til de neste generasjoner. Den kulturen som formidles videre til de neste generasjoner kaller vı kulturarv.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "til de neste generasjoner. Den kulturen som formidles videre til de neste generasjoner kaller vı kulturarv."

Eser Mehmet Özmen
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 til de neste generasjoner. Den kulturen som formidles videre til de neste generasjoner kaller vı kulturarv. Mennesker har gjennom flere tusen år samlet ufattelige mengder kunnskap og lært mange forskjellige ferdigheter som mennesker ikke kunne før. Mange ting var i begynnelsen av menneskenes historie vanskelig å forstå for mennesker. For eksempel skjønte de ikke i begynnelsen at jorda var rund og at den både gikk rundt sin egen akse og sola. Man kunne faktisk bli straffet hvis man hevdet det. Et annet eksempel er at mennesket brukte tusener av år på å forstå og lære å lage hjulet. I dag tenker vi ikke på disse tingene som vanskelige ting å forstå, og ser på disse som lettforståelige kunnskap. Det vi lærer, vil vi lære bort til neste generasjoner. Men vi vil forandre en del, slik som generasjoner før oss har gjort. Vi overtar en kulturarv av forfedrene våre, men vi viderefører ikke akkurat den samme arven. Vi forandrer og videreutvikler den. Det fins store variasjoner innenfor samme kultur Det er blitt mer vanlig å tenke på nasjonal kultur når vi snakker om hva kultur er, men kultur er mye mer. Det er ikke slik at alle mennesker i en nasjon har samme kultur. Det eksisterer mange forskjellige slags kulturer 10

2 Gelen kuşaklara aktardığımız kültüre kültür mirası denir. İnsanlar binlerce yıldır çok büyük miktarda bilgi elde edip bir sürü yeteneklere kavuştular. İnsanlık tarihinin başlarında insanlar için çoğu şeyi anlamak zordu. Mesela dünyanın yuvarlak olduğunu, hem kendi etrafında hem de güneşin etrafında döndüğünü bilmiyorlardı. Bunun böyle olduğunu söyleyenlere ceza bile veriliyordu. İnsanların anlayıp tekerleği icat etmeleri binlerce yıl aldı. Günümüzde bu tip bir sürü şeyin üzerinde düşünmez, anlaşılması kolay diye düşünürüz. Biz öğrendiklerimizi gelecek kuşaklara aktaracağız, bir sürü şeyi değiştirerek, tıpkı bizden öncekilerin yaptıkları gibi. Atalarımızdan bir kültür mirası alırız, ama bunu bizden sonraki nesillere olduğu gibi değil de değiştirip geliştirerek aktarırız. Aynı kültür içinde büyük farklılıklar vardır Kültür dediğimizde aklımıza genellikle ülke kültürü yani milli kültür gelir, fakat kültür daha başka şeylerdir de. Ayrıca bir ulusu meydana getiren insanların kültürü tamamiyle aynı değildir. Her toplumda çeşitli kültürler vardır. İnsanların kültürleri yaştan, cinsiyetten, oturdukları yerden, mesleklerinden eğitimden veya yaptıkları işlerden dolayı farklı olabilir. kulturarv:atalarımızdan bize hjul: tekerlek geçen kültür, kültür mirası å forandre: değiştirmek å bli straffet: cezalandırılmak å videreutvikle:geliştirmek å samle: toplamak mengde: miktar,küme faktisk: gerçekten å lære bort: başkasına öğretmek 11

3 i hvert samfunn. Kulturene kan være forskjellige på grunn av alder, kjønn, bosted, yrke, utdanning og jobb. Når vi vokser opp i et fellesskap, lærer vi det som gjelder i fellesskapet. Men det er ikke slik at alle individene oppfører seg helt likt, tenker på samme måte eller liker akkurat de samme matrettene osv. Det kan finnes store variasjoner innenfor hvert fellesskap. Variasjoner betyr forskjeller. Til og med innenfor samme familie er individene forskjellige og oppfører seg ganske annerledes. Selv om det fins variasjoner, sier vi likevel at vi tilhører samme fellesskap fordi vi har mye annet som binder oss sammen. Vi er en del av en felles kultur fordi vi stadig er i samhandling med hverandre, og i det samme fellesskapet får vi felles opplevelser og erfaringer når vi for eksempel snakker samme språk, får opplæring i samme skole, spiller i samme fotballag, ferdes i samme natur, lever i samme by, leser omtrent de samme avisene eller ser på de samme filmene og fjernsynskanalene. Sosiale institusjoner - Barnehage og skole Samhandling med andre mennesker er det som utvikler oss. For at mennesker skal utvikle sosiale forbindelser med hverandre, lære seg nye ferdigheter og kunnskap, er det etablert steder der mennesker møtes. Skole og barnehage er slike viktige samfunnsinstitusjoner som har fått en viktig plass i dagens samfunn. 12

4 Bir toplumda yetiştiğimizde, orada geçerli olan şeyleri öğreniriz. Ama bu örneğin herkesin aynı şekilde hareket ettiği, düşündüğü, aynı yemekleri sevdiği anlamına gelmez. Her toplumda insanlar arasında büyük farklılıklar vardır. Aynı aile içinde bile kişiler ve davranışları farklıdır. Bu farklılıklar olsa da yine aynı toplum ve kültürden olduğumuzu söyleriz, çünkü bizi birbirimize bağlayan bir sürü ortak yönümüz vardır. Birbirimizle sürekli ilişkide olduğumuzdan hepimiz ortak bir kültürün parçasıyız. Toplumda ortak deneyimlerimizi örneğin aynı dili konuştuğumuzda, okula gittiğimizde, aynı takımda top oynadığımızda, aynı doğada gezdiğimizde, şehirde yaşadığımızda, gazeteyi okuduğumuzda, veya aynı filmleri seyrettiğimizde ediniriz. Sosyal kurumlar Çocuk yuvası ve okul Bizi diğer insanlarla ortak ilişkide olmak geliştirir. İnsanların sosyal ilişkilerini geliştirmeleri, yeni bilgiler ve yetenekler öğrenmeleri için insanların buluştukları yerler oluşturulmuştur. Çocuk yuvası ve okul bunlardan ikisidir ve toplumdaki önemli sosyal kurumlardandır. vokse: büyümek, yetişmek akkurat: aynı, tıpkı opplevelse: yaşanan şey institusjon: kurum, müessese samhandling: ortak hareket barnehage:çocuk yuvası en del av: parçası omtrent: yaklaşık olarak fjernsynskanal: tv kanalı ferdes: dolaşmak å etablere: kurmak forbindelse: ilişki 13

5 Som individer har vi bestemte rettigheter og plikter. Vi har for eksempel rett til å leve i trygghet, få grunnskole og videregående opplæring, og få behandling når vi blir syke og mange andre ting. Vi har også mange plikter. Vi har plikt til å følge de lovene Stortinget vedtar. For eksempel sier Opplæringsloven i Norge at barn som fyller 6 år, har plikt til å gå på skole fra klasse. Rettigheter og plikter vi har forandrer seg over tid. Hva slags forandringer som skjer, er avhengig av behovene vi har, og de som styrer og bestemmer og de som lever i samfunnet. Det frie menneske og samfunnet Samhandling med andre mennesker er det som utvikler oss som mennesker. Det samfunnet vi lever i, har derfor stor betydning for oss som individer. Hvis samfunnet fungerer bra, vil det også bidra til at individene som lever i det, får det bedre. Hvordan de forskjellige delene i samfunnet fungerer, har mye å si for hvordan vi mennesker fungerer. Det foregår en gjensidig påvirkning mellom individet og samfunnet. Samfunnet påvirker oss og vi påvirker samfunnet, men vi er ikke et produkt av samfunnet, for individet kan påvirke sin egen utvikling. Våre egne valg og handlinger har stor betydning for hvordan vi utvikler oss. Alle mennesker blir født som frie og har evnen til å skape seg nye muligheter og et bedre samfunn. Mennesker er utstyrt fra naturens side med det meste vi trenger når det gjelder evner og styrke. Spørsmålet er ofte om mennesket har vilje. Om vi har vilje til å lykkes, vil ofte bidra til at vi til slutt lykkes. 14

6 Kişi olarak hak ve yükümlülüklerimiz vardır. Mesela güven içinde yaşamak, ilköğretim ve liseye gitmek, hasta olunca tedavi görmek hakkımızdır. Bir çok da yükümlülüklerimiz vardır. Norveç Büyük Meclisi nin (Stortinget) kabul ettiği kanunlara uymağa mecburuz. Örneğin, Norveç eğitim yasasına göre 6 yaşını dolduranların zorunlu olan ilköğretime başlamaları gerekir. Özgür insan ve toplum İçinde yaşadığımız toplumun biz insanlar için anlamı büyüktür. Eğer toplum iyi işlerse, içinde yaşayan kişiler de daha iyi bir yaşam sürerler. Toplumun çeşitli parçalarının işleyişi biz insanların işleyişini etkiler. Toplum ile kişi arasında karşılıklı etkileme ilişkisi vardır. Fakat biz toplumu etkileyip toplumdan etkilensek de toplumun bir ürünü değiliz. Çünkü insan gelişmesini kendi yönlendirebilir. Kendi kararlar ve hareketlerimizin gelişimimiz üzerinde büyük etkisi vardır. Bütün insanlar özgür doğarlar ve kendine iyi olanaklar ve daha iyi bir toplum yaratma yeteneğine sahiptirler. İnsanlar yetenek ve başarabilme gücü konusunda gerekli donanımlara sahiptir. Çoğu zaman asıl önemli konu, insanın başarma isteğinin olup olmadığıdır. Başarma isteği insanı çoğu zaman başarıya ulaştırır. Stortinget: Norveç meclisi å være utstyrt: donanmak, sahip olmak videregående skole: lise ve dengi okullar bestemte: belirli plikt: görev, yükümlülük avhengig:bağımlı fungere: çalışmak, iş görmek fri: özgür å bidra:sağlamak å utvikle: gelişmek natur: doğa, tabiat valg: seçim produkt: ürün, evne: yetenek 15

Benzer belgeler

FORSKJELLIGE TYPER SKOG:

FORSKJELLIGE TYPER SKOG: Selv om de ser ganske like ut, er det mange forskjellige typer skog. Klimaet og jordsmonnet på stedet bestemmer hva slags trær og planter som vokser i skogen. Skogen kan deles