanın öncelik beklen-tilerden biri çocuğunun ders çalışmasıdır. Beklediği düzeyde de Programı izlerken mayan çocuğunuzla program karşı-sında hakkında anne-babalar, konuşun, kimi yaşananları zaman üzülmekte, anlamlandırın. kimi zaman kaygılanmakta, Çocuğunuzun televizyon zaman da seyretmesini öfke-lenebilmektedir. günde 1-2 Bu saatle süreci sınırlayın. akıl odaklı değil de duygu odaklı yöneten anne-bab çocukları-nın içinde bulunduğu durumu anlamak yerine tepkisel yaklaşımlar sergilerse süreç Çocuğunuz seyrettiği şiddet içeren rahatsız edici bir programdan sonra bunu kendi hayatı ile ilişkilendirebilir. Bazen Çocuğun kendi ders güvenliğinden çalışmasını beklemek endişe doğal. duyabilir. Onlar Bu da gibi aslında durumlarda çalışmaları ona gerektiğini güvende bilir. Ancak olduğuna dair güvence mayalım verin. ki hayatımızda Çocuklar böyle doğru zamanlarda olduğunu Bunlar düşündüğümüz sana olmaz ve çünkü bildiğimiz...' gibi halde kendilerini bizim de yapma ya da yapamadığımız çok şey var. güvende hissettirecek sözler duymak isterler. Çocukların tanık oldukları şiddet yerine benzer durumlar için alternatif davranışlar öğrenmelerine Yrd. Doç.Dr. Okt yardımcı olun. Bunun için çocuğunuzun kendi deneyimlerini kullanabilirsiniz. Örneğin İnsanların problemlerini birbirlerini inciterek çözmeleri beni kızdırıyor. Hatırlıyor musun, sıra arkadaşına...için çok kızmıştın? Sen onu incitmedin. Onunla... hakkında konuşmuştun.' gibi bir yardımda bulunabilirsiniz. Çocuğunuza söylemlerinizden daha çok, yaptıklarınızla ve davranışlarınızla örnek olacağınızı asla unutmayın. KAYNAKÇA Güneş, A.(2014), Güvenli Bağlanma Aydın, B.(2010), Çocuk ve Ergen Psikolojisi