Kamu Ekonomisi-I. Karma Malların Kamuca ve Piyasa Tarafından Sağlanmasının Doğurduğu Etkinsizlikler

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Kamu Ekonomisi-I. Karma Malların Kamuca ve Piyasa Tarafından Sağlanmasının Doğurduğu Etkinsizlikler"

Dilara Cerci
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Kamu Ekonomisi-I Güneri kalın Bölüm 3 Kısım II.B, Sayfa Karma Malların Kamuca ve iyasa Tarafından Sağlanmasının Doğurduğu Etkinsizlikler 1

2 3.II.B-i) Karma Malda Dışlamanın Doğurduğu Etkinsizlik Eğer bir malın ialve bir tüketici tarafından tüketilmesinin marjinal maliyeti sıfırsa ; bu malın tayınlanması için çaba harcamaya gerek yoktur. şte bu tür malları özel sektörce sağlanıyorsa, bu firmalar tüketicilerden belirli miktar para alacaklardır. ncak bu tür bir pozitif fiyat bu malın yetersiz kullanımına neden olacaktır. Datça ya gidenler bilir. Knidos diye bir açık hava müzesi vardır. raba ile çok kötü yollardan geçtikten sonra (yaklaşık 1 saatlik yolculuk) ulaşırsınız. çık hava müzesi nerede ise bomboş olmasına rağmen giriş ücreti 8TL dir. 26 ğustosunda bu müzeye arkadaşımla gidip tarihi eserleri (ve belkide daha çok enfes denizi) seyrettikten sonra müze çıkışında genç yaşlı 2 araba ile gelmiş bir akraba gurubunun müze giriş ücretini çok buldukları için geri döndüklerini görmüştüm. çinde çok değerli ve çıkarılması çok emek isteyen eserler olan bu müzenin içerisinde gezerken sadece ben, arkadaşım ve 2-3 tane lman dan başka kimse yoktu. Böylesine boş bir müzenin giriş ücretinin bu kadar yüksek olması bir iktisatçı olarak bana enterasan gelmiştir. Örnek: Varsayalım ki bir müze aynı anda 1 kişinin rahatça gezebileceği şekilde dizayn edilsin. Bu müzeye olan talep = 1-,2 : müzeyi gezme ücreti/fiyatı ve : müzeyi gezen kişi sayısı. Devlet bu müzeye girişten kişi başına 8 TL alsa veya hiç para almasa bu iki alternatif fiyat politikasının toplumsal refah kayıp/kazançlarını hesaplayınız. 2

Datça ya gidenler bilir. Knidos diye bir açık hava müzesi vardır. raba ile çok kötü yollardan geçtikten sonra (yaklaşık 1 saatlik yolculuk) ulaşırsınız.

3 Sunumun MM= olması durumunda 1 8 Müze Talebi =1-,2 b 8TL lik giriş ücreti dolayısı ile taralı alan kadar refah kaybı söz konusudur. Bu refah kaybı TSF=4*8=32 TL ye eşittir. Sağlanmasının marjinal maliyeti sıfır olan mallar, fiyatlandırılmalarının mümkün olup olmadığına bakılmaksızın; bedava olarak sunulmalıdırlar e m c 3

Bu refah kaybı TSF=4*8=32 TL ye eşittir.

4 3.II.B-ii) Dışlamanın Mümkün Fakat ahalı Olduğu Karma Mallar Eğer bir malın tüketicilerinden bu mal/hizmetin karşılığı olarak alınması planlanan paranın toplanması için ciddi düzeyde masraf yapılması gerekiyorsa ne yapılmalıdır? Diğer bir deyişle malın üretimine ilişkin marjinal maliyete ilave olarak dışlama ya da işlem maliyetinin de hesaba katılması gerektiği durum mevcut ise bu mal/hizmetin sunumunda sıfır fiyat uygulaması olası olabilir. lternatiflerin karşılaştırılmasında yine alternatif poltikaların toplumsal refahta meydana getirdiği fayda/zarar dikkate alınacaktır. Örnek: Bir ülkede bir yarı kamusal mal olan kanser erken teşhis hizmeti için talep fonksiyonu aşağıdaki gibi olsun: = 1-2 : fiyatı ve : yararlanan kişi sayısı. Devlete bu hizmetin kişi başına maliyeti 2 TL dir. yrıca eğer devlet bu hizmetten yararlananlardan bu hizmetin bedelini almaya karar verirse herbir kişi için 5 TL ilave masraf yapması gerekecektir (kırtasiye masrafı, taksitleme, ödemeyenlerin hukuki olarak takip edilmesi vs. gibi işlem maliyeti). lternatiflerin sosyal refaha yapacağı katkı/zararı hesaplayınız. 4

Diğer bir deyişle malın üretimine ilişkin marjinal maliyete ilave olarak dışlama ya da işlem maliyetinin de hesaba katılması gerektiği durum mevcut ise bu mal/hizmetin sunumunda sıfır fiyat

5 Sunumun MM> olması durumunda 1 Talep =1-25 Fiyat sıfır olur ise: Talep edilen miktar m= 5 birim olacak. Eğer devlet bu hizmetten para alacaksa bu durumda talep edilen miktar c=399 olacaktır. Bedava arz nedeniyle işlem maliyetinden kaynaklanan tasarruf (Şekilde HBC alanı kadardır) ve bunun yanında o-c kadar bireyin bu hizmetten faydalanmasına sebebiyet vermekten kaynaklanan fayda BE alanı kadardır. Bedava arzın toplam faydası HCBE TOLM FYD= H C E F B c o m ncak bedava arz durumunda aşırı tüketimden kaynaklanan refah kaybı (EFm üçgenince temsil edilmektedir) ile bu mal ve hizmetin vergilerle finanse edileceğinden bu hizmetin ortaya çıkaracağı fırsat maliyeti (bu malın finansmanında kullanılan vergiler nedeniyle ortaya çıkacak etkinlik kaybı) kadar olur. TOLM MLYET= mfc+efm TOLM MLYET=mFC +18 Vergilerin neden olduğu etkinlik kaybı için varsayımlar gerekmektedir. ncak sadece aşırı tüketimden kaynaklanan refah kaybı bile oldukça büyüktür. 5

6 3.II.C) KMUC SĞLNN KŞSEL MLLR: ERDEML MLLR. Talep Esnekliğinin Önemi 1. Eğer bir kişisel mal kamuca bedava sağlanırsa aşırı tüketim söz konusu olabilir. 2. Birey bu tür mallar için ödemek zorunda olmadığı için bu malın marjinal yararının sıfır olduğu noktaya kadar tüketme isteği olabileceği gözden kaçırmamak lazımdır. 3. Oysaki bu tür malların üretilmesi için kaynak gerekmektedir. Yani bu tür malların üretilmesi bedava değildir. Marjinal Maliyeti sıfırdan farklıdır. 4. Eğer devlet bedava sunmayı düşündüğü iki mal olsa ancak eldeki kaynaklar bunlardan sadece birinin sunulmasına yetecek olsa, bu mallardan hangisi seçilmelidir? Örnek: Varsayalım ki bir ülkenin Maliye Bakanı, Sağlık Bakanı ile koordineli bir şekilde iki adet sağlık programı üzerinde görüşmüş olsunlar. Bu politikalardan sadece bir tanesinin bütçe içine konulabileceğini Maliye Bakanı belirtmiş ve bu iki program arasından seçim yapılması gerekeceğini bildirmiştir. ROGRM-1: Şu an 1 kişi estetik ameliyat olmaktadır. Bu ameliyatın Marjinal Maliyetinin 5 TL civarında olduğu düşünülmektedir. Estetik ameliyatı devlet tarafından finanse edilirse bu hizmet için talep eğrisi: =-. ROGRM-2: Kanser hastaları için tamamlayıcı tıp çerçevesinde dünyada öne çıkmış ve kanser hastalarının hayatta kalma istatistiklerine oldukça olumlu yönde katkı yapan VTE vitamin serumunun devletçe bedava sunumu düşünülmektedir. VTE nin her bir hasta için maliyeti 5 TL civarındadır. VTE için talep fonksiyonu: =1-5 Hangisi seçilmelidir? Neden? 6

Oysaki bu tür malların üretilmesi için kaynak gerekmektedir. Yani bu tür malların üretilmesi bedava değildir. Marjinal Maliyeti sıfırdan farklıdır. 4.

7 TLEBN FYT ESNEKLĞ : HNGS ERDEML ML OLSUN? 1 Talep-2 =1-5 rogram-1 [ESTETK MELYT]: Talep-1 ile gösteriliyor. rogram-2 [KNSER LCI]: Talep-2 ile gösteriliyor. 5 Talep-1 =- MM Her iki talep eğrisi de =5 ve =1 düzeyinde MM eğrisi ile kesişmektedir. Yani her iki program da başlangıçta aynı noktadan başlamakta ve her iki programın da MM birbirine eşittir

8 TLEBN FYT ESNEKLĞ : HNGS ERDEML ML OLSUN? 1 Eğer ROGRM-1 seçilirse, (sıfır fiyatlı arz) estetik ameliyat olan kişi sayısı e yükselecektir. Çünkü bu program için verilen talep eğrisi oldukça esnektir. Eğer ROGRM-2 seçilirse, vitamin (VTE) kullanan kişi sayısı da oldukça artacaktır: 1 birimden 2 birime yükselecektir. 5 MM ncak bedava arz durumunda aşırı tüketimden kaynaklanan refah kaybı (EFm üçgenince temsil edilmektedir) ile bu mal ve hizmetin vergilerle finanse edileceğinden bu hizmetin ortaya çıkaracağı fırsat maliyeti (bu malın finansmanında kullanılan vergiler nedeniyle ortaya çıkacak etkinlik kaybı) kadar olur. TOLM MLYET= mfc+efm TOLM MLYET=mFC +18 Vergilerin neden olduğu etkinlik kaybı için varsayımlar gerekmektedir. ncak sadece aşırı tüketimden kaynaklanan refah kaybı bile oldukça büyüktür

5 MM ncak bedava arz durumunda aşırı tüketimden kaynaklanan refah kaybı (EFm üçgenince temsil edilmektedir) ile bu mal ve hizmetin vergilerle finanse edileceğinden bu hizmetin ortaya çıkaracağı

9 TLEBN FYT ESNEKLĞ : HNGS ERDEML ML OLSUN? ESTETK MELYTI Toplam Refah Kaybı (TRK) 1 KNSER LCI 5 MM i 9

Benzer belgeler

2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur?

2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur? A) A malını tüketen insanların sayısının artmasına yol açan bir nüfus artışı B) A normal bir mal ise, tüketici