Þizofreni ailesel kümelenme gösteren bir
|
|
- Aygül Zaimoğlu
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Þizofreninin Genetiði Dr. Ender TANER* Þizofreni ailesel kümelenme gösteren bir hastalýktýr. Aile çalýþmalarý genetik katkýyý desteklemektedir. Þizofreniden etkilenen ailelerde hastalanma riski belirlenmiþ; hastanýn akrabalarý ile kontrol grubu ve genel populasyonla karþýlaþtýrýlmýþtýr. Literatürde bu tür aile çalýþmalarý dikkate alýndýðýnda, hastalarýn akrabalarýnda hastalýk riski kontrol gruplarýna göre istatistiksel olarak anlamlý derecede yüksek bulunmaktadýr (Kendler 1993). Þizofren dýþý psikiyatrik hastalardan oluþan kontrol grubu olan çalýþmalarda (Guze 1983) kontrol grubu gönüllülerden veya psikiyatrik hastalýðý olmayan hastalardan oluþan çalýþmalara göre hastalýk riskinin daha fazla olduðu görülmektedir. Bu gözlemlere göre þizofreninin dýþýnda psikiyatrik hastalýðý olanlarda þizofreninin görülme sýklýðýnýn arttýðý söylenebilir. Ancak bu konudaki verilerin henüz yeterli olmadýðý konusunda birleþilmektedir. Bu görüþün doðrulanmasý için ileri araþtýrmalara gerek vardýr. Þizofreninin genetiði ile ilgili çalýþmalar büyük ölçüde ikiz ve evlat edinme çalýþmalarýna dayanýr. Aile çalýþmalarý güçlü bir ailesel kümelenme göstermekle birlikte çevresel etkenler (psikolojik veya biyolojik) bu * Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, ANKARA genetik yapýnýn ortaya çýkýþýný etkiler (Kendler 1993). Tüm araþtýrmalar þizofreniklerin akrabalarýnda þizofreniyi yüksek oranda bulmaktadýrlar. Birçok araþtýrmada birinci derece akrabalarda bu hastalýðýn görülme oraný %10-15 arasýnda verilmektedir. Ebeveynlerden biri þizofrenik ise çocuklarda görülme oraný %12, ikisi þizofrenik ise bu oran %35-45 kadar olmaktadýr. Herhangi bir akrabasýnda þizofreni olmayan insanlarda hayat boyu þizofreni geliþme olasýlýðý %1'dir. Herhangi bir akrabasýnda þizofreni olan bir kiþide bu oran %2.5'a çýkmaktadýr. Dizigotlarda kardeþlerden biri hasta ise bu oran %10-14, monozigotlarda ise bu oran %40-50 kadardýr (Yüksel 1997). Genel toplumda oranýn %1 kadar olduðu düþünüldüðünde genetik katkýnýn önemi kolayca görülebilecektir. Tablo 1 de akrabalarda görülme sýklýklarý özetlenmiþtir. Akrabalar arasýnda hastalýk riskinin yüksek olmasý iki ana düzeneðe baðlýdýr: Paylaþýlmýþ çevre ve paylaþýlmýþ genler. Ýkiz çalýþmalarý bu iki faktörü birbirinden ayýrmak için kullanýlýr (Kaplan 1995). Monozigotik ikizler ayný genleri taþýrken, dizigotik ikizler genlerin yarýsýný paylaþmaktadýr. Monozigotik ile dizigotik ikizler için çevrenin eþit kabul edilemeyeceði yönünde tartýþmalar olmakla birlikte, konkordans oranlarýndaki belirgin fark þizofrenlerde de týpký bipolar bozuklukta olduðu 94
2 ÞÝZOFRENÝNÝN GENETÝÐÝ Tablo 1. Þizofreniklerin akrabalarýnda bu hastalýðýn görülme sýklýklarý (Gotesman 1991). Genel toplum %1 Hasta eþleri %2 Üçüncü derece akrabalar Ýlk kuzenler %2 Ýkinci derece akrabalar Amca- teyze %2 Yeðenler %4 Torunlar %5 Anne ve babadan biri ayný kardeþler %6 Birinci derece akrabalar Anne- baba %6 Kardeþler %9 Çocuklar %13 Bir ebeveyni þizofreni olan çocuklar %17 Dizigot ikizler %17 Monozigot ikizler %48 Ýki ebeveyni de þizofreni olan çocuklar %46 gibi majör bir genetik bileþenin olduðu hipotezini desteklemektedir (Onstad 1991). Evlatlýk çalýþmalarý genetik ve çevresel faktörlerin þizofreninin geçiþinde etkisini aydýnlatabilir. Bu çalýþmalarda, genetik olarak iliþkili olup, ayný ailesel çevresel faktörleri paylaþmayan kiþilerle, genetik olarak iliþkili olmadýðý halde ayný aileselçevresel faktörleri paylaþanlar üzerinde çalýþýlmýþtýr. Biyolojik ebeveynlerinde hastalýk olanlardan evlatlýk verilen çocuklar ile kontrol grubu olarak ebeveynlerinde hastalýk olmayan evlatlýk verilen çocuklar karþýlaþtýrýldýðýnda biyolojik ebeveynlerinde hastalýk olan evlatlýk verilmiþ çocuklarda hastalýk geliþiminin kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlý ölçüde yüksek olduðu gözlenmiþtir (Kaplan 1995). Diðer bir evlatlýk çalýþma yöntemi ise hasta aileler yerine hasta çocuklardan yola çýkarak çalýþma yapmaktýr. Bu çalýþmalarda þizofren çocuklarýn biyolojik ailelerle evlatlýk verildikleri aileler kýyaslanýrken, kontrol grubu olarak hasta olmayan evlatlýklarýn biyolojik ebeveynleri ile evlatlýk verildikleri aileler kullanýlýr. Kendler, Gruenberg ve arkadaþlarý (1993) tarafýndan yapýlan kapsamlý bir çalýþmada, þizofren çocuklarýn biyolojik ailelerinde, evlatlýk verildikleri ailelere göre hastalýk riskinde istatistiksel olarak anlamlý bir þekilde artma tespit edilmiþtir. Bu da þizofreninin genetik geçiþi için güçlü bir kanýt oluþturmaktadýr. Þizofren ailelerden evlatlýk verilen çocuklar, þizofren olmayan ebeveynlerle büyüdüðünde hastalýk riskleri ne oluyor? Aileler çocuklarýnýn þizofreni geliþtirmesini genleri dýþýnda bir yolla saðlayabilir mi? Bu konuda yapýlan sýnýrlý çalýþmalar bunun pek mümkün görülmediðini fakat þizofreni spektrum bozukluklarý ele alýndýðýnda istatistiksel olarak anlamlý olmasa da þizofren anne-baba ile büyüyen çocuklarda saðlýklý annebabalarla büyüyen çocuklara göre hafif artmýþ bir risk olduðu gözlenmektedir. Bu yönde yapýlan en geniþ kapsamlý araþtýrma, Finlandiya'da Tienari nin (1991) çalýþmasýdýr. Bu çalýþmada 144 þizofren aile ile 178 hastalýk öyküsü olmayan aileden evlatlýk verilen çocuklar üzerinde çalýþýlmýþtýr. Tüm bu evlatlýk verilen çocuklar içinde 15 þizofreni vakasý görülmüþ, bunlarýn 13'ünün biyolojik ailesinde þizofreni olduðu saptanmýþ (%9.1), 2'sinin biyolojik ailesinde hastalýk öyküsü olmadýðý görülmüþtür (%1.1). Bu oranlarýn; þizofreni ile ilgili epidemiyolojik çalýþmalar gözönüne alýndýðýnda, büyük benzerlik gösterdikleri dikkati çekmektedir (Kaplan 1998). Bu araþtýrmada ailesel-çevresel faktörlerin rolü de araþtýrýlmýþ, evlatlýk verilen ailenin iþlevselliði ile evlat edinilen çocuðun hastalanma riski arasýnda negatif korelasyona iþaret edilmiþtir. Bu araþtýrmada dikkat çekilen bir nokta da riskin þizofren annelerden evlatlýk verilen çocuklarda en yüksek olduðu ve genetik olarak yatkýn bireylerin bozuk aile koþullarýnda yetiþmesi durumunda riskin arttýðý fakat çevresel faktörlerin tek baþýna hastalýðýn ortaya çýkýþýnda etkili olmadýðýdýr. Ailesel Geçiþ Gösteren Psikiyatrik Bozukluklarýn Daðýlýmý Psikopatolojik sendromlar gözönüne alýndýðýnda þizofreninin ailesel kalýtýmý konusunda çeþitli hipotezler öne sürülmüþtür: 1. Tüm psikiyatrik hastalýklara özgül olmayan yatkýnlýk: Tüm psikiyatrik bozukluklarýn bir devamlýlýk gösterdiði ve en uç kýsmýnda þizofreninin yer aldýðýný kabul eden bu hipotezde modern aile çalýþmalarý ve evlatlýk çalýþmalarý gözönüne alýndýðýnda genel olarak þizofrenin ailesel yatkýnlýk konusunda özgül olduðu ve anksiyete bozuk- 95
3 TANER E. luðu, alkolizm veya duygudurum bozukluðu riskini arttýrmadýðý görülmektedir (Kaplan 1995). 2. Þizofreniyle iliþkili kiþilik bozukluklarý: Kendler, Mc Guire ve arkadaþlarý (1993) yaptýklarý aile çalýþmasýnda vurguladýklarý þekliyle þizotipal ve paranoid kiþilik bozukluklarýnýn þizofrenlerin akrabalarýnda daha sýk olarak görüldüðünü göstermiþlerdir. Çeþitli çalýþmalarda bu risk 2 ila 5 kat artmýþ olarak bildirilmektedir (Kendler 1993). 3. Psikoza genel yatkýnlýk: Þizoaffektif bozukluk, þizofreniform bozukluk, sanrýsal bozukluk ve atipik psikozun þizofrenlerin ailelerinde artmýþ olduðunu gösteren aile ve evlatlýk çalýþmalarý literatürde yer almaktadýr. Þizofren hastalarýn akrabalarýnda, duygudurum bozukluðu riski artmamakla birlikte, affektif bozukluk görülmesi durumunda, psikotik olma olasýlýðýnýn arttýðý gösterilmiþtir (Kendler 1993). Genetik Çalýþma Yöntemleri ve Yapýlan Çalýþmalar Affektif bozukluklarýn genetik geçiþinde olduðu gibi, þizofreninin genetik geçiþi konusunda da aydýnlatýlmayý bekleyen birçok soru mevcuttur. Þizofreninin kalýtýmýndan sorumlu majör tek bir lokus mu var, yoksa birçok gen tek baþýna az etki gösterirken, birçoðunun mevcut olduðu durumda birleþen bir etki mi söz konusu? Genetik geçiþli olduðu düþünülen hastalýklarýn kalýtým þekliyle iliþkili üç ana model vardýr. Monogenik kalýtýmla (tek majör gende bozukluk olup, Mendelian kanunlara göre geçiþ gösteren; baskýn, çekinik, X'e baðlý) geçen 4000 hastalýðýn %25'i mental fonksiyonlarý etkiler. Bununla birlikte bu hastalýklarýn yaygýnlýðý belirsizdir (örneðin: Lesh Nyhan, fenilketonüri). Bunun aksine, diðer hastalýklar (atheroskleroz, diabet) birden fazla genin bileþik bozukluðu ile belirli olup bu model poligenik kalýtým olarak adlandýrýlýr. Diðer kalýtým yolu da multifaktöriyel kalýtýmdýr. Bu model majör ve minör gen defektlerinin bileþimi ile ayný zamanda çevre ile kalýtýmýn etkileþimi sonucu oluþur. Literatürde toplanan bilgiler ele alýndýðýnda multifaktöriyel bir kalýtýmdan bahsetmek bugün için daha doðru olacaktýr (Gandini 1992). Henüz þizofreniyi açýklayacak majör bir genin saptanamamýþ olmasý da bu görüþü desteklemektedir. Tek lokus baskýn modelde, ebeveynlerden birinin hasta olma durumunda çocuklarýn yarýsýnýn hasta olmasý beklenirken, þizofren hastalarýn ailelerinde yapýlan çalýþmalarda böyle olmadýðý açýkça görülmektedir. Þizofreninin geçiþ modeliyle iliþkili yapýlan çalýþmalarda, sadece mendelian geçiþ gibi basit bir kalýtým þeklini tam olarak dýþlayabilmek mümkündür. Diðer modeller hakkýnda kesin bir kaný oluþturabilmek güçtür (Risch 1990). Ayrýþma (segregasyon), baðlantý (linkage) ve iliþki kurma (assosiasyon) analizlerini içeren istatiksel analizler, hastalýðýn kalýtým þeklini ve genlerin kromozomal yerleþimini araþtýrmak için kullanýlýr. Ayrýþma analizleri, bir soyaðacýnda gözlenen hastalýk sýklýðýný, öne sürülen kalýtým yoluyla karþýlaþtýrarak doðruluðunu test eder (Kupfer 1995). Þizofreninin genetik kalýtýmý göz önüne alýndýðýnda majör bir genin varlýðýnýn gösterilemeyiþi, bu yöntemin deðerini ve güvenilirliðini azaltmaktadýr. Ýliþki kurma analizlerinde birbirinden iliþkisiz þizofren probandlar denek olarak alýnýrken, baðlantý analizlerinde aile temeline dayalý çalýþma yürütülmektedir. Ýliþki kurma analizlerinde, hastalanmýþ bireylerin, saðlýklý bireylere göre ortak özel alleller paylaþýp paylaþmadýklarý test edilir. Klasik olarak iliþki kurma yönteminde bireyler arasýnda polimorfizm gösterdiði bilinen HLA, kan proteinleri ve kan grubu lokuslarýna bakýlýr. Þizofreniye uyarlanan iliþki kurma analizlerinde HLA-A9 ile þizofreni paranoid alttipi arasýnda iliþki belirlenmiþ, bu belirleyicinin varlýðýnda riskin %60 arttýðý bulunmakla birlikte etnik ve ýrk farklýlýklarý dikkate alýnarak yapýlan çalýþmalarda her defasýnda ayný sonuç alýnamamýþtýr. Ayný þekilde yapýlan bir baþka çalýþmada D 3 reseptör allelleri ile þizofreni arasýnda iliþki olduðu bildirilmiþ fakat diðer çalýþmalarla bu iliþki doðrulanamamýþtýr. Hasta bireylerde hedef gendeki alleller arasýnda iliþki kurmak, hedef genin hastalýðý oluþturduðu yönünde yeterli olmayan bir kanýt sunar, çünkü hedef gen hastalýkla iliþkili olmasa bile örneklemin seçimine ve istatistiksel tekniðe baðlý olarak yanlýþ olarak iliþki saptanabilir. Bu yüzden kontrol ve test grubu oluþturmadan önce hastalar iyi seçilmeli, gruplar homojen ve geniþ olmalýdýr. Hastalýk geni henüz tanýmlanmamýþ hastalýklarda (bipolar affektif bozukluk 96
4 ÞÝZOFRENÝNÝN GENETÝÐÝ ve þizofreni gibi), baðlantý analizleri, iliþki kurma analizlerine göre çok daha üstündür, çünkü iliþki kurma analizlerinde tek bir gen lokusunun farklý allelleri araþtýrýlýr. Bireylerde polimorfizm gösteren lokuslar (HLA, kan grubu antijenleri vs.) bu yöntem için kullanýlýr (Kendler 1993, Kaplan 1995). Þizofrenide ve bipolar bozuklukta adenozindeaminaz geni ile sýnýrda anlamlý olan bir iliþki gösterilmiþtir (Detera ve ark. 1987). Sanders ve arkadaþlarý (1991) tarafýndan 11q'da yer alan D 2 reseptör genine yakýn bulunan porfobilinojen deaminaz (PBDA) geniyle iliþki olduðu gösterilmiþtir. Bu gen þizofreni için potansiyel bir yatkýnlýk bölgesi olarak kabul edilebilir, çünkü PBDA eksikliðinde þizofreni gibi puberte sonrasý baþlayan ve psikozla ortaya çýkabilen nadir görülen bir hastalýk olan akut intermittan porfiri görülmektedir ve bu hastalýk psikiyatrik hastalýk grubunda daha sýk rastlanmaktadýr. Baðlantý analizleri, belirli bir soyaðacýnda gözlenen hastalýk ve genetik odak belirleyicilerinin (lokus marker) birlikte görülmesinin hastalýða yatkýnlýkta o odakla ilgisi olup olmadýðýný test eder. Basit anlamda baðlantýnýn saptanmasý, ayný kromozomda hastalýk geniyle iþaretleyici lokusun birbirine yakýn olduðunu gösterir. Ýnsan kromozomunun komþu kýsýmlarý anne-babadan çocuklara genellikle bütün bir birim olarak geçer, bu yüzden hastalýða yatkýnlýk yapan gen, aile içinde özel iþaretleyici kalýtýmýyla iliþkilidir. Bununla birlikte birbiriyle iliþkisiz ailelerde hastalýk geni farklý iþaretleyici içeren bir bölgede yer alabilir, bu da baðlantý çalýþmalarý için niçin aile çalýþmalarýna ihtiyaç olduðunu açýklamaktadýr. Bilinmeyen genlerle uðraþýrken en geçerli yöntem baðlantý analizleridir. Baðlantý analizlerinin yürütülebileceði üç yol vardýr: 1. Anormal bir proteinin belirlenmesi. 2. Özel bir nükleik asit dizisinin belirlenmesi. 3. Þizofreni ile iliþkili gen veya genlere baðlý aktarýlan biyolojik belirleyici bir genin belirlenmesi. Baðlantý analizleri, çeþitli genetik belirleyicileri kullanýr. Moleküler genetikte olan son deðiþiklikler sayesinde, DNA dizinindeki deðiþiklikleri, bir genin allelik deðiþkenleri olarak kabul edip, DNA'daki bu deðiþiklikleri, genomu haritalandýrmada belirleyici olarak kullanabilmek mümkündür. Bireyler arasýnda, nükleotid baz dizinlerindeki bu deðiþiklik polimorfizm olarak adlandýrýlýr. Bireyler arasýndaki bu polimorfizm, restriksiyon enzimleri (DNA dizinindeki özgül nükleik asit dizinlerini tanýyýp kesen bakteriyel moleküller) kullanýlarak, karakteristik uzunluklarda DNA parçacýklarý oluþturmak suretiyle belirlenebilir. Polimorfizm, restriksiyon parçacýklarýnýn deðiþik uzunluklarda olmasýna yol açar. Daha sonra iþaretlenmiþ (radiolabeled) tek zincirli DNA (probe), restriksiyon fragman DNA'nýn homolog dizinlerine baðlanýr. Bu kombinasyon restriksiyon parça uzunluk polimorfizmi (restriction fragment length polimorfizm = RFLP) olarak adlandýrýlýr. RFLP'lerin deðiþik boyutlarda olmasý, elektroforezde X ýþýnlarý ile görülebilen bandlar oluþmasýna yol açar. Bir ailenin üyelerinde, hastalýk ve bir RFLP beraberliði gözleniyorsa, bu durum gen mutasyonunu veya hastalýðý oluþturan gene baðlý bir belirleyiciyi temsil edebilir. Bu þekilde hastalýkla iliþkili genin genel kromozomal yerleþimi tespit edilebilir ve daha özgün yeri bulunmaya baþlanabilir. Genden ortaya çýkarýlan elçi RNA hastalýkla uyumlu nöroanatomik daðýlýma sahipse, bu durum genin psikiyatrik hastalýkla iliþkili olma olasýlýðýný arttýrýr. Farzedilen RFLP'ler þizofreni ve bipolar hastalýkta tanýmlanmýþtýr ve gen defektlerinin yakýn zamanda açýða çýkacaðý ümit edilmektedir (Kupfer 1995). RFLP'ler tek nükleotid deðiþikliklerine dayanýr. Diðer bir polimorfizmde deðiþken sayýda birbiri ardýna gelen tekrarlar (VNTR = variable number of tandem repeats) olarak adlandýrýlýr. Bunlar göreceli olarak daha kýsa oligonükleotid dizinlerinden oluþur. Minisatellit olarak da adlandýrýlýr. Bu polimorfizmde, DNA restriction fragmanlarýnýn uzunluðundaki deðiþiklik, iki komþu restriction fragman bölgesinin arasýndaki kýsa oligonükleotid dizininin sayýsýndan kaynaklanýr. Örneðin: 100 baz çifti uzunluðundaki dizin iki komþu restriksiyon fragman arasýnda çok sayýda tekrarlanabilir. Birbiri ardýna olan tekrarlarýn sayýsý mendelian genetikle geçer ve birçok alleli (herbiri belli sayýda nükleotid tekrarý ile tanýmlanan) vardýr. VNTR lokusu, RFLP lokusunun yerinin belirlenmesindeki teknikler kullanýlarak belirlenir. VNTR'ler kromozomun sonunda kümelendiði ve insan genomunda homojen daðýlmadýðý 97
5 TANER E. için, araþtýrmacýlar, baþka bir polimorfizm olan, basit dizinli tekrar (simple sequence repeat = SSR) belirleyicileri kullanmaktadýrlar (Kupfer 1995). SSR belirleyicileri (mikrosatellit) VNTR'lere benzer, çünkü deðiþken sayýda nükleotidler birbiri ardýna tekrarlanmýþtýr. VNTR'lerin aksine SSR'ler insan genomunda çok miktarda bulunurlar ve homojen daðýlmýþlardýr. Tekrarlanan dizin genellikle 2-5 nükleotidden oluþur [(sýklýkla: (CA)n, (AG)n, (CAG)n, (AAAT)n)]. Eðer bu dizin birbiri ardýna tekrarlanan kesintisiz en az 20 birimden oluþuyorsa, lokusun %60-70 oranýnda heterozigot olduðu söylenebilir (Bu konuya temel oluþturan nokta birbiri ardýna tekrarlanan birimlerin kalýtýmsal farklýlýðýdýr). Bu kýsa DNA fragmanlarý, polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) kullanýlarak amplifiye edilebilir. Daha sonra bu amplifiye edilmiþ mikrosatellitler, otoradyografi ile belirlenir. Allel büyüklükleri içerdikleri tekrarlanmýþ nükleotid dizini sayýsýna göre deðiþir. Basit birbiri ardýna gelen tekrarlar (simple tandem repeats = STR) ve trinükleotid tekrarlar, SSR'lere benzer olup, son genetik çalýþmalarda sýklýkla kullanýlmaktadýr (Kupfer 1995). Son birkaç yýl içinde myotonik distrofi, frajil X sendromu (Tip A ve E), Kennedy hastalýðý (spinal bulbar müsküler atrofi), spinoserebellar ataksi Tip 1, Huntington hastalýðý, dentatorubral-pallidoluysian atrofi gibi hastalýklarda yeni bir mutasyon tipi saptanmýþtýr. Buna trinükleotid yineleme ile oluþan amplifikasyon denmektedir. Bu amplifikasyon ayný kiþinin deðiþik dokularýnda deðiþiklik göstermektedir. Bunun yanýnda nesiller boyu da deðiþiklik göstermektedir. Bu bulgular bilim adamlarýnýn gözlerini majör psikiyatrik bozukluklara döndürmüþtür. Trinükleotid tekrarlarýndaki geniþlemenin, bipolar hastalýk beklentisinde artmayla (antisipasyon = sonraki nesillerde hastalýk baþlama yaþýnýn küçülmesi ve hastalýk þiddetinde artma) iliþkili olduðu bilinmektedir (Taner ve Yüksel 1998), dahasý sinir sistemini etkileyen birçok hastalýkta da bu durum tanýmlanmýþtýr (Jam ve ark. 1996). Örneðin 4. kromozom Huntington Hastalýðý lokusunda cytosine - adenine - guanine olan trinükleotid sýrasý 36 veya daha fazla yinelenmiþtir. Oysa 30 veya daha altýnda olanlarda bu hastalýk izlenmemektedir kez yinelenenlerde hastalýk ya olmamakta ya da geç baþlamaktadýr ya da hastalýk çýksa bile belirtilerin þiddeti daha az olmaktadýr. Penrose birden fazla þizofrenik olgu bulunan aileleri incelemiþtir. Beþ nesil boyunca hastalýðýn baþlama yaþýnýn giderek düþtüðünü görmüþtür. Bu bulgular nörolojik hastalýklarda görülenle benzerlik göstermektedir. Hastalarýn ebeveynleri ve akrabalarýnda baþlama yaþý yüksekken çocuklarda daha düþük olarak bulunmaktadýr. Tek ebeveynden nesiller boyu taþýnan þizofrenide de benzer sonuçlar elde edilmektedir. Çocuklarda hastalýðýn baþlama yaþý düþmekte ve belirtilerin þiddeti de artmaktadýr. Fakat bu durumun tüm þizofreni alt tipleri için geçerli olduðunu söyleyebilmek için henüz yeterli kanýt yoktur (Petronis ve Kennedy 1995). Bipolar hastalýkta antisipasyon daha iyi gösterilmekle birlikte, bazý þizofreni tiplerinde antisipasyon olduðu bildirilmektedir (Ross ve ark. 1993, Sasaki ve ark. 1996). Ýlk kez 1988 yýlýnda 5. kromozomun uzun kolunda sitogenetik olarak görülebilen, dengesiz parsiyel trizominin olduðu fiziksel anormalliklerin þizofreniye eþlik ettiði bir aile tespit edildi. Bunun üzerine yedi soyaðacý üzerinde yapýlan çalýþma ile 5. kromozom üzerinde hastalýkla ilgili bir lokus olduðuna dair deliller elde edildi (Sherrington ve ark. 1988). Fakat bu sonuç sonraki çalýþmalar ile doðrulanamadý (Mc Guffin ve ark. 1990). Þizofreni ile iliþkili genleri bulabilmek için yapýlan baðlantý çalýþmalarýnda özel bir kromozomal bölgeyi araþtýrmak için insanlar arasýnda yüksek oranda polimorfizm gösteren iþaretleyici lokuslara ihtiyaç bulunmaktadýr. Moleküler genetik teknolojisindeki son geliþmelerle bu tip iþaretleyiciler bulunmakla birlikte yeterince duyarlý olduklarý söylenemez. Bu yüzden pozitif bir baðlantýyý sonraki çalýþmalarla doðrulayabilmek oldukça zordur. Öte yandan negatif bir baðlantýnýn gösterilmesi de, o bölgede baðlantý olmadýðýný kesin olarak göstermemektedir. 5. kromozomdaki baðlantý konusunda bugün için yanýlgý olma ihtimalinin yüksek olduðu konusundaki görüþler vardýr. Bu bulgu þizofreninin seyrek bir alt grubu ile iliþkili olabilir (Kendler 1993). Þizofreninin nörobiyolojik temelleri gözönüne alýnarak yapýlan baðlantý çalýþmalarýnda, dopamin ve serotonin reseptörleri ile iliþki olup olmadýðý 98
6 ÞÝZOFRENÝNÝN GENETÝÐÝ belirlenmeye çalýþýlmýþtýr. 5q bölgesindeki D 1 lokusu, 11q'daki D 2 lokusu ve D 3 ile D 4 lokuslarý ile þizofreni arasýnda baðlantý olduðu gösterilememiþtir (Kaplan 1995, Kendler 1993). 5-HT 2 reseptörünün yer aldýðý 13. kromozomda da baðlantý olmadýðý gösterilmiþtir (Hallmayer 1992). Myotonik distrofinin yer aldýðý Xp21 bölgesi ile zayýf bir baðlantý olabileceði bildirilmiþtir (Zatz 1991). Þizofreninin ailesel geçiþinde genellikle ayný cinsiyetten bireyin etkilendiði gözleminden yola çýkarak X ve Y kromozomlarýnda baðlantý araþtýrýlmýþ, X ve Y kromozomlarýnýn psödootozomal bölgesinde baðlantý yönünde birbiriyle çeliþkili sonuçlar elde edilmekle birlikte, genel kaný bu bölgede majör bir lokus ihtimalinin zayýf olduðu þeklindedir (d'amato ve ark. 1992, Asherson ve ark. 1992). Fensiklidinin hem pozitif hemde negatif semptomlarýn görüldüðü þizofreni benzeri psikoz oluþturduðu bilinmektedir. Bilindiði gibi bu madde glutamat reseptörü alt tipi NMDA nýn non-kompetetif antagonisti olduðu bilinmektedir. GluR6'nýn deðiþik allelleri ile þizofreni arasýnda baðlantý araþtýrýlmýþ fakat bu genin þizofreniye yatkýnlýkta majör bir gen olduðu gösterilememiþtir (Chen 1996). Þizofrenik hastalarda allelik deðiþkenlerin ilaca yanýt konusunda etkili olup olmadýðýný göstermek için çalýþmalar yapýlmýþ, bu yönde elde edilebilecek kanýtlarýn ilaca yanýtta önceden belirleyici olacaðý düþünülmüþtür. 5-HT 2 reseptör geninin deðiþik allelleri ile klozapine yanýt arasýnda önceden bir iliþki olduðu bildirilmesine raðmen (Arranz ve ark. 1995), daha sonraki bir çalýþma ile bu gösterilememiþtir (Malhotra ve ark. 1996). D 4 reseptör geninin deðiþik allelleri ile klozapine yanýt arasýnda da bir iliþki kurulamamýþtýr (Rao ve ark. 1994). Prenatal dönemde influenza epidemilerine maruz kalmanýn þizofreni ile iliþkisi ortaya konmuþtur (Wright ve ark. 1995). Oluþan maternal influenza antikorlarý plasentayý geçip, geliþmekte olan fetal beyin dokusuna hasar vermektedir (Wright ve ark. 1993). Ýnfluenzaya antikor cevabý HLA Class II antijenlerle belirlenmektedir, bu durumda þizofrenik hastalarýn bir alt grubunda þizofreninin, prenatal influenza epidemisi ile iliþkili olduðu ve annelerinde HLA Class II daðýlýmý ile negatif korelasyon olmasý beklenebilir. Bu durumu araþtýrmak için yapýlan çalýþmada bu negatif korelasyon gösterilmiþtir (Wright ve ark. 1996). Þizofreni ile romatoid artrit (RA) arasýnda negatif bir korelasyon olduðu bilinmektedir (Eaton ve ark. 1992). RA sýk görülen bir hastalýk olup Class II HLA-DR 4 ile iliþkilidir. HLA-DR 4 'ün RA ile pozitif korelasyon göstermesi ve RA'nýn þizofreni ile negatif korelasyonu; DR 4 'ün þizofreni için koruyucu olabileceðini düþündürmektedir (Knight ve ark. 1992). Bunu araþtýrmak üzere yapýlan çalýþmada DR 4 'ün þizofrenlerde normal populasyona göre yarý yarýya daha az görüldüðü ve bu bulgunun istatistiksel olarak anlamlý olduðu gösterilmiþtir (Wright ve ark. 1996). DR 4 molekülünün þizofreniye karþý koruyucu bir özelliði olabilir veya eksikliðinde þizofreni ortaya çýkabilir. Bu bulgularýn diðer çalýþmalarla doðrulanmasý gereklidir. Baþka çalýþmalarda da HLA bölgesine yakýn bulunan 6-pter-p22 geniyle þizofreni arasýnda iliþki tanýmlanmýþ (Wang ve ark. 1995) fakat HLA markerlarý kullanýldýðýnda baðlantýnýn kaybolduðu görülmüþtür (Schawb ve ark. 1995). Pulver ve arkadaþlarý (1995) tarafýndan 8. kromozomun P22-21 bölgesinde þizofreni ile iliþkili olduðu tespit edilen lokus Keneth ve arkadaþlarý (1996) tarafýndan da doðrulanmýþtýr. Bu çalýþmalarýn sonucuna göre 8p üzerinde þizofreniye yatkýnlýkla iliþkili olabilecek bir lokus tespit edilmiþtir. Þizofreni gibi genetik olarak karmaþýk geçiþ gösteren ve örneklemler arasýnda genetik heterojenite bulunan hastalýklarda birbirini destekleyen çalýþmalar nadirdir. Bu açýdan bu iki çalýþma deðer taþýmaktadýr fakat doðruluðu için diðer çalýþma sonuçlarýný beklemek gereklidir. Özet olarak bugüne kadar birbirini destekleyen çalýþmalar kýsýtlýdýr fakat bu þizofreniyle iliþkili genlerin olmadýðý anlamýna gelmez ve bu ayný zamanda beklenen bir sonuçtur çünkü santral sinir sistemiyle iliþkili onbinlerce genden sadece çok küçük bir kýsmý tanýmlanmýþtýr. Genetik teknolojisindeki geliþmelerle þizofreniye yatkýnlýk saðlayan genlerin bulunmasý kaçýnýlmazdýr. Bulgularýn bu kadar çeþitli olmasý þizofreninin genetik olarak heterojen bir hastalýk olduðunu da düþündürmektedir. 99
7 TANER E. KAYNAKLAR Arranz M, Collier D, Sodhi M ve ark. (1995) Association between clozapine response and allelic variation in 5-HT 2A receptor gene. Lancet, 346: Asherson P, Parfitt E, Sargeant M ve ark. (1992) No evidence for a pseudoautosomal locus for schizophrenia linkage analysis of multiply affected families. Br J Psychiatry, 161: Chen AC, Kalsi G, Brynjofsson J ve ark. (1996) Lack of evidence for close linkage of the glutamate GluR6 receptor gene with schizophrenia. Am J Psychiatry, 153: Detera SD, de Miguel C, Berretinni WH ve ark. (1987) Neuropeptide gene polimorphism in affective disorders and schizophrenia. J Psychiat Res, 21: d'amato T, Campion D, Gorwood P ve ark. (1992) Evidence for a pseudoautosomal locus for schizophrenia. Br J Psychiatry, 161: Eaton WW, Hayward C, Ram R (1992) Schizophrenia and rheumatoid arthritis: a review. Schizophr Res, 6: Gandini E (1992) Genetics of affective disorders. J Psychiat Res, 26: Gottesman II (1994) Complications to the complex inheritance of schizophrenia. Clin Genet, 46: Guze SB, Cloninger CR, Martin RL ve ark. (1983) A followup and family study of schizophrenia. Arch Gen Psychiatry, 40:1273. Hallmayer J, Kennedy JL, Wetterberg L ve ark. (1992) Exclusion of linkage between the serotonin 2 receptor and schizophrenia in a large Swedish kindred. Arch Gen Psychiatry, 49: Jain S, Leggo J, DeLisi LE ve ark. (1996) Analysis of thirteen trinucleotide repeat loci as candidate genes for schizophrenia and bipolar affective disorder. Am J Med Genet, 67: Kaplan HI, Sadock BJ (1995) Comprehensive textbook of psychiatry, Bölüm 14, 8. baský, Baltimore, Williams and Wilkins. Kaplan HI, Sadock BJ (1998) Synopsis of Psychiatry, Bölüm 13, 8. baský, Mass publishing, Egypt. Kendler KS, Diehl SR (1993) Schizophrenia, Special Report, D Shore (Ed), National institute of mental health, Maryland. Kendler KS, Gruenberg AM, Mc Guire M ve ark. (1993) Roscommon family study: methods, diagnosis of probands and risk of schizophrenia in relatives. Arch Gen Psychiatry, 50:527. Kendler KS, McGuire M, Gruenberg AM ve ark. (1993) Roscommon family study: III. schizophrenia related personality disorders in relatives. Arch Gen Psychiatry, 50:781. Kendler KS, MacLean CJ, O'Neill FA ve ark. (1996) Evidence for a schizophrenia vulnerability locus on chromosome 8p in the Irish study of high density schizophrenia families. Am J Psychiatry, 153: Knight J, Knight A, Ungvari G (1992) Can autoimmune mechanisms account for the genetic predisposition to schizophrenia. Br J Psychiatry, 160: Kupfer DJ (1995) Genetics of affective disorders. Textbook of Psychopharmacology. AF Schatzberg, CB Nemeroff (Ed), Washington DC, American Psychiatric Press, s Malhotra AK, Goldman D, Ozaki D ve ark. (1996) Lack of association between polymorphism in the 5-HT 2A receptor gene and the antipsychotic response to clozapine. Am J Psychiatry, 153: Mc Guffin P, Sargeant M, Hetti G ve ark. (1990) Exclusion of schizophrenia susceptibility gene from chromosome 5q11-q13 region: new data and reanalysis of previous reports. Am J Hum Genet, 47: Onstad S, Skre I, Edvardsen J ve ark. (1991) Twin concordance for DSM-III-R schizophrenia. Acta Psychiatr Scand, 83:395. Petronis A, Kennedy JL (1995) Unstable genes-unstable mind? Am J Psychiatry, 152: Pulver AE, Lasseter VK, Kasch L ve ark. (1995) Schizophrenia: a genome scan targets chromosomes 3p and 8p as potential sites of susceptibility genes. Am J Med Genet, 60: Rao PA, Pickar D, Gejman PC ve ark. (1994) Allelic variation in the D 4 dopamine receptor gene does not predict response to clozapine. Arch Gen Psychiatry, 51: Risch N (1990) Genetic linkage and complex diseases with special reference to psychiatric diseases. Genetic Epidemiology, 7:3-16. Ross CA, McInnis MG, Morgalis RL ve ark. (1993) Genes with triplet repeats: candidate mediators of neuropsychiatric disorders. Trends Neurosci, 16: Sanders AR, Hamilton JD, Fann WE ve ark. (1991) Association of genetic variation at the porfobilinogen deaminase gene with schizophrenia. Am J Human Genet, 49 (Suppl):358. Sasaki T, Billet E, Petronis A ve ark. (1996) Psychosis and genes with trinucleotide repeat polymorphism. Hum Genet, 97: Schwab SG, Honig S, Albus M ve ark. (1995) Analysis of allelle sharing identity by descent suggests a schizophrenia predisposing gene on chromosome 6p. Psychiatr Genet, 5: Sherrington R, Brynjolfson B, Peturson H ve ark. (1988) Localization of a susceptibility locus on chromosome 5. Nature, 336: Taner E, Yüksel N (1988) Affektif bozukluklarýn genetiði. Klinik Psikiyatri, 1:
8 ÞÝZOFRENÝNÝN GENETÝÐÝ Tiennari P (1991) Interaction between genetic vulnerability and family environement: finish adoptive family study of schizophrenia. Acta Psychiatr Scand, 80: Wang S, Sun C, Walczak CA ve ark. (1995) Evidence for a susceptibility locus for schizophrenia on chromosome 6pterp22. Nature Genet, 10: Wright P, Gill M, Murray RM (1993) Schizophrenia: genetics and maternal immune response to viral infections. Am J Med Genet, 48: Wright P, Takei P, Rifkin L ve ark. (1995) Maternal influenza, obstetric complications and schizophrenia. Am J Psychiatry, 152: Wright P, Donaldson PT, Underhill JA ve ark. (1996) Genetic association of the HLA DRB1 gene locus on chromosome 6p21. 3 with schizophrenia. Am J Psychiatry, 153: Yüksel N, Öncüloðlu HE (1997) Þizofreninin genetiði. Þizorenide Yeni Ufuklar, Sempozyum Kitabý, Ankara. Zatz M, Melo MS, Passo MR ve ark. (1991) Association of schizophrenia and Becker Dystrophy. Am J Hum Genet, 49(Suppl):364. XXXV. ULUSAL PSÝKÝYATRÝ KONGRESÝ 7-12 Eylül 1999, Trabzon Baþvuru: KTÜ Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý Trabzon. Tel: , /5390 Fax: KTÜ Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý & Psikiyatri Derneði 101
Þizofreninin Genetiði
Þizofreninin Genetiði Ýbrahim ATEÞ*, Ercan ABAY** ÖZET Þizofreni ailesel kümelenme göseteren bir hastalýktýr. Aile, ikiz ve evlat edinme çalýþmalarý þizofreni giriþiminde kalýtsal genetik etkenlerin önemli
DetaylıAffektif Bozukluklarýn Genetiði
Affektif Bozukluklarýn Genetiði Ender TANER*, Nevzat YÜKSEL** ÖZET Genetik etkinin affektif bozukluklarýn etiyolojisindeki rolü ile ilgili ilk bulgular, aile, ikiz ve evlatlýk çalýþmalarý ile ortaya konmuþ,
DetaylıÞizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya
Þizofrenide Prodromal Belirtiler Prof. Dr. Ýsmet KIRPINAR* Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya da yazýlarýn çoðu; þizofreninin heterojen bir sendrom olduðunu, bu hastalýk için hiçbir patognomonik
DetaylıGENETİK POLİMORFİZMLER. Prof. Dr. Filiz ÖZBAŞ GERÇEKER
GENETİK POLİMORFİZMLER Prof. Dr. Filiz ÖZBAŞ GERÇEKER Genomu bir kitap olarak düşünürsek... (Ridley, 2000) Kromozom olarak adlandırılan 23 bölüm Her bölüm birkaç bin hikayeden oluşur ki bunlar genlerdir.
DetaylıBölüm 6: Lojik Denklemlerin Sadeleþtirilmesi
ölüm : Lojik Denklemlerin Sadeleþtirilmesi. Giriþ: Karnough (karno) haritalarý 9 yýlýnda M. Karnough tarafýndan dijital devrelerde kullanýlmak üzere ortaya konmuþtur. u yöntemle dijital devreleri en az
DetaylıÞizofreni özellikle düþünce, algý ve duygulaným
Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Þizofreni: Klinik Özellikler Doç. Dr. Selahattin ÞENOL* Þizofreni özellikle düþünce, algý ve duygulaným alanlarýnda bozulmayla seyreden ciddi bir ruhsal hastalýktýr. Ýlk
DetaylıHAFTA III Bağlantı, Asosiyasyon, Haritalama
Biyoteknoloji ve Genetik I HAFTA III Bağlantı, Asosiyasyon, Haritalama Prof. Dr. Hilâl Özdağ T.H. Morgan ve A.H. Sturtevant 1911 Morgan ın soruları: 1. Gen ayrılmasının kaynağı nedir? Janssens ve ark:
DetaylıAnksiyete Bozukluklarında Genom Boyu Asosiyasyon Çalışmaları
Anksiyete Bozukluklarında Genom Boyu Asosiyasyon Çalışmaları Yrd. Doç. Dr. Neşe Direk Dokuz Eylül Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Genetik Epidemiyoloji ve Psikiyatri Genome-Wide vs. Aday Gen Asosiyasyon
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
3 puanlýk sorular 1. Aþaðýdaki seçeneklerden hangisinde bulunan parçayý, yukarýdaki iki parçanýn arasýna koyarsak, eþitlik saðlanýr? A) B) C) D) E) 2. Can pencereden dýþarý baktýðýnda, aþaðýdaki gibi parktaki
DetaylıTýp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi
1 Özet Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi Mehmet Ali MALAS, Osman SULAK, Bahadýr ÜNGÖR, Esra ÇETÝN, Soner ALBAY Süleyman Demirel
DetaylıDr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ
Dr.ERHAN AKINCI Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Ekim 2010, İZMİR Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok GREGOR MENDEL
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2018
3 puanlýk sorular 1. Leyla nýn 10 tane lastik mührü vardýr. Her mührün üzerinde 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ve 9 rakamlarýndan biri yazýlýdýr. Kanguru sýnavýnýn tarihini þekilde görüldüðü gibi yazan Leyla,
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
4 puanlýk sorular 1. Küçük bir salyangoz, 10m yüksekliðinde bir telefon direðine týrmanmaktadýr. Gündüzleri 3m týrmanabilmekte ama geceleri 1m geri kaymaktadýr. Salyangozun direðin tepesine týrmanmasý
DetaylıMutasyon: DNA dizisinde meydana gelen kalıcı değişiklik. Polimorfizm: iki veya daha fazla farklı fenotipin aynı tür popülasyonunda bulunmasıdır.
Allel: Bir genin seçenekli biçimi Wild Tip: Normal allel. Bireylerin çoğunda bulunan Mutasyon: DNA dizisinde meydana gelen kalıcı değişiklik Polimorfizm: iki veya daha fazla farklı fenotipin aynı tür popülasyonunda
DetaylıYENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER
YENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER Major Depresyon, Davraným Bozukluðu ve Madde Kullaným Bozukluðu olan Ergenlerde Fluoksetin ve Biliþsel Davranýþcý Terapinin Karþýlaþtýrýldýðý Randomize Kontrollü Çalýþma Riggs
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
4 puanlýk sorular 1. Dünyanýn en büyük dairesel pizzasý 128 parçaya bölünecektir. Her bir kesim tam bir çap olacaðýna göre kaç tane kesim yapmak gerekmektedir? A) 7 B) 64 C) 127 D) 128 E) 256 2. Ali'nin
DetaylıKlinik Araştırmalarda Farmakogenetik Bilginin Kullanılmasına Giriş ve Örnekler
Klinik Araştırmalarda Farmakogenetik Bilginin Kullanılmasına Giriş ve Örnekler Dr. Muradiye Nacak Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı 4Kasım, 2009 Sunum Planı Farmakogenetik,
DetaylıÞizofreni ve Cinsiyet: Baþlangýç Yaþý ve Sosyodemografik Özellikler
Þizofreni ve Cinsiyet: Baþlangýç Yaþý ve Sosyodemografik Özellikler Hatice GÜZ* ÖZET Bu çalýþmada, DSM-IV taný kriterlerine göre þizofreni tanýsý alan 160 hastada (95'i erkek, 65'i kadýn) baþlangýç yaþý
DetaylıBipolar Bozukluk Baþlangýç Yaþýnýn Klinik ve Gidiþ Özellikleriyle Ýliþkisi
ARAÞTIRMA Bipolar Bozukluk Baþlangýç Yaþýnýn Klinik ve Gidiþ Özellikleriyle Ýliþkisi Recep Tütüncü 1, Sibel Örsel 2, M.Haluk Özbay 2 1 Uz.Dr., 2 Doç.Dr., Dýþkapý Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Psikiyatri
DetaylıÞizofrenide Nörofizyolojik ve Nörokognitif Genetik Belirleyicilerin (Endofenotip) Yeri
Þizofrenide Nörofizyolojik ve Nörokognitif Genetik Belirleyicilerin (Endofenotip) Yeri Halis Ulaþ 1, Serhat Taþlýca 2, Köksal Alptekin 3 1 Uz.Dr., 3 Prof.Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri
DetaylıDNA TEKNOLOJİSİNİN GELİŞİMİ
İLERİ TEKNOLOJİK YÖNTEMLER PROF.DR. MEHMET ALİKAŞİFOĞLU DNA TEKNOLOJİSİNİN GELİŞİMİ 1869 Miescher DNA izolasyonu 1944 Avery Genetik bilginin taş y c s : DNA 1953 Watson & Crick DNA n n Double-helix yap
DetaylıTürkiye: Gelecek Nesiller için Fýrsatlarýn Çoðaltýlmasý 11. Çocuk Geliþimi ve Çocuklarýn Karþýlaþtýðý Riskler Eþitsizliðin nesiller arasý geçiþinin bugün Türkiye nin en genç neslini ciddi ölçüde etkilediði
Detaylı3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? AA 2 1 1 2 1. BÖLÜM
7. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? 2 1 1 2 A) B) C) D) 3 2 3
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
Kanguru Matematik Türkiye 07 4 puanlýk sorular. Bir dörtgenin köþegenleri, dörtgeni dört üçgene ayýrmaktadýr. Her üçgenin alaný bir asal sayý ile gösterildiðine göre, aþaðýdaki sayýlardan hangisi bu dörtgenin
DetaylıSýnýrda Kiþilik Bozukluðu Aslýnda Bir Bipolar Spektrum Bozukluðu mudur?
DERLEME Sýnýrda Kiþilik Bozukluðu Aslýnda Bir Bipolar Spektrum Bozukluðu mudur? Manolya Çalýþýr 1 1 Psk., Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü, Ankara ÖZET Sýnýrda (borderline) kiþilik bozukluðunun
DetaylıEĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
Kriz Dergisi 2(1): 235-240 EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ Erol ÖZMEN, M.Murat DEMET, İlkin İÇELLİ, Gürsel
DetaylıLarson'un 1960'larda veciz olarak belirttiði gibi,
5 Prof. Dr. Semih KESKÝL Larson'un 1960'larda veciz olarak belirttiði gibi, yaþlýlarýn acil hastalýklarý diye bir durum yoktur. Bizimde burada söz konusu edeceðimiz yaþlýlar arasýndaki acil týbbi durumlardýr.
Detaylıİ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın
İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Genetik nedir? Biyolojinin kalıtım ve varyasyonlarla (çeşitlilikle) ilgilenen bilim dalıdır. Genetik yaşayan tüm organizmalarda
DetaylıÝntiharýn Nörobiyolojisi #
Ýntiharýn Nörobiyolojisi # Prof. Dr. Nevzat YÜKSEL* GÝRÝÞ Genel toplumda intihar sýklýðý yýllýk yüzbinde 10-20 kadardýr. Deðiþik ülkelerde bu oranlar yüzbinde 10 ile 40 arasýnda deðiþmektedir. Ýntihar
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
Kanguru Matematik Türkiye 07 puanlýk sorular. Saat 7:00 den 7 saat sonra saat kaçtýr? A) 8.00 B) 0.00 C).00 D).00 E).00. Bir grup kýz daire þeklinde duruyorlar. Alev Mina nýn solunda dördüncü sýrada, saðýnda
DetaylıYineleyici ve Tek Dönem Major Depresif Bozukluðu Olan Hastalarýn Kiþilik ve Affektif Mizaç Özellikleri
ARAÞTIRMA Yineleyici ve Tek Dönem Major Depresif Bozukluðu Olan Hastalarýn Kiþilik ve Affektif Mizaç Özellikleri Selçuk Aslan 1, Esra Yancar Demir 2 1 Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri
DetaylıSaðlýklý Bir Diþeti Nasýl Olmalýdýr? Saðlýklý diþeti, çoðunlukla açýk pembe renkli, sert kývamlý, mat, yüzeyi portakal kabuðu görünümünde ve diþlerin
Saðlýklý Bir Diþeti Nasýl Olmalýdýr? Saðlýklý diþeti, çoðunlukla açýk pembe renkli, sert kývamlý, mat, yüzeyi portakal kabuðu görünümünde ve diþlerin arasý býçak sýrtý gibi sonlanan özelliklere sahiptir.
DetaylıSubklinik Hipotiroidili Hastalarda Tiroid Replasman Tedavisinin Anksiyete ve Depresyon Düzeylerine Etkisi
ARAÞTIRMA Subklinik Hipotiroidili Hastalarda Tiroid Replasman Tedavisinin Anksiyete ve Depresyon Düzeylerine Etkisi Yalçýn M. Yarpuz 1, Ümit Aydoðan 2, Oktay Sarý 1, Aydoðan Aydoðdu 3, Gökhan Üçkaya 4,
DetaylıDepresif Bozukluklarda Risk Etkenleri
Depresif Bozukluklarda Risk Etkenleri Süheyla ÜNAL*, Levent KÜEY**, Cengiz GÜLEÇ***, Mehmet BEKAROÐLU***, Yunus Emre EVLÝCE****, Selçuk KIRLI***** ÖZET * Prof. Dr., Ýnönü Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri
DetaylıMadde Kullanma Eðilimi Ölçeðinin Geçerlik ve Güvenilirliði
Madde Kullanma Eðilimi Ölçeðinin Geçerlik ve Güvenilirliði Birsen CEYHUN*, Ömer OÐUZTÜRK**, Ayþe Gülsen CEYHUN*** ÖZET Alkol ve diðer maddelerin kötü kullanýmý ülkemizde yaygýn bir sosyal sorun haline
DetaylıFirmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta
Mikro Dozaj Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta ve aðýr hizmet tipi modellerimizle Türk
Detaylı1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ
1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ Burhanettin Kaya 1, Mine Kaya 2 1 Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, 2 Uz.Dr., Ankara Halk Saðlýðý Müdürlüðü,
DetaylıTOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor
TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor Türkiye'nin insanlarý, mevcut saðlýk düzeyini hak etmiyor. Saðlýk hizmetleri için ayrýlan kaynaklarýn yetersizliði, kamunun önemli oranda saðlýk
DetaylıGen Arama Yordamı ve Nörolojik Hastalıklarla İlgili Gen Keşfi Çalışmalarına Türkiye den Örnekler
Gen Arama Yordamı ve Nörolojik Hastalıklarla İlgili Gen Keşfi Çalışmalarına Türkiye den Örnekler Doç. Dr. Sibel Aylin Uğur İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü-Genetik 13. Ulusal Sinirbilim
DetaylıGenetik bilimi Gregor Mendel'in 1865'te çalýþmaya
Depresyonun Etiyolojisinde Genetik Kanýtlar Doç. Dr. Hasan HERKEN* Genetik bilimi Gregor Mendel'in 1865'te çalýþmaya baþlamasýndan bu yana önemli deðiþim göstermiþtir. Bu yazýda önce, kýsaca genetik alt
DetaylıT.H. Morgan ve A.H. Sturtevant 1911
GENETĐK 111-503 HAFTA III Bağlantı, Asosiyasyon, Haritalama Doç. Dr. Hilâl Özdağ T.H. Morgan ve A.H. Sturtevant 1911 Morgan ın soruları: 1. Gen ayrılmasının kaynağı nedir? Janssens ve ark: kiyazma 2. Görünüşteki
DetaylıManyetik Rezonans ve Bilgisayarlý Tomografi Öncesi Hastalarda Anksiyete ve Depresyon
ARAÞTIRMA Manyetik Rezonans ve Bilgisayarlý Tomografi Öncesi Hastalarda Anksiyete ve Depresyon Gülten Karadeniz 1, Serdar Tarhan 2, Emre Yanýkkerem 3, Özden Dedeli 3, Erkan Kahraman 4 1 Yrd.Doç.Dr., 3
DetaylıDENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir.
1. Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. a, b, c birbirinden farklý rakamlardýr. 2a + 3b - 4c ifadesinin alabileceði
DetaylıEÞÝTSÝZLÝKLER. I. ve II. Dereceden Bir Bilinmeyenli Eþitsizlik. Polinomlarýn Çarpýmý ve Bölümü Bulunan Eþitsizlik
l l l EÞÝTSÝZLÝKLER I. ve II. Dereceden Bir Bilinmeyenli Eþitsizlik Polinomlarýn Çarpýmý ve Bölümü Bulunan Eþitsizlik Çift ve Tek Katlý Kök, Üslü ve Mutlak Deðerlik Eþitsizlik l Alýþtýrma 1 l Eþitsizlik
DetaylıThis information (23) on X-linked genetic disorders is in Turkish X bağlantılı Genetik Hastalıklar (İngilizce'si X-linked Genetic Disorders)
This information (23) on X-linked genetic disorders is in Turkish X bağlantılı Genetik Hastalıklar (İngilizce'si X-linked Genetic Disorders) Genetik (genetic) hastalıklara bir veya daha fazla hatalı gen
DetaylıDopamin tirozinden sentez edilir (Kayaalp
Þizofreni ve Dopamin Doç. Dr. M. Emin ÖNDER*, Uz. Dr. Kutsal KÜÇÜKADA** Dopamin tirozinden sentez edilir (Kayaalp 1992). Tirozin hidroksilaz enzimi dopamin sentezinde hýz kýsýtlayýcý enzim olarak rol oynamaktadýr.
DetaylıPSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2018
3 puanlýk sorular 1. Ailemdeki her çocuðun en az iki erkek kardeþi ve en az bir kýz kardeþi vardýr. Buna göre ailemdeki çocuk sayýsý en az kaç olabilir? A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 2. Þekildeki halkalarýn
DetaylıKahta Devlet Hastanesi Psikiyatri Kliniðinde Yatan Hastalarýn Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri
ARAÞTIRMA Kahta Devlet Hastanesi Psikiyatri Kliniðinde Yatan Hastalarýn Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri Sociodemographic and Clinical Characteristics of Patients in The Kahta State Hospital Psychiatry
DetaylıÞizofreni Hastalarýnda Tekrarlayan Yatýþ Sýklýðý ve Öngörücüleri
ARAÞTIRMA Þizofreni Hastalarýnda Tekrarlayan Yatýþ Sýklýðý ve Öngörücüleri Frequency and Predictors of Recurrent Hospitalizations of Schizophrenic Patients Bülent Kadri Gültekin 1, Jülide Güler 1, Sermin
Detaylı17 ÞUBAT kontrol
17 ÞUBAT 2016 5. kontrol 3 puanlýk sorular 1. 20,16 ile 3,17 ondalýk sayýlarý arasýnda kaç tane tam sayý vardýr? A) 15 B) 16 C) 17 D) 18 E) 19 2. Aþaðýdaki trafik iþaretlerinden hangisinin simetri ekseni
DetaylıBir psikiyatri kliniði yataklý birimi hastalarýnda. birlikteliði: Retrospektif bir çalýþma
ARAÞTIRMA Bir psikiyatri kliniði yataklý birimi hastalarýnda psikotik bozukluk ve madde kullaným bozukluðu birlikteliði: Retrospektif bir çalýþma Comorbidity of psychotic disorder and substance use disorder
DetaylıÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum
ÇEVRE VE TOPLUM 11. Bölüm DOÐAL AFETLER VE TOPLUM Konular DOÐAL AFETLER Dünya mýzda Neler Oluyor? Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum Volkanlar
Detaylı0 KLÝNÝK ARAÞTIRMA Romatolojik Sorunu Olan Hastalarda Yaþam Kalitesi ve Bazý Semptomlarla Ýliþkisi Quality Of Life Patients With Rheumatologic Problems And Its Correlates With Some Symptoms Arþ.Gör. Seda
Detaylı17a EK 17-A ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ. ² Rahim Ýçi Araçlar - Ek 17-A²
EK 17-A RÝA ÝÇÝN DEÐERLENDÝRME KONTROL LÝSTESÝ ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ Hizmet verenin sorularý: Hizmet alana aþaðýdaki sorularý sorun: Hizmet veren için kurallar: Eðer yanýtlar evet sütununda ise aþaðýdaki
DetaylıHAFTA II Mendel Genetiği
GENETĐK 111-503 HAFTA II Mendel Genetiği Doç. Dr. Hilâl Özdağ 1865 Gregor Mendel kalıtım kurallarının temellerini attı. http://www.dnaftb.org/dnaftb/1/concept/ 1 Seçilen Özellikler Hartl DL, Jones EW,
DetaylıParanoid Semptomlar ve Sendromlar
Paranoid Semptomlar ve Sendromlar Uz. Dr. Çiçek HOCAOÐLU* Özet Paranoid semptomlarýn çok sayýda psikiyatrik ve týbbi hastalýðýn seyri sýrasýnda görülebilmesine karþýn zaman zaman hekimlerin paranoid semptomlarýn
DetaylıMatematik ve Türkçe Örnek Soru Çözümleri Matematik Testi Örnek Soru Çözümleri 1 Aþaðýdaki saatlerden hangisinin akrep ve yelkovaný bir dar açý oluþturur? ) ) ) ) 11 12 1 11 12 1 11 12 1 10 2 10 2 10 2
DetaylıPsikiyatri Hastalarýnda Týp Dýþý Çare Arama Davranýþý: Türkiye'de ve Almanya'da Yaþayan Türkler Arasýnda Karþýlaþtýrmalý Bir Ön Çalýþma
ARAÞTIRMA Psikiyatri Hastalarýnda Týp Dýþý Çare Arama Davranýþý: Türkiye'de ve Almanya'da Yaþayan Türkler Arasýnda Karþýlaþtýrmalý Bir Ön Çalýþma Hüseyin Güleç 1, Ayhan Yavuz 2, Murat Topbaþ 3, Ýsmail
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2018
3 puanlýk sorular. Þekildeki takvim yapraðý bir ayý göstermektedir. Maalesef üzerine mürekkep dökülmüþtür ve günlerden çoðu görülmemektedir. Bu ayýn 7 si hangi güne denk gelir? P S Ç P C C P 3 4 5 6 7
DetaylıDNA Dizileme (Sekanslama)
T.C GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI PENDİK VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ DNA Dizileme (Sekanslama) Dr. Eray ATIL Vet. Hekim, Mikrobiyolog Pendik Veteriner Kontrol Enstitüsü Eğitim Bilgileri Eğitim süresi
DetaylıGazi Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Kliniðinde Yatan Hastalarýn Sosyal Güvenlik Kurumuna Fatura Edilen Tedavi Maliyetlerinin Deðerlendirilmesi
ARAÞTIRMA Gazi Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Kliniðinde Yatan Hastalarýn Sosyal Güvenlik Kurumuna Fatura Edilen Tedavi Maliyetlerinin Deðerlendirilmesi Evaluation of Treatment Costs Invoiced to the
DetaylıDikkat Eksikliði Hiperaktivite Bozukluðu Tanýsý Alan Çocuklarýn Ebeveynlerinde Kiþilik Bozukluklarý
ARAÞTIRMA Dikkat Eksikliði Hiperaktivite Bozukluðu Tanýsý Alan Çocuklarýn Ebeveynlerinde Kiþilik Bozukluklarý Oya Güçlü 1, Murat Erkýran 1 1 Uz. Dr., Bakýrköy Ruh Saðlýðý ve Sinir Hastalýklarý Eðitim ve
DetaylıPOLİMERAZ ZİNCİR REAKSİYONU (PZR-PCR) VE RESTRİKSİYON PARÇA UZUNLUĞU POLİMORFİZMİ (RFLP)
Deney: M 1 POLİMERAZ ZİNCİR REAKSİYONU (PZR-PCR) VE RESTRİKSİYON PARÇA UZUNLUĞU POLİMORFİZMİ (RFLP) a) PCR yöntemi uygulaması b) RPLF sonuçları değerlendirilmesi I. Araç ve Gereç dntp (deoksi Nükleotid
DetaylıGenetik veriler, duygudurum bozukluklarýnýn
Depresyonun Genetik Nedenleri Dr. Esin ERSAN*, Prof. Dr. Ercan ABAY* Genetik veriler, duygudurum bozukluklarýnýn geliþiminde önemli bir etken olarak dikkati çekmektedir. Genetik yüklülük örüntüsü karmaþýk
DetaylıObsesif kompulsif bozuklukta sosyodemografik verilerin tedaviye direnç açýsýndan karþýlaþtýrýlmasý
Týp Araþtýrmalarý Dergisi 23: 1 (3): 15-2 ARAÞTIRMA Obsesif kompulsif bozuklukta sosyodemografik verilerin tedaviye direnç açýsýndan karþýlaþtýrýlmasý Remzi Kutaniþ, Ömer A. Özer, Buket T. Eryonucu Yüzüncü
DetaylıÞizofreni týptaki tüm yeni geliþmelere karþýn
Þizofreni Epidemiyolojisi Uz. Dr. A. Giray ARIHAN* Þizofreni týptaki tüm yeni geliþmelere karþýn halen sýklýðý, yaygýnlýðý, etiyolojisi taný ve tedavisi konusunda belirsizliðini koruyan bir hastalýk ya
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
4 puanlýk sorular 1. þaðýdaki þekilde kenar uzunluklarý 4 ve 6 olan iki eþkenar üçgen ve iç teðet çemberleri görülmektedir. ir uðurböceði üçgenlerin kenarlarý ve çemberlerin üzerinde yürüyebilmektedir.
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2015
3 puanlýk sorular 1. Hangi þeklin tam olarak yarýsý karalanmýþtýr? A) B) C) D) 2 Þekilde görüldüðü gibi þemsiyemin üzerinde KANGAROO yazýyor. Aþaðýdakilerden hangisi benim þemsiyenin görüntüsü deðildir?
Detaylıünite1 Kendimi Tanıyorum Sosyal Bilgiler 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez?
ünite1 Sosyal Bilgiler Kendimi Tanıyorum TEST 1 3. 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez? A) Nüfus cüzdaný B) Ehliyet C) Kulüp kartý D) Pasaport Verilen
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz Aydın
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz Aydın Dominant / resesif tanımları Otozomal ve gonozomal kalıtım nedir? İnkomplet dominant/ kodominant ne ifade eder? Pedigri nedir, Neden yapılır?
DetaylıMýsýr Þekerine Ýliþkin Baþlýca Efsaneler Birçok gýda ve içecekte tatlandýrýcý olarak kullanýlan mýsýr þekeri, birkaç yýl önce beslenme komitelerinden bazý araþtýrmacýlarýn bu bileþeni obezite salgýnýnýn
DetaylıDEHB Tanýlý Çocuklarýn Ebeveynlerinde DEHB Oraný
ARAÞTIRMA DEHB Tanýlý Çocuklarýn Ebeveynlerinde DEHB Oraný Hüner Aydýn 1, Rasim Somer Diler 2, Ebru Yurdagül 1, Þükrü Uðuz 3, Gülþah Þeydaoðlu 4 1 Dr., 3 Yrd.Doç.Dr., 4 Uz.Dr., Çukurova Üniversitesi Týp
Detaylıİstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz Aydın
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz Aydın X kromozomu üzerindeki genler için; Erkekler X e bağlı karakterler için hemizigottur Dişiler iki X kromozomuna sahip oldukları için mutant
DetaylıSNP TEK NÜKLEOTİD POLİMORFİZMLERİ (SINGLE NUCLEOTIDE POLYMORPHISMS)
SNP TEK NÜKLEOTİD POLİMORFİZMLERİ (SINGLE NUCLEOTIDE POLYMORPHISMS) Herhangi iki bireyin DNA dizisi %99.9 aynıdır. %0.1 = ~3x10 6 nükleotid farklılığı sağlar. Genetik materyalde varyasyon : Polimorfizm
DetaylıEn Etkili Kemoterapi İlacı Seçimine Yardımcı Olan Moleküler Genetik Test
En Etkili Kemoterapi İlacı Seçimine Yardımcı Olan Moleküler Genetik Test Yeni Nesil DNA Dizileme (NGS), İmmünHistoKimya (IHC) ile Hastanızın Kanser Tipinin ve Kemoterapi İlacının Belirlenmesi Kanser Tanı
DetaylıÞizofreni: Damga, Mitler ve Gerçekler
Þizofreni: Damga, Mitler ve Gerçekler Doç. Dr. Alp ÜÇOK* Özet Þizofreni kavramýyla ilgili önyargýlar ve bunlarýn neden olduðu damga yalnýzca hastalarý deðil yakýnlarýný ve tedaviyi üstlenen profesyonelleri
DetaylıKafkas Üniversitesi öðrencilerinde tüberküloz bilinç ve bilgi düzeyi
Týp Araþtýrmalarý Dergisi 2007: 5 (1): 21-26 ARAÞTIRMA Kafkas Üniversitesi öðrencilerinde tüberküloz bilinç ve bilgi düzeyi A. Çetin Tanrýkulu 1, Yýlmaz Palanci 2 1 Kafkas Üniversitesi Týp Fakültesi Göðüs
DetaylıEþ hastalanma bir kiþide farklý bozukluklarýn
Þizofreni ve Madde Kullaným Bozukluklarý Doç. Dr. Hakan COÞKUNOL* Eþ hastalanma bir kiþide farklý bozukluklarýn belirli bir zaman diliminde bir arada görülme si olarak tanýmlanýr. Bu kavram için yaygýn
DetaylıBir Psikiyatri Kliniðinde Yatarak Tedavi Gören Geç Baþlangýçlý Þizofreni Hastalarýnýn Klinik ve Sosyodemografik Özellikleri
ARAÞTIRMA Bir Psikiyatri Kliniðinde Yatarak Tedavi Gören Geç Baþlangýçlý Þizofreni Hastalarýnýn Klinik ve Sosyodemografik Özellikleri The Clinical and Sociodemographic Features of Late Onset Schizophrenia
DetaylıA A A A) 2159 B) 2519 C) 2520 D) 5039 E) 10!-1 A)4 B)5 C)6 D)7 E)8. 4. x 1. ,...,x 10. , x 2. , x 3. sýfýrdan farklý reel sayýlar olmak üzere,
., 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 ve 0 sayýlarý ile bölündüðünde sýrasýyla,, 3, 4, 5, 6, 7, 8, ve 9 kalanlarýný veren en küçük tamsayý aþaðýdakilerden hangisidir? A) 59 B) 59 C) 50 D) 5039 E) 0!- 3. Yasin, annesinin
DetaylıYENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER
YENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER Kistik Fibrozisli Çocuk ve Ergenlerde Psikopatoloji ve Tedavi Uyumu White T, Miller J, Smith GL ve ark. (2008) Adherence and psychopathology in children and adolescents with cystic
Detaylı3AH Vakum Devre-Kesicileri: Uygun Çözümler
3AH Vakum Devre-Kesicileri: Uygun Çözümler Beþ tipin saðladýðý üç büyük avantaj: Uyumlu, güçlü, ekonomik Devre-kesicileri günümüzde, trafolarýn, enerji nakil hatlarýnýn, kablolarýn, kondansatörlerin, reaktör
Detaylı3. Tabloya göre aþaðýdaki grafiklerden hangi- si çizilemez?
5. SINIF COÞMY SORULRI 1. 1. BÖLÜM DÝKKT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. Kazan Bardak Tam dolu kazandan 5 bardak su alýndýðýnda kazanýn 'si boþalmaktadýr. 1 12 Kazanýn
DetaylıX kromozomu (Devam) X STR Polimorfizmi 08.04.2008. Yaklaşık 6 µm uzunluğunda olup 165 milyon baz çifti içermektedir. Şimdiye kadar X kromozoma bağlı
X kromozomu X KROMOZOMAL STR POLİMORFİZMİ Doç. Dr. Faruk AŞICIOĞLU Adli Tıp Uzmanı & Tıbbi Biyoloji Bilim Dr. Yaklaşık 6 µm uzunluğunda olup 165 milyon baz çifti içermektedir. Şimdiye kadar X kromozoma
DetaylıDENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir.
1. Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. 3 2x +1 = 27 olduðuna göre, x kaçtýr? A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 4. Yukarýda
DetaylıErciyes Üniversitesi Hastanesi nde Yatan Hastalarýn Hasta Haklarý Konusundaki Bilgi Düzeyi
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Erciyes Üniversitesi Hastanesi nde Yatan Hastalarýn Hasta Haklarý Konusundaki Bilgi Düzeyi The level of knowledge of inpatiens at Erciyes University hospital on the patient
DetaylıORJÝNAL ARAÞTIRMA Türkiyedeki psikiyatristlerin aydýnlatýlmýþ onam hakkýnda görüþ ve tutumlarý Views and attitudes of Turkish psychiatrists about informed consent Haluk A. Savaþ 1, Ahmet Coþkun 2, Osman
DetaylıKalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M.
DEPRESYON-ANKSİYETE BOZUKLUKLARI İLE ALKOL BAĞIMLILIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M. ÖZET Alkol bağımlılığı ve diğer psikiyatrik
DetaylıCloninger'in Mizaç ve Karakter Boyutlarý ile Kiþilik Bozukluklarý Arasýndaki Ýliþki
ARAÞTIRMA Cloninger'in Mizaç ve Karakter Boyutlarý ile Kiþilik Bozukluklarý Arasýndaki Ýliþki Haluk Arkar 1 1 Doç.Dr., Ege Üniversitesi Psikoloji Bölümü, Ýzmir ÖZET Amaç: Bu çalýþma, Svrakic ve arkadaþlarý
DetaylıMOLEKÜLER TANISI DÜZEN GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ. SERPİL ERASLAN, PhD
β-talaseminin MOLEKÜLER TANISI DÜZEN GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ SERPİL ERASLAN, PhD BETA TALASEMİ HEMOGLOBİNOPATİLER Otozomal resesif (globin gen ailesi) Özellikle Çukurova, Akdeniz kıyı şeridi,
DetaylıTEST. 8 Ünite Sonu Testi m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 K 25 6 L 30 5 M 20 7
TEST 8 Ünite Sonu Testi 1. 40 m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 2. A noktasýndan harekete baþlayan üç atletten Sema I yolunu, Esra II yolunu, Duygu ise III yolunu kullanarak eþit sürede B noktasýna
DetaylıTÜSAD İnfeksiyon Çalışma Grubu
TÜSAD İnfeksiyon Çalışma Grubu Neden Grip Aşısı Yaptırmalıyız? Grip her yýl görülür ve günlük yaþamý etkiler Her yýl trafik kazalarýndan daha fazla insan grip nedeniyle ölmektedir. Özellikle çocuklar,
DetaylıÞizofreni Epidemiyolojisine Türkiye'den Katký Yapmak: Nasýl ve Neden?
Þizofreni Epidemiyolojisine Türkiye'den Katký Yapmak: Nasýl ve Neden? Tolga Binbay 1, Halis Ulaþ 2, Köksal Alptekin 3 1 Uz.Dr., Cizre Devlet Hastanesi Psikiyatri Bölümü, Þýrnak, 2 Uz.Dr., 3 Prof.Dr., Dokuz
DetaylıYüzyýlýn baþlarýnda E. Bleuler ve Kraepelin
Þizofrenide Gidiþ ve Sonuç Prof. Dr. A. Kemal GÖÐÜÞ* * Ankara Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, ANKARA Yüzyýlýn baþlarýnda E. Bleuler ve Kraepelin tarafýndan tanýmlanmasýndan bu yana
DetaylıİNSAN GENETİĞİ EK NOT. Çağdaş genetik terminoloji
İNSAN GENETİĞİ EK NOT Çağdaş genetik terminoloji Mendel in kalıtım birimlerini temsil eden birim faktör lerini günümüzde gen olarak isimlendirmekteyiz. Herhangi bir karakter için (ör: bitki uzunluğu) fenotip,
DetaylıDNA parmak iziyle karşılaştırılır. DNA kanıtı şüpheliyi suçsuz çıkartabilir veya ilişiği olduğunu gösterir.
DNA FINGERPRINTING Aynı zamanda DNA Typing (tiplemesi) olarak da adlandırılan DNA fingerprinting DNA dizilerini izole etme ve görüntüleme metodudur. Teknik 1984 te İngiliz genetikçi Alec Jeffreys in, minisatellitler
DetaylıÞizofreni: Klinik Özellikler, Taný, Ayýrýcý Taný
Þizofreni: Klinik Özellikler, Taný, Ayýrýcý Taný Uz. Dr. Mehmet V. ÞAHÝN* Özet Þizofreni, kiþinin düþünce, algýlama, duygulaným ve davranýþlarýný önemli derecede etkileyerek iþ, sosyal ve özel yaþamýnda
DetaylıMendel Dışı kalıtım. Giriş
Mendel Dışı kalıtım DR. UMUT FAHRİOĞLU, PHD MSC Giriş Bir organizmanın fenotipinin genotipin bakarak tahmin edilebilmesi için birçok farklı faktörün çok iyi anlaşılabilmesi lazım. Mendel kalıtım modellerindeki
DetaylıNON NÖROJENİK NÖROJENİK MESANE ve ÜROFASİAL (OCHOA) SENDROM OLGULARINDA HPSE2 GEN DEĞİŞİMLERİNİN ARAŞTIRILMASI
NON NÖROJENİK NÖROJENİK MESANE ve ÜROFASİAL (OCHOA) SENDROM OLGULARINDA HPSE2 GEN DEĞİŞİMLERİNİN ARAŞTIRILMASI Burcu Bulum 1, Z. Birsin Özçakar 1, Duygu Duman 1, F. Başak Cengiz 1, Berk Burgu 1, Esra Baskın
Detaylı