TAM REKABET PİYASASINDA
|
|
- Mehmet Şener
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 TAM REKABET PİYASASINDA MALİYE POLİTİKASI
2 1. GötürüG Usulde Vergilerin Firma Üzerine Etkileri 2 Bu tür vergi, firmanın kâr, satış geliri ve üretim miktarı gibi değişkenlerinden bağımsızdır. Kısa Dönemde D Etkiler: π= TR TC ( Vergi öncesi kâr) dπ dtr dtc = = 0 MR = dq dq dq MC
3 Vergi sonrası kârı yazalım ve maksimize edelim. 3 ( ) ( Vergi sonrası kâr) * π = + = TR TC T TR TC T * d dtr dtc dt π = = 0 MR = dq dq dq dq MC Bu sonuca göre, götürü usulde vergileme, tam rekabet piyasası kısa döneminde firmanın denge üretim düzeyini etkilememektedir. Firmanın vergi öncesi ve vergi sonrası denge üretim miktarı aynıdır.
4 Uzun Dönemde D Etkiler: 4 Götürü vergiler firma için bir sabit maliyet gibidir. Bu nedenle kısa dönemde AVC ya da MC yi etkilememektedir. Ancak uzun dönemde, AC yi artırır. Yani LAC eğrisi yukarıya kayar (Şekil 6.1). ( ) * * TC = TC + T TC = TVC + TFC + T * * * TC = TVC + TFC AC = AC + q T
5 Şekil 1.1. GötürüG Usulde Vergilemenin Uzun Dönemde D Firmaya Etkileri 5 P LMC * LAC LAC P 1 P 0 0 q0 q1 q
6 6 LAC nin artışı, uzun dönemde bazı firmaların piyasadan çekilmesine neden olur. Dolayısıyla piyasadaki firma sayısının azalması denge fiyatını yükseltir. Geride kalan firmalar ölçeklerini genişleterek, denge üretim miktarını artırırlar (q 0 dan q 1 e).
7 1. Gerçek ek Usulde Vergilerin Firma Üzerine Etkileri 7 Bu tür vergi, kâr öncesi satış geliri üzerinden alındığından, kâr ve üretim miktarıyla bağlantılıdır. Kısa Dönemde D Etkiler: ( 1 ) ( )( 1 ) * π = π π= π = t t TR TC t dπ dtr dtc = ( 1 t) = 0 MR = MC dq dq dq
8 Buna göre, gerçek usulde doğrudan vergileme tam rekabet piyasası kısa 8 dönemindeki bir firmanın denge üretim miktarını etkilememektedir. Ne firma, ne de piyasa arz eğrisinde bir değişiklik görülmez. Uzun Dönemde D Etkiler: Uzun dönemde tam rekabet piyasasında aşırı kâr sıfır olduğundan (π=0), gerçek usulde doğrudan vergileme yapılamaz. Bu nedenle, firma ve piyasa üzerinde etki yoktur.
9 9 Dolaylı vergiler, spesifik (malın miktarı üzerinden) ya da ad valorem (malın değeri üzerinden) biçimlerde uygulanabilir. Piyasa Fiyatı = Faktör Fiyatı + Dolaylı Vergi Faktör Fiyatı = Üretici Fiyatı = Satıcı Fiyatı Piyasa Fiyatı = Tüketici Fiyatı = Alıcı Fiyatı
10 10 1. Spesifik Satış Vergisinin Firma Üzerine Etkileri Spesifik vergi uygulamasında firmaların vergi yükü, satış miktarlarının doğrusal orantılı bir fonksiyonudur. Vergi, birim ürün miktarı (adet, kg, metre gibi) üzerinden uygulanmaktadır. Birim vergi miktarına T, toplam vergi miktarına TT diyelim: TT = Tq Spesifik verginin kısa ve uzun dönemde firmayı nasıl etkilediğini görebilmek için, kâr maksimizasyonu birinci sıra koşullarını inceleriz.
11 ( ) TR TC Tq * π = + 11 * d dtr dtc ( ) π d Tq = = dq dq dq dq 0 MR MC T = 0 MR= MC + T P = MC + T MC = P T TC + q Tq * AC = = AC + T
12 Şekil 1.2. Spesifik Satış Vergisinin Kısa K Dönemde D Firmaya Etkileri 12 P * MC MC AC * P 0 AC P = MR = AR 0 q 1 q 0 q
13 13 Vergi öncesi firma arz eğrisi : MC S ( ) q = f P Vergi sonrası firma arz eğrisi : MC * = MC + T ( ) * q = f P T S Vergi öncesi piyasa arz eğrisi : Vergi sonrası piyasa arz eğrisi : n i= 1 ( ) QS = qsi P n * * S i= 1 Si ( ) Q = q P T
14 Şimdi de matematiksel olarak spesifik verginin, firma denge üretimine 14 etkisine bakalım. Bunun için, denge durumunu gösteren kâr maksimizasyonu birinci sıra koşulunun toplam diferansiyelinden hareket edelim. P = MC + T P MC T = 0 ( P MC T) ( P MC T) dq + dt = q T 0 MC dq 1 dq dt = 0 = < 0 q dt MC q
15 1. Spesifik Satış Vergisinin Piyasa Üzerine Etkileri 15 Kısa Dönemde D Etkiler: Spesifik vergi uygulamasından sonra piyasa arz eğrisi sol-üste doğru kayar. Vergi artışı, piyasa arz ve talep fonksiyonlarının esnekliklerine bağlı olarak üretici ve/veya tüketiciler tarafından yüklenilir. Vergi sonrası piyasa arz eğrisi : n * * S i= 1 Si ( ) Q = q P T
16 Şekil 1.3. Spesifik Satış Vergisinin Piyasaya Etkileri 16 P A S 1 S 0 P 1 P 0 L T E 1 E M 0 K D Q 1 Q 0 B Q
17 * Q ( ) ( ) S = f P T = QD = f P 17 ( T) * * dq d P S dqd dp dqs dp dqd dp = 1 dp dt dp dt dp dt = dp dt * dqs P dp dqd P dp dp dp 1 S 1 D dp Q dt = ε =ε dp Q dt dt dt ε s ε D dp ε S = εs εd dt
18 Şekil 1.4. Spesifik Satış Vergisinin Piyasaya Etkileri 0 < ε <, ε = 0 S D 18 P A P 1 D E 1 S 1 S 0 dp ε S = εs εd dt ε S dp = dt dp = dt εs 0 E 0 P 0 L 1 L 0 T K Q 0 Q
19 Şekil 1.5. Spesifik Satış Vergisinin Piyasaya Etkileri 19 0 < ε <, ε = S D P dp = 0 S 1 S 0 P 0 E 1 E 0 D L 1 L 0 T K Q 1 Q 0 Q
20 Şekil 1.6. Spesifik Satış Vergisinin Piyasaya Etkileri 20 P S = S 0 1 ε = 0, 0< ε < S D dp = 0 P 0 L T E 0 K D Q 0 Q
21 Şekil 1.7. Spesifik Satış Vergisinin Piyasaya Etkileri 21 P ε =, 0<ε < S D A dp = dt P 1 P 0 T K E 1 E 0 S 1 S 0 D Q 1 Q 0 Q
22 22 Uzun Dönemde D Etkiler: Spesifik satış vergisi LAC ve LMC eğrilerini yukarıya doğru kaydırır. Bunun sonucunda, piyasa fiyatı veriyken bazı firmalar zarara uğrar ve piyasadan çekilirler. Kısa dönemde firma sayısı değişmemekle birlikte, uzun dönemde firma sayısı azalır.
23 Şekil 1.8. Spesifik Satış Vergisinin Uzun Dönemde D Firmaya Etkileri 23 P MC AC P * LMC LMC * LAC LAC P 0 E 0 P = MR = AR P 0 E 0 P= MR= AR 0 q 0 q 0 q 0 q
24 24 1. Ad Valorem Satış Vergisinin Piyasa Üzerine Etkileri Kısa Dönemde D Etkiler: Ad valorem satış vergisi malın değeri üzerinden alındığından, hem arz eğrisini sol-üste doğru kaydırır, hem de arz eğrisinin eğimin azalmasına neden olur. t oranındaki bir ad valorem satış vergisinin firma dengesini nasıl etkilediğini görebilmek için, kâr maksimizasyonunu inceleriz (Şekil 1.9).
25 25 = + + * TC TFC TVC tpq * * π = = TR TC Pq TFC TVC tpq d ( ) ( ) ( ) ( ) d Pq d TFC d TVC d tpq * π = = dq dq dq dq dq 0 ( ) P MC tp = 0 P 1 t = MC S ( ( 1 )) q = f P t
26 Şekil 1.9. Ad Valorem Satış Vergisinin Piyasaya Etkileri 26 P S 1 A P 1 E 1 S 0 P 0 E 0 D Q 1 Q 0 B Q
27 27 ( ( 1 )) ( ) * QS f P t = = QD = f P ( ( 1 t) ) * dq d P S dqd dp = dp dt dp dt * dqs dp dq ( 1 ) D dp t P( 1) dp + dt = dp dt dp dp ε P ε ( 1 ) S dt =ε = dt t S t P D dp dt ε ( 1 ) S εd
28 Örnek 1: 28 Q = P, Q = 10 + P, T = 30 D Q = Q 200 2P = 10 + P P D 0 0 * S S ( ) = 70, Q = 60 Vergi Öncesi Denge ( ) ( ) Q = f P T = 10 + P 30 = 40 + P S Q = Q 200 2P = 40 + P D * S P 1 1 ( Vergi Sonras ) = 80, Q = 40 ı Denge
29 Şekil Spesifik Satış Vergisinin Etkileri (Örnek( 1) 29 P 100 S 1 S 0 P 1 = 80 P 0 = x10 = x20 = 800 T = 30 E 1 E 0 K 300 D Q1 40 Q Q
30 Verginin İleriye ve Geriye Yansıma Miktarı: 30 dqs P 70 dq 70 ( 1) D P ε 1.17, ( 2) S = = = ε D = = = 2.33 dp Q 60 dp Q 60 S D ε S 1.17 P = T P = 1.17 ( 2.33) εs εd 30 P = birimlik spesifik verginin 10 birimi ileriye (tüketiciye), 20 birimi geriye (üreticiye) yansımıştır.
31 Refah Kayıplar pları: Tüketici T Rantındaki ndaki Değişim im ( ) Başlangıçtaki Tüketici Rantı = = ( ) Vergi Sonrası Tüketici Rantı = = Tüketici Rantındaki Değişme = = 500
32 2. Üretici Rantındaki ndaki Değişim im 32 ( ) Başlangıçtaki Üretici Rantı = = ( ) Vergi Sonrası Üretici Rantı = = Üretici Rantındaki Değişme = = 1000
33 3. Devletin Topladığı Vergi 33 TT = TQ ( )( ) 1 = = Net Toplumsal Refah Kaybı ( ) Net Toplumsal Refah Kaybı = Ü.R. Azalması + T.R. Azalması - Toplanan Vergi ( ) = = 300
34 1. Narh Fiyatı Uygulaması 34 Narh Fiyatı, zorunlu alım satım fiyatı demektir. Bu fiyat, azami fiyat ya da asgari fiyat biçimlerinde olabilir. Azami fiyat, bir mal ya da üretim faktörünün alınıp satılabileceği en yüksek fiyattır. Buna tavan fiyat da denilmektedir. Asgari fiyat, bir mal ya da üretim faktörünün alınıp satılabileceği en düşük fiyattır. Buna taban fiyat da denilmektedir.
35 Şekil 11, bir azami fiyat uygulamasını göstermektedir. Piyasa denge fiyatı 35 P 0 iken, hükümet P 1 fiyatını uygulamaya karar vermiş olsun. Bu durumda piyasa talep miktarı OQ D1, arz miktarı da OQ S1 kadar olur. Yani piyasada Q S1 Q D1 kadar talep fazlası (mal kıtlığı) ortaya çıkar. Hükümetler böyle bir durumda, kıt ürünün tüketicilere dengeli bir biçimde dağıtılabilmesi için, tayınlama (rationing) uygulamasına gidebilir.
36 Şekil Azami Fiyat Uygulaması 36 P S 1 S 0 P 0 P 1 E 1 E 0 A B C D Q S 2 QS1 Q 0 Q D 1 Q
37 Tayınlama uygulamasında hükümet bireylere kupon ya da karne verir. Bu 37 belgeler tüketicinin hangi zaman aralığında, en çok ne kadar alabileceğini gösterir. Ancak bu uygulama, karaborsa olgusuna yol açabilir. Tayınlama özellikle savaş dönemlerinde çok kullanılmıştır.
38 Azami fiyat uygulaması, çok yüksek göreli maliyetlerle çalışan firmaların 38 piyasada uzun süre yaşamasını engelleyeceğinden, piyasadan çekilmeler başlar ve firma sayısı azalır. Bu durum Şekil 11 de arz eğrisinin S 0 dan S 1 e kaymasıyla gösterilmiştir. Bunun sonucunda, ürün kıtlığı Q S2 -Q D1 ye yükselir.
39 2. Fiyat Sübvansiyonu S Uygulaması 39 Bu uygulama daha çok tarım sektörüne özgüdür. Tarım sektöründe King Yasası nedeniyle, üretici gelirlerinde önemli azalmalar görülür. Piyasa talep esnekliğinin sıfıra yaklaşması, ürün arzı artışı karşısında tarımsal üreticilerin kazançlarını önemli ölçüde azaltır. Bunu matematiksel olarak aşağıda görebiliriz.
40 40 TR = PQ lntr = ln P + lnq dlntr dln P dtr TR 1 = 1+ = 1 dlnq dlnq dq Q ε dtr TR 0<ε D < 1 < 0 dq Q D dtr TR 1 lim = lim 1 = D dq Q D ε D ε 0 ε 0
41 41 Bu durumda hükümet üreticileri korumak için, fiyat sübvansiyonu uygulamasına gidebilir. Hükümet üreticilerin zararını azaltacak bir hedef fiyat (referans fiyat) belirler ve bu fiyatla piyasa fiyatı arasındaki farkı, birim ürün başına üreticiye bütçeden öder. Şekil 1.12a ve 1.12b, sırasıyla kısa ve uzun dönemlerdeki fiyat sübvansiyonunun olası etkilerini göstermektedir.
42 Şekil 1.12a. Kısa K Dönemde D Fiyat Sübvansiyonu 42 P S 0 * P P 0 E 0 A S P 1 B D Q0 Q1 Q
43 Şekil 1.12b. Uzun Dönemde D Fiyat Sübvansiyonu 43 P S 0 S 1 * P E 1 S P 2 D Q 2 Q
44 Şekil 12a da uygulama öncesi piyasa denge fiyatı P 0 dayken, hükümet P * 44 gibi bir hedef fiyat uygulamaya karar vermiştir. Yani üreticiye birim ürün başına (P * -P 0 ) kadar ödeme yapacaktır. Bunun sonucunda P * fiyatından üreticiler Q 1 miktar üretip satmaya karar verirler. Üretim miktarının yükselmesi, fiyatın, P 0 ın da altındaki bir fiyat düzeyine (P 1 ) düşmesine yol açar.
45 45 Bu uygulamanın sonucunda hükümetin birim ürün başına ödeyeceği sübvansiyon (P * -P 1 ), toplam sübvansiyon yükü ise (P * -P 0 )Q 1 kadardır (Şekil 1.12a daki sarı alan). Dolayısıyla bu uygulama hükümet (bütçe) açısından ağırlaştırıcı bir yük getirmiştir. Ancak tüketicilerin refahı, hem fiyatın düşmesi hem de ürün miktarının bollaşması nedeniyle artmıştır.
46 Şekil 1.12b sübvansiyonun uzun dönemdeki etkilerini göstermektedir. Sübvansiyon uygulaması uzun dönemde yeni firmaları piyasaya 46 çekeceğinden, arz miktarı artar (arz eğrisi S 0 dan S 1 e kaymıştır). Yeni durumda piyasa denge fiyatı P 2, denge miktarı da Q 2 dir. Hedef fiyat P * iken hükümetin birim ürün başına ödeyeceği sübvansiyon (P * -P 2 ), toplam sübvansiyon yükü ise (P * -P 2 )Q 2 kadardır. Bu yük, kısa dönemde oluşan yükten daha büyüktür. Bütçe üzerindeki yük giderek ağırlaşmış, arz fazlalığı da azalmak yerine artmıştır.
47 3. Destekleme Fiyatı 47 Bu uygulamada hükümet, piyasa denge fiyatının üzerinde bir taban fiyat belirler ve kendisine getirilen ürünü, bu fiyattan satın alır. Bu uygulamanın etkileri kısa ve uzun dönemlere göre farklıdır. Şekil 1.13a çok kısa dönem, Şekil 1.13b kısa dönem ve Şekil 1.13c uzun dönemde destekleme fiyatının etkilerini göstermektedir.
48 Çok Kısa K DönemdeD 48 Çok kısa dönemde ürün arzı değiştirilemez. Bu nedenle arz eğrisi (S 0 ) diktir. Piyasadaki denge miktarı Q 0 dır. Bu fiyat düzeyinde üretici zararları oluştuğundan, hükümet ilgili ürünü Q * fiyatından satın alacağını duyurur. Ancak bu fiyattaki piyasa talep miktarı Q * dır. Devletin satın alacağı miktar (Q 0 -Q * ), ödeyeceği toplam destekleme de (Q 0 -Q * )P * kadardır. Üreticilerin refah düzeyinde iyileşme olmasına karşın, tüketicilerin P * fiyatından satın alacağı ürün miktarı Q * olduğundan, tüketici refah düzeyi azalmıştır.
49 Şekil 1.13a. Çok Kısa K Dönemde D Destekleme Fiyatı 49 P S 0 * P E 0 D * Q Q 0 Q
50 Kısa DönemdeD 50 Destekleme fiyatı uygulaması ekimden sonra, hasattan önce belirleniyorsa, üreticiler bu fiyata göre yapacakları verimlilik artırıcı çabalarla ürün miktarını artırabilirler. Bu durum daha az esnek bir arz eğrisiyle Şekil 13b de gösterilmiştir. Üreticiler, üretim miktarını Q 0 dan Q 1 e yükseltmişlerdir. Bu ürünün (Q 1 -Q * ) kadarını devlete P * fiyatından, Q * kadarını da yine P * fiyatından piyasaya satacaklardır. Bu durumda bütçe üzerindeki yük daha ağırlaşmıştır.
51 Şekil 1.13b. Kısa K Dönemde D Destekleme Fiyatı 51 P S 0 * P B A E 0 D * Q Q 0 Q1 Q
52 Uzun DönemdeD 52 Uzun dönemde yeni üreticilerin piyasaya girmesi, ekim alanlarının genişletilmesi, verimlilik artırıcı tekniklerin uygulanması arz eğrisini hem daha esnek hale getirir, hem de S 0 dan S 1 e kaymasına neden olur. Bunların sonucunda, arz miktarı Q 3 e yükselmiştir (Şekil 1.13c). Görüldüğü gibi, destekleme fiyatı uygulaması arz edilen miktarın artmasına ve bütçeye yükü artıracak sonuçlar yaratmıştır. Hükümet bu durumdan kota uygulama politikasıyla kurtulabilir.
53 Şekil 1.13c. Uzun Dönemde D Destekleme Fiyatı 53 P S 0 S 1 * P E 0 E 1 D * Q Q 0 Q1 Q2 Q 3 Q
54 4. Kotalama Alan Kotalaması Global alan kotalamasında hükümet ilgili ürüne yönelik olarak ülkenin tümündeki ekim alanına, bireysel alan kotalamasında ise her bir üreticinin ekim alanına sınırlama getirir (örneğin Türkiye de şekerpancarı, tütün). Şekil 1.14 kotalamanın etkilerini göstermektedir. Ekim alanlarının kotalama sonucu daralması arzı azaltır (S 0 dan S 1 e), fiyat yükselir (P 0 dan P* a). Üreticilerin gelirlerinin artabilmesi için, piyasa talep esnekliği düşük olmalıdır.
55 55 Alan ya da global kotalamada üreticiler daha verimli toprakları işlemek, verimliliği artırıcı önlemler almak yoluyla üretim düşüşlerini uzun dönemde engelleyebilirler. Bu nedenle hükümet, miktar kotalaması politikasını tercih edebilir.
56 Şekil Alan Kotalamasının n Etkileri 56 P S 0 S 1 * P 0 E E 1 D * Q Q 0 Q1 Q2 Q 3 Q
57 Örnek 2: 57 Piyasa talep esnekliği ε D = 0.25 olan bir ürünün ekim alanı, alan kotalaması yoluyla %5 daraltılmıştır. Bu uygulama sonucunda üreticilerin geliri ne ölçüde artar? QQ 0.05 P ε D = = 0.25 = 0.25 = 0.20 PP PP P ( 1.20 ), ( 0.95) P = P Q = Q * * 0 0 ( 1.20) ( 0.95) 1.14( ) ( 1.14) * * * TR = P Q = P0 Q0 = P0Q 0 = TR0
58 4.2. Miktar Kotalaması 58 Alan ya da global kotalamada üreticiler daha verimli toprakları işlemek, verimliliği artırıcı önlemler almak yoluyla üretim düşüşlerini uzun dönemde engelleyebilirler. Bu nedenle hükümet, miktar kotalaması politikasını tercih edebilir. Miktar kotalaması, verimli alanların atıl kalmasını engeller. Geriye kalan alanlarda alternatif ürünlerin ekimi gerçekleştirilebilir. Şekil 1.15, miktar kotalamasının etkilerini göstermektedir.
59 Şekil 1.15 te miktar kotalamasının sonucu olarak arz eğrisi S 0 dan S 1 e 59 kaymıştır. Q 0, Q * ın belirli bir oranıdır. Q * kota miktarıdır. Miktar kotalamasının etkin işleyebilmesi için, üretim ve satış kanalları sürekli kontrol altında tutulmalı ve destekleme fiyatı uygulamasıyla birlikte yürütülmelidir.
60 Şekil Miktar Kotalamasının n Etkileri 60 P S 1 S 0 * P P 0 E 1 E 0 D * Q Q 0 Q
61 61 1. GümrG mrük k Vergisi ve Fonlar Gümrük vergisi uygulaması bütçe nedenlerine dayanabileceği gibi, iktisadi nedenleri de olabilir. Yurtiçi üretim sektörünün dış rekabete karşı korunması en önemli nedendir. Şekil 1.16, yurtiçi üretimin korunmasına yönelik bir spesifik gümrük vergisi uygulamasını göstermektedir.
62 62 İç piyasa fiyatı (P 0 ) ile dış piyasa fiyatı (P w ) arasındaki fark, ithal edilecek mal miktarını belirlemektedir (Q m ). (P 0 P w ) farkı azaldıkça, Q m de küçülür. Gümrük vergisi ister spesifik ister ad valorem tipte olsun, (P 0 P w ) farkını azaltmaktadır. dq dt m dqm < 0, < 0 dt
63 Şekil Spesifik GümrG mrük k Vergisinin Etkileri 63 P S P 0 E 0 Pw + T T P w Q m D 0 Q 1 Q2 Q 0 Q 3 Q4 Q
64 Spesifik gümrük vergisi uygulamanın, devletin elde edeceği toplam vergi 64 gelirini ( TT=T.Q m ) nasıl etkileyeceğine bakalım. ( ) dtt d TQm dqm = = Qm + T dt dt dt Buna göre, düşük vergi düzeylerinde TT artar. TT yi makimize eden T yi belirleyelim: ( ) dtt d TQ dq dt dt dt m m = = Qm + T = 0 Q = Q Q m d s
65 65 ( ) d Qd Qs dqd dqs Qm + T = 0 Qm + T 0 dt = dt dt dqd dqd dp dqs dqs dp =, = dt dp dt dt dp dt dq dp dq dp + = d s Qm T dp dt dp dt 0 dp Vergi tamamen ithal fiyata yansıyacağından: = 1 dt
66 66 dq dq ( ) d s + = 0 Qd Qs T dp dp Q = a bp ve Q = c + dp d s varsayalım. dq d dp dqs = b, = dp d Vergiden sonra tüketicilerin ödeyeceği fiyat (P w +T), üreticilerin faktör fiyatı da (P w +T) dir. Bu bilgileri yukarıdaki arz ve talep denklemlerinde fiyat yerine yazalım.
67 67 ( ) ( ) ( ) a b P + T c+ d P + T b+ d T = w w 0 T 1 a+ c Pw * P0 P = T 2 b d = w a bp c dp P = + = 0 b + a + c d
68 Spesifik vergidekine benzer şekilde ad valorem vergi uygulamasında da 68 devletin toplayacağı vergiyi maksimize eden gümrük vergisi oranını belirleyebiliriz. ( ) dtt d tpwqm dqm = = 0 Pw Qm + t = 0 dt dt dt dq ( ) m d Q 0 ( ) d Q s Qm + t = Qd Qs + t = 0 dt dt
69 69 ( ) ( 1 ) P = Pw + t dqd dp dqs dp Qd Qs + t 0 dp dt dp dt = dp = Pw dt a bp c+ dp + t bpw dpw = ( ) ( ) 0 ( ( )) ( ) ( ) a bpw 1+ t c+ dpw 1+ t + t bpw dpw = 0 t P 1 = 2P 2 * 0 w
70 70 Gümrük k Vergisi ve Fonların İktisadi Etkileri Bir malın ithal edilmesi tüketici refahını artırır, üretici refahını azaltır. Tüketici refahındaki artış, üretici refahındaki düşüşten büyük olduğu sürece toplumsal refah artar. Şekil 1.17 bir spesifik gümrük vergisi uygulaması yokken refah dağılımını, Şekil 1.18 uygulamadan sonraki refah etkilerini göstermektedir.
71 Şekil 1.17 de toplam taralı alan tüketici refahındaki artışı, yeşil taralı alan 71 üretici rant kayıplarını göstermektedir. Bu nedenle kırmızı taralı alan (taralı üçgen alan) toplumun refah düzeyindeki artıştır. P w < P 0 olması nedeniyle, yurtiçindeki firmaların bir kısmı zarar eder ve piyasayı terk eder. S eğrisi sol yukarıya doğru kayar. Yani ithalat artarken, yurtiçi üretim daralır.
72 Şekil Serbest İthalatın İktisadi Etkileri 72 P S P 0 E 0 P w Q m D 0 Q 1 Q 4 Q
73 Şekil 18 de spesifik gümrük vergisi uygulaması sonrasında oluşan iktisadi 73 etkiler gösterilmiştir. Taralı alanların toplamı, tüketici refahındaki azalmadır. Vergi öncesinde ithal mala olan talep Q 1 -Q 4 kadarken, vergi sonrasında ithal malın fiyatı P w +T ye yükselmiş, bunun sonucunda ithal mal talebi Q 2 -Q 3 düzeyine inmiştir. Vergiden önce toplam talep miktarı 0- Q 4 iken, vergi sonrası 0-Q 3 olmuştur. Devletin vergi kazancı mavi taralı alandır.
74 Şekil Spesifik İthalat Vergisinin İktisadi Etkileri 74 P S P 0 E 0 Pw + T P w Q m D 0 Q 1 Q2 Q 3 Q4 Q
75 İhracattan Alınan Vergi ve Fonlar DışD Piyasa Payı Küçük k Olan Mallar Hükümet böyle bir malın ihracatını cazip olmaktan çıkarmak isterse, ihraç edilen ürün üzerine bir vergi uygulayabilir. Bu tür mallar yurtiçi sanayi için önemli girdilerdir. Şekil 1.19 vergi öncesi Şekil 1.20 de vergi sonrası oluşan iktisadi etkileri göstermektedir.
76 Şekil 1.19 da ihracat nedeniyle tüketici refahındaki azalma yeşil taralı 76 (yamuk) alandır. Üretici refahındaki artış, tüm taralı alandır. Kırmızı taralı alan toplumun net refah artışıdır. İhraç edilen mala uygulanan spesifik verginin iktisadi etkileri de Şekil 20 de yer almaktadır. Vergi sonrasında üreticilerin rantı tüm taralı alan kadar azalmıştır. Tüketicilerin refahı, yeşil taralı alan kadar artmıştır. Bu uygulama sonucu devletin toplam vergi kazancı kırmızı taralı alandır. Mavi taralı alanlarsa, etkinlik kayıplarını göstermektedir.
77 Şekil Serbest İhracatın İktisadi Etkileri 77 P S P w P 0 E 0 Q x D 0 Q 1 Q 0 Q 4 Q
78 Şekil Spesifik İhracat Vergisinin İktisadi Etkileri 78 P S Pw P w T P 0 E 0 Q x D 0 Q 1 Q2 Q3 Q 4 Q
79 79 2. DışD Piyasa Payı Büyük k Olan Mallar Bir ekonomi, ihraç ettiği bir malın uluslararası piyasasında tekel ya da tekele yakın bir güce sahipse, uluslar arası fiyatı kontrol edebileceğinden, ihraç ettiği ürüne bir vergi uygulamasıyla gelir elde edebilir. Bu durumda piyasa arz eğrisi sol üste doğru kayar (Şekil 1.21). P w, ilgili ihraç malının vergi öncesindeki uluslar arası denge fiyatıdır. Bu malın talep esnekliği 0 ile 1 arasındaysa, bu piyasaya daha az mal satmak, ekonominin gelirini artırır.
80 Böyle bir durumda hükümet ihraç edilen mala bir spesifik satış vergisi 80 uygulayabilir. Vergi nedeniyle arz eğrisi S 1 e kayar. Yeni uluslararası fiyat P * w dir. Bu fiyat düzeyinde talep esnekliğinin 1 olmasına dikkat edilerek vergi uygulaması yapılmalıdır. Çünkü bundan sonraki noktalarda ihracat geliri azalır. Bu uygulama sonrasında tüketici refahı azalmıştır. Devletin vergi kazancı kırmızı taralı alan kadardır. Mavi taralı alan etkinlik kaybıdır.
81 Şekil DışD Piyasa Payı Büyük Ürünlerde İhracata Uygulanan Verginin İktisadi Etkileri 81 P S 1 S 0 * P w P w E 1 E 0 L D 0 Q 1 Q 0 Q
82 Örnek 3: 82 Bir ülkenin üretim tekeline sahip olduğu ve tümüyle ihraç ettiği bir malın dünya talep fonksiyonu ve arz fonksiyonu aşağıda verilmiştir. Ekonominin bu ihraç ürününden en çok geliri elde edebilmesi için birim başına ne kadar vergi uygulamalıdır? Q Q d s = 420 3P = P
83 83 Q = P, Q = P d Q = Q 420 3P = P d s s P w TR 0 0 ( ) = 50, Q = 270 Vergi öncesi denge fiyatı ve miktarı ( )( ) ( ) = P. Q = = Ekonominin ihracat geliri w Denge fiyatı düzeyinde talep esnekliği: dqd P 50 ε ( 3) D = = = 0.55 dp Q 270
84 84 0<ε D = 0.55< 1 olduğundan, fiyat artırıcı vergi uygulaması, fiyat artışına yol açacak ve ekonominin ihracat geliri artacaktır. Ancak fiyat esnekliğin 1 olduğu noktaya çıkacak şekilde T ölçüsünde bir spesifik vergi uygulanmalıdır. Şimdi optimal spesifik vergi miktarını belirleyelim.
85 85 P ε ( ) D = = P = Q = 420 3P * * 3 1 w 70, 210 Vergi sonrası piyasa dengesi: ( )( ) ( ) ( ) Q = Q P T = P T = 30 TR * * * * s d w w = P Q = = * * * w = = = 1200 * TR TR TR
86 Şekil 1.21a. DışD Piyasa Payı Büyük Ürünlerde İhracata Uygulanan Verginin İktisadi Etkileri (Örnek)( 86 P S 1 S 0 P = * w P = w E 1 E * Q 210 Q0 270 D Q
TAM REKABET PİYASASI
TAM REKABET PİYASASI 2 Bu bölümde, tam rekabet piyasasında çalışan firmaların fiyatlarını nasıl oluşturduklarını, ne kadar üreteceklerine nasıl karar verdiklerini ve piyasadaki fiyat ile miktarın nasıl
Detaylı1. Devletin Piyasaya Müdahalesi ve Fiyat Kontrolleri
DERS NOTU 03 ARZ VE TALEP UYGULAMALARI Bugünki dersin işleniş planı: 1. Devletin Piyasaya Müdahalesi ve Fiyat Kontrolleri... 1 A. Tavan Fiyat Uygulaması... 2 1. Kira Kontrolü... 3 B. Taban Fiyat Uygulaması...
DetaylıMonopol. (Tekel) Piyasası
Monopol (Tekel) Piyasası Sonsuz sayıda alıcı karşısında tek satıcının olduğu piyasa yapısına tekel diyoruz. Tekelci firmanın sattığı malın ikamesi yoktur ya da tanım gereği piyasaya giriş engellenmiştir.
Detaylı1. Devletin Piyasaya Müdahalesi ve Fiyat Kontrolleri
DERS NOTU 03 ARZ VE TALEP UYGULAMALARI Bugünki dersin işleniş planı: 1. Devletin Piyasaya Müdahalesi ve Fiyat Kontrolleri... 1 A. Tavan Fiyat Uygulaması... 2 1. Kira Kontrolü... 3 B. Taban Fiyat Uygulaması...
DetaylıTekelci Rekabet Piyasası
Tekelci Rekabet iyasası 1900 lü yılların başlarında, ürünlerin homojen olmaması, reklamın giderek 2 artan önemi, azalan maliyet durumlarının yaşanması tam rekabet piyasasına karşı yapılan tartışmaları
DetaylıTartışılacak Konular. Tekel. Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları. Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti. Bölüm 10Chapter 10 Slide 2
Monopol ve Monopson Tartışılacak Konular Tekel Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti Bölüm 10Chapter 10 Slide 2 Tartışılacak Konular Monopson (Monopsony) Monopson
DetaylıFİYATLAR GENEL DÜZEYİ VE MİLLİ GELİR DENGESİ
FİYATLAR GENEL DÜZEYİ VE MİLLİ GELİR DENGESİ Bu bölümde Fiyatlar genel düzeyi (Fgd) ile MG dengesi arasındaki ilişkiler incelenecek. Mg dengesi; Toplam talep ile toplam arzın kesiştiği noktada bulunacaktır.
DetaylıÜretim Girdilerinin lması
Üretim Girdilerinin Fiyatlandırılmas lması 2 Tam Rekabet Piyasasında Girdi Talebi Tek Değişken Girdi Durumu İlk olarak firmanın tek girdisinin işgücü () olduğu durumu inceleyelim. Değişken üretim girdisi
Detaylı4. PİYASA DENGESİ 89
4. PİYASA DENGESİ 89 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 4.1. Walrasgil Fiyat İntibakı 4.2. Marshallgil Miktar İntibakı 4.3. Arz ve Talep Değişmelerinin Denge Üzerindeki Etkisi 4.4. Tüketici ve Üretici Rantı
Detaylı4. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
4. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 B.3.2. Taban Fiyat Uygulaması Devletin bir malın piyasasında oluşan denge fiyatına müdahalesi,
DetaylıSAY 203 MİKRO İKTİSAT
SAY 203 MİKRO İKTİSAT Piyasa Dengesi YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN SAY 203 MİKRO İKTİSAT - YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN 1 PİYASA DENGESİ Bu bölümde piyasa kavramı, piyasa türleri ve piyasa mekanizmasının işleyişi
DetaylıBölüm 5 ARZ VE TALEP UYGULAMALARI
Bölüm 5 ARZ VE TALEP UYGULAMALARI Neler Öğreneceğiz? Hükümet Müdahalelerinin denge Oluşumlarına Etkileri Fiyat Kontrolleri Taban ve Tavan Fiyat Uygulamaları Asgari Ücret Politikası Tarımsal Destekleme
Detaylıİktisat bilimi açısından optimizasyon, amacımıza en uygun olan. seçeneğin belirlenmesidir. Örneğin bir firmanın kârını
OPTİMİZASYON İktisat bilimi açısından optimizasyon, amacımıza en uygun olan seçeneğin belirlenmesidir. Örneğin bir firmanın kârını maksimize edecek olan üretim miktarının belirlenmesi; bir bireyin toplam
Detaylı10. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
10. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.9. TEKEL (MONOPOL) Piyasada bir satıcı ve çok sayıda alıcının bulunmasıdır. Piyasaya başka
DetaylıPİYASALARIN ÇALIŞMASI 2
PİYASALARIN ÇALIŞMASI 2. KONUT PIYASALARI VE KIRA TAVANLARI 2.. ÜZENLENMİŞ KONUT PİYASASI 3 2. EMEK PIYASASI VE ASGARI ÜCRET ÜZENLEMESI 4 2.. ASGARİ ÜCRET 5 3. VERGILER 6 3.. VERGİNİN PAYLAŞILMASI VE ARZ
DetaylıAdı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30
Adı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30 ID: Z Mikro 2 Ara 2010 Çoktan Seçmeli Sorular Cümleyi en iyi biçimde tamamlayan veya sorunun yanıtı olan seçeneği yanıt anahtarına işaretleyiniz. 1. Çapraz satış
DetaylıARZ, TALEP VE TAM REKABET PİYASASINDA DENGE BÖLÜM 7
ARZ, TALEP VE TAM REKABET PİYASASINDA DENGE BÖLÜM 7 TALEP Herhangi bir maldan belirli bir sürede ve farklı fiyatlar karşısında satın alınmak istenen miktardır. Talepten söz edebilmek için tüketici isteklerinin
DetaylıBölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2. Sağlık Ekonomisi
Bölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2 Sağlık Ekonomisi 1 Tam rekabetçi piyasa özelliklerini kısaca hatırlayalım: Çok sayıda alıcı/satıcı. Homojen ürün. Giriş ve çıkışlar serbest. Tam
DetaylıChapter 9. Ticaret Politikasının Araçları. Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
Chapter 9 Ticaret Politikasının Araçları Slides prepared by Thomas Bishop Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. Önizleme Gümrük tarifesinin tek bir sektördeki kısmi denge analizi:
DetaylıSORU SETİ 10 MALİYET TEORİSİ - UZUN DÖNEM MALİYETLER VE TAM REKABET PİYASASINDA ÇIKTI KARARLARI - TEKEL
SORU SETİ 10 MALİYET TEORİSİ - UZUN DÖNEM MALİYETLER VE TAM REKABET PİYASASINDA ÇIKTI KARARLARI - TEKEL Problem 1 (KMS-2001) Bir endüstride iktisadi kârın varlığı, aşağıdakilerden hangisini gösterir? A)
DetaylıDengede; sızıntılar ve enjeksiyonlar eşit olacaktır:
Sızıntılar: Harcama akımından çıkanlar olup, kapalı ekonomide tasarruflar (S) ve vergilerden (TA) oluşmaktadır. Enjeksiyonlar: Harcama akımına yapılan ilaveler olup, kapalı bir ekonomide yatırımlar (I),
DetaylıBölüm 7 Monopol ve Monopson
Bölüm 7 Monopol ve Monopson Tartışılacak Konular Tekel Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti Tartışılacak Konular Monopson (Monopsony) Monopson Gücü Tekel Gücünün
Detaylıİktisada Giriş I. 31 Ekim 2016
İktisada Giriş I 31 Ekim 2016 Talep, Arz ve Piyasa Dengesi Fiyat ile talep edilen miktar arasındaki ilişkiye Talep Kanunu adı verilir. Bir malın satıcısı tek alıcının değil, o malı almak isteyen
DetaylıBÖLÜM 9. Ekonomik Dalgalanmalara Giriş
BÖLÜM 9 Ekonomik Dalgalanmalara Giriş Çıktı ve istihdamdaki kısa dönemli dalgalanmalara iş çevrimleri diyoruz Bu bölümde ekonomik dalgalanmaları açıklamaya çalışıyoruz ve nasıl kontrol edilebileceklerini
DetaylıEkonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 5.Bölüm: Devletin Fiyat Kontrolü
Ekonomi I 5.Bölüm: Devletin Fiyat Kontrolü Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 5.1.Tavan Fiyat Devlet bazen piyasalara
DetaylıİÇİNDEKİLER. Önsöz... iii. KİTABIN KULLANIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR ve KURUM SINAVLARINA İLİŞKİN UYARILAR... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSATIN TEMELLERİ
İÇİNDEKİLER Önsöz... iii KİTABIN KULLANIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR ve KURUM SINAVLARINA İLİŞKİN UYARILAR... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSATIN TEMELLERİ 1. İKTİSATIN TEMELLERİ... 9 1.1. İKTİSADIN TANIMI... 9 1.2.
DetaylıEKO 205 Mikroiktisat. Kar Maksimizasyonu Profit Maximization
EKO 205 Mikroiktisat Kar Maksimizasyonu Profit Maximization Tartışılacak Konular Tam Rekabet Piyasaları Kar Maksimizasyonu Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Kısa Dönemde Çıktı Düzeyinin Belirlenmesi
Detaylıgerçekleşen harcamanın mal ve hizmet çıktısına eşit olmasının gerekmemesidir
BÖLÜM 5 Açık Ekonomi Açık Ekonomi Önceki bölümlerde kapalı ekonomi varsayımı yaptık Bu varsayımı terk ediyoruz çünkü ekonomilerin çoğu dışa açıktır. Kapalı ve açık ekonomiler arasındaki fark açık ekonomide
Detaylı2016 YILI I.DÖNEM AKTÜERLİK SINAVLARI EKONOMİ
SORU 1: Aşağıdakilerden hangisi/hangileri tüm dünyada görülen artan işsizlik oranını açıklamaktadır? I. İşsizlik yardımı miktarının arttırılması II. Sendikalaşma oranında azalma III. İşgücü piyasında etkin
DetaylıTAM REKABET PİYASASINDA DENGE FİYATININ OLUŞUMU (KISMÎ DENGE)
Ünite 10: TAM REKABET PİYASASINDA DENGE FİYATININ OLUŞUMU (KISMÎ DENGE) Tam rekabetçi bir piyasada halen çalışmakta olan firmalar kısa dönemde normal kârın üzerinde kâr elde ediyorlarsa piyasaya yeni firmalar
DetaylıMakro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120
Makro İktisat II Örnek Sorular 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Tüketim harcamaları = 85 İhracat = 6 İthalat = 4 Hükümet harcamaları = 14 Dolaylı vergiler = 12
DetaylıİKT 207: Mikro iktisat. Faktör Piyasaları
İKT 207: Mikro iktisat Faktör Piyasaları Tartışılacak Konular Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tam Rekabetçi Faktör Piyasalarında Denge Monopson Gücünün Olduğu Faktör Piyasaları Monopol Gücünün Olduğu Faktör
DetaylıK ve L arasında ikame yoktur. Bu üretim fonksiyonu Şekil
MALİYET TEORİSİ 2 Maliyet fonksiyonunun biçimi, üretim fonksiyonunun biçimine bağlıdır. Bir an için reçel üreticisinin, bir birim kavanoz ve bir birim meyve toplayıcısı ile bir birim çıktı elde ettiği
DetaylıChapter 9. Ticaret Politikasının Araçları. Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
Chapter 9 Ticaret Politikasının Araçları Slides prepared by Thomas Bishop Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. Önizleme Gümrük tarifesinin tek bir sektördeki kısmi denge analizi:
DetaylıTARIMA MÜDAHALE ŞEKİLLERİ
TARIMA MÜDAHALE ŞEKİLLERİ 1.Doğrudan Gelire Yönelik Müdahaleler a. Fark ödeme sistemi (FÖS) b. Doğrudan gelir ödemesi (DGÖ) 2. Fiyata Müdahale a. Destekleme alımı b. Müdahale alımı 3. Girdi Destekleri
Detaylı2018/1. Dönem Deneme Sınavı.
1. Aşağıdakilerden hangisi mikro ekonominin konuları arasında yer almamaktadır? A) Tüketici maksimizasyonu B) Faktör piyasası C) Firma maliyetleri D) İşsizlik E) Üretici dengesi 2. Firmanın üretim miktarı
DetaylıTalep ve arz kavramları ve bu kavramları etkileyen öğeler spor endüstrisine konu olan bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi açısından
3.Ders Talep ve arz kavramları ve bu kavramları etkileyen öğeler spor endüstrisine konu olan bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi açısından önemli unsurlardır. Spor endüstrisi içerisinde yer
DetaylıÇEVRESEL TARIM POLİTİKASI
ÇEVRESEL TARIM POLİTİKASI Prof. Dr. Emine Olhan A.Ü.Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü olhan@agri.ankara.edu.tr TARIMA MÜDAHALE ŞEKİLLERİ 1.Doğrudan Gelire Yönelik Müdahaleler a. Fark ödeme sistemi
DetaylıSloan Yönetim Okulu / Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ÖDEV SETİ #1 ÇÖZÜMLER. (a) YANLIŞ
Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ÖDEV SETİ #1 ÇÖZÜMLER 1. (a) YANLIŞ Bazı tüketiciler Kola veya Pepsi için güçlü tercihlere sahiplerdir, fakat büyük bir sayısı Kola ve
Detaylı1. Kısa Dönemde Maliyetler
DERS NOTU 05 MALİYET TEORİSİ: KISA VE UZUN DÖNEM Bugünki dersin işleniş planı: 1. Kısa Dönemde Maliyetler... 1 2. Kâr Maksimizasyonu (Bütün Piyasalar İçin)... 9 3. Kâr Maksimizasyonu (Tam Rekabet Piyasası
DetaylıIS-LM-BP Grafikleri. A. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği:
IS-LM-BP Grafikleri A. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği: A.1. Sabit kur rejimi, sınırlı sermaye hareketliliği ve BP nin eğimi, LM in eğiminden düşükken
DetaylıIS-LM-BP Grafikleri. B. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği:
IS-LM-BP Grafikleri B. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği: B.1. Sabit kur rejimi ve sınırsız sermaye hareketliliği durumunda para politikasının etkinliğini
Detaylı1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ
DERS NOTU 06 IS/LM EĞRİLERİ VE BAZI ESNEKLİKLER PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİKLERİ TOPLAM TALEP (AD) Bugünki dersin içeriği: 1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ... 1 2. LM EĞRİSİ VE PARA TALEBİNİN
DetaylıÖdemeler Bilançosunda Denge: BP Eğrisi
Ödemeler Bilançosunda Denge: BP Eğrisi Dışa açık bir ekonomide ekonomi politikalarını ve çeşitli şokların etkilerini inceleyebilmek için IS-LM modelinin kapalı ekonomi için geliştirilen versiyonu yeterli
DetaylıİKTİSAT BİLİMİ VE İKTİSATTAKİ TEMEL KAVRAMLAR
İÇİNDEKİLER Önsöz BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSAT BİLİMİ VE İKTİSATTAKİ TEMEL KAVRAMLAR 1.1.İktisat Bilimi 1.2.İktisadi Kavramlar 1.2.1.İhtiyaçlar 1.2.2.Mal ve Hizmetler 1.2.3.Üretim 1.2.4.Fayda, Değer ve Fiyat
DetaylıDers içeriği (5. Hafta)
5. Elastikiyet 5.1 Elastikiyet kavramı 5.1.1. Talebin Fiyat elastikiyeti 5.1.2. Arz elastikiyeti 5.2. Arz ve taleple ilgili bazı analizler 5.2.1. Tüketici ve üretici rantı 5.2.2. Örümcek ağı kuramı 5.2.3.
DetaylıBİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ
BİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ SORU 1: Tam rekabet ortamında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönem toplam maliyet fonksiyonu; STC = 5Q 2 + 5Q + 10 dur. Bu firma tarafından piyasaya sürülen ürünün
DetaylıKamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır.
97 BÖLÜM 6. KAMU BÜTÇESİ ve MALİYE POLİTİKASI (KEYNESYEN MODEL DEVAMI) Kamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır.
Detaylı2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 C.1.2. Piyasa Talep Fonksiyonu Bireysel talep fonksiyonlarının toplanması ile bir mala ait
DetaylıFİRMA DENGESİ VE KAR MAKSİMİZASYONU KOŞULU
FİRMA DENGESİ VE KAR MAKSİMİZASYONU KOŞULU 1. FİRMA DENGESİNDE AMAÇ Satış miktarını en yüksek düzeye çıkarma, ortaklarına yeterli gelir sağlama, piyasada isim yapma, firmayı mümkün olduğu kadar büyütme,
DetaylıCase & Fair & Oster. Bölüm 4 Talep ve Arz Uygulamaları
ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR: Cümleyi en iyi tamamlayan ya da sorunun doğru cevabı olan seçeneği işaretleyiniz. 1. Talep eğrisi üzerinde aşağıdakilerden hangisi sabit tutulur? a. malın fiyatı b. gelir c. miktar
DetaylıA. IS LM ANALİZİ A.1. IS
A. ANALZ A.. Analizi (Mal Piyasası) (Investment aving) (atırım Tasarruf) Eğrisi, faiz oranları ile gelir düzeyi arasındaki ilişkiyi gösterir. Analizin bu kısmında yatırımları I = I bi olarak ifade edeceğiz.
Detaylıiktisaoa GiRiş 7. Ürettiği mala ilişkin talebin fiyat esnekliği değeri bire eşit olan bir firma, söz konusu
2009 BS 3204-1. şağıdakilerden hangisi dayanıksız mal veya hizmet grubu içerisinde ~ almaz? iktiso GiRiş 5. Gelirdeki bir artış karşısında talebi azalan mallara ne ad verili r? ) Benzin B) Mum C) Ekmek
Detaylı1. Yatırımın Faiz Esnekliği
DERS NOTU 08 YATIRIMIN FAİZ ESNEKLİĞİ, PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİKLERİ, TOPLAM TALEP (AD) EĞRİSİNİN ELDE EDİLİŞİ Bugünki dersin içeriği: 1. YATIRIMIN FAİZ ESNEKLİĞİ... 1 2. PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ
DetaylıÇALIŞMA SORULARI. S a y f a 1 / 6
1. LM eğrisini oluşturan noktalar neyi ifade etmektedir? LM eğrisinin nasıl elde edildiğini grafik yardımıyla açıklayınız. 2. Para talebinin gelir esnekliği artarsa LM eğrisi nasıl değişir? Grafik yardımıyla
DetaylıDevlet fiyat kontrolü ederek piyasaya müdahale edebilir. Bunun en temel 2 yolu vardır:
32 Bölüm 5. Devletin Fiyat Kontrolü Devlet fiyat kontrolü ederek piyasaya müdahale edebilir. Bunun en temel 2 yolu vardır: 1- Tavan Fiyat 2- Taban Fiyat Tavan fiyat bir mal veya hizmet için devletçe belirlenen
DetaylıEkonomi. Doç.Dr.Tufan BAL. 3.Bölüm: Fiyat Mekanizması: Talep, Arz ve Fiyat
Ekonomi 3.Bölüm: Fiyat Mekanizması: Talep, Arz ve Fiyat Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 Fiyat Mekanizması:Talep,
DetaylıTam Rekabet Piyasaları (Perfectly competitive markets) Tam rekabet piyasası şu varsayımlara dayanır:
BÖLÜM 8 / TAM REKABET PİYASASI VE KA R MAKSİMİZASYONU Tam Rekabet Piyasaları (Perfectly competitive markets) Tam rekabet piyasası şu varsayımlara dayanır: o Sonsuz sayıda alıcı ve satıcı vardır. Her bir
Detaylı3. BÖLÜM: ÜRETİCİ DAVRANIŞI VE ARZ
3. BÖLÜM: ÜRETİCİ DAVRANIŞI VE ARZ 1 Üretici ya da firma diyeceğimiz karar birimi üretimi organize eden temel birimdir. Firma kendi işyerinde çalışan tek bir kişiden oluşabileceği gibi, çok sayıda işçi
DetaylıDENEME SINAVI A GRUBU / İKTİSAT
DENEME SINAVI A GRUBU / İKTİSAT 2 1. A malının fiyatındaki bir artış karşısında B malına olan talep azalıyorsa A ve B mallarının özellikleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) A ve B
DetaylıDış Ticaret Politikasının Amaçları
Dış Ticaret Politikasının Amaçları Dış Ödeme Dengesizliklerinin Giderilmesi Bir ülkede fazla olan döviz talebinin azaltılması için kullanılabilir. Dış rekabetten korunma Uluslararası rekabete dayanacak
DetaylıEkonomi I FĐRMA TEORĐSĐ. Piyasa Çeşitleri. Tam Rekabet Piyasası. Piyasa yapılarının çeşitli türleri; Bir uçta tam rekabet piyasası (fiyat alıcı),
Ekonomi I Tam Rekabet Piyasası FĐRMA TEORĐSĐ Bu bölümü bitirdiğinizde şunları öğrenmiş olacaksınız: Hasılat, maliyet ve kar kavramları ne demektir? Tam rekabet ne anlama gelir? Tam rekabet piyasasında
DetaylıDış Ticaret Politikası. Temel İki Politika. Dış Ticaret Politikası Araçları Korumacılık / İthal İkameciliği
Dış Ticaret Politikası Temel İki Politika Korumacılık / İthal İkameciliği Genel olarak yurt dışından ithal edilen nihai tüketim mallarının yurt içinde üretilmesini; böylece dışa bağımlılığın azaltılmasını
DetaylıTüketici rantı tüketicinin ödemeye razı olduğuyla gerçekten ödediği arasındaki farktır. İçgüdüsl olarak tüketicinin elinde kalan miktar.
Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü PROBLEM ÇÖZME NOTLARI #2 Devlet Müdahalesiyle Rant Analizi Cuma Eylül 17, 2004 BUGÜNKÜ PROBLEM ÇÖZMEIN ÖZETİ 1. Tüketici ve Üretici Rantının
DetaylıMİKRO İKTİSAT. Kariyermemur.com Sayfa 1
1. Aşağıdakilerden hangisi ekonomide belirtilen ihtiyaçların özelliklerinden biridir? A) İhtiyaçlar sabittir B) İhtiyaçlar birbirini tamamlayabilirler C) Subjektiftir D) Kesinlikle parayla ifade edilmelidirler
Detaylı8. BÖLÜM STAGFLASYONLA MÜCADELEDE MALİYE POLİTİKASI. Dr. Süleyman BOLAT
8. BÖLÜM STAGFLASYONLA MÜCADELEDE MALİYE POLİTİKASI 1 STAGFLASYON Stagflasyon: Üretimde görülen durgunluk ve fiyatlarda yaşanan artışın bir araya gelmesidir. - Durgunluk içinde enflasyon: Reel ekonomik
DetaylıİKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-11 MONOPOL
İKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-11 MONOPOL 1. Monopolist için fiyat marjinal hasılanın üzerindedir. Çünkü, A) Ortalama ve marjinal hasıla eğrileri birbirine eşittir B) Azalan verimler kanunu geçerli
Detaylı2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur?
2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur? A) A malını tüketen insanların sayısının artmasına yol açan bir nüfus artışı B) A normal bir mal ise, tüketici
DetaylıTOPLAM TALEP VE TOPLAM ARZ: AD-AS MODELİ
TOLAM TALE VE TOLAM ARZ: AD-AS MODELİ AD-AS IS LM ve IS LM B modellerinde fiyatlar genel düzeyinin sabit olduğu varsayılırken, bu analizde fiyatlar genel düzeyi () ile reel milli gelir (Y) arasındaki ilişkiler
DetaylıDERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ
DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ Bugünki dersin içeriği: 1. MALİYE POLİTİKASI VE DIŞLAMA ETKİSİ... 1 2. UYUMLU MALİYE VE
DetaylıMassachusetts teknoloji Enstitüsüsü- Profesörler Berndt, Chapman, Doyle ve Stoker
Sloan Yönetim Okulu 15.010/15.011 Massachusetts teknoloji Enstitüsüsü- Profesörler Berndt, Chapman, Doyle ve Stoker NOTLARI #1 Piyasa Tanımı, Esneklik ve Rantlar Cuma- Eylül 10, 2004 BUGÜNÜN PROBLEM ÇÖZME
Detaylı1.a) Doğru. Ölçek ekonomisi ortalama maliyet azalıyor demektir. Ortalama maliyet son birim maliyeti ortalamanın altındaysa ancak ve ancak azalır.
Sloan Yönetim Okulu 15.010/ 15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Đş Kararları için Đktisadi Analiz Profesör McAdams, Montero, Stoker ve van den Steen 1.a) Doğru. Ölçek ekonomisi ortalama maliyet azalıyor
DetaylıMAN509T.01 YÖNETİM EKONOMİSİ
IŞIK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI MAN509T.01 YÖNETİM EKONOMİSİ PROF. DR. SUAT TEKER 1 ÇALIŞMA SORULARI 1. Üretim faktörleri nelerdir, tanımlayabilir misiniz? 2. Mikroiktisat
DetaylıDoç.Dr. Yaşar SARI 36
Doç.Dr. Yaşar SARI Genel Ekonomi 106 Talep Esnekliği ile Tüketici Harcamaları Arasındaki İlişki: Firmalar mallarına olan talebin esnekliğini özellikle fiyat politikaları açısından bilmek durumundadır.
DetaylıÜNİTE. İKTİSADA GİRİŞ Doç.Dr.E.Muhsin DOĞAN İÇİNDEKİLER HEDEFLER ARZ TALEP PİYASA DENGESİ VE ESNEKLİKLER
HEDEFLER İÇİNDEKİLER ARZ TALEP PİYASA DENGESİ VE ESNEKLİKLER Talep: Tanım, Bireysel ve Piyasa Talep Eğrileri Talep ve talep edilen miktarı etkileyen faktörler Arz: Tanım, Bireysel ve Piyasa Arz Eğrileri
DetaylıSAY 203 MİKRO İKTİSAT
SAY 203 MİKRO İKTİSAT Esneklikler YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN SAY 203 MİKRO İKTİSAT - YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN 1 ESNEKLİKLER Talep Esneklikleri Talep esneklikleri: Bir malın talebinin talebi etkileyen
Detaylıİçindekiler kısa tablosu
İçindekiler kısa tablosu Önsöz x Rehberli Tur xii Kutulanmış Malzeme xiv Yazarlar Hakkında xx BİRİNCİ KISIM Giriş 1 İktisat ve ekonomi 2 2 Ekonomik analiz araçları 22 3 Arz, talep ve piyasa 42 İKİNCİ KISIM
DetaylıÜnite 2. Arz Talep Piyasa Dengesi Ve Esneklikler. Finansal Ekonomi Tezsiz Yüksek Lisans Programı MİKRO İKTİSAT. Prof. Dr.
Arz Talep Piyasa Dengesi Ve Esneklikler Ünite 2 Finansal Ekonomi Tezsiz Yüksek Lisans Programı MİKRO İKTİSAT Prof. Dr. Ebül Muhsin DOĞAN 1 Ünite 2 ARZ TALEP PİYASA DENGESİ VE ESNEKLİKLER Prof. Dr. Ebül
DetaylıEkonomi II. 23.Uluslararası Finans. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından
Ekonomi II 23.Uluslararası Finans Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 23.Uluslararası Finans 23.1.Dış Ödemeler
Detaylı2.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ
CEVAP ANAHTARI 1.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ 1.(e) 2.(d) 3.(a) 4.(c) 5.(e) 6.(d) 7.(e) 8.(d) 9.(b) 10.(e) 11.(a) 12.(b) 13.(a) 14.(c) 15.(c) 16.(e) 17.(e) 18.(b) 19.(d) 20.(a) 1.BÖLÜM BOŞLUK DOLDURMA 1. gereksinme
DetaylıBölüm 4 ve Bölüm 5. Not: Bir önceki derste Fiyat, Piyasa kavramları açıklanmıştı. Derste notlar alınmıştı. Sunum olarak hazırlanmadı.
Bölüm 4 ve Bölüm 5 Not: Bir önceki derste Fiyat, Piyasa kavramları açıklanmıştı. Derste notlar alınmıştı. Sunum olarak hazırlanmadı. Talep Piyasada satıcıların faaliyetleri arzı, alıcıların faaliyetleri
DetaylıIS-LM MODELİNİN UYGULANMASI
IS-LM MODELİNİN UYGULANMASI IS ve LM eğrilerinin kesiştiği nokta milli geliri belirliyor. Birinin kayması kısa dönem dengeyi değiştiriyordu. Maliye politikası Hükümet harcamaları artışı IS eğrisi sağa
DetaylıMİKRO İKTİSAT 1. Aşağıdakilerden hangisi ekonomide belirtilen ihtiyaçların özelliklerinden biridir? A) İhtiyaçlar sabittir B) İhtiyaçlar birbirini
MİKRO İKTİSAT 1. Aşağıdakilerden hangisi ekonomide belirtilen ihtiyaçların özelliklerinden biridir? A) İhtiyaçlar sabittir B) İhtiyaçlar birbirini tamamlayabilirler C) Subjektiftir D) Kesinlikle parayla
DetaylıFİNAL ÖNCESİ ÇÖZÜMLÜ DENEME MALİYE POLİTİKASI 1 SORULAR
SORULAR 1- Genişletici maliye politikası uygulanması sonucunda faiz oranının yükselmesine bağlı olarak özel yatırım harcamalarının azalması durumuna ne ad verilir? A) Dışlama etkisi B) Para yanılsaması
DetaylıChapter 9. Ticaret Politikasının Araçları (devam. 2. Kısım) Slides prepared by Thomas Bishop
Chapter 9 Ticaret Politikasının Araçları (devam. 2. Kısım) Slides prepared by Thomas Bishop Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. İhracat Teşviki (İmport Subsidy) İhracat teşvikleri
DetaylıEkonominin Esasları TEKEL PİYASASI TEKEL PİYASASI. Tekel Piyasası
Ekonominin Esasları Tekel Piyasası TEKEL PİYASASI Tekel Üretimin % 25 inden fazlasının tek bir firma ya da birbirine bağlı firmalar grubunun elinde olduğu endüstri. Pür tekel Sadece bir satıcının bulunduğu
DetaylıİKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri.
Giriş Temel ekonomik birimler olan tüketici ve üretici için benzer kavram ve kurallar kullanılır. Tüketici için fayda ve fiyat kavramları önemli iken üretici için hasıla kâr ve maliyet kavramları önemlidir.
DetaylıTEMEL İKTİSADİ KAVRAMLAR
1. Aşağıdakilerden hangisi iktisat biliminin özellikleri arasında yer almaz? A) İktisat bilimi insan davranışlarının sadece iktisadi yönünü seçip inceler B) İktisat analitiktir C) İktisat deneylerle kanıtlanabilen
DetaylıTAM REKABET... 2 1. TAM REKABET...
TAM REKABET... 2 1. TAM REKABET... 2 1.1. ENDÜSTRİ VE FİRMANIN TALEP ESNEKLİĞİ... 2 2. TAM REKABETTE FİRMANIN SEÇİMLERİ... 3 2.1. HASILAT VE KAR... 3 2.2. KARI MAKSİMİZE EDEN ÇIKTI... 4 2.3. KISA DÖNEMDE
DetaylıTarife Dışı Politika Araçları
Tarife Dışı Politika Araçları İthal Kotaları İthal edilecek mal hacmi üzerine fiziki miktar veya değer olarak konulan sınırlamalardır. Amaç Yurtiçi tarım veya sanayi kesimini korumak Ödemeler bilançosu
DetaylıİÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vi GENEL EKONOMİ 1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih... 1 1.2.
İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vi GENEL EKONOMİ 1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih... 1 1.2. Ekonominin Tanımı... 3 1.3. Ekonomi Biliminde Yöntem... 4 1.4.
DetaylıYönetimsel Iktisat Final
Yönetimsel Iktisat Final 1) Aşağıdakilerden hangisi tamamlayıcı mal grubuna girer? a) kahve için: süt süt tozu b) beyaz peynir kaşar peynir c) Diş Fırçası Macun d)çay Kahve 2) Talepte bir artış, arzda
DetaylıKonu 2 Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz
.. Konu 2 Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz Hadi Yektaş Uluslararası Antalya Üniversitesi İşletme Tezsiz Yüksek Lisans Programı 1 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz . İçerik.1.2 Talep Eğrisinin
Detaylı4 ÇOKTAN SEÇMELI (40 puan)
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ULUSLARARASI İKTİSAT ARASINAVI 11 Kasım 2003 Öğrencinin Adı Soyadı: Öğrencinin No su: Öğr. Gör. Dr. Bahattin Büyükşahin 4 ÇOKTAN SEÇMELI (40 puan)
DetaylıTOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI
BÖLÜM 10 TOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI IS-LM Modelinin Oluşturulması Klasik teori 1929 ekonomik krizine çare üretemedi Teoriye göre çıktı, faktör arzına ve teknolojiye bağlıydı Bunlar ise
Detaylı1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 9 1.1.İktisadın Konusu ve Kapsamı 10 1.2. İktisadın Bölümleri 11 1.2.1.Mikro ve Makro İktisat 11 1.2.2. Pozitif İktisat ve Normatif İktisat
Detaylı2009 S 4200-1. Değeri zamanın belirli bir anında ölçülen değişkene ne ad verilir? ) Stok değişken B) içsel değişken C) kım değişken D) Dışsal değişken E) Fonksiyonel değişken iktist TEORisi 5. Yatay eksende
DetaylıBölüm 8: TAM REKABET PİYASASI. Firmaların piyasalarda nasıl davranacağı, piyasa yapısı ile yakından ilişkilidir.
49 Bölüm 8: TAM REKABET PİYASASI Firmaların piyasalarda nasıl davranacağı, piyasa yapısı ile yakından ilişkilidir. Ekonomi teorisine göre piyasalar yapılarına göre 4 ana gruba ayrılır. 1. Tam rekabet piyasası
Detaylı7. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
7. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.7. MALİYET TEORİSİ: YENİDEN Sabit Maliyetler (FC): Üretim miktarından bağımsız olan maliyetleri
Detaylı