LYS FİZİK ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST - 1

Transkript

1 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST -. Yatay üzlemek csme etk een sürtünme kuet: F S kmg 0, N ur. yatay F F S kg k0,5 Alttak csmn mesn bulalım: F m. a 0 8. a a mls r. p 0N T8N kg O hale sstemn mes e mls r. 0 F F S (m m ) a 0 F 5 ( ). F N 3. h h yer 5 Yatay atılan csm yataya sabt hızlı, üşeye se serbest üşme hareket yapar. Csmn üşey hızı e sıfır, e, e se oluyor. Zamansız hız formülünü e arasına üşeye kullanalım: : gh : () g (h h ) Bu enklemler oranlanıp üzenlenrse, h h 3. Csmler e karşılaşana kaar sırasıyla X, X yolunu alıyor.. İme zaman grafğnn altına kalan alan hız eğşmn err. (0-t) e (t-t) aralıklarına alan poztftr. Bu yüzen araç sürekl hızlanmıştır. Hız - zaman grafğn çzersek, altına kalan alan yer eğştrmey err. 3at at 0 t0 t X X X X X < X t t t t D seçeneğne bakalım: Araç t anına en geçmşse x < x oluğunan ye yakın olmalıır (Yanlış). 5. X at ye göre X e a oğru orantılıır. Yan meler sırasıyla a, a ır. F m. a m F m. a m 0 t Csmlern hız zaman grafklern çzelm: sanyee csm en taralı alan kaar fazlaan ger. Taralı alan: ( ). 6 m r. O hale aralarınak uzaklık başlangıçta 6 metre sanyee 6 metre olmak üzere toplam 3 metre olur.

2 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST - 6. Gezegenn çekm mes g 8 m/s olarak erlmş.., h o sn o 0 8 a ^ h 6m g. 8 sn. sn(. ) x o 0 53 a g sn53. cos m 8. csm hareketl makaraya bağlı oluğunan nn brm zamanak yer eğrmes nnknn k katı kaar olur. Yan nn hız büyüklüğü se nnk r. (I e III kesn farklı) e nn knetk enerjler eşt se: E E m.( ) m. m m olmalı Csmler serbest bırakılığına yanyana gelyorlarsa csm yükselmş, se alçalmıştır. Yan m > m olmalıır. (II olablr) 9. C seçeneğne bakalım: 7. Csm serbest bırakılıyor. arasına hızlanmış, arasına sabt hızla gtmş, N arasına yaaşlamış e N en br hızla geçmş. Csmn hız zaman grafğ şöyle olur. hız O r a erkezcl me 0 ya oğruur. N 0 N zaman Csmn ortalama hızları: 0 3 N Yan: > 3 > r. 0. Tüm patlamalara yatay e üşey momentumlar korunur. aksmum yükseklkte patlayan parçacıkların yere üşme süreler e bu süre çnek yatay momentum büyüklükler eşt olur. ütleler farklı oluğunan yatay hız büyüklükler e farklı olur. Aynı yükseklkten üştüklernen yere çarptıkları anak üşey hızları eşt olur.

3 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST -. aksmum hız: o ωr, herhang br yerek hız: ~ r x. Dönerek lerleyen csmn: Öteleme knetk enerjs: E k m ~ r r ` j Dönme knetk enerjs: E Iω mr c m~ 3 ~ r V O hale; V O ~ r 3 ~ r 3 ωr yerne yazılırsa, E E E t m m m m r. 3 / /. Pönce P sonra m. 0 (m m ) ortak tır. m aha büyük olsayı. ortak aha küçük oluru. Yere üşme süres, yatay hızla lgl eğlr e h gt r (t eğşmez). Yan csm nn soluna üşer. 3. Yer yüzünek çekm mes g G r. O m G e pay e payayı le çarpalım G. g. &. 3

4 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST -?. E 0 E E q q E k q r. E/. q O Elektrk alanı e elektrksel potansyel bulmak çn O noktasına brm yük koyalım: E: q k 0 q x Br yerek elektrk alan bulunurken sank o noktaa brm yük armış gb üşünülür. E E E E E E E 3 E 3 k q q q E k k r. 9 arttırılırsa bu fae azalır e E azalır. q q V kc m k r. 9 arttırılırsa bu fae azalır e V azalır.. Elektron e protonun elektrk yüklernn büyüklüler eşt, protonun kütles se elektronunknen büyüktür. İks serbest bırakılınca elektron () yüklü lehaya, proton se (-) yüklü lehaya oğru hareket eer.. F m. a q. V q V m. a & a r.. m q lar eşt, m el < m p oluğunan a el > a p ur. Etk een kuetler: F el F p q. V r. uzaklığına elektron e protonların kazanığı enerjler: E el. q V E p ur. q. V m oluğunan q V sabt, ^ qh. q U k $, arttırılırsa U a artar. 5. X, Y parçacıkları üşeye eşt mktara (kşer bölme) gtmş. Yataya se X, Y en az gtmş. O hale lehalara çarpma süreler arasına t X < t Y lşks arır. Düşeye h at h brm at t X < t Y se a X > a Y Parçacıkların lehalara çarpma hızları blnmeğnen kütleler e elektrk yükler e karşılaştırılmaz. m el. < m p V el. > V p olur. 3. İletken kürelern çnek herhang br noktanın potansyel, yüzeynekne eşttr. V k q _ r b `V q V k r b a V se q q olur. 6. q X q Y q Z erlmş. q X q Y q, q Z q olsun konansatörlern lehaları arasınak potansyel farkları şöyle br bağıntı arır. V X V Y V Z r. C V q qx qy qz q q q & C C C C C C X Y Z I. C X C Y olablr, II. C X C Z olamaz, III. C Z < C Y olablr. X Y Z e V ler yazılırsa,

5 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST Ω 5Ω Ω Ω 0Ω arası eşeğer renç: eş olur. Derenn eşeğer şöyler. 5Ω Ω Ω Ω Üst kolak eşeğer renç, 8Ω olur. 8. 6Ω 8 9. X S V r0 ε ε u X Y e Y Z arasınak rençlerle oğru orantılı paylaştırablrz. Çünkü V. e eşt, V le oğru orantılıır. S anahtarı kapatılığına X - Y arasınak eşeğer renç azalır, ε V V oluğunan ε sabt, V azalır; V artar. Y V Z 0. ε 8. Voltmetreen akım geçmez. O hale ere şöyle çzleblr: Ω ε8v Ω Ω Ω Ω rω N arasınak eşeğer renç 8 Ω Derenn eşeğer renc 9Ω olur. Ana kolan geçen akımı bulalım: A r. Voltmetre noktaları arasınak potansyel farkını ölçer. V.. olt N Nokta potansyelnen, erenn eşeğer şöyler: 5 3 eş 3/ ε ε eş 3 eş e paralel oluğunan V ler eşt. V. ye göre akımlar rençlerle ters orantılıır. Bu akımları lk ereye taşıyalım: ε

6 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST -. Ampermetrelern ç rençler çok küçük oluğunan amperpetre yerne tel konulablr. ε 6V 6Ω ε 6V 6Ω 6Ω ε 3 6V Nokta potansyelnen erenn eşeğer şöyle bulunur: ε 6V ε 6V ε 3 6V 3. ε ε ε 5 ε 6 ε ε 3 Şekl I Şekl II Şekl I e ε le ε 3 ser e ters bağlıır. Özeş oluklarınan eşeğerler sıfırır. Eşeğer ere se şöyle olur: ε Yan e ışık err. 6Ω 6Ω 6Ω.6 eş Ω 6 ε le ε paralel, eşeğerler yne 6V, ε 3 bunlara serr. ε eş.. eş.. 3A Şekl II e ε 5 e ε 6 brbrne paralel olur. ε 5 ε 6 ε se eşeğerler e ε olur. Eşeğer ere se şöyle olur: Ampermetre, ε en geçen akımı ölçer yan,5 A eğern gösterr. ε ε ε 5, ε 6 ε ε 5 e ε 6 nın eşeğer, ε e ser e ters bağlıır. Eşeğerler sıfır olur. lambası yanmaz.. S V ε 3 A S anahtarı kapalıyken le 3 paralel, bunlara ser olur. ε u e le 3 ün eşeğerler, rençle orantılı paylaşır. S anahtarı açılırsa arasınak eşeğer renç e potansyel artar olayısıyla 3 ten geçen akım artar. Bununla brlkte ε V V oluğunan V azalır. 6

7 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST -. P Ω Ω 3 Ω V V & 6 & V 8 olt olur. le 3 paralel, eşeğerler se. 3 Ω olur A) B) C) D) watt (amper) P olt amper V ^olth. ^sanyeh V. t joule V $ t (watt). (sanye).. t joule $ $ t brmsz. Ω 3 3 Ω E) (olt). (sanye) (coulamb) Vt. $ t V V 8V V e V rençlerle orantılıır. V 8 & V olt tur A3ε Aε Aε 5. 0Ω 5Ω 3ε ε 5V I A 3 5V 0V I e II numaralı oacıklara rşof un knc yasasını uygulayalım: Σε Σ. I : A II: A 3 3 A II A A A Nokta potansyelnen: V (A 3ε) (A ε) ε V (A ε) A ε _ V P f b b P ` V P P f b b a 7

8 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST - 8. Voltmetreen akım geçmez. S anahtarı açıkken; ε. r 6 ε. Aynı zamana oltmetre Ω luk rencn e uçları arasınak potansyel farkını ölçer r. Yukarıak formüle akım eğern yazarsak: 6 ε 3 $ & f 7, 5 olt tur. S anahtarı kapatılırsa Ω luk rençler paralel e eşeğerler Ω olur. Eşeğer renç se 3Ω ur., Yen uruma akım: I f 75 5, A r. 3 Voltmetrenn gösterğ eğer e: V I ε. r 7,5,5. V I 5 olt 9. ε 6V Ω A Ω V ε 6V Ω ε 3 Ampermetre A eğern gösteryorsa ana kol akımı A r. Voltmere aynı zamana e noktalarına bağlı gb üşünüleblr. Acaba akım en ye m yoksa en ye m akıyor? en ye olsa V 6. 8 olt en ye olsa V 6. olt olur. Voltmerenn gösterğ eğern 8 olt oluğu söylenmş. O hale akım en ye oğruur. V ε 3. r 8 ε. ε 0 olt 8

9 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST - 3. X P Y B X B.. 9 yönüne B Y.. B yönüne O hale B P, B X le B Y nn bleşkesr. B p B. anyetk alana hareket een yüklü parçacığa etk een manyetk kuetn yönü şöyle Sağ el açık olmak koşuluyla baş parmak hızın yönü, ört parmak manyetk alanın yönünü gösterecek bçme tutulur. Auç çnn gösterğ yön, manyetk kuetn yönüür. x B X Yanak şekle bu kural uygulanırsa nüksyon e.m.k snn oluğu görülür.. I x B B 3 Y Z Yanak kurala göre Y nn şeklek yüzey () görülmeyen (alttak) yüzey ( ) olur. Uçları arasına e.m.k oluşmaz. Yanak kurala göre üst yüzey ( ), alt yüzey () olur. Ancak uçları arasına nüksyon e.m.k s oluşmaz. Akımlaran olayı şeklek noktasına I yönüne manyetk alan oluşur. anyetk kuet, F q.. B snα ır. B le paralel oluğuna sn0 0, sn80 0 oluğunan manyetk kuet sıfır olur. Yan I yönüne hareket ettğne csme etk een manyetk kuet sıfır olur. II e III numaralı yönlere geçerse manyetk kuetn etks altına kalır. 5. Öznüksyon e.m.k s:, $ T - f 0, 5 T t c 00, m olt 6. kısmına oluşan nüksyon e.m.k. s: ε B..l 0,. 0,5. 0, ε 0 olttur. 3. Parçacık olanırken merkezl kuet, manyetk kuete eşttr. Bq m. a q.. B a r. m ε ,. 50. amper Sağ el kuralına göre: Baş parmak hız, ört parmak manyetk alan yönünü gösterecek bçme tutulursa auç ç () yüklü parçacıklara etk een kuet gösterr. O hâle akım a en ye oğru yan I yönüne olur. 9

10 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST B anyetk kuet: F B.. l. snα ır. üç tel çne l. snα eşt, B e e eşt oluğunan F ler eşt şette olur. X Y Z 0. bobnne akım () uçtan ( ) uca oğru, yan III yönüner. eosta ok yönüne çeklrse artar, azalır. O hale bu bobne akımı arttıracak yöne yan III yönüne öznüksyon akımı oluşur. bobnnek akımınan olayı sağ el kuralına göre ( ) yönüne manyetk alan oluşur. Akım azalığınan bu manyetk alan a azalır. Dolayısıyla nn çnen geçen manyetk akı a azalır. Bu uruma bobnne bu akıyı arttıracak bçme e I yönüne nüksyon akımı oluşur. 8. Bobnn nüktansı: X ω 50π. 0 5 r Ω ur. Drenç yagramı şöyler: V N V3 N., r. V N V N 3 Z 50Ω X 0Ω I. V > V 3 N > N (Yanlış) II. e brbrne bağlı oluğunan 30Ω V e Vm 50 & Ve 50 olt V e e. Z 50 e. 50 e A V V V 3 tür. N, N ye bağlı eğlr. (Doğru olablr.) III. V > V 3 N > N (Doğru) 9. Akımla gerlm aynı ana maksmum e mnmum oluyor. Yan aynı fazlaır. O hale ere rezonans urumunaır. X X C Yan: X X C r. Ancak karşılaştıralamaz. X X C oluğunan Z olur. 0

11 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST -. 3t süre sonra atmaların görünümü şöyle olur: arasınak grsmen olayı bleşke atma şöyle olur.. Snell Yasası (ırılma yasası): sn r. sn sn 53 X X & sn 37 3 Y Y 5. Şekl I e algalar oaklanığı çn ortamı yakınsak mercek gb aranmıştır. Yan haa, cam ortamı gb üşünülürse ek hız eknen fazla h > h r.. X Y Z enge konumu Şekl II e e algalar oaklanığı çn yakınsak mercek etks olmuş. Yan cam, e haa gb üşünülürse ek hız, eknen büyük e h > h r. O hale h > h > h olur. X e Z noktaları maksmum e mnmum konumaır. Dalga hang yöne gerse gtsn bu noktalar enge konumuna oğru yan oklarla belrtlen yönlere hareket eer. Yan atmanın lerleme yönü blnemez. 3. 3S < & n. m < & n < 5 & n 5m merkez oğrusunun br tarafınak katar çzglernn sayısıır. O hale merkezek le brlkte 9 tane katar çzgs gözlenr. 6. aynaktan en uzaktak atmalar arası uzaklık az, kaynağa yaklaştıkça atmalar arası uzaklık gttkçe artıyor. Yan alga boyu zamanla artmış. Bunun k neen olablr:. λ. T ye göre ernlk sabt ( sabt), T arttığınan λ artmıştır (I olablr.). λ ye göre f sabt, kaynaktan uzaklaştıkça su sığlaşıyor yan azalıyor, λ azalıyor (II f olablr.)

12 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST - 7. O t anı () O 3t anı (O) 5t anı () 3t anı () Şeklek görülüğü gb atmanın her noktası t süree brm ger. Yansıma yasası kkate alınıp, O, noktaları lertlrse atmanın 5t anınak görünümü şöyle olur: O 0. O X Y Atma t o anına X yayına 0 ya oğru lerlyor. Bu atmanın letlen sabt ucuna ters üşmüş e ok yönüne hareket etmş. İletlen atmalar, ama gelen atmalarla aynı yönlü olur. Yan gelen atma baş aşağı gelmş, Y ye baş aşağı letlmş, e ters önmüştür (I oğru). Gelen atmanın yansıyanı a ters önmüş yan baş yukarı olmuş (II oğru). Yan X yayı Y en aha haff (yumuşak) olmalıır. Y yayına letlen atma haff yaya lerler yan hızı azalır. Buna ragmen t anına kaar e yansıyıp önmüş, X yayınak yansıyan atma se aha ye gelmemş. Demek k X yayının boyu Y nnknen uzunur (III yanlış). 8. aynakların frekansı ne olursa olsun P noktasının kaynaklara uzaklıkları farkı (ΔS) eğşmez. ΔS ΔS λ 3 m 3 & & c m m m m tür. m λ f ye göre leğenek suyun ernlğ sabt oluğunan sabttr. λ le f ters orantılıır. f f 3. Düğüm çzgleren peş peşe gelen k tanes arasınak uzaklık bölme. O hale ğerler çzlrse merkez oğrusu üzerne katar eğle üğüm çzgs gelr. Yan kaynaklar zıt faza çalışmaktaır (I yanlış, II oğru). aynaklar zıt faza çalıştırılınca üğüm le katar çzglernn yerler eğşr, ancak merkez oğrusuna göre yne smetrk olur (III oğru). 9. Sesn şet genlğn (A) kares le oğru orantılıır. Yan nn şet, nnknn katı kaarır (I oğru). Dalgalar aynı ana maksmum e mnmum oluyor. Yan frekansları (yükseklkler) eşttr (II yanlış, III oğru).

13 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST - 5. S yarığının önüne cam konursa bu yarıktan geçen ışınlar geckmeye uğrar e grşm esen gecken kaynağa oğru ( yönüne) kayar.. Akım, letkenn kestnen brm zamana geçen yük mktarıır. Akımı büyütmek çn ye ulaşan elektronların sayısı arttırılmalı. büyütülürse ye ulaşan elektronların sayısı azalır (olmaz) S büyütülürse aha çok foton sabet eer e kapan elektronların sayısı artar, artar (olur). 3 S X n ye göre; w. karanlık saçak çn,. m X n w. ayınlık saçak çn, c mm Xn w l w. X n çarpımlarını eştlersek, λ. 3 λ. & l 3 O hale ekran I yönüne kayırılmalıır. 3 3 I büyütülürse foton sayısı artar e artar (olur) λ büyütülürse, E hc. ya göre E azalır. Yan m kopan elektronların enerjs azalır. Elektronların ye ulaşma olasılığı azalır. (olmaz) 5. Ensten n fotoelektrk enklemn kullanalım: E E b E kn. : E 3 E : E 5 E Bu k enkleme E E yazılıp enklemler çözülürse E 7eV 3. Dalgalar ortam eğştrrken, alga kaynağı aynı oluğunan frekansları eğşmez. E h. f formülüne göre f sabtse E e sabt olur. Işın ortamınan ye geçerken normalen uzaklaşmış. O hale ortamının kırma ns nnknen aha büyüktür. Bu uruma ışının ortamınak hızı nnknen aha küçüktür. 6. De Brogle alga boyu: λ m çeklrse, m h m h p h r. m. 3

14 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST Tek yarıkla yapılan kırınım eneyne merkez ayınlık saçağın genşlğ Δx e Δx. m r. w. n (n: kırma ns) 0. I. Compton olayına foton serbest elektrona çarpar, elektron saçılır, ancak saçılan fotona br mktar enerj kalır (yanlış). Δx 6 mm se Δx 3 mm r. Şekle görülüğü gb le A O arasınak uzaklık Δx tr. O hale yanıt 6 mm olur. Δx Δx Δx A A 0 II. Fotonlar atomu uyarığına atom tarafınan sağrulur, yansıyan ışın olmaz. Ayrıca fotonla atomu uyarablmek çn gelen fotonun enerjs, atomun enerj üzeylernen brne eşt olmalıır (oğru). III. Fotoelektrk olaya gelen foton sağrulur e enerjsnn br kısmı bağlanma enerjsne (eşk enerjsne) ger, arta kalanı se kopan fotoelektronun knetk enerjsne ger (oğru) 8. De Brogle alga boyu: λ p h e momentum p le knetk enerj arasınak lşk E r. m P çeklp üsttek formüle yazılırsa: λ h me m m oluğuna göre, λ le E ters orantılıır. m Yan m.,8 e enerjl elektronlarla bombarıman elen hrojen atomları,75 ev yan n e uyarılır. Uyarılan atomun elektronu ışımalar yapar. n α β yman sers γ H α H β Balmer sers n 3 n n Şekle görülüğü gb H atomu yman ın α, ß, γ e Balmer n H α, H ß ışımasını yapar. 9. utherfor un eneyne göre, α tanecklernn küçük br kısmının saçılmasının neen, atom çekreğnn, atom çersne çok az yer kaplamasınanır. Ayrıca atom çekreğ çok yoğun oluğunan parçacıklar çekreğe çarpıp ger yansır.

15 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST - 5. Uyarılan atoma elekton n. enerj üzeynen n'. enerj üzeyne geçerken açısal momentum eğşm: Δ ^n nlh h r. r Bu eğer h r olarak erlmş. Yan ^n nlh h h & ^n- nlh kaar azalmıştır. r r Buna br tek C seçeneğ uyar. 5. ΔP. Δx h r Δx h $ 00 r 0 3 Δx, Δx en az Δx 0,55 tr. 3. Elektronun k sezyum atomunu uyarması çn enerjs en az.,38,76 ev olmalı. Elektrona 0,0 ev enerj kalığına göre başlangıçtak enerjs,76 0,0,86 ev olmalıır. 6. Atomun elektronu n eyken, E 3,6 Z 3, 6. 3, 6 ev n Atomun elektronu temel hale (n e) önüğüne E 3,6 Z 3, 6 5, ev n olur. O hale salınan fotonun enerjs: 5, 3,6 0,8 ev 7. orbtal çn l r., h ^, h & & 6& ^ h ır. r. Elektronlar 8,5 ev enerj le gönerlğne, I. 8,5 ev 6,67 ev,83 ev enerj le çıkablr (oğru) II. 8,5 ev,86 ev 3,6 ev enerj le çıkablr (oğru) III. Cıa atomları 6,67 ev yan n 3 e uyarılmışsa atomun elektronu n 3 ten n ye geçerken 6,67,86,8 ev enerjl foton salınmasına neen olur (oğru). 8. Elektronun hızı, n eyken se n eyken r. Yan momentumlar sırasıyla m e m r. λ h P en λ le P ters orantılı oluğunan: m m 5

16 YS FİZİ ÖZET ÇÖZÜEİ TEST uyarılma üzey,. enerj üzeyr (n ) α β γ yman sers n n 3 n n Şekle görülüğü gb yman sersnen 3 tane spektrum çzgs gözlenr. 3. α, ß, ß parçacıkları yüklü oluğunan elektrk e manyetk alana sapar. γ se yüksüzür, elektromanyetk algaır. Ayrıca elektrk e manyetk alan sapmaz. 0. I. eptonlar e kuarklar temel parçacıktır. (Doğru) II. Baryon e mezonlar haronur. Bunlar kuark e karşıt kuarkların brleşmesnen oluşur (Doğru). ß ışınları yüklüür e elektromanyetk alga eğlr. Işık hızı le yayılamaz. Dğerler elektromanyetk algaır e boşlukta ışık hızı le yayılır. III. Baryonlar temel parçacık eğlr. Baryonlar kuarkların brleşmesnen oluşur (Yanlış) 5. 3t 3t O - c & c & 7 c. Becquerel e Cure (C) aktflk brmr.. Protonlar baryonur, temel parçacık eğlr. uarklaran oluşur (I yanlış) Protonlar yapısına yukarı up (u), aşağı own () kuark bulunur (II oğru) Baryon sınıfının en kararlı e en haff olanıır. (III oğru) 6. Yılızın uzaklığı p r. (p, paralaks açısıır) Yan, P < P se > r (II oğru) yılızı aha uzakta olmasına rağmen görünen parlaklıkları eştse yılızının yüzey sıcaklığı nnknen büyüktür. (I yanlış, III oğru) 6