SINIF ÖĞRETMENLERİNİN EĞİTİM SÜRECİNE İLİŞKİN FELSEFİ TERCİHLERİNİ DEĞERLENDİRME

Transkript

1 XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı,V 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya SINIF ÖĞRETMENLERİNİN EĞİTİM SÜRECİNE İLİŞKİN FELSEFİ TERCİHLERİNİ DEĞERLENDİRME Yrd.Doç.Dr. Ahmet ÇOBAN Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bu araştırmanın amacı, ilköğretim sınıf öğretmenlerinin eğitim sürecine ilişkin felsefi tercihlerini belirlemek ve değerlendirmektir. Araştırma, Sivas il merkezindeki ilköğretim okullarında yapıldı. Bu çalışmada, 202 sınıf öğretmeninin öğretime ilişkin kanıları ve felsefi tercihleri ile öğretim stratejilerine ilişkin anlayışları arasındaki ilişki incelendi. Katılımcılar, temel felsefelerin ilkelerine ilişkin verdikleri yanıtların yer aldığı anketlere ve görüşmelere göre seçildi. Araştırma, aynı ulusal eğitim programından geçmelerine rağmen sınıf öğretmenlerinin gelecekte öğretimi gerçekleştirirken, farklı felsefi yaklaşımlar sergileyeceklerini göstermektedir. Anahtar Sözcükler: Sınıf Öğretmeni, Eğitim Süreci, Felsefi Tercihler. EVALUATION ON CLASSROOM TEACHERS PHILOSOPHICAL PREFERENCES IN EDUCATIONAL PROCESS The aim of this study is to determine and evalute the philosophical preferences of the teachers of classroom.this research was carried out in Sivas. In this work, we investigated 202 teachers teaching beliefs and connections between those philosophical preferences and their understanding of teaching strategies. Participants were selected on the basis of questionnaire and interview responses to the principals of basic essential philosophies. The research sohws that in future classroom teachers will apply different philosophy in their teaching even though they have the same national curriculum Key Words :Classroom Teacher, Educational Process, Philosophical Preferences. GİRİŞ Eğitimin objesi (nesnesi) insandır. Aynı zamanda insan, felsefenin de konusudur. İnsanı bilinçli bir şekilde eğitebilmenin önkoşulu, niçin ve ne öğretileceğini bilmektir. Bu ise, yaşamın anlamı ve amacı hakkında bilgiyi gerektirir (Büyükdüvenci, 1991: 9). Bilim alanlarındaki insanla ilgili bilgilerin bütünleştirilmesi ve insanın tabiatı, değişme kapasitesi, sınırlılıkları hakkında sentezler eğitim felsefesi yoluyla konur (Fidan ve Erden, 1996: 109). Eğitim felsefesi, eğitimi bir bütün olarak ele alan, eğitim politikalarına ve uygulamalara yön veren bir disiplin veya sistemli fikir ve kavramlar bütünüdür. Eğitim felsefesi süreç olarak ele alındığında, eğitimi 1

2 engelleyen sorunlar kadar, eğitime yön veren kavramları, düşünceleri ve ilkeleri açıklama etkinliği olarak belirtilebilir (Büyükdüvenci, 1987: 53). Eğitimci ve öğretmenin, eğitimle ilgili olan bütün öğeleri dikkate alarak eğitimi bütün yönleriyle görmesine yardım eden eğitim felsefesi, yapılan ve yapılmakta olan eğitim etkinliklerinin anlamını ve önemini açık bir düşünce sistemi içinde görülmesini sağlamaktadır. Çünkü eğitim ve öğretim etkinlikleri, bunların uygulama yöntemleri, davranış boyutları, neden ve sonuçları ancak, felsefenin zenginleştirdiği düşünce akımları ve işlerlik kazanmış zihinsel ortamlar içerisinde gerçekleşir. İşte bu aşamada, eğitime ilişkin felsefi akımlar farklı bakış açılarına sahip olup, temele alınan eğitim felsefesine göre eğitim ortamı biçimlenmektedir. Bireylerin eğitim sürecine ilişkin felsefi tercihleri, onların benimsedikleri eğitim felsefelerinin göstergesidir. Bu açıdan, eğitim felsefesi, eğitimsel yapılar içerisinde etkinlikte bulunma, düşünme ve bir bakış tarzı olduğundan kendi başına bir görüş açısıdır (Büyükdüvenci, 1987: 55). Birçok eğitim felsefesi vardır. Ancak bunların içinden belirgin olarak, aşağıda isimleri yer alan beş tanesini seçip çıkarmak mümkündür. Genel olarak bu felsefeler, okulların ne olması ve ne yapmaları gerektiği; ders içerikleri ve öğretmenlerin sorumlulukları hakkında geniş bir düşünce perspektifini temsil etmektedir. Perennialist Felsefe Beş felsefenin en tutucusu, en gelenekçisi veya en değiştirilemez olanı, eğitimin son derece klasik tanımlarından hareket eden perennializm dir. Perennialistler, insan doğası gibi, eğitimin sürekli olduğuna inanırlar (Wiles ve Bondi, 1993: 44). Onlara göre, eğitim mantıksallığı geliştirmelidir ve asıl amacı hayata hazırlamak olmalıdır. İdealist Felsefe Bu felsefeye göre, gerçek, düşünsel ve ruhsal olandır. Dış dünyadaki varlıklar, aklın ürünüdür. Hakikat, fikirlerin tutarlılığında saklıdır. İyilik ideal bir durumdur ve ona ulaşmak için çaba harcanır (Wiles ve Bondi, 1993: 45).İdealistlere göre, iyi, doğru ve güzel evrenseldir, bireye yaşayan değerler ve bu değerlerle nasıl yaşanacağı öğretilmelidir. Onlara göre, eğitimdeki temel anlayış, insan olduğu gibi değil, olması gerektiği gibi eğitilir (Bilhan, 1991: 132). Okullar, zihinsel süreçleri kuvvetlendirmeli ve örnek alınacak davranış modelleri sunmalıdır. Öğretmenler ise, ideal davranış modelleridir. Realist Felsefe Realizm, idealizme karşı bir görüştür; dış dünyanın algılarımızdan bağımsız olarak var olduğu savına dayanır (Yıldırım, 1987: 50). Realistlere göre, okulların görevi, öğrencilere dünyayı öğretmektir. Beceri kazanmak için, öğrencilere gerçek bilgiler öğretilir (Wiles ve Bondi, 1993: 47). Realistler, bilgiye ve deneye önem veririler ve insanı sosyal bir varlık olarak görürüler. Experimentalist Felsefe Experimentalizm e göre, dünya sürekli değişen bir yerdir. Gerçeklik, aslında tecrübe edilmiş olandır. Hakikat, mevcut durumda işlevi olandır. İyilik, herkes tarafından test edilip, kabul edilendir (Wiles 2

3 ve Bondi,1993: 47). Sosyal konulara ve tecrübelere oldukça önem veren bir okuldan yana olan bu felsefe, öğrenmenin problem çözme ve araştırmayla geliştirilebileceği görüşündedir. Existentialist Felsefe Existentializm, özgürlük ve sorumluluk seçimini insana bırakan ve onun var oluşunu özünden önce gören (Küçükahmet ve Diğerleri, 1997: 45) bir felsefi akımdır. Bu felsefi görüşe göre, şayet okullar var olacaksa, öğrencilerin kendilerini tanımaları ve toplumdaki yerlerini öğrenmeleri için var olmalıdır (Wiles ve Bondi, 1993: 49). Eğitim sürecinde, bireysellik öne çıkarılarak, öğretmen, öğrencilerin bireyselliklerini ortaya koyabilecekleri öğretim ortamları oluşturmalıdır. Problem Sınıf Öğretmenleri, temele aldıkları eğitim felsefesine göre, gelecekte eğitim sürecini planlayacak, uygulayacak, izleyecek ve değerlendireceklerdir. Süreç içerisinde ortaya çıkacak sorunlara ilişkin çözümler getirebilmek, akıllıca kararlar alabilmek ve bunlara uygun eylemlerde bulunmak, tüm bunların arka planındaki değerleri, anlamları bilmeyi gerekli kılmaktadır. Bu anlamda her öğretmenin sahip olması gereken bir eğitim felsefesi vardır. Eğitim sürecinde neye önem verileceğini bu eğitim felsefesi tayin eder. Çünkü, hangi felsefe temele alınırsa, o felsefenin ileri sürdüğü ölçütlere, hedefler, davranışlar, içerik, eğitim durumu ve sınama durumları uygun olmak zorundadır (Sönmez, 1991: 56). Araştırmanın Amacı Araştırmanın amacı Sınıf Öğretmenlerinin eğitim sürecine ilişkin felsefi tercihlerinin hangi eğitim felsefesine dayandığını belirlemek ve bu tercihleri değerlendirmektir. YÖNTEM Araştırma, Sivas il merkezindeki ilköğretim okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin, eğitim sürecine ilişkin felsefi tercihlerini belirlemeye ve değerlendirmeye yönelik betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini, il merkezinde bulunan 58 ilköğretim okulunda görev yapan 983 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Örneklemi için, 19 ilköğretim okulunda görev yapan sınıf öğretmenlerinin tümüne ulaşılmaya çalışılmış, bütün çabalara rağmen ancak 202 öğretmenden anketler toplanabilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri inde beş üniversitede, mezun olan ve olmayan toplam 5000 öğrenciye uygulanmış olan felsefi tercihleri değerlendirme anketinde, beş eğitim felsefesinin her birine ait 8 ilke olmak üzere, toplam 40 felsefi ilke karmaşık bir şekilde yer almaktadır. Bu ilkelerin ilişkili olduğu felsefelere göre dağılımları aşağıdaki şekildedir (Wiles ve Bondi, 1993: 51) : 1. Perennialist Felsefe : 6, 8, 10, 13, 15, 31, 34, İdealist Felsefe : 9, 11, 19, 21, 24, 27, 29, Realist Felsefe : 4, 7, 12, 20, 22, 23, 26, Experimentalist Felsefe : 2, 3, 14, 17, 25, 35, 39, Existentialist Felsefe : 1, 5, 16, 18, 30, 32, 36, 38. Verilerin istatistiksel analizinde SPSS for Windows programından yararlanılmıştır. Öğrencilerin ilkelere katılma dereceleri, olumludan olumsuza doğru olmak üzere 5 den 1 e kadar değişmektedir. Her bir 3

4 ilkeyle ilgili verilerin aritmetik ortalaması alındığında, aritmetik ortalamanın 3.41 ve daha yukarı çıkması ilkeye ilişkin görüşün olumlu olma hali; 2.60 ve daha düşük olması ilkeye ilişkin görüşün olumsuz olma hali; 2.61 ve 3.40 arasında yer alması ise ilkeye ilişkin görüşün kararsızlık hali olarak kabul edilmiştir. Öğretmenlerin her bir ilkeye katılım düzeyleri belirlendikten sonra, her bir felsefi akıma ilişkin genel ortalamalar alınarak felsefi tercihleri ortaya konulmuştur. Felsefi Tercihler (Wiles ve Bondi, 1993: 48) : 1. Mükemmel öğretmenler, değişmez sorular soranlardır. 2. Okullar, toplumsal gelişme için vardır. 3. Öğretim, araştırma tekniği ile gerçekleştirilmelidir. 4. Gösterme ve tekrar etme, öğrenme için temel öğelerdir. 5. Eğitim sürecinde, öğrencilere kendi rollerini belirlemeleri için daima izin verilmelidir. 6. Gerçek, ruhsal ve mantıksaldır. 7. Eğitim programı, doğal bilimlerin yasalarına dayandırılmalıdır. 8. Öğretmen, sınıfta güçlü ve otoriter kişi olmalıdır. 9. Öğrenci, bir bilgi alıcısıdır. 10. Mükemmel öğretmenler, bilgiyi yorumlarlar. 11. Ders tartışmaları, en etkili öğretim tekniğidir. 12. Kurumlar, düzenli bir süreç içerisinde kendi kendilerini geliştirme yolları aramalıdır. 13. Okullar ahlaki değerleri öğretmekle yükümlüdürler. 14. Okul programları, sosyal problemler ve konular üzerinde odaklaşmalıdır. 15. Kurumlar, ruhsal ve sosyal değerleri korumak ve kuvvetlendirmek için vardır. 16. Sübjektif (Taraflı) düşünce, gerçeği ortaya çıkarır. 17. Öğretmenler, öğrenmeyi kolaylaştırıcı kimseler olarak görülürler. 18. Okullar, eğitim büfeleri (her türlü eğitim ihtiyacının karşılandığı yer) olmalıdır. 19. Ezberleme, becerileri geliştirmede anahtardır. 20. Gerçek nesnelerden ibarettir. 21. Okullar, zihinsel süreci beslemek için vardır. 22. Okullar, değişme için düzenli bir yolu teşvik eder. 23. Herkesin öğrenmesi gereken temel beceriler vardır. 24. Konu alanına göre öğretim, en etkili yaklaşımdır. 25. Öğrenciler, program düzenleme ve değerlendirmede aktif rol oynamalıdır. 26. Toplumun etkin bir üyesi, yönetimin belirlediği kurallar tabi olur. 27. Gerçek, mantıksaldır. 28. Okullar, hizmet ettikleri toplumu yansıtmalıdır. 29. Öğretmen, öğrencilere örnek olmalıdır. 30. En etkili öğrenme, son derece planlanmış ve tam anlamıyla disipline edilmiş çevrede meydana gelmez. 31. Eğitim programı, değişmeyen ruhsal gerçeklere dayandırılmalıdır. 32. En etkili öğrenme planlanmamış öğrenmedir. 4

5 33. Gerçek, fikirlerdeki değişmeyen bir ifadedir. 34. Alıştırma ve uygulamaya dayalı bilgi, herhangi bir öğrenme çevresinin önemli ögeleridir. 35. Toplumsal anlaşma, ahlaklı olmayı belirler. 36. Bilgi, her şeyden önce sezgiyle kazanılır. 37. Herkesin bilmesi gereken bilgi parçaları vardır. 38. Okul, kişinin kendi kendisinin farkına varmasını kolaylaştırmak için vardır. 39. Değişme, daima var olan bir süreçtir. 40. Gerçekler, araştırma sürecinde en iyi şekilde öğretilir. BULGULAR VE YORUMLAR Bu alt kesimde, araştırmanın amacı çerçevesinde toplanan verilerden elde edilen bulgular ve yorumlarına yer verilmiştir. Araştırmada, 101 (%50,00) bayan, 83 (%41,09) bay ve 18 (%8,91) cinsiyet kısmını boş bırakanlar olmak üzere toplam 202 sınıf öğretmenlerinin tercihlerine yer verilmiştir. Bu öğretmenlerin 66 sı (%32,67) yüksekokul, 85 i (%42,08) enstitü ve 24 ü (%11,88) fakülte mezunudur. %27 (13,37) ise, bu kısmı boş bırakmışlardır. Kıdeme göre öğretmenlerin dağılımı ise şu şekilde olmuştur: Kıdemleri,1-3 yıl arası olanların sayısı 5 (%2,48); 4-7 yıl arası olanların sayısı, 6 (%2,97); 8-11 yıl arası olanların sayısı, 2 (%0,99); yıl arası olanların sayısı, 9 (%4,46); yıl arası olanların sayısı, 36 (%17,82), 20 yıl ve yukarısı olanların sayısı 129 (%63,86) dur. Öğretmenlerden 15 i (%7,42) ise, bu kısmı boş bırakmışlardır. Perennialist Felsefe ye İlişkin Bulgular Öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin görüşleri, Tablo 1 de yer almaktadır. Tablo 1. Perennialist ilkeler İlkeler Boş Mean Std Dev 1. Gerçek, ruhsal ve mantıksaldır ,87 1,19 2. Öğretmen, sınıfta güçlü ve otoriter kişi olmalıdır ,70 1,35 3. Mükemmel öğretmenler, bilgiyi yorumlarlar ,40,82 4. Okullar ahlaki değerleri öğretmekle yükümlüdürler ,98 1,05 5. Kurumlar, ruhsal ve sosyal değerleri korumak ve kuvvetlendirmek için vardır ,88 1,01 6. Eğitim programı, değişmeyen ruhsal gerçeklere dayandırılmalıdır ,49 1,26 7. Alıştırma ve uygulamaya dayalı bilgi, herhangi bir öğrenme çevresinin önemli öğeleridir ,41,82 8. Herkesin bilmesi gereken bilgi parçaları vardır ,26,98 Toplam ,87,54 5

6 Tablo incelendiğinde, 6. ilkeye ilişkin görüşlerin ortalamasının 2,60 ın altında olması, bu ilkeye ilişkin görüşün olumsuz olduğunu gösterirken; diğer ilkelere ilişkin görüşlerin ortalamalarının 3,41 den yukarı olması ise, bu ilkelere ilişkin görüşlerin olumlu olduğunu göstermektedir. Tablo daki genel ortalamanın 3,87 olması, öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin olumlu görüşe sahip olduklarını göstermektedir. İdealist Felsefe ye İlişkin Bulgular Öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin görüşleri, Tablo 2 de yer almaktadır. Tablo 2. İdealist ilkeler İlkeler Boş Mean Std Dev 1. Öğrenci, bir bilgi alıcısıdır ,01 1,13 2. Ders tartışmaları, en etkili öğretim tekniğidir ,21,76 3. Ezberleme, becerileri geliştirmede anahtardır ,23 1,24 4. Okullar, zihinsel süreci beslemek için vardır ,87 1,03 5. Konu alanına göre öğretim, en etkili yaklaşımdır ,36,79 6. Gerçek, mantıksaldır ,08 1,16 7. Öğretmen, öğrencilere örnek olmalıdır ,93,31 8. Gerçek, fikirlerdeki değişmeyen bir ifadedir ,85 1,55 Toplam ,82,48 Tablo incelendiğinde, 3. ilkeye ilişkin görüşlerin ortalamasının 2,60 ın altında olması, bu ilkeye ilişkin görüşün olumsuz olduğunu gösterirken; diğer ilkelere ilişkin görüşlerin ortalamalarının 3,41 den yukarı olması ise, bu ilkelere ilişkin görüşlerin olumlu olduğunu göstermektedir. Tablo daki genel ortalamanın 3,82 olması, öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin olumlu görüşe sahip olduklarını göstermektedir. Realist Felsefe ye İlişkin Bulgular Öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin görüşleri, Tablo 3 de yer almaktadır. Tablo 3. Realist ilkeler İlkeler Boş Mean 1. Gösterme ve tekrar etme, öğrenme için temel öğelerdir ,45,77 2. Eğitim programı, doğal bilimlerin yasalarına dayandırılmalıdır ,59 1,17 3. Kurumlar, düzenli bir süreç içerisinde kendi kendilerini geliştirme yolları aramalıdır ,73,60 4. Gerçek nesnelerden ibarettir ,18 1,27 5. Okullar, değişme için düzenli bir yolu teşvik eder ,17,84 6. Herkesin öğrenmesi gereken temel beceriler Std Dev ,63,69 vardır. 7. Toplumun etkin bir üyesi, yönetimin belirlediği kurallar tabi olur ,59 1,19 8. Okullar, hizmet ettikleri toplumu yansıtmalıdır ,97 1,22 Toplam ,04,52 6

7 Tablo incelendiğinde, tüm ilkelere ilişkin görüşlerin ortalamalarının 3,41 ın üstünde olması ve genel ortalamanın da 4,04 olması, öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin olumlu görüşe sahip olduklarını göstermektedir. Experimentalist Felsefe ye İlişkin Bulgular Öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin görüşleri, Tablo 4 de yer almaktadır. Tablo 4. Experimentalist ilkeler İlkeler Boş Mean Std Dev 1. Okullar, toplumsal gelişme için vardır ,66,70 2. Öğretim, araştırma tekniği ile gerçekleştirilmelidir ,69,59 3. Okul programları, sosyal problemler ve konular üzerinde odaklaşmalıdır ,62 1,07 4. Öğretmenler, öğrenmeyi kolaylaştırıcı kimseler olarak görülürler ,02 1,11 5. Öğrenciler, program düzenleme ve değerlendirmede aktif rol oynamalıdır ,18 1,05 6. Toplumsal anlaşma, ahlaklı olmayı belirler ,32,97 7. Değişme, daima var olan bir süreçtir ,82,49 8. Gerçekler, araştırma sürecinde en iyi şekilde öğretilir ,73,54 Toplam ,38,42 Tablo incelendiğinde, tüm ilkelere ilişkin görüşlerin ortalamalarının 3,41 ın üstünde olması ve genel ortalamanın da 4,38 olması, öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin olumlu görüşe sahip olduklarını göstermektedir. Tablodaki genel ortalamanın 4,12 olması, adayların bu felsefi akıma ilişkin oldukça olumlu görüşe sahip olduklarını göstermektedir. Existentialist Felsefe ye İlişkin Bulgular Öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin görüşleri, Tablo 5 de yer almaktadır. Tablo 5. Existentialist ilkeler İlkeler Boş Mean 1. Mükemmel öğretmenler, değişmez sorular soranlardır ,52,97 2. Eğitim sürecinde, öğrencilere kendi rollerini belirlemeleri için daima izin verilmelidir ,37,94 3. Sübjektif (Taraflı) düşünce, gerçeği ortaya çıkarır ,82 1,17 4. Okullar, eğitim büfeleri (her türlü eğitim ihtiyacının karşılandığı yer) olmalıdır ,99 1,24 5. En etkili öğrenme, son derece planlanmış ve tam anlamıyla disipline edilmiş çevrede meydana gelmez ,99 1,37 6. En etkili öğrenme planlanmamış öğrenmedir ,45 1,61 7. Bilgi, her şeyden önce sezgiyle kazanılır ,53 1,15 8. Okul, kişinin kendi kendisinin farkına varmasını kolaylaştırmak için vardır. Std Dev ,30,86

8 Toplam ,12,54 Tablo incelendiğinde, 1.,3. ve 6. ilkelere ilişkin görüşlerin ortalamalarının 2,60 ın altında olması, bu ilkelere ilişkin görüşlerin olumsuz olduğunu gösterirken; 5. ilkeye ilişkin görüşün ortalamasının 2,61-3,40 arasında olması, bu ilkeye ilişkin görüşün kararsızlık düzeyinde olduğunu göstermektedir. 2., 4., 7. ve 8. ilkelere ilişkin görüşlerin ortalamalarının 3,41 den yukarı olması ise, bu ilkelere ilişkin görüşlerin olumlu olduğunu göstermektedir. Tablo daki genel ortalamanın 3,12 olması, öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin görüşlerindeki kararsızlığı göstermektedir. Beş Eğitim Felsefesine İlişkin Bulgular Öğretmenlerin genel olarak bu felsefi akımlara ilişkin görüşleri Tablo 6 da yer almaktadır. Tablo 6. Beş eğitim felsefesine ilişkin görüşlerin dağılımı Felsefeler Boş Mean Std Dev Perennialist ,87,54 İdealist ,82,48 Realist ,04,52 Experimentalist ,38,42 Existentialist ,12,54 Tablo incelendiğinde, öğretmenlerin Existentialist felsefeye ilişkin kararsız, geri kalan dört felsefeye ilişkin olumlu görüşe sahip oldukları ortalamalardan anlaşılmaktadır. Tablo da görüldüğü gibi, 4,38 lik yüksek ortalama ile Experimentalist felsefenin öne çıkmış olması, öğretmenlerin bu felsefi akıma ilişkin oldukça olumlu görüşe sahip olduklarını göstermektedir. Öğretmenlerin, tek tek her bir felsefi akımın ilkelerine ilişkin görüşlerinin aritmetik ortalamalarının oranı incelendiğinde, Tablo 7 de yer alan veriler elde edilmektedir. Tablo 7. Öğretmenlerin felsefi akımlara ilişkin dağılımları Eğitim Felsefeleri f % Perennialist 11 5,45 İdealist 12 5,94 Realist 21 10,40 Experimentalist 124* 61,39 Existentialist Toplam f % ,18 Perennialist-Realist 2 0,99 Perennialist-Experimentalist 6 2,97 İdealist-Realist 4 1,98 İdealist-Experimentalist 4 1,98 Realist-Experimentalist 13 6, ,82 Perennialist-İdealist-Experimentalist 1 0,49 Perennialist-Realist-Experimentalist 2 0,99 İdealist-Realist-Experimentalist 1 0,49 İdealist-Realist-Experimentalist- Existentialist 1** 0,49 Toplam , ,00 8

9 *Bir tanesi kararsızlık (2,88) aralığında yer almaktadır. **Kararsızlık (3,25) aralığında yer almaktadır. Tabloda görüldüğü gibi, sınıf öğretmenlerinin %83,18 i dört felsefenin birinde karar kılarken, %16,82 si iki ve daha fazla felsefeler arasında kararsız kalmışlardır. Eğitim Sürecinde Felsefi Tercihleri Etkileyen Faktörler Sınıf öğretmenlerinin felsefi tercihlerini, cinsiyet, mezun olduğu okul ve hizmetteki kıdemin etkili olup olmadığına ilişkin bulgular, 8, 9 ve 10. tablolarda yer almaktadır. Tablo 8. Eğitim felsefelerinde cinsiyete göre farklılık Eğitim Felsefeleri Cinsiyet N X SS t p Perennialist Bayan 101 3,88 0,52 Bay 83 3,84 0,57 0,472 0,638 İdealist Bayan 101 3,84 0,42 Bay 83 3,76 0,55 1,063 0,289 Realist Bayan 101 4,00 0,45 Bay 83 4,03 0,60 0,398 0,691 Experimentalist Bayan 101 4,37 0,39 Bay 83 4,36 0,45 0,140 0,888 Existentialist Bayan 101 3,15 0,50 Bay 83 3,06 0,57 1,172 0,243 p>0,05 Tabloda görüldüğü gibi, sınıf öğretmenlerinin eğitim felsefelerini tercih etmede cinsiyet açısından anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Tablo 9. Eğitim felsefelerinde mezuniyete göre farklılık Eğitim Felsefeleri Perennialist İdealist Realist Experimentalist Existentialist p>0,05 Varyansın Kareler Kareler Sd Kaynağı Toplamı Ortalaması Gruplararası 0, ,254 Gruplariçi 50, ,292 Toplam 50, Gruplararası 0, ,206 Gruplariçi 41, ,239 Toplam 41, Gruplararası 1, ,628 Gruplariçi 44, ,261 Toplam 46, Gruplararası 0, ,0416 Gruplariçi 29, ,172 Toplam 29, Gruplararası 0, ,285 Gruplariçi 50, ,296 Toplam 51, F p 0,869 0,421 0,863 0,424 2,402 0,094 0,242 0,786 0,962 0,384 Tabloda görüldüğü gibi, sınıf öğretmenlerinin eğitim felsefelerini tercih etmede mezun oldukları okul açısından, anlamlı bir fark bulunmamaktadır. 9

10 Tablo 10. Eğitim felsefelerinde kıdeme göre farklılık Eğitim Felsefeleri Perennialist İdealist Realist Experimentalist Existentialist p>0,05 Varyansın Kareler Kareler Sd Kaynağı Toplamı Ortalaması Gruplararası 1, ,235 Gruplariçi 53, ,296 Toplam 54, Gruplararası 0, ,182 Gruplariçi 41, ,230 Toplam 42, Gruplararası 1, ,214 Gruplariçi 49, ,273 Toplam 50, Gruplararası 0, ,050 Gruplariçi 31, ,175 Toplam 31, Gruplararası 1, ,225 Gruplariçi 53, ,296 Toplam 54, F p 0,793 0,556 0,791 0,557 0,783 0,563 0,283 0,922 0,760 0,580 Tabloda görüldüğü gibi, sınıf öğretmenlerinin eğitim felsefelerini tercih etmede kıdem açısından, anlamlı bir fark bulunmamaktadır. SONUÇ Elde edilen bulgulara göre, Sınıf Öğretmenlerinin, eğitim sürecinde yer alan öğretmen, öğrenci, okul, program, yöntem, teknik, ilke, bilgi ve değerlere ilişkin felsefi tercihleri, temel eğitim felsefeleri olarak kabul edilen Perennialist, İdealist, Realist, Experimentalist ve Existentialist Felsefeler arasında farklı düzeylerde bir dağılım göstermektedir. Bu sonuç, sınıf öğretmenlerinin, üniversiter düzeyde aynı eğitim sürecinden geçmelerine rağmen, farklı felsefi tercihlere farklı düzeylerde; dolayısıyla eğitim sürecinin boyutlarına ilişkin farklı görüşlere sahip olduklarını göstermektedir. Ancak, sınıf öğretmenlerinin çoğunlukla Experimentalist felsefeye, daha sonra ise sırasıyla, Realist, İdealist ve Perennialist felsefelere göre eğitim sürecini düzenleyecekleri söylenebilir. Bu olguyu, Öğretmenlerin, 3,12 lik düzeyle Existentialist Felsefe ye ilişkin kararsızlıklarını, 3,82 lik düzeyle İdealist Felsefe ye ilişkin çok az bir farkla; 3,87 lik düzeyle Perennialist Felsefe ye, 4,04 lük düzeyle Realist Felsefe ye ve 4,38 lik düzeyle de Experimentalist Felsefe ye ilişkin olumlu görüşlere sahip olmaları göstermektedir. Öğretmenlerin tek tek her bir felsefi akımın ilkelerine ilişkin görüşlerinin aritmetik ortalamalarının düzeyi incelendiğinde, Experimentalist felsefeyi tercih edenlerin oranı %61,39, Realist felsefeyi tercih edenlerin oranı %10,40, İdealist felsefeyi tercih edenlerin oranı %5,94, Perennialist felsefeyi tercih edenlerin oranı %5,45 tir. Existentialist felsefeyi tercih edenler olmamıştır. Bu durum, ilköğretim I. Kademe öğretmenlerinin, eğitim sürecini, çoğunlukla Experimentalist felsefenin ilkelerine göre planladıkları, uyguladıkları ve değerlendirdikleri şeklinde ifade edilebilir. 10

11 Öğretmenlerin %16,82 sinin, iki ve daha fazla felsefe arasında kararsız kalmaları, öğretmen eğitiminin hizmetöncesi ve hizmetiçi süreçlerinde, felsefeye yeterli ağırlığın verilmediğini düşündürmektedir. Öğretmenlerin felsefi tercihlerinde, cinsiyet, mezun olunan okul ve kıdem gibi faktörlerin önem arz etmediği anlaşılmaktadır. ÖNERİLER 1. Öğretmen adaylarının eğitim sürecine ilişkin felsefi tercihleri, yükseköğretime başlar başlamaz belirlenmelidir. Bu çalışma, öğrencin, o güne kadar hangi eğitim felsefesine göre şekillendirildiğini ve öğrenciler arasındaki farklılıkları ortaya koymaya yarayacaktır. 2.Öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarının lisans programlarında, zorunlu Felsefe ve Eğitim Felsefesi derslerine yer verilmelidir. 3. Yükseköğretimdeki öğretmen eğitimi süreci, Türk Eğitim Sistemi nin dayandığı eğitim felsefesi doğrultusunda biçimlendirilmeli ve öğrenciler bu konuda bilgilendirilmelidir. Bu durum, öğretmen yetiştiren kurumlar ile öğretmen istihdam eden kurumlar arasında eğitim sürecine ilişkin farklılıkların olmasını engelleyecek, birlikteliği sağlamaya yardım edecektir. 4. Eğitim sisteminin dayandığı eğitim felsefesinin insana bakış açısı belirlenmelidir. Çünkü, temele alınan eğitim felsefesine göre insana bakış açısı değişmektedir. İnsana bakış açısı ise, eğitim sürecinde yer alan hedefleri, davranışları, eğitim durumlarını ve sınama durumlarını etkilemektedir. 5. Sınıf öğretmenlerine yönelik Hizmetiçi Eğitim Programları nda, Eğitim Felsefesi derslerine yer verilmelidir. KAYNAKLAR Bilhan, S. (1991). Eğitim Felsefesi. Ankara: A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. Büyükdüvenci, S. (1987). Eğitim Felsefesi Yazılar. Ankara : Yargıcıoğlu Matbaası (1991). Eğitim Felsefesine Giriş. Ankara : Savaş Yayınları. Fidan, N., Erden M. (1996). Eğitime Giriş. Ankara : Alkım Yayınevi. Küçükahmet L. Ve Diğerleri. (1997). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Gazi Kitapevi Yayınları. Sönmez, V. (1991). Eğitim Felsefesi. Ankara : Adım Yayıncılık. Wiles, J., Bondi, J. (1993). Currıculum Development. U.S.A.: Macmillan Publishing Company. Yıldırım, C. (1991). Eğitim Bilimleri : Eğitim Felsefesi. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları. 11