Transkript

1

2 TMMOB HARÝTA VE KADASTRO MÜHENDÝSLERÝ ODASI ÝSTANBUL ÞUBESÝ TOKÝ GERÇEÐÝ PANELÝ 6 Mart 2009 Ocak / Ýstanbul

3 Yayýn Adý : TOKÝ Gerçeði Paneli ISBN : Genel Baský : Ocak 2010, 1000 Adet Yayýmlayan :TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi Ýletiþim :TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi 19 Mayýs Mh. Samanyolu Sk. No: 106 D:2 Onur Apt. Þiþli / Ýstanbul Tel: (3 hat), Faks: e-posta: istanbul@hkmo.org.tr Baský : Ezgi Matbaacýlýk, Sanayi Cad. Altay Sok. No:10 Çobançeþme/Ýstanbul Kaynak gösterilerek yapýlacak kýsa alýntýlar dýþýnda, yayýmcýnýn yazýlý izni olmadan hiçbir yolla çoðaltýlamaz.

4 Önsöz 55 yýllýk onurlu bir geçmiþi geride býrakan TMMOB ve baðlý Odalar, mesleki uygulama alanlarýnda dürüstlüðü ve güveni hakim kýlmak, kamunun çýkarlarýnýn konusunda gerekli gördüðü etkinliklerde bulunmak ve üstlendiði toplumsal sorumluluklarý terine getirmek için özverili çalýþmalar gerçekleþtiriyorlar. Bu çalýþmalar arasýnda ülkemiz gündeminde kendisine yer edinen önemli baþlýklarýn ele alýndýðý etkinlikler de var. Son yýllarda, özellikle de AKP nin iktidara geldiði 2002 yýlýndan günümüze önemli bir yapýsal dönüþüm geçiren, kendisine tanýnan yetkilerle ve yürüttüðü büyük ölçekli projelerle dev bir kuruluþa dönüþen Toplu Konut Ýdaresi (TOKÝ) konusunda gerçekleþtirdiðimiz TOKÝ Gerçeði baþlýðýndaki panel bu etkinliklerden biri konumundadýr. Yönetim Kurulumuz, düzenlediði bu etkinlikte konunun tüm taraflarýný buluþturmayý amaçlamýþtýr. TOKÝ nin, konuþmacý olarak bir kurum temsilcisinin katýlmasý yönündeki yazýlý çaðrýmýza karþýn temsilci göndermediði panelimizi, kamu yönetimi alanýnda yaptýðý nitelikli çalýþmalarýyla tanýdýðýmýz deðerli hocamýz Prof. Dr. Ruþen Keleþ yönetmiþtir. Konuþmacýlarýmýz ise kamu yönetimi alanýnda çalýþan bir diðer deðerli hocamýz Prof. Dr. Cevat Geray, geçmiþte Odamýzýn temsilcilik görevini de üstlenmiþ milletvekili meslektaþýmýz Fevzi Topuz, Arsa Ofisi Genel Müdürlüðüne baðlý Ýstanbul Bölge Müdürlüðü yapmýþ meslektaþýmýz Mustafa Demirdöven, mimar meslektaþýmýz olan ve ayný zamanda gazetecilik de yapan Oktay Ekinci, Þehir Plancýlarý Odasý Baþkaný Doç. Dr. Tarýk Þengül ve ODTÜ Þehir ve Bölge Planlama Bölümü öðretim elemanlarýndan Dr. Osman Balaban oldular. Asýl iþlevi emeði ile geçinen dar gelirli yurttaþlarýmýza konut temin etmek olan, ancak son dönemde bu niteliðinden uzaklaþma eðilimi sergileyen TOKÝ nin geçirdiði dönüþümün, üstlendiði projelerin ve toplumsal yansýmalarýnýn nitelikli sunum ve deðerlendirmelerle ele alýndýðý panelimize yönetici ve konuþmacý olarak katký sunan konuklarýmýza, etkinliðimize katýlarak kendilerini ifade eden tüm katýlýmcýlara ve etkinliðimizin gerçekleþtirilmesine katký sunan tüm kiþi ve kuruluþlara içtenlikle teþekkür ederiz. HKMO Ýstanbul Þubesi 20. Dönem Yönetim Kurulu 3

5 4

6 TMMOB HARÝTA ve KADASTRO MÜHENDÝSLERÝ ODASI ÝSTANBUL ÞUBESÝ TOKÝ GERÇEÐÝ PANELÝ Yrd. Doç. Dr. TEVFÝK ÖZLÜDEMÝR (HKMO Ýstanbul Þube Yönetim Kurulu Baþkaný)- Deðerli konuklarýmýz; mühendislik, mimarlýk, þehir plancýlarý disiplinlerinden sevgili meslektaþlarýmýz, öðrenci kardeþlerimiz ve deðerli katýlýmcýlar Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi adýna, bugün düzenlediðimiz TOKÝ Gerçeði baþlýklý Panele hepiniz hoþ geldiniz, diyorum. Ülkemizde konut üretimi, arsa üretimi uzun yýllardýr aslýnda kamuoyu gündeminde tartýþýlan ve bu konuda belirli geliþmelerin yaþandýðý bir alan olma özelliði taþýyor. Özellikle de AKP iktidarýyla birlikte Toplu Konut Ýdaresi kendisine tanýnan yetkilerle ve de bu konuda yapýlan yasal düzenlemelerle ilginç bir konuma gelmiþ bir kurum durumunda. Biz, bunun kamuoyu nezdinde tartýþýlmasý gerektiðini, Toplu Konut Ýdaresine iliþkin yasal düzenlemelerin yasal düzlemdeki ve siyasi ve ideolojik arka planýndaki gerçeklerin kamuoyuyla paylaþýlmasý gerektiðini düþünüyoruz. Bu anlamda, 29 Martta yapýlacak yerel seçimler öncesinde TMMOB bileþeni odalarýn düzenlediði bir dizi etkinliðin bir parçasý olarak da görüyoruz bu Paneli. Çünkü farklý odalarýmýz farklý baþlýklarda etkinlikler düzenlediler, yerel yönetimlere iliþkin tartýþma konularýný kamuoyu gündemine taþýdýlar. Biz de Toplu Konut Ýdaresi çerçevesinde gelinen noktayý kamuoyuyla paylaþmayý bu sürecin bir parçasý olarak gördük ve bu etkinliði düzenledik. Etkinliðimizi, deðerli hocamýz Prof. Dr. Ruþen Keleþ yönetecek. Yýllardýr kendilerini birlikte görmeye alýþtýðýmýz Prof. Dr. Cevat Geray hocamýz da konuþmacýlar arasýnda. Kamu yönetimi alanýnda kamucu/toplumcu bir bakýþ açýsýný her zaman savunan ve bu alanda öncülük etmiþ deðerlerimiz kendileri. Kendilerinin yaný sýra, meslektaþlarýmýz var. Gerek yerel yöneticilik yapmýþ, belediye baþkanlýðý yapmýþ, gerekse Odamýzýn temsilciliðini yürütmüþ ve þu anda da milletvekili olan meslektaþýmýz Fevzi Topuz aramýzda. Panelist olarak kendisi konuþmacýlar arasýnda yer alýyor. Toplu Konut Ýdaresine yetkileri devredilen kurumlardan Arsa Ofisi Genel Müdürlüðü bünyesinde Ýstanbul Bölge Müdürlüðü yapmýþ ve bu konuda önemli deneyimleri ve birikimleri olan meslektaþýmýz Mustafa Demirdöven de bugün bizlerle deneyimlerini, birikimlerini paylaþacak. TOKÝ meselesine kafa yoran ve bu konuda TOKÝ sürecini yazýlarýnda da ele alan mimar meslektaþýmýz, ayný zamanda gazetecilik de yapan Oktay Ekinci, bu alandaki düþüncelerini, birikimlerini bizlerle paylaþacak. Salt planlama alanýnda akademisyen olarak çalýþma yürütmekle yetinmeyip, ayný zamanda Þehir Plancýlarý Odasý meslek örgütünün Baþkanlýðýný da yürüten, toplumsal alanda da bir aydýn olma sorumluluðunu yerine getiren Tarýk Þengül hocamýz, gerek planlama, gerekse de siyasal düzlemde TOKÝ nin günümüzde geldiði noktayý sizlerle paylaþacak. Yine ODTÜ Þehir ve Bölge Planlama Bölümü nden Dr. Osman Balaban la birlikte kendi yaptýklarý çalýþmalarý, birikimlerini burada bizlerle paylaþacaklar. Bu etkinliðimizin düzenlenmesinde panelist olarak verecekleri katkýlardan dolayý þimdiden kendilerine çok teþekkür ediyorum. Dilerim, verimli bir tartýþma ortamý yaþanýr. Dilerim, bu alanda kamuoyunu bilgilendirme noktasýnda yapýlan çalýþmalara anlamlý bir katký olur, bugünkü etkinliðimiz. Tekrar baþarýlý bir etkinlik olmasýný diliyor, yöneticilerimizi ve panelistlerimizi sahneye davet ediyorum. Buyurun. (Alkýþlar) Prof. Dr. RUÞEN KELEÞ (Panel Yöneticisi)- Deðerli konuklar, hoþ geldiniz. 5

7 Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi nin düzenlediði bu toplantýda, sizlerle TOKÝ etkinlikleri çerçevesinde deðerlendirmeler yapacaðýz birlikte. Panelimizde çok deðerli arkadaþlarýmýz var. Sayýn Baþkanýn da sunuþ konuþmasýnda belirttiði gibi, uzun zamandan beri TOKÝ ve kentsel dönüþüm uygulamalarý üzerinde kafa yormuþ olan, düþünmüþ ve yazmýþ olan, yasal çalýþmalar yapmýþ olan, Oda etkinliklerine katýlmýþ olan deðerli arkadaþlarýmýz, akademisyen meslektaþlarýmýz var aramýzda. Benim dýþýmda 6 konuþmacý olduðu için ve toplantýyý belli bir süre içerisinde bitirmek zorunda olmamýz nedeniyle, konuþmacýlara, eðer onlar da uygun görürlerse, 15 er dakikalýk bir süre vereceðiz. Bütün konuþmalar bittikten sonra bir çay arasý yaparýz. Sonra da elbette toplantýdaki konuþmalarý izleyen siz deðerli katýlýmcýlarýn sorularý ve deðerlendirmeleri, toplantýyý ve çalýþmalarý zenginleþtirecektir. Panelde yer alan kiþilerin isimleri, zaten konuþmalarýný hangi konularda yoðunlaþtýracaklarýný göstermektedir büyük ölçüde. Ben, onlara bazý sorular yöneltmek istiyorum. Bu sorular, ayný zamanda benim sizlerle TOKÝ'ye iliþkin olarak paylaþmak istediðim birtakým gözlemlerdir. Hepsi doðru olmayabilir de. Kendimize, TOKÝ nedir, ne deðildir sorusunu sorduðumuzda ne görüyoruz? TOKÝ, bir kamu kuruluþudur, kamu yönetiminin bir parçasýdýr. Dolayýsýyla, kamu hukukunun kurallarýna uygun bir þekilde kamu görevi yapmasý gereken ve kamu yararýna görev yapmasý beklenen bir kuruluþumuzdur. Bütün kamu kuruluþlarý gibi, onun da bir açýk adý vardýr. TOKÝ'nin açýk adý, Toplu Konut Ýdaresi dir. Görevi, yetkileri yasayla belirlenmiþtir. Bütün kamu kuruluþlarý, kendilerine yasalarla verilen görevleri gereði gibi yerine getirebilmeleri için, denetime açýk olmalýdýrlar. Denetim, kamu yönetiminin ayrýlmaz bir öðesidir. Bütün kamu yöneticisi arkadaþlar bunu çok yakýndan bilirler. Benim bir gözlemim þudur: Yalnýz TOKÝ deðil, fakat pek çok kamu kuruluþumuz, kamu yönetiminin ayrýlmaz bir öðesi olan denetim iþlerinden kaçabilmek ve kaçýrýlabilmek için, devlet kamu ihale düzeninin dýþýna çýkarýlmaktadýr. TOKÝ yle ilgili olarak yapýlacak bir özel gözlem, kanýmca budur. Ýki, her kamu kuruluþu -insanlar da böyledir, toplumsal kurumlar da böyledir- belli bir büyüklüðe, uygun bir büyüklüðe sahip olurlar. Bu büyüklüðün sýnýrlarý aþýldýðý zaman, hastalýk belirtileri ortaya çýkar. Normal olarak, 1 metre 60 santim - 2 metreye yakýn boyu olan bir kimseye normal gözüyle bakarýz; ama 2,5 metre uzunluðundaki bir kiþi veya 2.70 e yaklaþmýþsa boyu yahut Japonya da sumo güreþi yapan kimselerdeki gibi 247 kilo, 250 kiloluk insanlarda birtakým hastalýk belirtileri baþlar. Kentler de böyledir; belli büyüklük sýnýrlarýný aþtýklarý zaman, iktisadi, sosyal, çevresel, mekânsal birtakým sorunlarla karþý karþýya kalýrlar. TOKÝ öyle bir kamu kuruluþudur ki, az önce çeþitli örnekleriyle sözünü ettiðim hastalýk belirtilerinin kendisinde çoktan devreye girmiþ olduðu bir kurum olarak adlandýrýlmasý, tanýmlanmasý herhalde yanlýþ olmasa gerektir. Bir Amerikalý, Schumacher, 1970 lerde, Küçük Güzeldir diye bir kitap yazmýþtýr. Ne kadar küçüðün güzel olduðu tartýþýlabilir; fakat büyüðün çirkinlikleri olduðu konusunda deðerlendirmeler vardý kitabýnda. Herhalde denge, bu ikisi arasýndaki uygun ölçüyü bulmaktadýr. TOKÝ'nin, bir kamu kuruluþu olmanýn ötesinde ikinci bir önemli iþlevi daha var; o da iktisadi birtakým iþlevleri yerine getirmesi, kaynak kullanmasýdýr. Ulusal kaynaklarý, kamu kaynaklarýný kullanan, çok büyük ölçülerde kaynak kullanan bir kuruluþtur. Dolayýsýyla, bu kaynaklarý rasyonel kullanmasý beklenir kendisinden. Rasyonel kaynak kullanýmýnýn ekonomide belli ölçütleri vardýr; fakat toplu konut politikasý yöneltisi söz konusu olduðu zaman, Anayasamýzýn konutla ilgili, Konut Hakký baþlýðýný taþýyan maddesinde, ailelerin, kentlerin özelliklerini dikkate alan bir planlama çerçevesinde barýnma ihtiyaçlarýný karþýlayýcý önlemleri almak görevi devlete yüklenmiþtir. Dikkat buyurursanýz, burada anayasa, yoksul ve dar gelirli gibi bir terim kullanmýyor. Bir önceki Anayasamýzda, 1961 Anayasasý nda böyle bir ibare vardý. Dolayýsýyla, þunu belirtmek istiyorum: Anayasalarýn, politikalarýn mutlak suretle, gelir daðýlýmý dengesizliði ile karþý karþýya olduðu geliþmekte 6

8 olan ülkelerde belli öncelikleri tanýmlamasý gerekir. Bu önceliklerin, konut baðlamýnda yoksul ve dar gelirli kesimler olmasý kanýmca kaçýnýlmazdýr. Oysa TOKÝ'nin bir süreden beri yapmakta olduðu uygulamalar gözden geçirilirse; orada, dar gelirlilere ve yoksullara ayýrmakta olduðu kaynaklarýn yüzde 22 yi geçmediðini görüyoruz. Bu oraný deðerli arkadaþýmýz Dr. Osman Balaban ýn bir çalýþmasýna atfen söyleyebiliyorum. Tersine, TOKÝ, Hasýlat paylaþýmý adý altýnda, Osmanlýca bir sözcükle þunu anlatmaya çalýþýyor: Zenginden alýrým, fakire veririm, demek istiyor. Bu, TOKÝ'nin görevi deðildir; baþka düzeylerde, baþka kurumlar tarafýndan gerçekleþtirilmesi gereken bir önemli iþtir kuþkusuz. Ama TOKÝ ye düþen bir görev deðildir. Yabancýya konut yapacaðým, diyor. Toplumda çok geniþ yoksul ve dar gelirli kitleler varken, bu, TOKÝ'nin üzerine düþen bir görev olamaz, olmamalýdýr. Ekonomistler çok önemli bir kavrama çoðu zaman yollamada bulunurlar; bu, alternatif maliyet kavramýdýr. Kaynak kullanýmýnda rasyonelliðin saðlanmasý, alternatif maliyetin mutlak suretle göz önünde bulundurulmasýný gerektirir. Bu, hiçbir kamu kurumunu hasýlat paylaþýmý adý altýnda, zenginden alýp, lüks konut yapýp, dar gelirlinin konut gereksinmesi kaynaðýný oradan karþýlamak gibi bir maceraya sürüklemeyi haklý gösteremez. Üçüncü olarak, toplumsal konut politikasý veya yöneltisi, mutlak olarak öncelikleri bir toplumsal refah devletinin sahip olmasý gereken öncelikler baðlamýnda belirlenmesi gereken bir politikadýr. Bu, toplu konutun toplumsal bir standarda baðlý kalmasýyla saðlanabilir. Ama mutlaka dar gelirli ve yoksul kitlelerin barýnma ihtiyaçlarýna öncelik vermesi gereken bir kuruluþtur Toplu Konut Ýdaresi lerin ortalarýnda kurulduðunda, kuruluþ gerekçesinde, aslýnda bu düþünce vardý. Burada TOKÝ yle ilgili olarak bir soru daha sormak gerekir; acaba kim çözmelidir barýnma sorununu? Barýnma sorununu kamu kuruluþlarý mý çözer, yoksa bu kamu hizmeti firmalara mý býrakýlmalýdýr? Ve hangi firmalara? TOKÝ, bir kamu kuruluþu olduðu halde, yapmakta olduklarý bize gösteriyor ki, amacýna yapmakla deðil, tamamen yaptýrmakla ulaþma sevdasý içerisindedir. Tabii, yaptýrma gündeme gelince, kamu kaynaklarýnýn kullanýlmasýnda, bazý firmalarýn baþka firmalara oranla himaye görüp görmedikleri gibi birtakým bireysel ve öznel faktörler de çoðu kez gündeme gelebilmektedir. TOKÝ'yle ilgili olarak bir baþka nokta da þudur: Kendisine imar ve planlama yetkisi verilmiþ olduðu halde, acaba TOKÝ'nin yapmýþ olduðu iþ, planlama mýdýr, yoksa baþka bir þey midir? Þehir plancýsý arkadaþlarýmýz ve teknisyen arkadaþlarýmýz, TOKÝ'nin gerçekleþtirdiklerinin proje olduðunu söylüyor; bunlarýn planla ilgisi olmadýðýný, kent planlarýnýn bütünüyle baðlantýsý kurulmadan birtakým inþaat faaliyetlerinin geliþigüzel yerler seçilerek daðýtýldýðýný vurguluyorlar. Bu da çok önemli bir konudur. Yine bir baþka konu üzerinde kýsaca durmakta yarar vardýr. Acaba TOKÝ, gerçekleþtirmekte olduðu inþaat projelerinde, tüketicinin katýlýmýna, o kentlerde yaþayanlarýn düþünce ve eðilimlerine ne kadar deðer veriyor? Türkiye, kentsel katýlým, yani halkýn katýlýmý konusunda önemli ilkeler içeren uluslararasý birçok sözleþmeye imza atmýþ ve taraf olmuþ bir devlet olduðuna göre, acaba TOKÝ bu ilkeyi hiç dikkate almamak gibi bir lüksü benimseyebilir mi? sorusu her zaman sorulabilir. Ben, konuþmacý olmadýðým için, arkadaþlarýma böylesine birtakým sorular yöneltmek istedim. Bu sorulardan bir tanesi de þudur: Acaba TOKÝ'nin yapmakta olduðu katlý yapýlar, yanýndan geçerken üstünüze yýkýlacakmýþ hissiyatýna kapýldýðýnýz bu yapýlar çevreyi eski gecekondu düzeninin bulunduðu döneme oranla daha mý güzelleþtiriyor, yoksa daha mý çirkinleþtiriyor? Bu da yanýtlanmasý gereken bir sorudur. TOKÝ yapýlarý, toplumun çeþitli kesimlerinin gerçek gereksinmelerini karþýlamaya ne kadar elveriþlidir? Gelir bakýmýndan ise, acaba gecekondusundan edilen ne kadar kiþi TOKÝ nin apartman dairelerinde yaþayabilecek güce sahiptir? Ne kadar engelli, TOKÝ'nin yüzde 8-18 arasýnda deðiþtiði belirtilen rampa oranlarýnda o yapýlarý kullanabilecek durumdadýrlar? Bu sorular sorulmaktadýr ciddi olarak. Belki son olarak þu da eklenebilir: Kentsel dönüþüm adý altýnda yapýlmak istenilen þeyler, bizim eskiden gecekondularýn ýslahý, iyileþtirilmesi diye bildiðimiz, 775 sayýlý yasanýn amaçlarý arasýnda yer alan amaçlarý gerçekleþtirecektir. Ama acaba yýkýlan gecekondularda yaþayanlarýn yoksulluðunu, kentte bir noktadan alýp baþka bir noktaya taþýmanýn ötesine geçip, istihdam olanaklarý yaratabiliyor muyuz? TOKÝ, iþin ekonomik ve sosyal yönleriyle ne kadar ilgilidir? TOKÝ, devlet içerisinde devlet 7

9 haline gelen bir kuruluþ olarak, acaba bu iþlevlerden hangisini ne ölçüde gerçekleþtirebilmektedir? Gerçekleþtiremiyorsa, neler yapýlmasý gerekir? Bu sorularý deðerli arkadaþlarýmýz bize 15 dakikalýk süreler içerisinde öz olarak anlatacaklar, sonra da tartýþma olanaðý aramaya çalýþacaðýz. Elimdeki izlenceye göre, ilk söz, deðerli arkadaþým Prof. Dr. Cevat Geray ýn. Ýzin verirseniz, sözü kendisine býrakýyorum. Buyurun. Prof. Dr. CEVAT GERAY- Teþekkür ederim. Bir kere, böyle bir konuyu gündeme getirdiði içi, Odamýza çok teþekkür ediyorum. Özellikle yerel yönetim seçimlerinin yapýlacaðý bir döneme rastlamasý açýsýndan da, TMMOB nin düzenlediði etkinlikler arasýnda bunun yer almýþ olmasý bence çok önemlidir. Tabii, TOKÝ deyince, iþin içinde, TOKÝ'nin hukuki, idari yapýsý, varlýðý var. Baþkan arkadaþýmýz, oldukça ilginç noktalara deðindi. Bir baþka boyut, uyguladýðý politikalar gerçekten toplumsal içeriði olan, toplumsal amaçlara yönelik politikalar mý; yoksa, bir yap-satçý firma gibi mi hareket ediyor? Bu açýdan da olaya bakmak gerekir. Arkadaþýmýz, toplumsal konuttan söz etti. Bu, birtakým öncelikleri olan ve üstelik de özellikle yoksul ve orta gelirlilerin barýnma sorununa çözüm aramak biçiminde bir politikayý içermektedir. Oysa TOKÝ uygulamalarý buna taban tabana zýt olarak yapýlmaktadýr. Yani Çok ucuza, kira öder gibi konut yapýyoruz, þeklinde kullandýklarý bir propaganda yaklaþýmlarý var, ama aslýnda bu bir yanýltmaca biçimindedir. Çünkü Türkiye'nin sosyoekonomik yapýsýna bakýldýðý zaman ve gelir daðýlýmýný dikkate aldýðýmýzda, yoksulluk zaten iþsizlikle birlikte giderek artmaktadýr ve konut edinmeye yönelik biriktirim gücü yoktur büyük kitlelerin. Ayrýntýlarýna girmek istemiyorum, ama gelir daðýlýmýndaki bu dengesizlik ve biriktirim gücünün olmayýþý nedeniyle, dar gelirlilerin barýnma sorununa eðilmesi gerekiyor. Acaba Avrupa Birliðindeki uygulamalar nasýl? Gerçi, nedense, Avrupa Birliði, ne imar konularýnda, rantçýlýkla ilgili konularda uyarýlarda bulunuyor, ne de konut politikasýyla ilgili olarak uyarýlarda bulunuyor. Oysa Avrupa Birliði ve Birleþmiþ Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonunun ortaya koyduðu þey þudur: Bir, konut politikasý devlet politikasý, kamu politikasý olmak gerekir. Ýki, özellikle yoksul ve dar gelirlilerin sorunlarýna öncelik veren politikalar olmasý gerekir. Oysa TOKÝ, Türkiye'de bir kamu kuruluþu olarak kurulmuþ olan ve yýllarý arasýnda, hatta 2002 yýlýna deðin kamu kaynaklarýný destek olarak kullanarak, 1 milyonu aþkýn konutun finansmanýnda önemli bir rol oynayagelmiþtir. Bütün uygulamalarý onaylanacak cinsten bir þey midir? Deðildir. Bir üçüncü nokta, ilk uygulamalarda, ikincil konuta da politika olarak destek saðlandý. Dördüncü bir nokta olarak da, belli bir büyüklüðü aþan, 100 metrekareyi aþan konutlara, 150 metrekareye kadar bir destek vermiþtir ilk dönemlerde. Sonradan siyasi kararlarla aþýrý desteðe gidildiði için, toplu konut fonu týkanmýþtýr, bir darboðaza girmiþtir. Ama bununla birlikte, kamu kaynaklarýyla destek verilerek, AKP iktidara gelmeden önceki dönemde, 1 milyonu aþkýn konut desteklenmiþtir. Bugünkü iktidarýn ya da onun temsilcisi olan TOKÝ'nin yaklaþýmý, devletin sosyal ve ekonomik konularda geriye çekilmesi, küçülmesi biçimindeki dayatmalarýn da bir sonucu, özelleþtirme dayatmalarýnýn sonucu olarak, 2003 ten sonra bu politika iyice deðiþmiþ ve özellikle orta gelirli sýnýflarýn konut edinmesine yönelikken bu politikalar, bir baþka biçimde tersine çevrilmiþtir. Þunu belirtmek istiyorum: Yani daha çok ranta dayalý bir þehircilik ve konut politikasý, arsa politikasý çerçevesinde, iyice sosyal içerikten ve amaçlardan iyice yoksun bir uygulamaya geçilmiþtir. Bana ayrýlan süre içerisinde bazý noktalara deðinmek istiyorum. Ýlk Toplu Konut Yasasý nda, 1981 de, devlet gelirlerinin yüzde 5 inin ayrýlmasý gibi, kamu kaynaklý, bütçeden para aktarýmý suretiyle bir devlet görevi verilmiþti. Fakat 1984 ten sonraki deðiþikliklerle, bütçe dýþý kaynaklardan bir fon oluþturulmaya baþlanmýþ; ama 1997 den baþlayarak, giderek artan biçimde bu fon gelirleri hazineye kaynak olarak aktarýlmaya baþlanmýþtýr. Ama bütün fonlar kaldýrýlýnca, bu da kaldýrýlmýþ oldu. Yalnýz bunun karþýlýðýnda, devlet bütçesinden yine ödenek ayrýlmasý öngörüldü. Ama bu öngörülme, 8

10 baþlangýçta sýfýr veya yüzde 1 oranýndaydý diyebiliriz. Sonradan 2002 yýlýna deðin giderek arttýrýldý. Ama ondan sonra görüyoruz ki, Toplu Konut Ýdaresi tamamen kentsel rantlara el koyarak, çapraz finansman adý altýnda, arkadaþýmýzýn da söylediði gibi, bir hasýlat paylaþýmý -þimdi ona gelir paylaþýmý da diyorlar- yoluyla, birtakým zenginlerin satýn alabileceði lüks konutlar ve siteler üretme yoluna gitmiþtir. Dar gelirliler için de yapýlan bir þey vardýr; o da yüzde 10 u geçmiyor ve üstelik de ucuz sosyal konut üretme yerine, metrekarelik küçük konutlarý ucuz diye sunuyorlar. Bunlar aslýnda yine bir kandýrmacadýr. Çünkü asýl yoksul kesimin hane halký büyüklüðü varsýl kesimden daha yüksektir ve daha geniþ konutlara gereksinim duymaktadýrlar. Gerçi, mimari birtakým çözümlerle giderilebilir bu. Yani bir büyüklük meselesi deðildir; ama yine bazý önlemler alarak, bu iþi daha amaca uygun bir biçimde sürdürmek olanaklýdýr. Arkadaþlarýmýz arasýnda, Arsa Ofisi Ýstanbul Bölge Müdürü olduðu için, benim söyleyeceðim bazý þeylere deðinecektir o. Ama ben, þu noktayý ifade etmek istiyorum. Toplu Konut Ýdaresi ne bir kamu kuruluþudur, ne de bir özel firma Ama devlet adýna, hatta Baþbakan adýna icraat yapan bir kuruluþ durumundadýr. Yalnýz, öyle yetkilerle donatýlmýþtýr ki, Baþkanýn da belirttiði gibi, özellikle imar ve inþaat izniyle ilgili konularda büyük bir esneklik saðlanmýþtýr. Bu, sakýncalý olmuþtur tabii. Ýkincisi de, denetimden kurtulan bu örgüt o kadar serbest hareket etmektedir ki, çýkarýlan torba yasalarla filan sýk sýk birtakým yetkiler veriliyor. Son torba yasalarla da bunun örnekleri var. Burada, devlet içinde devlet gibi yetkilerle donatýlmýþ olan, bir bakanlýk gibi yetkilerle donatýlmýþ olan bu kurum, yasada ayný zamanda mortgage denilen tut-sat sisteminde, bir nevi finansman kuruluþu olarak gösterilmiþ ve ona uygun yetkilerle donatýlmýþtýr. Özellikle kredi verdiðinde, daha kolay ödeyemeyenlerden bu konutlarý geri alma ve benzeri konularda oralardan yararlanabilme konumuna girmiþtir. Yine yapý denetimi açýsýndan büyük bir esneklik kazanmýþtýr. Ama ilgilendiði konular da, Baþkanýn da belirttiði gibi, yabancýlara konut satmaktan tutun, Karadeniz'de otel inþaatýna kadar birtakým iþlere el atma yetkisini kendinde bulmaktadýr. Bir baþka þey de, ihaleye çýkardýðý arsalarýn bedelinin belirlenmesini uzman bir kuruluþa yaptýrmak, baðýmsýz bir kuruluþa yaptýrmak yerine, kendisi Baþbakan adýna belirlemektedir. Daha baþka ayrýntýlar var, onlarý vurgulamýyorum. Yalnýz, þu da bir gerçektir ki, özellikle Toplu Konut Ýdaresi nin bu uygulamalarý nasýl Sayýþtay ve benzeri kurumlarýn denetimlerinin, Ýlahe Yasasý nýn, Mali Denetim Yasasý nýn filan dýþýnda tutulduysa, ayný zamanda da bir siyasal propaganda sistemi olarak da kullanýlmaktadýr. Nasýl Sadaka ekonomisi dedikleri türden birtakým þeyler daðýtýlýyorsa, üretilen konutlar da 2008 seçimleri öncesinde ve bu ara bir siyasi propaganda aracý olarak kullanýlmaktadýr. Bu, kamu yönetimi anlayýþýyla da baðdaþmayan bir tutumdur. Ama zaten bu iktidarýn hangi tutumu insan haklarýna saygýlý bir tutumdur? O da ayrýca tartýþýlabilecek bir konudur. Teþekkür ediyorum. (Alkýþlar) PANEL YÖNETÝCÝSÝ- Sayýn Cevat Geray a teþekkür ediyoruz. Bazý arkadaþlar daha kýsa konuþmayý vaat ettikleri için, onlarýn yerine bazý arkadaþlarýmýz daha uzun konuþabiliyorlar. Hasýlat paylaþýmý burada da geçerli bir kural. Birinden alýp ötekine ekleyeceðiz artan zamaný. Ýkinci konuþmacýmýz, deðerli arkadaþýmýz Fevzi Topuz, uzun yýllar belediye baþkanlýðý yapmýþ, Güneybatý da çok güzel bir kentimizde üç dönem belediye baþkanlýðý yapmýþ ve þimdi de Cumhuriyet Halk Partisi Muðla Milletvekili olarak görev yapan bir arkadaþýmýzdýr. Þimdi sözü Sayýn Topuz a býrakýyorum. Buyurun efendim. 9

11 FEVZÝ TOPUZ (CHP Muðla Milletvekili)- Deðerli Baþkan, deðerli panelist arkadaþlarým, deðerli Oda Baþkaným, Mimarlar Odasýnýn geçmiþ dönem deðerli Baþkaný, deðerli öðretim üyesi arkadaþlarým, deðerli öðrenci arkadaþlarým, deðerli katýlýmcýlar Hepinizi en içten saygýlarýmla selamlýyorum. Deðerli arkadaþlar, bugün, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odamýzýn Ýstanbul Þubesi nin, bir ülke gerçeðini ortaya koyan bir konuyu ortaya koymasýndan dolayý, Oda Baþkanýmýza ve Yönetim Kurulu üyelerine teþekkür ediyorum. Hele hele bir yerel seçimin öncesinde, belediye baþkaný adaylarýmýza bir duyuru mahiyetinde olan bir ülkenin gerçeðini ortaya koydular. Tabii, bu ortaya koyduðumuz gerçek, yalnýz konutla ilgili deðil; gerçekten de ülkedeki bazý deðerlerin kimler tarafýndan, nasýl dejenere edildiðini ortaya koyan bir konu. Bu vesileyle arkadaþlarýmý kutluyorum. Bunun gibi, ülkemiz gerçeklerini ortaya koyacak bazý çalýþmalarý hep birlikte yaparak, bazý geliþmeleri ve o gizli kalan olaylarý gün yüzüne çýkarmakta yarar vardýr, diye düþünüyorum. Bu vesileyle, sözü bize verdiði için, Oturum Baþkanýmýza ayrýca teþekkür ediyorum. Deðerli arkadaþlarým, TOKÝ'nin bir kuruluþ amacý vardýr. Bu kuruluþ amacý, hem ülkemizde arsa ve konut üretim ihtiyacýnýn karþýlanmasý, hem de dar gelirli vatandaþlarýmýza ucuz ve sosyal konut üretilmesiydi. Bu projenin ilk yasal düzenlemeler yapýldýktan sonra hayata geçirilmeye baþladýðý yýllarda, belki o günkü ihtiyaçlara cevap verebilecek nitelikte bir uygulama baþlamýþtý. Bu uygulamalar iyi niyetli olarak baþlamýþtý. Ancak zaman içerisinde deðiþik hükümetler, TOKÝ'yle ilgili bu çalýþmalar yürürken, olayýn iyi tarafýný geliþtirme yerine, Nasýl dejenere ederiz? düþüncesine hizmet eden çalýþmalara baþladýlar ve hele hele 2002 den sonra da olayýn hangi boyutlara geldiðini görüyoruz. Deðerli arkadaþlarým, Baþbakanlýk Toplu Konut Ýdaresi nin, son yasal düzenlemelerle, yoksullara pahalý ve kalitesiz konutlar yapmasýný hep birlikte inceleyeceðiz. TOKÝ hakkýnda, þahsým ve Bayýndýrlýk Komisyonunda çalýþan arkadaþlarýmýz olarak, hem uyarý mahiyetinde, hem de denetim görevini yapan bir kiþi ve kiþiler olarak, bir muhalefet partisi milletvekili olarak, görevimizi yapmaya çalýþtýðýmýzý sizlerle paylaþmak istiyorum. Çünkü bu konuyla ilgili, yasal düzenlemelerle ilgili konularý hem Bakanýmýza, hem de Baþbakanýmýza, soru önergesi ve Meclis araþtýrmasý þeklinde yönelttik. Deðerli arkadaþlarým, Toplu Konut Ýdaresi nin göreviyle ilgili son yasal düzenlemeyle, Eðitim, saðlýk, turizm yatýrýmlarý, çeþitli kamu tesisleri için anlaþma, devir, satýn alma yolu ve benzeri þekillerde arazi ve arsa saðlama, arsa stoku ve tanzim satýþlarý yapma; saðladýðý arazi ve arsalarý olduðu gibi veya planlayarak, altyapý tesislerini kýsmen veya tamamen ikmal ederek veya ettirerek, ihtiyaç sahiplerine satma, kiralama, trampa etme, irtifak hakký tesis etme, kamu kurum ve kuruluþlarý eliyle pazarlama ve satma, ve bunlarýn dýþýnda, biraz önce söylediðim gibi, Turizm bölgeleri, konut veya sanayi siteleri ve kamu kurum tesisleri meydana getirme ve kamu tüzelkiþiliðine haiz kuruluþlar, kamu kurumlarý ve özel konut tüzelkiþileriyle, araþtýrma, inceleme, proje hazýrlama konularýnda teknik iþbirliði yapabilir; lüzum gördüðü yerlerde Maliye Bakanlýðý nýn muvafakatini almak þartýyla, bu kanunun uygulanmasý için belediyelerle ortaklýk kurabilir, ifadeleri kapsam içine alýnmýþtýr. Görüldüðü üzere TOKÝ, 58. ve 59. hükümetler döneminde, Acil Eylem Planý yla, doðrudan konut yapmak ve kâr amaçlý projeleri uygulama yetkilerini almýþ, kâr elde etmek için lüks ve pahalý konutlar yapmaya baþlamýþtýr yýlýndan sonra iktidara gelen mevcut Hükümet, 2003 yýlýnda da konut sorununa çözüm bulma maksadýyla yasal düzenlemeler yapmýþtýr. TOKÝ, 2003 yýlýnda, 4966 sayýlý yasayla Toplu Konut Yasasý nda yapýlan deðiþiklikle, kontrolsüz güç sayýlabilecek yetkilerle donatýlmýþtýr. Aldýðý bu güçle, gözüne kestirdiði yere istediði binayý diker, istediði projeyi yapar duruma gelmiþtir. TOKÝ çalýþmalarýna engel teþkil edebilecek yasal deðiþiklikler de kaldýrýlarak, TOKÝ'ye birçok imkân saðlandý yýlýnda 5162 sayýlý yasayla, TOKÝ'ye her türlü imar planý yapma yetkisi verildi. Ayný yasaya göre, halen belediyelerce 3 ay içinde onaylanmayan plan, TOKÝ tarafýndan resen yürürlüðe konulabiliyor sayýlý yasayla ise, her alanda arsa alýp satma yetkisi yine TOKÝ'ye saðlanan bir imtiyazdýr. Mevcut Hükümet, konut iþlerine engel teþkil edecek mevzuatý düzenleyerek, TOKÝ'nin konut üretimi için gerekli altyapýyý oluþturmaktadýr. Birkaç gazete baþlýðýný da sizlerle paylaþmak istiyorum. Çünkü bazen bu tür olaylarý çabuk unutuyoruz. 10

12 Bu yasal düzenlemelerle TOKÝ'nin imkanlarý nedir, ne deðildir? sorularýnýn yanýtlarýný, gazete baþlýklarýyla sizlerle paylaþmaya çalýþacaðým yýlý içerisinde, Maliye Bakanlýðý yla TOKÝ arasýnda bir protokol imzalandý. Buna göre, dar gelirli vatandaþý ev sahibi yapmak için kurulan TOKÝ'nin, bu anlaþmayla sahil kesiminde yabancýlara villa kentler ve tatil köyleri kuracak olmasý söz konusu. Ýktidar, TOKÝ eliyle, Türkiye'nin en güzel alanlarýný yabancýlar için yaðmaya açtý, ülke adým adým parsellendi. Devlet aracýlýðýyla, kamu alaný olan tüm ormanlara, kýyýlara, hazine arazilerine göz dikildiði; yap-iþlet-devret modeliyle, otel, motel, iþ merkezi, golf sahalarýnýn haraç mezat yabancýlara satýlabileceði düzenlemeler yapýldý. Dar gelirlilere konut edindirme, acil konut ihtiyacýný karþýlama gibi temel nedenlerle oluþturulan TOKÝ, gittikçe amacýndan uzaklaþan bir projeye dönüþmektedir. Basýnýmýzýn, TOKÝ nin sadece dar gelirli vatandaþlara konut üretmeyip, üst gelir gruplarýna ve yabancýlara yönelik de konut üretmekte olduðunu kamuoyuyla paylaþtýðýný gördük. Bunun yanýnda, son zamanlarda, ülkemizin deðiþik bölgelerinde çalýþmalar yürütülüyor. Bursa da, o güzelim verimli topraklarýn, meyve bahçelerinin, þeftali bahçelerinin olduðu alanlara, TOKÝ tarafýndan en az katlý binalar yapýldýðýný gördük. Bütün bunlar, bunlarýn ranta dönük bir çalýþma olduðunu ve kimlere hizmet ettiðini açýkça göstermektedir. Bunun dýþýnda, Antakya Ticaret ve Sanayi Odasý Baþkaný nýn bir feryadý var. Toplu Konut Ýdaresinin, inþaat sektöründe haksýz rekabet yarattýðýný, inþaat sektörünü zor durumda býraktýðýný açýkladý. Bu koþullar altýnda inþaat sektörünün daha fazla devam edemeyeceðini söyleyen Antakya Ticaret ve Sanayi Odasý Baþkaný nýn, sektöre dönük bir acil eylem planý hazýrlanmasý gerektiðini belirtmesi, bunu istemesi, TOKÝ'nin haksýz rekabetine bir sýnýrlama getirilmelidir, feryadý bunlarýn örnekleridir. Bunun dýþýnda, ülkemizin deðiþik bölgelerinde tarým arazilerinin amaç dýþý kullanýmýný engellemek amacýyla Toprak Koruma Yasasý nýn mevcut olduðuna; ama devletin tarým arazilerini korumasý gerekirken, TOKÝ'ye peþkeþ çekerek, TOKÝ'nin o tarým arazileri üzerinde yaptýðý projelerle ranta dönük bir çalýþma yaptýðýna da hepimiz tanýk olmaktayýz. TOKÝ, bir müteahhit firma gibi hareket ederek, müteahhitlerle sanki yarýþýr vaziyettedir. Geçen gün, Ankara'dan bölgeme giderken, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüðü nün yeni inþaatýnýn tabelasýna baktým; müteahhit firma TOKÝ, alt firma bir baþka. TOKÝ'nin bir müteahhit firma olarak yazýlmasý, bizi ve müteþebbis insanlarý gerçekten de yaralayan bir durumdur. TOKÝ, bazý imkanlarý, devletin bütün olanaklarýný arkasýna almýþ ve o arkasýna aldýðý güçle, ihaleyi yapmaksýzýn, Devlet kurumudur diye, bakanlýklar tarafýndan, Baþbakanlýk tarafýndan, Bu iþ yap, takip et diye yetkilendiriliyor. Hem finansman, hem de arsa gibi bütün olanaklarý kullanarak, müteahhitlerle yarýþýr duruma gelmesi, Türkiye'deki bazý dengelerin gittikçe bozulmasýna yol açtýðýný ve ülkemizin içinde bulunduðu konumun da hýzlý bir þekilde daha kötüye doðru gitmekte olduðunu görmekteyiz. TOKÝ dediðimiz zaman, müteahhit firmalarýn korkulu rüyasý haline geldiðini de söylemekten kaçýnmamak lazým. Çünkü TOKÝ, baþka bir uygulama da yapýyor. Müteahhit firmalara verdikleri ihalelerde, paralarýný da gününde ödemiyor. Orada bir gizli döngü olduðu da duyumlarýmýz arasýnda. Müteahhit firmalara zamanýnda ödeme yapmazsan, müteahhit firmanýn belirli bir noktadan sonra durumu daha da kötüleþecektir. Dolayýsýyla, TOKÝ'nin baþýndaki yöneticilerin müteahhitlerle sanki pazarlýk yapar noktaya geldiðini söyleyebiliriz. Birçok müteahhit arkadaþýmýz, bu konunun üzerinde ivedilikle durmamýzý istediler. Tabii, biz de bu uyarýlarý yapýyoruz. Bu denetim görevimizi, halkýmýzla, vatandaþýmýzla paylaþmak durumundayýz. Eðer paylaþmazsak, biz de görevimizi yapmadýk, anlamýna gelir. Çünkü bu denetim görevinde, TOKÝ'nin iþleyiþ biçimini ortaya çýkarmaya, anlatmaya, sizlerle paylaþmaya da mecburuz. TOKÝ'nin kuruluþ amaçlarýndan biraz önce bahsettik. TOKÝ, kuruluþ amaçlarýndan uzaklaþýyor. TOKÝ, bazý hazine arazilerinin kendine verilmesiyle, yoksul, alt gelir gruplarýnda yer alan vatandaþlarýn yaný sýra, üst gelir grubunda yer alan vatandaþlara da konut üretiyor. TOKÝ, hazineden bedelsiz aldýðý kýyý arazilerini, arsa satýþý karþýlýðý, gelir paylaþým modeli adý altýnda satýþa çýkartarak, müteahhit firmalara konut inþa etmeleri amacýyla ihale ediyor. 11

13 TOKÝ'nin baþka bir görevi de var þu anda; belediyenin nazým imar planýna uymak zorunda olmadýðýný da söylüyor yýlýndan sonra yapýlan yasal deðiþikliklerle TOKÝ'ye yeni yetkiler verilmesi, 2004 yýlýnda 5162 sayýlý yasayla TOKÝ'ye her türlü imar planý yapma yetkisi verilmesi söz konusu. Ayný yasaya göre, belediyelerce 3 ay içerisinde onaylanmayan planlarýn TOKÝ tarafýndan resen yürürlüðe konuluyor olmasý, bazý çeliþkileri de ortaya koyuyor. Yine 5273 sayýlý yasayla TOKÝ'ye her alanda arsa alýp satma yetkisi saðlanmasý söz konusu. TOKÝ'ye verilen yetkilerden dikkati çeken, avantaj saðlayan ve ayný zamanda sakýncalý olaný, TOKÝ'ye imar planý yapma yetkisinin verilmesidir. Çünkü TOKÝ, belediyeler tarafýndan yapýlan imar planýna baðlý kalmaksýzýn konut üretebiliyor. TOKÝ, kent için hazýrlanan planlara baðlý kalmaksýzýn, imara kapalý alanlarý ve sosyal donatý alanlarýný dikkate almadan uygulama yapabiliyor. TOKÝ'ye tanýnan bu yetkiler, yerel yönetimlerin planlama alanýndaki yetkilerinin aþýlmasýna neden olduðu gibi, kent bütünlüðü açýsýndan da büyük sakýncalar taþýyor. Bu arada, TOKÝ, sosyal sýnýf ayrýþýmýný da hýzlandýrýyor. Kent merkezinde ürettiði konutlarý yüksek fiyatlardan dolayý üst gelir gruplarý için satýþa sunmakta; diðer taraftan, dar gelirli vatandaþlar için, arsa fiyatlarýnýn düþük olduðu, kent merkezine uzak olan bölgelerde konut üretebilmektedir. TOKÝ, gecekondu bölgelerindeki arsalarý Kentsel dönüþüm planý adý altýnda alýyor; dar gelirli vatandaþlarý, þehir dýþýnda, hazineden almýþ olduðu araziler üzerinde kurduðu konutlara götürüyor. TOKÝ'nin, rantýn yüksek olduðu gecekondu bölgesi ve þehir merkezinde kalan yerleri de orta gelirlilere veya gelir düzeyi yüksek olan vatandaþlara satýyor olmasýnýn, sýnýfsal ayrýþmayý hýzlandýrdýðýný görmekteyiz. Dikmen Vadisi, Keklikpýnarý gibi alanlar daha önce gecekondu bölgesiydi. O bölgeler kentsel dönüþüm adý altýnda bir belediye tarafýndan kamulaþtýrýlýp TOKÝ'ye devrediliyor veya Bayýndýrlýk ve Ýskan Bakanlýðý tarafýndan kamulaþtýrýlýp TOKÝ'ye devrediyor. Oradaki gecekonduda oturan vatandaþlarýmýz, bu sefer kentin baþka bölgelerinde yapýlan konutlara gidiyor. Gecekonduyken, aðaç vardý o bölgelerde. O gecekondular yýkýldýktan sonra, aðaçlarýn hepsi kesildi, bir tane yeþil alan görmek mümkün deðil. Dönüþümün adýnýn bu olmamasý gerek. Dönüþümde, sosyal donatý alanlarýnýn daha fazla olmasý gerekir. Süremiz doldu diyor hocam, ama oldukça da fazla konular var. Yüzde arasýnda deðiþen peþinatlarla ev satmaya baþladý. Tabii, bunlarýn taksitlerinin de TL arasýnda olduðunu söylüyor TOKÝ. Bunu övünerek söyleyen merkezi Hükümet yetkililerini de buradan uyarmamýzda yarar vardýr. Beni dinlediðiniz için hepinize teþekkür ediyorum. (Alkýþlar) PANEL YÖNETÝCÝSÝ- Sayýn Topuz a teþekkür ediyorum. Bazý büyük isimleri bu kürsüye sýðdýramýyoruz. Oktay Ekinci, Mimarlar Odamýzýn eski Baþkaný, Cumhuriyet Gazetesi yazarý ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi nde de Öðretim Görevlisi. Sayýn Oktay Ekinci, buyurun. (Alkýþlar) OKTAY EKÝNCÝ (Mimarlar Odasý Eski Genel Baþkaný - Gazeteci)- Teþekkür ederim hocam. Belediye Baþkanýmýzla uzun yýllardýr tanýþýyoruz. Kendisini burada gördüðüme çok sevindim. Milletvekili olduðundan beri ne yapýyor, ne ediyor, bilmiyorum; ama belediye baþkanýyken haberleþiyorduk kendisiyle. TOKÝ'nin, belediye sýnýrlarý içerisindeki hazine arazilerinin planlama yetkilerini kendisine almasý ve belediyeleri, Benim planýmý 3 ayda onaylarsanýz onaylayýn; onaylamazsanýz, ben onaylýyorum, diye taciz etmesi, halkýn demokratik kurumlarýna bir hakarettir, demokrasiye darbedir, belediyecilik anlayýþýnýn tam tersidir. Bu yasa çýktýðýndan beri belediye baþkanlarýna yalvardýk, itiraz ettik halk adýna; çünkü o araziler halkýn arazisi. Halkýn temsilcileri adýna ayaða kalkmalarý lazýmdý, kendi þeref 12

14 ve haysiyetlerini korumak için ayaða kalkmalarý lazýmdý, belediyenin onurunu korumak için ayaða kalkmalarý lazýmdý. Hayrettin Karaca yla Muazzez Ýlmiye Çýð ýn yaptýðý gibi, Meclisin önünde oturmalarý lazýmdý. Bunu, dünyanýn hiçbir demokratik kuruluþunda, hiçbir belediye baþkanýnýn sineye çekmesi mümkün deðil; çünkü bu, resmen bir hakkýn gaspýdýr, toplumsal bir hakkýn gaspýdýr. Biraz da tetiklemek için söylüyorum: Belediye için de, belediye baþkaný için de, o kent halký için de haysiyet kýrýcý bir durumdur. Fakat bir tek belediye baþkaný bile itiraz etmedi. Býrakýnýz yürüyüþ yapmayý, toplantý bile yapmadýlar. Belediyeciler Birliði Baþkaný Aytaç Durak tan istedik, oralý bile olmadý. Bu konuda TOKÝ'yi suçlamak yeterli mi? Nerede belediye baþkanlarýmýz? Türkiye'de belediyeyi kim temsil ediyorsa, bu sorunun cevabýný vermesi lazým. Neden haklarýmýzý korumadýlar? Kamu arazilerine TOKÝ tarafýndan el konulmasýna neden hepsi sessiz kaldýlar? CHP lisi dahil, varsa TKP lisi de dahil. Deðerli hocalarýmýzýn bahsettiði gibi, TOKÝ, sosyal devletin sorumluluklarýyla ortaya çýkmýþ bir kurum olsa bile, bugün kente karþý suçludur, kültüre karþý suçludur, uygarlýða karþý suçludur, yaþama karþý suçludur. Mimarlýk ve çevre alanýnda, kültür ve çevre alanýnda, tanýmlayabildiðiniz ya da tanýmlayamadýðýnýz ne kadar suç varsa, hepsi TOKÝ'de vardýr. Bunu þimdi size fotoðraflarla kanýtlamaya çalýþacaðým. Orhangazi Bu gördüðünüz fotoðraf, Bursa Orhangazi. Orhangazi, ki Osmanlý'nýn kuruluþunu saðlayanlarýn adýný taþýyan bir yer. O kentin tepesindeki tarihe hakaret, geçmiþe hakaret, uygarlýða hakaret. Baþta TOKÝ Baþkaný ve Sayýn Baþbakaný olmak üzere, kendilerinin savunduðu bütün manevi deðerlere, bütün tarihsel deðerlere hakaret deðil midir? Peki, bu suç nasýl iþlenebildi? Cumhuriyetin ilk dönem mimarisinin, kimlikli, tarihten gelen deðerleri çaðdaþ olarak yorumlayabilen; özellikle kamu mimarisinin topluma örnek olmasý için, devletin yaptýðý yapýlarýn topluma örnek olmasý için, tarihten gelen ulusal kültür deðerlerine baðlý, bunlarý yaþatan ve geliþtiren bir minvalde gerçekleþmesi, Cumhuriyet Devriminin temel anlayýþýydý. Çünkü kültürel süreklilik devrimci bir anlayýþtýr. Kültürel süreklilik, tarihin, emek, akýl ve yaratýcýlýk deðerlerinin gelecek kuþaklara aktarýlmasý; yani insanýn kuþaktan kuþaða yaratýcý olmasý, aklýný kullanabilmesi ve o yaratýcý dehasýyla aklýnýn kendi mekânlarýna yansýmasýný saðlayan bir anlayýþ. Cumhuriyet dönemi yapýlarýnýn kimlikli olmasý, aydýnlanma düþüncesinin ve Cumhuriyetin kendi devrimci dinamiðinin zorunlu bir nedeni, doðal bir 13

15 sürecidir. Nitekim Atatürk, bunun bir rastlantý olmadýðýný, yani kimlikli yapýlaþmanýn, ulusal mimarinin, o karakteristik yapýlaþmanýn bir rastlantý olmadýðýný, modern mimarinin de aslýnda kimlikli olduðunu; Fransa'daki modern mimarinin Fransýz koktuðunu, Ýtalya daki modern mimarinin Ýtalyan koktuðunu, Almanya'daki modern mimarinin Almanya koktuðunu; bizim de modern mimarimizin bize has, Türkiye'ye has, Anadolu'ya has bir kimlik taþýmasý gerektiðini, bir ordinaryüs mimarlýk profesörü gibi söylemiþtir. Bugün birçok mimarlýk profesörü hâlâ bunun bilincinde deðil; ama Atatürk bunu söylemiþti. Fakat hepimizin bildiði nedenlerle ve bu Panelin konusunun çok dýþýnda olmasa bile, sizler bildiðiniz için çok özet geçtiðim dönemden sonra baþlayan kimliksiz yýllarda, yani 1950 sonrasý yýllarda, kentler sadece göç ve apartmanlaþma mimarisi yüzünden deðil; aydýnlanmadan uzaklaþýldýðý, tarihsel bilinçten uzaklaþýldýðý, Cumhuriyet Devriminin temel ilkelerinden uzaklaþýldýðý, ulusal kaygýlardan uzaklaþýldýðý, ulusal kültürden uzaklaþýldýðý için de çip kentler haline gelmeye baþlamýþtýr. 50 Yýl Önceki Balýkesir Hýzla, bu sürecin birkaç örneðini göstereceðim. Örneðin, soldaki fotoðraf, 50 yýl önceki Balýkesir dir. Balýkesir de bugün 7 tane bina kalmýþ ve o 7 binayý dahi koruyamýyorlar. Aþaðýdaki fotoðraf ise yeni Balýkesir. Balýkesir in Yeni Görünümü 14

16 50 yýl arayla çekilmiþ ikinci fotoðraf Giresun dandýr. 50 yýl önceki Giresun la þimdiki Giresun un ayný noktadan çekilmiþ fotoðrafýna baktýðýmýz zaman, Giresun, sadece kalesini koruyarak, ayný parseller olduðu gibi apartmanlaþmýþtýr. O yoðunlaþmadan ötürü, farklý bir kent formu arayýþýna da gerek kalmadý. 50 Yýl Önce Giresun dan Görünüm Giresun un Yeni Görünümü Bu iki örnek, bize zaten özetliyor Türkiye'nin durumunu. Ama esas gecekondulaþmadan apartkonduya geçiþ olarak verdiðim bu iki fotoðrafta, karþýmýza sürecin þu özeti çýkmaktadýr: Rant mimarisi ya da rant þehirciliði, Cevat Geray hocamýn Ranta dayalý þehircilik ve konut politikasý dediði olgu, TOKÝ'de bugün doruða çýktý; ama yaratýcýsý elbette TOKÝ deðil. TOKÝ, bir mirasý devralmýþ, bir talan mirasýný devralmýþ, kendi becerisi ve dehasýyla bugün olaðanüstü boyutlara getirmiþtir. Ama daha önceki dönemlere þöyle bir bakacak olursak, soldaki fotoðraf zaten tarihsel süreci yeterince anlatmaktadýr ve siz, bunlarý çok iyi bilmektesiniz. Saðdaki de ayný þekilde. Düþününüz ki, belediyelerin yapýlarý artýk kaçaktýr. Bir belediyenin, hem de Türkiye'nin en büyük büyükþehir belediyesinin konut inþaatlarýnýn ruhsatsýz olmasý ve müteahhidinin de, Bu, belediyenin olduðu için, ruhsatý herhalde vardýr zannettim, þeklinde, bence haklý bir savunmada bulunmasý, konutun gerçekten çok önemli bir yanýný ortaya koyuyor. Geçmiþ gözden çýkartýlýnca, yani özellikle ve 70 lerden itibaren tarihi doku gözden çýkartýlýnca tarihsel mekanlara zarar veren bir süreç de baþlamýþtýr. Sað alttaki fotoðraf, Türk toplumunun tarihe bakýþýný biçimlemiþtir. Yani tek baþýna tarihi korumak, insaný yoksullaþtýrmakta; tarihi ortadan kaldýrýp, yeni apartman dikmek, insaný zenginleþtirmektedir. Bu fotoðraf, Türk toplumunun þu karakterinin temeli olan bir fotoðraftýr: Eðer eskiyi korursan, sürünürsün. Eðer geçmiþi korursan, mahvolursun. Eðer kültürü korursan, sürüm sürüm sürünürsün. Ama ne zaman ki, tarihten, kültürden ve geçmiþten vazgeçersen, ihya olursun, zenginleþirsin. Bir muhafazakâr politika, bir muhafazakâr düþünce yýllardýr Türkiye'yi yönetmektedir. Tarihi, geçmiþi ve kültürü yok ederek zenginleþme politikasýnýn ayný zamanda beraberinde nasýl bir yozlaþmayý getirebildiðini toplumbilimcilere sürekli soruyorum. Türkiye'nin muhafazakârlarý, tarihin, doðanýn, kültürün ve geleneðin muhafaza edilmemesi için ellerinden gelen her þeyi nasýl yaptýlar ve esas 15

17 geleneksel, kültürel ve uygarlýk deðerlerini ortadan kaldýrýp, kimliksiz bir yapýlaþmanýn toplumun önünde umut olmasýný nasýl saðladýlar? Bu yaþýma kadar, toplumbilimcilerden bunun açýklamasýný bekledim, herhalde ömrümün sonuna kadar da bekleyeceðim. Çünkü o kadar ilginç bir durumdur ki, bu þekilde toplum, geçmiþinden tamamen kopmaktadýr. Hiçbir toplum, Eðer sen tarihini korursan fakirleþirsin, sürünürsün. Tarihinden vazgeç ve zenginleþ! sözü karþýsýnda ahlakýný koruyamaz, etiðini koruyamaz. Bugünkü toplumsal çürümenin çok önemli nedenlerinden biri de budur; kültürden, uygarlýðýndan, tarihten, geçmiþten, anýlardan vazgeçerek zenginleþmek. Kent merkezlerine baktýðýmýz zaman, metruklaþmalar söz konusu. Kent merkezlerinin metruklaþmasý, kalbin metruklaþmasýdýr, kalbin durmasýdýr, kentlerin yüreðinin durmasýdýr, kentin en önemli alanlarýnýn iþlevini yitirmesidir. Gecekondu Kanununa baktýðýmýzda, Gecekondu Kanunu, özellikle kentlerdeki hazine arazilerinin belediye mülküne geçerek, konut sorununun çözümlenmesine imkân saðlarken, 2003 te bunun ortadan kaldýrýlmasý; yani belediyelerin bile kentlerdeki yoksullara konut yapmak için devlet ve hazine arazilerini kullanma imkanýnýn ortadan kaldýrýlmasý, zaten karþýdevrimin uç örneklerinden biridir. Hocamýn bahsettiði Türkiye Cumhuriyeti Anayasasý 82 Anayasasý olmasýna raðmen; yani eleþtirdiðimiz, demokrasi açýsýndan çok benimsemediðimiz; ama anayasa olduðu için de dört elle sarýlmak mecburiyetinde olduðumuz Anayasa nýn 57. Maddesinde bu konu, Þehrin önceliklerini ve çevre þartlarýný gözeten bir planlama çerçevesinde konut sorun çözülecektir, biçiminde ifade edilmektedir. Eðer Anayasa Devlet, konut ihtiyacýný karþýlayacak tedbirleri alýr, deseydi, kim itiraz ederdi? Devlet, konut ihtiyacýný karþýlayacaktýr, diye yazsaydý Anayasaya, kimin aklýna, Yahu, nerede bunun çevresi filan gelirdi? Anayasayý yapanlar, þehirlerin özelliklerini ve çevre þartlarýný gözeten bir planlama çerçevesinde bu görevi vermiþti. Bu kritik cümlede, özellikle kentsel dönüþümlerde, anaysa maddesindeki þehirlerin özellikleri ve planlama koþulu ortadan kalmýþ, sadece konut üretilmeye baþlanmýþtýr. Dönüþüm emrini veren TOKÝ Baþkanýnýn iþaretinin Sam amcaya benzemesi bence tesadüf deðildir. Bu kadar benzerlik, asla tesadüf olamaz. Ayrýca, kentsel soykýrým dediðimiz Sulukule de ortaya çýkan durum da rastlantý deðildir. Yani ayný zamanda insanlarýn yaþama ortamlarýna göz diken bir anlayýþýn da bu sürecin sonucunda ortaya çýkmasý bir rastlantý deðildir. Kartal daki kentsel sürgünün, dünyanýn en önemli mimarlarýndan birinin eliyle yaptýrýlmasý da bir rastlantý deðildir. Bu da bunun küresel destek içerisinde olduðunun açýklamasýdýr. Mahallelerimiz TOKÝ Tip Mahalleler Vinç Planlamasý TOKÝ þehirciliðini görüyorsunuz. Burasý, bir Anadolu kentinden asla esinlenmemiþtir. Sað altta, Anadolu kent dokularýný görüyorsunuz. Komþuluklar, sokaklar, mahalle iliþkileri filan yoktur kesinlikle. Tamamen, o hep geleneksel dokudan apartmana geçiþteki rantý maksimize eden düþüncenin formlarýný, þekillerini TOKÝ'de olabildiðince görmeniz mümkündür artýk. Vinç planlamasý denilen, bugün hiçbir mimarlýk okulunda asla okutulmayan bir planlama türü ortaya çýktý. Biliyorsunuz ki, konutlarda, örneðin, Mutfak doðuya bakar, yatak odasý doðuya bakar, salon güneye bakar, bilmem ne kuzeye bakar filan gibi temel kararlar vardýr; buna göre de binalarýn vaziyet planý, kentlerin dokusu oluþturulur. Fakat TOKÝ vaziyet planlarýnda vinç ortaya konulmakta ve tek bir apartman projesi ya da tipi, o vincin koluna göre nasýl denk geliyorsa o þekilde yerleþtirilmektedir. Bunlarýn tümü, mimarlýk ve þehircilik okullarýnda sýnýfta kalacak projelerdir. 16

18 TOKÝ projelerinin, vaziyet planýnýn tamamý, býrakýnýz mimarlýk ve þehircilik okullarýnda sýnýfta kalmayý, bir öðrenci hocasýna getirdiði zaman, öðrencinin kulaðýný çektirecek projelerdir. Ýþin daha da edepsizliði, Türkçe nin terk edilmesi ve bütün bunlarýn yabancý isimlerle pazarlanmasýdýr. Ben, bunlardan bir tanesinin sahibiyle tanýþtým. Çok da sevecen bir insan, Doðu Karadenizli. Ben de çok severim Doðu Karadenizlileri. Ahbap olduk. Akþam meyhanede, sitesinin adýný söyleyemedi, dili dönmedi. (Gülüþmeler) Bak, senin de dilin dönmüyor dedim, Öyle olunca satýyoruz filan dedi. Bu olabilir, bir müteahhit bunu düþünebilir; ama TOKÝ, Baþbakanlýk Toplu Konut Ýdaresi nin, böyle acayip, zýrva Ýngilizce isimlerle Türk toplumunu karþý karþýya býrakmasý, Türkçe mize, kültürümüze ihanettir. Özellikle TOKÝ projeleriyle birlikte yaygýnlaþan alýþveriþ merkezleri var. Çarþýda, pazarda, insan insana alýþveriþ yerine; insanlarýn, raflarýn önüne arabayla yürümeye mecbur býrakýldýklarý ve toplumsal birliðin, toplumsal beraberliðin giderek ortadan kalktýðý, tüketim toplumu yaratan alýþveriþ merkezleri. Bunlar da TOKÝ nin ve TOKÝ projelerinin temel yan unsurlarý olarak hýzla çoðalmaktadýr. Eski Sokak Yapýsý TOKÝ Site Yapýsý Bu sokaklarýn yerini siteler almaktadýr. Artýk etrafýnda yüksek duvarlar ve kapýdan giriþte Amerikan þeriflerine benzer güvenlik güçlerinin sizi durdurduðu birtakým siteler mahalle arasýndadýr, kent içerisindedir. Bugün Beþiktaþ ta dolaþtýðýnýz zaman, diyelim ki Beþiktaþ tan Levent e doðru veya Etiler e doðru yolunuz þaþar da, herhangi bir kaldýrýmda giderken, bir siteye gidebilirsiniz, gezip dolaþabilirsiniz. Kapýdaki þerif, sizi durdurur, Kime gidiyorsunuz? der; Þuna gidiyorum dersiniz. Ona telefon açýp sorar, sizi aþaðýlar. O site sakinlerinin dýþýndaki bütün kent insanlarýnýn, sitede yaþayan insanlarýn dýþýndaki herkesin potansiyel suçlu, hýrsýz, uðursuz olduðunu kabul eden bir sistem olabilir mi? Kentteki herkesin potansiyel suçlu ve katil olduðunu kabul eden bir yaþama tarzý olabilir mi? Böyle bir hemþerilik olabilir mi? Mahalleyle site arasýndaki farký asla bu muhafazakârlara anlatamaz olduk artýk. O nedenle, bir deðerli hocamýzýn, açýkça þeriat baskýsýna ya da irtica baskýsýna öyle söylemek yerine, Þeriat baskýsý, irtica baskýsý demesi yerine, açýkça bunu söylemesi yerine, Mahalle baskýsý demesine hep içerliyorum. Çünkü bizim mahallelerimiz çok insancýldýr. Tam tersine, bizim mahallelerimizde bütün insani komþuluk iliþkileri ve sosyal iliþkiler çok zengindir. Mahallenin zengini de vardýr, fakiri de. Bizim mahallenin zengini vardýr, o mahallenin zenginidir; fakiri vardýr, o mahallenin fakiridir. Ama sitede böyle bir þey yok; sitede, hepsi eþit statüdedir. Hatta insanýn parasý yoksa bile, öyle görünmek mecburiyetinde kalýr; çünkü o sitenin kendine has bir görüntüsü vardýr. Dolayýsýyla, mahalleleri ortadan kaldýrýp siteleri kurmakla da, en önemli insani deðerlerimizi yok etmiþ oldular. Kente saygýsýz siteleþmede, Orhangazi örneðine yeniden dönüyorum. Bu, asla kabul edilemez. Mesela, Orhangazililerin yürüyüþ yapmasý gerekirdi, diye düþünüyorum. Orhangazi halkýnýn yürüyüþ yapmasý gerekirdi, belediyenin de buna öncülük yapmasý gerekirdi. Türkiye'nin deðiþik yerlerinden yöresel mimari, yani o bölgelerdeki yerel mimariyle TOKÝ mimarisini lütfen mukayese edin. 17

19 Aksaray Amasya Kilis Akçakoca, Aksaray, Amasya, Balýkesir, Bandýrma, Bartýn, Bursa, Çubuk, Dinar, Edirne, Gaziantep... Gaziantep'in olaðanüstü mimarisiyle TOKÝ'nin yapýlarýný lütfen mukayese edin. Gebze, Ýstanbul'un kýyýsý; ama Gebze de de çok önemli bir tarihi mimari vardýr. Ýskilip, Isparta, Karabük, Karaman, Kars... Kars da benim memleketim. Çok özgün Kars mimarisinin yanýnda TOKÝ projelerine bakýn lütfen. Kayseri, Kilis, Kýrþehir, Konya -Konya dakiler bir felaket gerçekten- Kozan, Kütahya, Muðla, Niðde, Niksar ý görüyorsunuz. Avrupa'ya hakaret. Neden? Burada, TEM Otoyolu nun kenarýnda Avrupa konutlarý var. Avrupa'da böyle bir þey yok, Avrupa'da böyle bir konut yok. Avrupa Birliðinin, TOKÝ'nin kulaðýný çekmesi lazým, Halkýný kandýrma diye. Þimdi de kýyýlardaki arazilerin satýlmasý TOKÝ'ye verilmiþ durumda. 18

20 Efendim, teþekkür ederim. Özrümü dile getireyim. Toplantýya çaðýrýlýrken, yarým saatlik bir konuþma diye konuþmuþtuk. 15 dakikaya indiði için, beceremedim bunu, korsanlýk yaptým. Kusura bakmayýn. (Alkýþlar) PANEL YÖNETÝCÝSÝ- Sayýn Oktay Ekinci ye teþekkür ediyorum da, o zamanki Ýmar ve Ýskan Bakanlýðý na baðlý olarak, Arsa Ofisi Genel Müdürlüðü adýný taþýyan bir genel müdürlük, büyük umutlarla kuruldu. Türkiye'de rasyonel bir kentsel toprak politikasýnýn esaslarýný belirleyecek ve uygulayacaktý. Bu kuruluþ, birkaç yýl önce bütün mal varlýklarýyla TOKÝ'ye baðlandý. Þimdi, o kuruluþun Ýstanbul'da 1. Bölge Müdürlüðünü yapmýþ olan deðerli bir arkadaþýmýz, Sayýn Mustafa Demirdöven e sözü býrakýyorum. Buyurun. MUSTAFA DEMÝRDÖVEN (Arsa Ofisi 1. Bölge Eski Müdürü)- Teþekkür ederim hocam. Kentimi orada görünce, biraz tuhaf oldum. Bizim kasaba, yani Ýskilip, çok eski bir Anadolu kentiydi. Safranbolu gibi evleri vardý, ama bugün hiçbir tanesi kalmadý. Üzülerek söylüyorum. Belki bir-iki tane, yýkýk dökük vardýr; ama yerine böyle biçimsiz binalar yapýldý. Ama burada sadece TOKÝ'yi suçlamak da doðru deðil; onu o hale getiren teknik adamlara da buradan bir gönderme yapalým. Toplu Konut Ýdaresi deyince, 1984 lerde kurulduðunda, insanlarý konut sahibi yapan bir kuruluþ olarak bilirdik. Kurulduðu günden 2001 yýlýna kadar 940 bin konuta kredi saðlamýþ ve 100 bin kiþiye de ferdi kredi saðlamýþ. Bu, yaklaþýk 1 milyon konut eder. Bugün, kooperatifleþme ve kooperatif diye bir þey kalmadý. Esas büyük sýkýntý, Toplu Konut un eleþtirebileceðimiz en baþtaki sýkýntýlarýndan birisidir. Bunu bu þekilde söyleyerek baþlamak istiyorum. Toplu Konut u, kooperatiflere kredi veren bir kuruluþ olarak bilirken, kredinin miktarý azaldýkça, kooperatiflerin yapým süresi uzadý. Daha sonra da Bunlar iþe yaramaz kuruluþlar diye kredi verilmeyerek, onlarýn kapatýlmasý hýzlandýrýlmýþ veya bu yolla insanlarýn konut elde etmesinin önü kesilmiþ oldu. Daha sonra Toplu Konut Ýdaresi kendisi de konut yapmaya baþladý; Arsa Ofisinin ürettiði ve konut yapmak üzere ona verdiði arazilerde konut yapmaya baþladý. Ucuz verdiðimiz bu araziler, Ýstanbul'da Halkalý, Ankara'da Eryaman ve yine Ýstanbul'da bazý yerlerdi. Bu yerler üzerine konutlar yapýlýrken ve insanlara ucuz þekilde verilmeye çalýþýlýrken -biliyorsunuz, 2001 yýlýnda bu konut fonu tamamen kaldýrýldý yýlýnda Toplu Konut Ýdaresi bütün politikasýný deðiþtirerek, yeni bir politika içerisine girdi. Burada ne yaptý? Öncelikle, bir konut üretmenin ön þartý olan arsadýr. Ucuz konut yapmak için ucuz arsa gerekir. Arsa Ofisini kendine baðladý. Daha sonra yetkilerini geniþletti. Konut sektörüyle ilgili þirketler kurmayý, kurulu þirketlere ortak olmayý ve finans þirketleriyle ortaklýk yapmayý kabul etti. Yurtiçinden ve yurtdýþýndan, doðrudan veya iþletmeler aracýlýðýyla proje geliþtirmeyi, konut altyapýsý ve sosyal donatý yapmayý ve yaptýrmayý görevleri arasýna aldý. Ýdareye kaynak saðlanmasý için, kar amaçlý projeler yapmayý amaçlarý arasýna aldý. Daha sonra 5162 sayýlý yasayla, gecekondu bölgelerinin tasfiyesiyle ilgili yetkileri üzerine aldý. Bu yetmedi, Gecekondu Yasasý ndaki Bayýndýrlýk ve Ýskan Bakanlýðý nýn yetkilerini de üzerine aldý. Tasfiye olan Emlak Bankasý nýn bütün varlýklý arazileri Toplu Konut Ýdaresi ne devredildi. Milli Emlak Genel Müdürlüðü yle yaptýklarý protokolle, kaybedecekleri her türlü konut arazisinin kendilerine sermayeye mahsuben, bedava devredilmesi saðlandý. Bu arazileri aldý, bu arazilerin üzerinde, daha önceki konuþmacýlarýn da belirttiði gibi, imar planý yapma yetkisini ele geçirdi. Sadece hazine arazilerine deðil, Toplu Konut Ýdaresi nin saðlayacaðý her türlü araziye imar planý yapma yetkisini ele aldý. Planý yapar, gönderir, 3 ay içerisinde belediye meclisince onanmazsa, tesis yapýlmasý resen onaylanmýþ sayýlýr diyor. Bunlarýn yanýnda, konut yaptýðý zaman, yaptýðý konutlarýn, belediyedeki her türlü harçlardan en ucuzunun verilmesi ve inþaat iskân belgesi dediðimiz þeyin ibraz edilmeden, hemen kat mülkiyetine geçilmesiyle ilgili -yani iskân belgesini belediye hemen vermek zorunda- bir yetki aldý. Bütün bu 19