BEDEN E T M VE OYUN Ö RET M

Transkript

1 T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 1794 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 929 BEDEN E T M VE OYUN Ö RET M Yazarlar Ö r.gör. Mehmet Ali ÇEL KSOY (Ünite 1, 4) Ö r.gör. Emine Ülker AYKAÇ (Ünite 2, 5) Ö r.gör. Sabri KÖSE (Ünite 3) Ö r.gör. Erdal KÜÇÜKKAYA (Ünite 6, 8) Ö r.gör. Nalan F L Z (Ünite 7, 9) Ö r.gör. Tuba SEV L (Ünite 10) Doç.Dr. lker YILMAZ (Ünite 11) Prof.Dr. Coflkun BAYRAK (Ünite 12) Editör Prof.Dr. Coflkun BAYRAK ANADOLU ÜN VERS TES

2 Bu kitab n bas m, yay m ve sat fl haklar Anadolu Üniversitesine aittir. Uzaktan Ö retim tekni ine uygun olarak haz rlanan bu kitab n bütün haklar sakl d r. lgili kurulufltan izin almadan kitab n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay t veya baflka flekillerde ço alt lamaz, bas lamaz ve da t lamaz. Copyright 2008 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN Ö RET M TASARIM B R M Genel Koordinatör Prof.Dr. Levend K l ç Genel Koordinatör Yard mc s Yard.Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Ö retim Tasar mc s Prof.Dr. Esmahan A ao lu Grafik Tasar m Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Ö r.gör. Nilgün Salur Televizyon Programlar Yöneticisi Prof. Yalç n Demir Dil ve Yaz m Dan flmanlar Yard.Doç.Dr. Hülya Pilanc Ölçme De erlendirme Sorumlular Ö r.gör. U ur Pifliren Kitap Koordinasyon Birimi Yard.Doç.Dr. Feyyaz Bodur Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Dizgi Aç kö retim Fakültesi Dizgi Ekibi Beden E itimi ve Oyun Ö retimi ISBN Bask Bu kitap ANADOLU ÜN VERS TES Web-Ofset Tesislerinde adet bas lm flt r. ESK fieh R, fiubat 2008

3 çindekiler iii çindekiler Önsöz... Kullan m K lavuzu... ix x Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Temel Kavramlar... 1 BEDEN E T M N N DÜNYA ÜZER NDEK TAR HSEL GEL fi M... 3 ÇOCUK VE HAREKET E T M... 3 ÇA DAfi BEDEN E T M KAVRAMI VE AMAÇLARI... 4 Ça dafl Beden E itimi Kavram... 4 Ça dafl Beden E itimi Amaçlar... 5 BEDEN E T M Ç N ULUSLARARASI STANDARTLAR... 6 BEDEN E T M VE OYUNDA TEMEL BECER LER... 7 Lokomotor Beceriler... 8 Non-Lokomotor Beceriler... 8 Manipülatif Beceriler... 8 Yarat c Düflünme Becerisi... 8 letiflim Becerisi... 8 Problem Çözme Becerisi... 8 Elefltirel Düflünme... 9 Araflt rma - Sorgulama Becerisi... 9 Bilgi Teknolojilerini Kullanma Becerisi... 9 Giriflimcilik Becerisi... 9 Türkçeyi Do ru, Etkili ve Güzel Kullanma Becerisi... 9 OYUN VE OYUNUN ÇOCUK Ç N ÖNEM... 9 Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Çocuklar ve Özellikleri G R fi NSAN GEL fi M F Z KSEL BÜYÜME VE GEL fime Boy ve Kilo Vücut Kompozisyonu Beden E itiminin Düzenli Kilo Kontrolü ve Vücut Kompozisyonundaki Rolü Vücut Yap s Vücut Oran SKELET BÜYÜMES VE GEL fi M Filogenetik ve Ontogenetik Bafltan-Aya a (cephalocaudal) ve Merkezden-D fla (proximodistal) Geliflme KAS BÜYÜMES VE GEL fimes KALP - SOLUNUM BÜYÜME VE GEL fimes ÜN TE 1 ÜN TE 2

4 iv çindekiler BÜYÜME VE GEL fimey ETK LEYEN FAKTÖRLER Beslenme Egzersiz Co rafya ve klim MOTOR BECER GEL fi M Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ÜN TE 3 ÜN TE 4 Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Motor Beceri ve Ö renme BECER VE Ö RENMEYE G R fi BECER KAVRAMI BECER LER N SINIFLANDIRILMASI MOTOR BECER LER N N Ö RET LMES D flsal ve çsel Dönüt BECER TRANSFER Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar nternet Kaynaklar Beden E itimi ve Oyun Ö retim Yöntemleri ÇA DAfi E T M ETK L BEDEN E T M VE Ö RET M Ö RENME KURAMLARI VE LKELER Ö RETME YAKLAfiIMLARI Ö RET M YÖNTEMLER Anlat m Yöntemi Komut Yöntemi (A Yöntem) Uygulama Al flt rma Yöntemi (B Yöntemi) fl Birli ine Dayal Ö retim Yöntemi (C Yöntemi) Kendini Denetleme Yöntemi (D Yöntemi) Kat l m Yöntemi (E Yöntemi) Yönlendirilmifl Bulufl Yöntemi (F Yöntemi) Problem Çözme Yöntemi (G Yöntemi) Gösterip Yapt rma Yöntemi Gözlem Tekni i Grup Çal flmas Tekni i Efllefltirme Tekni i Soru-Cevap Tekni i Özet... 70

5 çindekiler v Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Hareket Becerileri ve Kavramlar G R fi HAREKET E T M, HAREKET KAVRAM VE BECER LER VÜCUT FARKINDALI I (VÜCUT NE YAPAR?) ALAN FARKINDALI I (VÜCUT NEREDE HAREKET EDER?) ÇABA FARKINDALI I (VÜCUT NASIL HAREKET EDER?) L fik FARKINDALI I (VÜCUDUMUZUN K M NLE VE NE LE L fik L HAREKET EDEB LD ) HAREKET BECER LER Özelleflmifl Hareket Becerileri Spor Becerileri Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Araçlar G R fi OYUNUN ÇOCU UN GEL fi M NE OLAN ETK LER Oyunun Çocu un Fiziksel ve Psikomotor Geliflimine Olan Etkileri Oyunun Çocu un Sosyal ve Duygusal Geliflimine Olan Etkileri Oyunun Çocu un Sosyal Geliflimine Olan Etkileri Oyunun Çocu un Duygusal Geliflimine Olan Etkileri Oyunun Çocu un Zihin ve Dil Geliflimine Olan Etkileri BEDEN E T M VE OYUN Ö RET M NDE KULLANILAN ARAÇLAR Standart Olan Araçlar Sabit Araçlar Büyük Araçlar Toplar Raket ve Sopalar p ve Kumafl Araçlar Su Araçlar Ses-Müzik Araçlar Di er Araçlar Gelifltirilmifl Olan Araçlar Beden E itimi ve Oyun Uygulamalar nda Kullan lacak Olan Gelifltirilmifl Araçlar n Genel Özellikleri BEDEN E T M VE OYUN Ö RET M NDE GÜVENL K ÖNLEMLER Özet Kendimizi S nayal m ÜN TE 5 ÜN TE 6

6 vi çindekiler Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ÜN TE 7 ÜN TE 8 ÜN TE 9 ÜN TE 10 Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Ortamlar n Özellikleri G R fi OYUN VE ÇOCUK ÇOCU UN GEL fi M ÖZELL KLER NDE OYUNUN ETK LER OYUNLARIN SEÇ M NDE D KKAT ED LMES GEREKEN NOKTALAR ÇOCUKLARDA BESLENME Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Kulllan lan Formatlar BEDEN E T M VE OYUN Ö RET M NDE YERLEfiME fiek LLER BEDEN E T M VE OYUN Ö RET M NDE BAfiLAMA fiek LLER BEDEN E T M VE OYUN Ö RET M NDE HAREKET fiek LLER BEDEN E T M VE OYUN Ö RET M UYGULAMALARINDA ÇEfi TLEND RME Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Oyun Ö retiminde Oyunlar n S n fland r lmas G R fi OYUNUN TANIMI VE ÖNEM OYUNUN DO UfiU VE TAR HSEL GEL fi M SÜREC OYUN TEOR LER VE OYUN EVRELER OYUNLARIN SINIFLANDIRILMASI Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Oyun Ö retiminde Örgütlenme ÖRGÜTLENME PLANLAMA ÖRGÜTSEL STRATEJ LER

7 çindekiler vii S n f Ortam Materyal Haz rlama Programlama Zaman Kullan m YÖNETSEL BECER LER LET fi M L DERL K VE MOT VASYON Özet Kendimizi S nayal m Yaflam n çinden Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Çocuklarda Spor Yaralanmalar G R fi ÇOCUKLARDA ANATOM K VE B YOMEKAN K ÖZELL KLER Yaralanmalar n Sebebi ve Önlenmesinde Biyomekaniklerin Rolü Yaralanmalarda Biyomekaniksel De erlendirme SPOR YARALANMALARININ NEDENLER, GÖRÜLME SIKLI I VE R SK FAKTÖRLER ÇOCUKLARDA SPOR YARALANMALARININ ÖNLENMES ÇOCUKLARDA SIK GÖRÜLEN SPOR YARALANMALARI Omuz Yaralanmalar Little League Shoulder Dirsek Yaralanmalar Dirsek Ç k klar Medial Apofizit (Dirse in ç Ucundaki Kemik Ç k nt da A r ) Osteokondritis Dissekans (Eklem Çevresindeki Kemik veya K k rdak Kopmas ) Olekranon (Dirsek Ç k nt s ) Yaralanmalar El Yaralanmalar Diz Yaralanmalar Osgood-Schlatter Hastal Sinding Larsen Johansson Hastal Tibia Stres K r Koflucu Baca (Shin Splint) S çray c Dizi, Patellar Tendinopati (Jumper s Knee) Patellafemoral Kompresyon Sendromu Ayak Yaralanmalar Topuk Kemi i Uç K sm n n ltihaplanmas (Kalkaneal Apofizit -Sever Hastal ) Boyun ve Bel Yaralanmalar Spondilolizis Spondilolistezis C NS YETE BA LI SPOR YARALANMALARI VE VÜCUTTAK DA ILIMI SPOR YARALANMALARININ TEDAV S NDE GENEL YAKLAfiIMLAR Özet Kendimizi S nayal m ÜN TE 11

8 viii çindekiler Yaflam n çinden Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ÜN TE 12 Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Ölçme ve De erlendirme G R fi E T MDE ÖLÇME VE DE ERLEND RMEN N YER Yeni lkö retim Program ndaki Ölçme ve De erlendirme Anlay fl ÖLÇME VE DE ERLEND RME LE LG L TEMEL KAVRAMLAR Neleri Ölçmek Mümkündür? De erlendirme Nedir? E T MDE DE ERLEND RME N Ç N YAPILIR? Ö rencileri Tan ma ve Yerlefltirme Amac yla Yap lan De erlendirme Ö renmeleri zleme Amac yla Yap lan De erlendirme Ö renme Düzeyini Belirleme Amac yla Yap lan De erlendirme lkö retim Kurumlar Yönetmeli ine Göre Mevcut Ö renci Baflar s n n De erlendirilmesi E T MDEK ÖLÇME ARAÇLARININ ÖZELL KLER Güvenirlik Nedir? Geçerlik Nedir? Ölçme Araçlar n n Geçerlili ini Art rma Yollar Kullan fll l k Nedir? Ö RENMELER ÖLÇME ARAÇ VE YÖNTEMLER Biliflsel Ö renmeleri Ölçme Araç ve Yöntemleri Yaz l Yoklamalar K sa Cevapl Testler Efllefltirme Maddeleri Çoktan Seçmeli Testler Performans De erlendirme Ö renci Ürün Dosyas (Portfolyo): Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar Sözlük Dizin

9 Önsöz ix Önsöz Uygulamaya koyulan e itim ö retim programlar arac l ile bir ülkede istenen nitelikteki insanlar yetifltirmek olanakl d r. E itim programlar nda belirlenen içerik yolu ile o ülkenin insanlar n n her fleyi sorgusuz, sualsiz kabul eden, kendilerine bildirilen bilgi, beceri ve tutumlar n d fl ndakilerden baflka bir fleyi kabul etmeyen kullar yetifltirmek mümkündür. Yine e itim ö retim programlar n n içerikleri yolu ile Atatürk ün düflünce sistemini benimsemifl, soran, sorgulayan, kendilerini yönetenleri sorgulayan ve onlar yönlendiren, yaflam n anlam n insana ve ülkeye hizmet etmekte gören vatandafl yetifltirmek mümkündür. Bu anlat mlar beden e itimi ve oyun ö retimi dersi ile birlikte di er derslerin ne denli önemli oldu unu vurgulamaktad r. De iflen e itim programlar yolu ile ö rencilerin ö renmelerin merkezinde yer almas, ö retmenlere rehberlik edebilmesi ve ö rencinin yapamad klar n n de il yapt klar n n de erlendirilmesi ön plana ç kmaktad r. Bu özellikler bile ö retmenin rollerinin de iflmesi gerekti ini beraberinde getirmektedir. Kuflkusuz sizler ö renciyi motive eden, ona rehberlik eden, e itim-ö retim etkinliklerinin temeline ö renciyi yerlefltiren grupta yer almaktas n z Ancak unutulmamal Milli E itim Sistemimiz içerisinde bu özelikleri tafl mayan az da olsa ö retmenlerimiz bulunmaktad r. Bu kitap arac l ile donan mlar n z daha zenginlefltirebilecek, ö renci için okuldaki veya okul d fl ndaki her bir ö eyi ö renmede bir f rsat, ö renmeleri de erlendirmede bir araç olarak kullanma becerilerinizin ço almas na arac l k edebileceksiniz. Bu kitapta okullar m zda en çok ihmal edilen, gözard edilen beden e itimi ve oyun derslerindeki ö retim yöntemlerinin neler oldu una ve e itim-ö retim programlar ndaki kazan mlar n gerçekleflmesinde belirleyici rol oynayan bilgi ve uygulamalara yer verilmifltir. Üniteler, alanla ilgili teorik ve pratik bilgi ve deneyimleri olan uzmanlar taraf ndan haz rlanm flt r. Ünite yazarlar m z, sadece beden e itimi derslerinde de- il di er derslerin kazan mlar n n yerleflmesine arac l k edebilecek, ö retmenin etkinliklerini kolaylaflt rabilecek, ö rencilerin ö renme sürecini zenginlefltirebilecek, onlar n ö renmeden zevk almalar na arac l k edebilecek uygulamalara özellikle yer vermifllerdir. Zamanlar n ve emeklerini harcayarak Milli E itim Sisteminde rol alan ö retmen meslektafllar n n gelifliminde rol alma sevinç ve heyecan n ünitelerine yans tan Anadolu Üniversitesi Beden E itimi Ve Spor Yüksek Okulu ö retim elemanlar na teflekkür ediyorum. Umuyor ve diliyorum ki üniteleri yazan ö retim eleman arkadafllar m - z n umut ve heyecanlar n tafl yabilesiniz, ö retme aflk ndan sizlerde keyif alabilesiniz. Ö retmenler için uzaktan e itim yolu ile uygulanan Lisans Tamamlama Program için haz rlanan bu kitab n içeri i kendi kendinize ö renmenizi kolaylaflt racak biçimde düzenlenmifltir. Kitab n ilk iki ünitesinde beden e itimi ve oyun ö retiminde temel çocuklar n özelliklerine, üçüncü ünitede, motor beceri ve ö renmeye, dördüncü ünitede, ö retim yöntemlerine, beflinci, alt nc, yedinci, sekizinci ve dokuzuncu ünitelerde hareket becerileri ve kullan lan araçlar, ortamlar n özellikleri, kullan lan formatlar ve oyunlar n s n fland r lmas n içeren konulara, onuncu ünitede oyun ö retiminin s n fland r lmas na, onbirinci ünitede çocuklarda spor yaralanmalar na ve onikinci ünitede beden e itimi ve oyun ö retiminde kullan labilecek baz ölçme ve de erlendirme konular na yer verilmifltir. Her ünitenin giriflinde, o ünite kapsam nda gerçeklefltirilecek amaçlar belirlenmifl, izleyen sayfada da konu ile ilgili örnek olay ile anahtar kavramlar ve konu bafll klar na, ünite içerisinde kimi önemli bilgiler ise sayfan n yan taraf nda k salt larak verilmifltir. Ünite ö renmelerinin pekifltirilmesi amac yla araflt rman z istenen sorular S ra Sizde bafll nda, ünitelerdeki ö renmelerin gerçekleflip gerçekleflmedi ini yoklamaya dönük soru maddeleri Kendimizi s nayal m bafll nda verilmifltir. Daha ayr nt l bilgi edinmek isteyen ö retmenlerimiz için de yaraland m z ve sizlerin okumas nda yarar görülen yap tlar Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar bafll nda sunulmufltur. Okullar m zdaki Beden E itimi ve Oyun Derslerine baflta okul yöneticilerimizin ve siz de erli ö retmenlerimizin daha fazla ilgi gösterebilmesi dile iyle hepinize baflar lar diliyorum. Editör Prof. Dr. Coflkun BAYRAK

10 x Kullan m K lavuzu K endi kendine ö renme ilkelerine göre haz rlanm fl olan bu kitab n ifllevlerini ö renmek için haz rlanan Kullan m K lavuzu, konular anlaman zda ve s navlara haz rlanman zda sizlere fayda sa layacakt r. Girifl: Ünitede ifllenen konulara iliflkin bilgi veren, konuya bafllamadan önce sizi düflünmeye iten, gerekti inde konular daha iyi kavrayabilmeniz için yapman z gerekenleri belirten k - sa aç klamalard r. Amaçlar m z: Üniteyi tamamlad n zda kazanaca n z bilgi ve becerilerdir. Örnek Olay: Ünitede ifllenen konular n günlük yaflama yans malar n içeren, kuramsal aç klamalarla çevrenizde yaflanan olaylar aras nda ba kurman za yard mc olmay hedefleyen örnek olaylar, anekdotlar, al nt lar ya da gazete haberleridir. Yana Ç kma: Metin içinde yer alan önemli kavram ve ifadelere iliflkin tan m ya da aç klamalard r. Önemsemeniz gereken noktalar gösterir. Metin içinde yap lan aç klamalar n bir tür çok k sa özeti gibi düflünülebilir. Anahtar Kavramlar: Ünitede aç mlanan temel kavramlard r. Ünitedeki önemli noktalara iliflkin ipuçlar verir. çindekiler: Ünite içinde hangi konular n ifllenece ini gösterir. Ana konular n bafll klar n içerir. DÜfiÜNEL M SORU S ra Sizde: fllenen konular kavray p kavramad n z kendi kendinize ölçmenize yard mc olmay amaçlayan, düflünmeye ve uygulamaya DÜfiÜNEL M yönlendiren sorulard r. SORU D KKAT D KKAT

11 Kullan m K lavuzu xi Özet: Ünitede ayr nt l ifllenen konular n önemli noktalar tekrar vurgulan r. Kendimizi S nayal m: Ünitede ifllenen konular ö renip ö renmedi inizi kendi kendinize ölçmenizi sa layacak, bir tür s nava haz rl k testidir. S navlarda ç kabilecek türde sorular içerir. Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar : "Kendimizi S nayal m" bölümündeki sorular n cevaplar n ve ilgili olduklar konular içerir. Yanl fl cevaplad - n z sorularla ilgili konular tekrar etmeniz s navdaki baflar n z art rabilir. Yararlan lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar: fllenen konulara iliflkin daha genifl bilgi edinmek isterseniz bu bölümde yer alan kaynaklar inceleyebilirsiniz. Yaflam n çinden: Ünitede aktar lan kuramsal aç klamalar ile günlük yaflam m zda karfl laflt m z olaylar aras nda iliflki kurman z sa lamak için verilmifl haber ve al nt lard r. S ra Sizde Yan t Anahtar : "S ra Sizde"lerde yer alan sorular n cevaplar n içerir. Her hangi bir S ra Sizde sorusuna verdi iniz cevap ile bu bölümdeki cevab karfl laflt rarak, ilgili konuyu ne ölçüde ö rendi inizi belirleyebilirsiniz.

12

13 Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Temel Kavramlar 1 1 Bu ünitede beden e itiminin tarihsel geliflimi, çocuklarda hareket e itimi, gereklili i, ça dafl beden e itimi kavram, amaçlar, uluslar aras ve ulusal standartlar, beden e itimi ve oyun ile kazan lan temel beceriler ile oyun kavram, oyunun çocu a katt de erler üzerinde durulmufltur. Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Beden e itiminin tarihsel geliflimini kavrayabilecek, Çocuklarda hareket e itimini ve gereklili ini tan mlayabilecek, Ça dafl beden e itimi kavram n ve amaçlar n aç klayabilecek, Beden e itiminde uluslar aras ve ulusal standartlar tan mlay p s ralayabilecek, Beden e itimi ve oyun ile kazan lan temel becerileri s ralayabilecek, Oyun kavram n ve oyunun çocu a katt de erleri aç klayabilecek, bilgi birikimine sahip olacaks n z.

14 2 Beden E itimi ve Oyun Ö retimi Örnek Olay 2000 li Y llarda Erdal Atabek Koflarken Satranç Oynamak... Kopenhag gezimiz s ras nda Hamlet in Saray olarak bilinen Danimarka krallar n n saray n gezerken genifl bahçesinde yafl aras gençlerin kofluflturmalar n görmüfltüm. Ellerindeki kâ tlara bakarak çeflitli yönlerde kofluflan gençleri izleyen orta yafll, atletik bir adam, elindeki kronometreye bakarak notlar al yordu. Merak etmifl, adama yaklafl p gençlerin ne yapt n? sormufltum. Bir gözetmen oldu u anlafl lan adam, Bir oyun. demiflti, ki tak m aras nda bir yar flma. Ellerindeki haritalarla çeflitli etaplarda gizlenmifl iflaretleri bulmaya çal flt klar bir oyun. Zaman do ru kullanmalar gerekiyor. K sa yollar bulmalar, karfl tak m oyuncular ndan önce son iflarete ulaflmalar gerekiyor. Gençlerin harita okuma, k sa yolu kestirme, zaman do ru kullanma becerilerini gelifltirmeye dayal bir oyundu bu. Hem beyinsel ifllevin h zlanmas na hem de fiziksel gücün do ru kullan lmas na dayal bir oyun....bir ak l-beden sporu. 7 Ekim 2006 günkü gazetemizin haberler sayfas nda bilgi veriliyordu. Okullar aç ld, liseli gençlerin aras ndaki çat flmalar da bafllad. fiiddet olaylar, sigara al flkanl, uyuflturucu denemeleri, cinsellikle ilgili sorunlar aileler için kayg nedenleri oluyor. E itimin as l amac n n insani olgunlaflt rmak, elefltirel düflünce yetisi kazand rmak, sorumluluklar n almak, gelece i planlamak oldu u ak llara bile gelmiyor. Ama toplumdaki de er endeksleri farkl m ki? Toplumsal de er endeksleri, güçlü olmak, üstün olmak, iflini bilmek, iyi yaflamak de il mi? Bu de erlerin gündelik yaflama çevirisi de çok para kazanmak, çok para kazan rken de kimsenin gözünün yafl na bakmamak olmuyor mu? Haberler; hangi kesim olursa olsun ihale almak, efl, dost, cemaat, tarikat iliflkileriyle zenginleflmek örneklerini aktarm yor mu? Yolsuzluk, tahkikat, suçlamalar, vurmalar k rmalar toplumun gözünün önünde de il mi?... Onun için de bir fleyi elde etmek isteyenlerin güç kullanmas gerekti ini örnekleriyle gören gençlerin, hiç de ilse bir bölümünün bu yolu izlemesine flafl l r m? Spor dedi iniz zaman da karfl s ndakini yenmeyi amaç edinen zorlu sporlar n be enilmesi dikkati çekmiyor mu? En çok futbolun -yaln z bizde de il- dünyada da izlenmesi yan nda güce dayal sporlar n da izleyici çekmesi önemli bir fley anlat - yor. Güçlü olacaks n, rakibini yeneceksin, alafla edeceksin. Mesaj budur. Ama eksi imiz güç de il. Eksi imiz, sahip oldu umuz güç ü do ru kullanmay bilemeyiflimiz. Gençlerimize hemen bu eksiklikleri giderecek programlar yapmam z gerekiyor. Sorumluluklar n bilmek ve bunlar n gereklerini yerine getirmek. Elefltirel düflünce yetilerini gelifltirmek. Gelece i planlamalar n ö retmek. Zaman yönetmeyi ö retmek ve onlardan bunu istemek. Onlar olgunlaflt rmak. Onlardan bunlar istemek, bunlar de erlendirmek, bunlar ödüllendirmek. Bunlar yapmad m z sürece her okula bir karakol kursak da onlar koruyamay z. Yapmam z gereken, onlara kendilerini yönetmeyi ö retmektir. Koflarken satranç oynar m y z? Ne dersiniz? Kaynak: 10 Ekim 2006 Cumhuriyet Gazetesi. oku.asp Eriflim tarihi: 2/3/2007. Anahtar Kavramlar Çocuk Ça dafl Beden E itimi Hareket E itimi Uluslararas Standartlar Ulusal Standartlar Temel Beceri Oyun çindekiler BEDEN E T M N N DÜNYA ÜZER NDEK TAR HSEL GEL fi M ÇOCUK VE HAREKET E T M ÇA DAfi BEDEN E T M KAVRAMI VE AMAÇLARI BEDEN E T M Ç N ULUSLARARASI STANDARTLAR BEDEN E T M VE OYUNDA TEMEL BECER LER OYUN VE OYUNUN ÇOCUK Ç N ÖNEM

15 Ünite 1 - Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Temel Kavramlar 3 BEDEN E T M N N DÜNYA ÜZER NDEK TAR HSEL GEL fi M nsan n düflünce, ruh ve bedenini belli amaçlar için e itme düflüncesi, insanl n evren üzerindeki varl kadar eskidir. Vücut kültürü ile ilgili etkinliklerin tarih ça lar na rastlayan ilk izlerini hemen hemen tüm uygarl klar n befli i say labilecek olan Asya n n orta ve ön co rafi bölgelerinde bulmak olanakl d r. Canl l n tek belirtisi olan hareket, ayn zamanda vücut e itiminin bafll ca unsurudur. E itimin tarihine iliflkin birçok çal flma göstermektedir ki beden e itimi hep gündemde olmufl; ancak de iflik toplumlarda farkl önem görmüfltür. Eski Yunan medeniyetinde beden e itimi; jimnastik, bedenin ve akl n uyumunu sa lay c araç olarak Yunan vatandafllar n n e itiminde kullan lm flt r. M s rl lar da bedensel ve ruhsal güçlülü ün kazan lmas için günümüz de kullan lan spor format na yak n formlarda jimnastik ve toplu oyunlar kullanm fllard r. Eski Türkler de beden e itiminin bedensel güçlülü ü art rmas ndan yararlanm fllar, hatta kad nlar n savafl amaçl oyunlar n içine alm fllard r. Çinliler de ise beden e itimi etkinliklerinin öne ç kan amac, inançlar ve manevi de erleri do rultusunda toplumlar nda görülen yayg n hastal klarda rehabilite arac olarak kullan lmas d r. Ortaça da H ristiyanl n da etkisiyle beden e itimi gereksiz say lm fl, hatta dinsizli in bir belirtisi olarak kabul edilmifltir. Yeniça n bafl nda Hümanizm ak m yla birlikte beden e itimi etkinlikleri halk aras nda yeniden uygulanmaya bafllam fl ve okul programlar n n içerisine al nm flt r. Yirminci yüzy lla birlikte e itim felsefesi, ak l ve beden aras ndaki denge ve uyum eski Yunan idealine geri dönmüfltür. Yirminci yüzy l n ortalar na do ru 1930, 1940 l y llarda ise, Dewey in etkisi e itim felsefesinde önemli de ifliklikler yaratm fl ve ö renmede art k ö renciler kendi ilgi ve gereksinimlerini belirleyebildikleri için, beden e itimi ve oyun, sosyal düzene güçlü bir yard mc olarak de- erlendirilmifltir lar n bafl ndan 1960 lar n sonlar na kadar beden e itimi programlar nda gerçek de iflimler yaflanm fl ve bu alanda uzman e itimcilerin gereklili i ortaya at lm flt r li y llardan sonra e itimin hem fiziksel hem de zihinsel parçalara sahip oldu u biçimindeki düflünce, beden e itiminin e itimin bir bölümü olarak görülmesine yol açm flt r. Bu düflünce do rultusunda, beden e itimi derslerinin çocuklar n duygusal, toplumsal, zihinsel ve fiziksel geliflimine katk da bulunabilece i, dolay - s yla da bu bireylerin sa l kl ve yararl vatandafllar olabilece i vurgulanm flt r. Bu yeni anlay fl ve amaçlar n gerçekleflebilmesi için beden e itimi ö retmenli i kavram na ve mesle ine gereksinim do mufltur. Her çocu un bilgi, yetenek, sa l k, kondisyon ve yaflamlar boyunca sa l kl yaflamalar n sa layacak olumlu davran fllar gelifltirmeleri için ça dafl e itim felsefeleri ile uyum içinde ö retim programlar düzenlenmifltir. Bunu sa lamak için, ilkö retim beden e itimi programlar, grup e itiminden daha çok bireysel programlara, araflt rma ve problem çözme yöntemleriyle kendini yönetmeyi vurgulayan ö retim tekniklerine kaym flt r. Beden e itiminin, e itimin bir bölümü olarak görülmesinden sonra SIRA ne tür S ZDE geliflmeler olmufltur? Tart fl n z. ÇOCUK VE HAREKET E T M DÜfiÜNEL M Çocu un birçok temel gereksinimleri vard r ve çocuk var olan gereksinimlerini karfl layabilmek için bireysel özelliklerini ifle koflmaya çal fl r. Bu SORU gereksinimlerinden biri de hareket etme gereksinimidir. lkö retim ça ndaki çocuk do al olarak D KKAT 1 DÜfiÜNEL M SORU D KKAT AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ

16 4 Beden E itimi ve Oyun Ö retimi Hareket e itimi; uygulama, oyun, spor, atletizm, yüzme, jimnastik ve dans kullan mlar ve anlamlar n araflt rmaya, bunlar n birbirlerine ya da gruplara olan etkilerini anlamaya çal flan akademik bir disiplindir. sürekli hareket eder, koflar, atlar, t rman r. Çocuklardaki bu do al eylem; onlar n vücutlar n tan y p do ru kullanabilmelerini, kendi hareket potansiyelini de iflik spor etkinliklerinde de erlendirebilmelerini ve fiziksel uygunlu u hakk nda bilgi edinebilmelerini hareket e itimi ile sa lar. Bu sayede fiziksel, biliflsel ve duyuflsal anlamda geliflir ve büyür. Ancak çocu un hareket gereksiniminin karfl lanmas, belirli bir hareket e itimi program do rultusunda gerçekleflmelidir. Hareket e itimi; uygulama, oyun, spor, atletizm, yüzme, jimnastik ve dans kullan mlar ve anlamlar n araflt rmaya, bunlar n birbirlerine ya da gruplara olan etkilerini anlamaya çal - flan akademik bir disiplindir. Hareket e itiminin amac, fiziksel çevreye uyum, vücut kapasitesinde art fl, harekete yan t ve hareket içerisinde kendi yeterliliklerinin fark nda olmay sa lamakt r. Ayr ca hareket e itimi; sa l k, dinçlik, e lence, etkileme, estetik, biçimlenme, performans, kendine güven, macera, toplumsall k ve rekreasyon amaçl da gerçeklefltirilir. Ö retmenler, çocuklarda hareket e itiminde temel amaca ulafl rken, kendilerine ara amaçlar seçip onlara ulaflmaya çal flmal d r. Çocuk kendi hareket gelifliminin nas l de erlendirildi ini çok yönlü olarak ö renmelidir. Çocuk harekete karfl sürekli cesaretlendirilmeli ve her baflard harekette takdir görmelidir. Bu durum çocukta sürekli olarak ö renmeye karfl bir istek yaratacakt r. Çocukta de erlendirme amac yla ölçülebilir davran fllar, bedensel ölçüler gözlenmeli ve her çocuk için gözlem kartlar oluflturulmal d r. Bu karta ifllenecek bilgiler (boy, kilo, oyunlardaki uyumu, vb) ileriki dönemlere dönük somut veriler oluflturabilecektir. lkö retim dönemi düflünüldü ünde 7-9 yafl aras ö renciler temel hareket becerileri, yafl ndaki ö renciler özelleflmifl hareket becerileri, yafl ndaki ö renciler ise sportif hareket becerileri yoluyla bu amaçlar gerçeklefltirirler. Günümüzde hareketin kendi içerisinde s n fland r lmas Laban n s n fland rma sistemiyle gerçekleflmekte ve uygulanmaktad r. Bu sistemde hareket, görüntü ve boyut ad yla iki temel bafll kta ele al nm flt r. Görüntü bölümünde ö retmen, çocu un vücut hareketlerini anlamas na yard mc olur. Vücut parçalar n n hareketini, vücut hareket flekillerini ve vücut fleklini gelifltirmeye izin verir. Alan bölümünde çocuk, kiflisel ve genel alan, yön, düzey, koflu yolu ve esneme oranlar n araflt r r. Çaba bölümünde ö renci; süre, çabuk ya da yavafl, a rl k, basit ya da zor, direkt ya da endirekt, izleme ve serbest ya da s n rl kavramlar n ö renir. Vücut parçalar n n iliflkisi bölümünde, alan içerisinde hareket eden birey ya da gruplar n iliflkisi, malzeme ve aletlerle hareket eden birey ya da gruplar n iliflkisini ö renir. DÜfiÜNEL M 2 Hareket e itiminin amaçlar nelerdir? ÇA DAfi BEDEN E T M KAVRAMI VE AMAÇLARI DÜfiÜNEL M Ça dafl Beden E itimi Kavram SORU Fiziksel aktivitenin SORU insan yaflam n n önemli bir boyutunu oluflturdu u ve fiziksel aktivitenin örgün e itim sürecinin bir parças oldu u görmüfl ve bilimsel olarak ortaya konmufltur. Birçok ülke kendi vizyonlar na göre beden e itimi ö retim programlar düzenlemifllerdir. Örne in; Kanada Alberta eyaletinde beden e itimi prog- D KKAT D KKAT ramlar nda, çocuklar n yeteneklerine eriflmeleri, kendileri için pozitif bir gelecek sa lamalar, SIRA bireysel S ZDE potansiyellerini gerçeklefltirmeleri ve yaflam kalitelerini art rmalar üzerinde durulmufltur. Ayr ca 12 y ll k süreci kapsayan programlar; bireysel sa l k yönetimi için yaflam becerisi gelifltirme, yaflamsal bir yaklafl m olarak fiziksel AMAÇLARIMIZ aktivitelerin AMAÇLARIMIZ kullan m ve di er bireylerle çal flabilme becerisine katk da bulunmak- K T A P K T A P TELEV ZYON TELEV ZYON

17 Ünite 1 - Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Temel Kavramlar 5 tad r. ABD Maryland eyaletinde Springfield College beden e itimi programlar nda, uygun bedensel forma eriflmek, fiziki form ö elerinin bilincine varma, kas becerilerini gelifltirme ve birçok bedensel etkinli e kat lman n yararlar n n bilincine varma ve etkinliklerde edinilen deneyimlerden, bireye ve bireylerin aras ndaki farklara sayg duyma üzerine vurgu yap lm flt r. ki örnekte de üstünde duruldu u gibi, beden e itimi programlar ; hareket etmeyi ö renme ve hareket yolu ile ö renme yönlerini kavrayan bir içerikte yap land rmac e itim yaklafl m ile haz rlanmal d r. Dünya genelinde okullarda uygulanan beden e itimi programlar n n önemi ve statüsü her geçen gün daha fazla sorgulan rken; beden e itimine daha az zaman ayr lmas, di er e itim alanlar ve aktivitelerinin beden e itimi alan n ihlal etmesi ve beden e itimi program n n niteli ine yönelik müdahaleler gibi olumsuz etkenlerin oldu u görülmektedir. Bu ciddi ikilem; beden sa l tehlikede, sa l kl yaflam fonksiyonlar n yerine getiremeyen, fiziksel uygunluk düzeyleri yetersiz çocuk ve gençlerin görülmesine ve obezite(afl r fliflmanl k) vakalar nda art fla, gereksiz hastal klara ve erken ölümlere neden olabilmektedir. Var olan olumsuz durumdan kurtulabilmek için, beden e itimi ö retim programlar ö rencilerin gereksinimleri do rultusunda belirlenmelidir. Seçilen içerikler ö rencilerin yapmak istedikleri ya da yetenekli olduklar etkinlik türünü keflfetmelerine olanak tan mal ve kendilerinden sorumlu olmalar n sa lamal d r. Ö renciler böylece ilgi alanlar ile hedeflenen etkinlik aras nda ba lant kuracaklar ve yeni etkinlikler için haz r duruma gelebileceklerdir. Ça dafl beden e itimi ö retim programlar, ö rencilerin baflar l olmak için gereksinim duyduklar bilgi ve beceriyi kazanmalar na, ayr ca sa l kl ve zinde birer birey olarak topluma kazand r lmalar na yard mc olabilmelidir. Ça dafl beden e itimi ö retim program ndan hareketle beden e itimi iki ana bileflenden oluflmaktad r: nsan hareketi ve bedensel zindelik. Beden e itimi ders içeri inde ICHPER e göre flu disiplinlere yer verilmelidir: Motor ö renme, motor geliflim, kinezyoloji, biyomekanik, egzersiz fizyolojisi, spor psikolojisi, spor sosyolojisi ve estetik. Bu içerikle bedensel olarak e itilmifl birey; bir dizi bedensel aktiviteyi gerçeklefltirmek için gerekli becerileri ö renmifltir, bedensel olarak zindedir; düzenli olarak bedensel aktivitelere kat l r, bedensel aktiviteler yapman n anlam - n ve yararlar n bilir, beden e itimine ve beden e itiminin sa l kl bir yaflama olan katk s na de er verir. Ça dafl Beden E itimi Amaçlar Ça dafl beden e itimi ö retim programlar nda üzerinde durulmas gereken 1-12 s - n flar aras d r. Her bir s n f düzeyi, bir sonraki s n f düzeyinin alt ö renmelerini kapsar. Ö rencinin o basamaktaki becerilerini gelifltirir ve yaflama kat l m ile ilgili bilgiler ö retir. lkö retim dönemi, beden e itimi aç s ndan, ö rencilerin bir hareket için vücut potansiyellerinin araflt r ld, temel motor becerilerinin kazand r ld, mekaniksel ilkelerin tan t ld ve alan kullan m n n kazand r ld bir süreçtir. Ayr ca aktivitenin al flkanl k haline geldi i ve sa l k için egzersizin önemini ö renme zaman d r. Ö renciler birlikte oynama, di erleri ile iliflki içinde olma ve paylaflma gibi sosyal becerileri ö renmeye bafllarlar. Söz edilen özelliklerin ö renciye kazand r labilmesi için beden e itimi ö retim program nda flu amaçlar n yer almas gerekir: Ö renci ilkö retim kademesini bitirdi inde; 1. Vücut fark ndal, alan, hareketin niteli i ve bu niteli in motor beceriler ile hareket etkinliklerinde nas l kullan ld n anlamak için bütün hareket e itim program n n özünü tan mlayabilir. Bedensel olarak e itilmifl birey; bir dizi bedensel aktiviteyi gerçeklefltirmek için gerekli becerileri ö renmifltir, bedensel olarak zindedir, düzenli olarak bedensel aktivitelere kat l r, bedensel aktiviteler yapman n anlam n ve yararlar n bilir, beden e itimine ve beden e itiminin sa l kl bir yaflama olan katk s na de er verir.

18 6 Beden E itimi ve Oyun Ö retimi 2. Alg lama, ay rt etme, çeflitlendirme, kat l m ve yaratma gibi kavramlar içeren hareket ö retim program ndaki ö renme yöntemlerini anlatabilir. 3. Bütün çocuklar n ayn oranda ö renemedi ini kabul eden ve deneyimlerin bireysel geliflime göre dikkatli bir biçimde planlanmas gerekti ini savunan, beden e itimindeki geliflimsel yaklafl m anlatabilir. 4. Tamamlanm fl hareket e itim program n n içerisindeki her geliflim düzeyi için e itimsel sonuçlar tan mlayabilir. 5. Sa l kl ve kaliteli yaflam için egzersizin düzenli olarak yaflam boyunca yap lmas gerekti ini söyleyebilir. lkö retim birinci kademede kazan lan bilgi ve becerileri gelifltirmek için, ikinci kademede daha çok sportif aktiviteler seçilmeli, ortaö retim düzeyinde ise, daha yüksek beceri içerikli aktivite ve sporsal deneyimler sunulmal d r. 3 Dünyada beden SIRA e itimine S ZDE dönük yaflanan olumsuz etkenler nelerdir? DÜfiÜNEL M Beden e itimi DÜfiÜNEL M SIRA ö retim S ZDE programlar nda kabul gören iki ana bileflen nedir? 4 SORU BEDEN E T M SORU Ç N ULUSLARARASI STANDARTLAR DÜfiÜNEL M Dünyada insanlar n DÜfiÜNEL Mgün geçtikçe artan hareketsiz yaflamlar ve buna ba l olarak baflta obezite olmak üzere birçok ölümcül hastal n yayg nlaflmas, alandaki bilim D KKAT D KKAT SORU adamlar n ve SORU birçok kuruluflu harekete geçirmifltir de Ulusal Spor ve Beden E itimi Birli i (NASPE), beden e itimcilerin Ö renciler beden SIRA e itimi S ZDE dersinde neler bilmelidir ve neleri yapabilmelidir? sorusu- D KKAT D KKAT nu yan tlamaya yard mc olabilecek nitelikli beden e itimi programlar n n ölçütleri ad ndaki k lavuzu yay mlam flt r. Burada 20 ölçüt 5 kategori halinde gösterilmifl AMAÇLARIMIZ ve fiziksel AMAÇLARIMIZ SIRA olarak S ZDE e itilmifl bireyde bulunan özellikler belirtilmifltir. Yine NASPE, beden e itimi için kavramsal çerçeveyi oluflturan di er bir belge olan gelece i düflünmek=beden e itimi için uluslararas standartlar 1995 y l nda yay mlam flt r. AMAÇLARIMIZ K T A P K T A P NASPE, standartlar AMAÇLARIMIZ dokuz y ll k bir çal flma sonras ortaya koymufltur. Bu süreç kapsam nda ilk ve orta dereceli okullarda çal flan beden e itimi ö retmenleri, program gelifltirmeciler, pedegoglar, ölçme de erlendirme uzmanlar komitelerde TELEV ZYON K T A P TELEV ZYON K T A P görev alm fllard r. Standartlar, uygulanan beden e itimi program n n sonunda ö rencilerin neleri bilip neleri yapabilece ini temsil eder. 1-4 aras standartlar beden e itimi program n n temel NTERNET ve ay rt edici sorumlulu unu bar nd ran standartlard r. 5-7 ye kadar TELEV ZYON TELEV ZYON NTERNET olan standartlar ise, genellikle okul içerisindeki tüm programlar n ve yard mc e itim programlar n n sorumlulu unu bar nd ran standartlard r. NTERNET Standart: NTERNET 1. Hareket Yeterli i ve Hâkimiyeti Birçok hareket biçimini yeterli ve birkaç hareket biçimini ise hakim olarak sergileyebilme, Standart: 2. Hareket Kavramlar n Ö renme ve Uygulama Hareket kavramlar n, ilkelerini, motor becerileri ö renme ve gelifltirmede kullanabilme, Standart: 3. Sa l Güçlendiren Zindelik Sa l güçlendiren bir zindelik düzeyine sahip olabilme ve bu düzeyi koruyabilme, Standart:4. Fiziksel Olarak Aktif Bir Yaflam Biçimi Fiziksel olarak aktif bir yaflam biçimini sergileyebilme.

19 Ünite 1 - Beden E itimi ve Oyun Ö retiminde Temel Kavramlar 7 Standart: 5. Kiflisel ve Sosyal Davran fl Fiziksel aktivite ortamlar nda sorumlu kiflisel ve sosyal davran fl sergileyebilme, Standart: 6. Bireysel Farkl l klara Karfl Anlay fl ve Sayg Fiziksel aktivite ortamlar nda, bireyler aras ndaki farkl l klara karfl anlay fl ve sayg gösterebilme, Standart: 7. Kiflisel Aktiviteden Kiflisel Anlam Ç karma Fiziksel aktivitenin zevk, mücadele, kendini ifade etme ve sosyal etkileflim f rsatlar sundu unu anlayabilmedir. NASPE Beden E itimi Standartlar De erlendirme Komitesi, netlefltirdi i bu standartlar, s n f düzeylerini belirleyip sadece bir yol gösterici olarak sunmufltur. Baz ö renciler bu standartlara önce, baz ö renciler ise sonra ulaflabilirler. Daha da önemlisi ö renme, her çocu un bireysel ö renme h z na ba l olarak konuya hâkim olabilmesini sa layacak flekilde s ral olmal d r. Ayr ca s n f düzeylerine bak lmaks z n ö retmenler her çocu un, ders içindeki ö renme düzeyini göz önünde bulundurarak de erlendirme yapmal ve daha sonra ö renciye uygun e itimi saptama, önerme ve planlama sorumlulu unu yerine getirmelidir. Türkiye de ise, ö rencilerden okullarda beden e itimiyle ilgili olarak birçok özellik kazanmalar beklenmektedir. Etkinliklere kat lan bireyden, ö renim sürecinin sonunda baz standartlara ulaflmas beklenir. Bu standartlar n anlam, her bireyin kendi kapasitesi do rultusunda fiziksel etkinliklere kat l m için gerekli bilgi, beceri ve tutumlar kazanmas ve bunlar sürdürmesidir. Ülkemizin koflullar dikkate al narak belirlenen ilkö retim beden e itimi program standartlar flunlard r: Standart: 1. Çeflitli Fiziksel Etkinliklere Kat labilmek çin Hareket Örüntüleri ve Deviniflsel Yeterlilik Gösterme Bu standart n amac, fiziksel etkinliklere kat l m için gerekli fiziksel becerileri gelifltirmektir. Standart: 2. Fiziksel Etkinli i Ö retirken ve Yaparken Hareket le lgili Kavram, lke, Kural, Strateji ve Taktikleri Anlad n Gösterme Bu standart n amac, ö rencilerin biliflsel bilgiyi anlayarak, deviniflsel becerilerin edinilme ve gelifltirilmesinde onu kullanmay kolaylaflt rmakt r. Standart: 3. Sa l Güçlendirici Düzeyde Fiziksel Etkinli e Kat l m Baflarma ve Koruma Bu standart n amac, etkin, sa l kl bir yaflam tarz sa layan bireysel fark ndal k için ö rencinin bilgi, beceri ve tutumunu gelifltirmesidir. Standart: 4. Fiziksel Etkinliklere Düzenli Olarak Kat lma Bu standart n amac, fiziksel etkinliklerde düzenli kat l m modelleri oluflturmakt r. Standart: 5. Fiziksel Etkinlik Ortamlar nda Sorumlu Kiflisel ve Toplumsal Davran fl Sergileme Bu standart n amac, kiflisel bir anlam kazand ran fiziksel etkinli e kat lman n de er ve içsel yararlar n n bilincini gelifltirmektir. NASPE nin beden e itimi ö retiminde ortaya koydu u standartlar nelerdir? BEDEN E T M VE OYUNDA TEMEL BECER LER Beceri, ö rencilerde ö retim süreci boyunca kazand r lmas ve DÜfiÜNEL M gelifltirilmesi amaçlanan kabiliyetlerdir. Günümüz e itim ve ö retim anlay fl nda bilgiyi oldu u gibi almak yerine bilgiyi bulma, kullanma ve bilgiyi yap land rma ön SORU plana ç km flt r. Beden e itimi dersi ö retim program nda beden e itimine iliflkin temel hareket becerileri, hareket kavramlar ve spor dallar na yönelik becerilerin kazand r lmas D KKAT 5 DÜfiÜNEL M SORU D KKAT AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ

20 8 Beden E itimi ve Oyun Ö retimi as l amaçlardand r. Temel hareket becerileri ö rencilerin yaflamlar nda, mesleklerinde ve gelecekte de kullanabilecekleri niteliktedir. Bu beceriler; lokomotor, nonlokomotor ve manipülatif beceriler ile problem çözme, yarat c l k, iletiflim becerileridir. Beden e itimi dersi için beceriler flunlard r: Lokomotor beceriler, non-lokomotor beceriler, manipülatif beceriler, yarat c düflünme, iletiflim becerisi, problem çözme becerisi, elefltirel düflünme, araflt rma-sorgulama becerisi, bilgi teknolojilerini kullanma becerisi, giriflimcilik becerisi, Türkçeyi do ru, etkili ve güzel kullanma becerisi vb. Lokomotor Beceriler Lokomotor beceriler; vücudun zemindeki belirli bir noktadan bir baflka yere do ru hareketidir. Büyük kas becerileri, denge/kararl l k becerileri ile birlikte geliflir. Yürüme, koflma, atlama, s çrama, uçma, sekme, t rmanma, kayma, sürünme gibi beceriler lokomotor becerilerdendir. Non-Lokomotor Beceriler Non-lokomotor beceriler; bireyin, bulundu u zemin üzerinde dengesini yerçekimine karfl koruma yetene idir. Denge/kararl l k, insan hareketinin temel formudur. E ilmek, bükülmek, sallanmak, dönmek, simetrik-asimetrik, genifl-düz vücut flekilleri gibi beceriler non-lokomotor becerilerdendir. Manipülatif Beceriler Manipülatif beceriler; bireyin, herhangi bir nesne ile iliflkisini gerektiren hareketlerdir. El ve ayaklar n kullan lmas ile nesnelerden kuvvet alma ve nesnelere kuvvet uygulama ile ilgilidir. Manipülatif hareket becerileri ile küçük kas becerileri geliflir. Atma, tutma, f rlatma, vurma, tekmeleme, sürme gibi beceriler manipülatif hareket becerilerindendir. Yarat c Düflünme Becerisi Yarat c düflünme becerisi; ö rencilerin bir temel hareket becerisini de ifltirme, bu becerileri birlefltirme, yeniden farkl ortamlarda kullanma ya da tamamen kendi düflüncelerinden yola ç karak yeni ve farkl beceri ve bilgiler üretme, olaylara farkl bakabilme, küçük çapl da olsa baz bulufllar yapabilmeyi kapsar. letiflim Becerisi letiflim becerisi; konuflma, dinleme, okuma, yazma gibi sözel dil ve vücut dili, iflaret dili gibi sözel olmayan iletiflim becerilerini etkili ve bulundu u ortama uygun olarak kullanmay kapsar. Problem Çözme Becerisi Problem çözme becerisi; ö rencinin yaflam nda karfl s na ç kacak problemleri çözmek için gerekli olan beceriyi kapsar. Alt becerileri ise söyle s ralanabilir: Problemin anlafl lmas, gerekirse alt basamaklar n ya da problemin köklerinin bulunmas, problemi uygun flekilde çözmek için planlama yapma, ifllemler s ras nda çal flmalar n gözlenmesi, gerekti inde stratejilerin ve planlar n de ifltirilmesi, yöntemlerin s nanmas, çözüm aflamas nda elde edilen veri ve bilgilerin de erlendirilmesi, çözüme ulafl l nca çözümün anlaml l n n, ifle yararl l n n de erlendirilmesi ve yeni problemleri fark etmesi.