PROSTAT KANSERİ. Dr. Tahsin Turunç. Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi

Transkript

1 PROSTAT KANSERİ Dr. Tahsin Turunç Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi

2 Prostat Erkek reprodüktif sisteminin bir parçasıdır Mesane ile üretra arasında yerleşimli Malign ya da benign transformasyon gösterebilir Rektum içinde değildir, fakat rektal tuşe ile rahat palpe edilebilir

3

4

5

6 İnsidans ABD de erkeklerde en sık görülen kanser (%32) 75 y akciğer kanserinden sonra 2. ölüm nedeni Tanı konulduğunda P Ca nın %50 si klinik olarak prostatla sınırlı Çoğu prostat kanseri, hastaya zararsız ve önemsiz

7 Etyoloji Hormonal etkenler Yaş Ailesel risk Irk (Afrika kökenli Amerikalılar) Diyet (yağlı diyette risk x2) Diğer (kadmiyum, sigara)

8 Hormonal etkenler Kastre edilenlerde Prostat Ca oluşmaz Prostat kanserli hücrelerin çoğu hormonlara duyarlıdır Testosteron sıçanlarda Prostat Ca oluşumunu teşvik eder

9 Yaş %1 i 50 y ın altında, %75-80 i y da 50-54: % : % : % : % 10 Otopside 50y : % y : %50

10 Ailesel risk Birinci dereceden yakını prostat Ca olan kişilerde prostat Ca gelişme riski 3-4 kat artmakta Prostat kanserinin %10-11 herediter Prostat ca tanılı yakınları olan ailelerde 40 yaşından, diğer erkeklerde 50 yaşından sonra erken tanı için yıllık rutin taramaların yapılmalı

11 Genetik 1. kromozomdaki bir gen vasıtası ile geçiş Klinik prostat Ca nin %78 inde kromozom 8p de delesyonlar vardır. Hormon refrakter prostat Ca nin %50 sinde androjen reseptör mutasyonları var

12 Büyüme faktörleri; epitelyal hücre proliferasyonu diferansiasyon invazivite modülatörü

13 Patoloji Fibromuskuler doku (%30) Glanduler doku (%70) periferal zon (%70) santral zon (%20) transizyonel zon (%10)

14 Prostatik neoplasmların patolojik klasifikasyonu 1. Epitelyal neoplasmlar: Adenokarsinoma (%98) (Saf, duktal, musinöz) Küçük hücreli karsinoma Transizyonel hücreli kanserler Malign mezenşimal tümörler Nadir epitelyal neoplasmlar: (skuamöz hücreli karsinoma, adenoid kistik karsinoma, karsinoid tümörler)

15 Prostatik neoplasmların patolojik klasifikasyonu 2. Karsinosarkoma 3. Epitel dışı neoplasmlar Mezenkimal (iyi ve kötü huylu) Lenfoma 4. Metastatik tümörler ( lenfoma, lösemi, GIS adenokanseri, AC kanserleri, melanom, malign rabdoid tm, seminomlar)

16 PIN (Prostatik İntraepitelyal Neoplazi) Kanser prekürsörü Benign prostatik asini veya duktusların atipik hücrelerle çevrelenmesi (Prostat kanserinin sitolojik özelliklerine sahip fakat bazal hücre tabakası mevcut)

17 PIN 1) Düşük gradeli PIN (LGPIN)-Raporda belirtilmeyebilir 2) Yüksek gradeli PIN (HGPIN)-Biyopside görülme sıklığı %10 1 yıl sonra yapılan 2. biopside %35-70 Ca AdenoCa ın %85 inde PIN mevcut

18 ASAP (Atipik küçük asiner proliferasyon) Kendi başına bir biyolojik lezyon değil Ca odağı? PIN? Benign? Biyopsilerde % arasında İkinci biyopside %30-50 Ca

19 Semptomlar Spesifik bir semptomu yoktur prostatizm yakınmaları hematüri hemospermi kemik ağrıları rektum invazyonuna ait belirtiler regional lenf nodları metastazına ait belirtiler priapizm

20 nörolojik bulgular Semptomlar uzak organ metastazlarına ait belirtiler (hemoptizi, sarılık)

21 Tanı DRM (Digital Rektal Muayene) PSA (Prostat Spesifik Antijen) Herhangi birinde anormallik varsa tanı transrektal ultrasonografi eşliğinde yapılan prostat biyopsisi ile konulur (TRUSG + Biyopsi)

22 DRM (Digital Rektal Muayene) Prostatın büyüklüğü, kıvamı ve sınırları Sert bir nodülün varlığı veya prostatın bir bölümünün yada tümünün sertliği veya asimetrik büyüme = Prostat Ca? Nodüllerin yarısı kanser değildir, bunlar granülomatöz prostatit, tbc ve fibröz prostat nodülleri olabilir.

23 PSA (Prostat Spesifik Antijen) Glikoprotein yapısında, 34 kilodalton ağırlığında, kallikrein ailesinden bir serin proteazdır Fonksiyonu seminal plazmanın likefaksiyonudur Prostat dışında periüretral ve perianal glandlardan da az oranda salınır Yarılanma ömrü gün Normal değer: 0-4 ng/ml

24 PSA Kanser gelişme oranları; 0-4 ng/ml : 1/ ng/ml: 1/4 >10ng/ml : 1/2-3

25 Tümör belirteçleri Serbest/Total PSA PSA dansitesi (PSA/prostat volümü) PSA velositesi (PSA değişim hızı) Yaşa bağlı PSA

26 Serbest/total PSA PSA nın çoğu kandaki proteinlere bağlı bulunurken az bir kısmı serbest PSA şeklinde bulunur (%5) Serum PSA 4-10 ng/ml: - Serbest/total PSA: %15 : Ca -Serbest/total PSA: %25 : N

27 PSA dansitesi PSAD, PSA'nın serum değerinin TRUSG ile saptanmış prostat bezinin hacmine bölünmesiyle hesaplanır PSA dansitesinin (PSA/Prostat hacmi) 0.15 ten büyük olması prostat kanseri olasılığının artmasıyla ilişkilidir

28 PSA velositesi Yıllık PSA artış hızı 0.75ng/ml ise Prostat Ca riski artar

29 Yaşa bağlı PSA Yaşa bağlı PSA; yaş: ng/ml yaş: ng/ml yaş: ng/ml yaş: ng/ml

30 Görüntüleme yöntemleri Transrektal Ultrasonografi (TRUS) BT (Lenf nodu yayılımı) MRI (Periprostatik invazyon) Kemik sintigrafisi

31

32 Gleason skoru Glandüler yapıların farklılaşmasına göre 1 ila 5 arasında derecelendirme yapılır. En sık görülen tümöral glandlar primer patern, ikinci sıklıkta görülen glandlar sekonder patern olarak belirlenir. Skor bu iki paterndeki derecelerin toplamı ile elde edilir. - Grade 1 (2-4): iyi diferansiye - Grade 2 (5-7): orta derecede diferansiye - Grade 3 (8-10): kötü diferansiye

33 Prostat Kanserinde kullanılan Gleason Patolojik skorlama sistemi

34 Evreleme: TNM Sistemi Tx : primer tümör tespit edilememiş T0 : primer tümöre ait belirti yok T1 : klinik olarak belirlenmemiş (rastlantısal) T1a: rezeke edilen dokunun %5 veya azında T1b: rezeke edilen dokunun %5 inden fazlasında T1c: PSA yüksekliği nedeni ile yapılan biyopside

35 T2: Tümör prostatta lokalize T2a: Bir lobun yarısı veya azında T2b: Bir lobun yarısından fazlasında T2c: Her iki lobu tutmuş T3: Tümör prostat kapsülüne yayılmış T3a: unilateral ekstrakapsüler yayılım T3b: bilateral ekstrakapsüler yayılım T3c: vezikülo seminalis invazyonu

36 T4: komşu dokulara invazyon T4a: mesane boynu, eksternal sfinkter, rektum T4b: levatör adelelerine yayılmış (pelvik duvara fikse)

37 N0: Regional lenf metastazı yok N1: Regional lenf nodlarında 2cm den küçük tek metastaz var N2: 2-5 cm çapında tek ve çok sayıda metastaz N3: 5 cm den büyük lenf nodu M0: Uzak metastaz yok M1: Uzak metastaz

38

39

40

41

42 Metastazlar Lenf nodu (Obturator, ana iliak, presakral, periaortik) Kemik Akciğer Mesane Karaciğer Sürrenal

43 Kemik metastazı İlk tanıda %40 ında bulunur %90 osteoblastik En sık lomber vertebra tutulumu (pelvik kemik, torasik vertebra, kostalar, sternum, kafatası)

44

45

46 Tedavi Yaşam beklentisi Kür olasılığı Komorbidite

47 Tedavi Erken evre prostat kanserleri İzlem Radikal prostatektomi (Retropubik, Perineal, Laparaskopik/Robotik) Radyoterapi (Konvansiyonel, Konformal) Brakiterapi (I-125)

48

49 PROSTAT KANSERİ Dr. Sezgin GÜVEL Başkent Üniversitesi Üroloji AD Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi

50 Tedavi Metastatik prostat kanseri Amaç: Androjen kaynaklarının ortadan kaldırılması Cerrahi (Bilateral orşiektomi) Medikal - LHRH agonistleri (goserilin, buserilin, leuprolide) - Antiandrojenler Steroidal (siproteron asetat) Nonsteroidal (flutamide, nilutamide, bicalutamide) - Maksimal androjen blokajı

51 Tedavi Hormona refrakter prostat kanseri Ketakonazol, Aminoglutetemid Kortikosteroidler Radyoizotoplar (Palyatif) Bifosfonatlar (Palyatif) Kemoterapi (Dosetaksel, Mitoksantron)

52 Tedavi