T.C. ENERJ VE TAB KAYNAKLAR BAKANLI I

Transkript

1 T.C. ENERJ VE TAB KAYNAKLAR BAKANLII STRATEJK PLANI (Taslak) ( ) OCAK

2 TARHÇE Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl (ETKB), 4951 say Kanunun verdii yetkiye dayanlarak tarih ve say Cumhurbakanl onay ile kurulmutur. Bakanlk Tekilat Kanunu tarihinde 186 say Kanun Hükmünde Kararname ile ve tarihinde çkarlan 3154 say Kanunla düzenlenmitir say Kanunda yaplan deikliklerle; 28 Aralk 1989 tarihinde Avrupa Topluluu Koordinasyon Dairesi Bakanl kurulmu, 12 Austos 1993 tarihinde iki Daire Bakanl Genel Müdürlük haline dönütürülerek, Enerji leri Genel Müdürlüü ile Maden leri Genel Müdürlüü isimleri altnda yaplandlm ve ayrca D likiler Dairesi Bakanl kurulmu, 27 Haziran 2001 tarihinde Transit Petrol Boru Hatlar Dairesi Bakanl kurulmutur. Son olarak, 2005 ynda yürürlüe giren 5436 say Kanun ile tüm kamu idarelerinde Strateji Gelitirme Birimleri (SGB) oluturulmu ve bu çerçevede Bakanlzda 2006 nda APK Kurulu Bakanl yerine Strateji Gelitirme Bakanl kurulmutur. KURULU AMACI Enerji ve tabii kaynaklarla ilgili hedef ve politikalarn, ülkenin savunmas, güvenlii ve refah, milli ekonominin gelimesi ve güçlenmesi dorultusunda tespitine yardmc olmak; enerji ve tabii kaynaklarn bu hedef ve politikalara uygun olarak aralmas, gelitirilmesini, üretilmesini ve tüketilmesini salamak. YETK, GÖREV VE SORUMLULUKLAR Bakanlz; Ülkenin enerji ve tabii kaynaklara olan ksa ve uzun vadeli ihtiyac belirlemek, gerekli politikalarn saptanmasna yardmc olmak, planlamalar yapmak, Enerji ve tabii kaynaklarn ülke yararna, teknik gereklere ve ekonomik gelimelere uygun olarak aralmas, iletilmesi, gelitirilmesi, deerlendirilmesi, denetimi ve korunmas amacyla genel politika esaslarn belirlenmesine yardmc olmak, gerekli programlar yapmak, plan ve projeleri hazrlamak veya hazrlatmak, 2

3 Enerji ve tabii kaynaklarn deerlendirilmesine yönelik arama, tesis kurma, letme ve faydalanma haklar vermek, gerektiinde bu haklarn devir, intikal, iptal ilemlerini yapmak, ipotek, kamularma ve dier ktlay haklar tesis etmek, bunlarn sicillerini tutmak ve saklamak, Kamu ihtiyaç, güvenlik ve yararna uygun olarak enerji ve tabii kaynaklar ile enerji üretimi, iletimi, da tesislerinin etüt, kurulu, iletme ve devam ettirme hizmetlerinin genel politikalar saptama çalmalarn egüdümünü yapmak ve denetlemek, Yer alt ve yer üstü enerji ve tabii kaynaklar ile ürünlerinin üretim, iletim, dam ve tüketim fiyatlandrma politikas tayin ve gerektiinde fiyatlar saptamak, Bakanln Balgi Kurulularn iletme ve yatm programlar inceleyerek onaylamak ve yllk programlara göre faaliyetlerini takip etmek ve deerlendirmek, Bakanln Balgili Kurulularn çalmalar ve ilemlerini her bakmdan incelemek, ararmak ve tefti etmek, gerekli her türlü emri vermek ve desteklemek, Mevzuat ile verilen görevleri yerine getirmek amac ile gerekli bilgileri toplamak, deerlendirmek ve uzun vadeli politikalarn saptanmas ve gelitirilmesi ile ilgili hazrlk çalmalar yapmakla görevlidir. ORGANZASYON YAPISI Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl tekilat, merkez birimleri ile ba, ilgili ve ilikili kurululardan meydana gelir. BAKANLIK MERKEZ TELATI Bakanlz merkez tekilat, ana hizmet birimleri, danma ve denetim birimleri ile yardmc hizmet birimlerinden meydana gelmektedir. Bakanlz ana hizmet birimleri unlardr: Enerji leri Genel Müdürlüü Maden leri Genel Müdürlüü Ba ve lgili Kurulular Dairesi Bakanl Avrupa Birlii Koordinasyon Dairesi Bakanl likiler Dairesi Bakanl Transit Petrol Boru Hatlar Dairesi Bakanl Bakanlz danma ve denetim birimleri unlardr: Strateji Gelitirme Bakanl Tefti Kurulu Bakanl Hukuk Müavirlii Basn ve Halkla likiler Müavirlii Bakanlz yardmc hizmet birimleri unlardr: 3

4 Personel Dairesi Bakanl dari ve Mali ler Dairesi Bakanl Savunma Sekreterlii Özel Kalem Müdürlüü BAKANLIK BALI KURULULARI Petrol leri Genel Müdürlüü (PGM): Türkiye de petrol arama ve üretim faaliyetlerinin düzenlenmesi, yönlendirilmesi, tevik edilmesi, denetlenmesi, arama ve üretim için gerekli bilgilerin toplanarak arama ve üretim irketlerinin bilgisine sunulmas amaçlar dorultusunda faaliyet göstermektedir. Elektrik leri Etüt daresi Genel Müdürlüü (E): Ülkemizin elektrik enerjisi üretim imkanlar ararmakta ve bunlarla ilgili mühendislik hizmetleri sunmaktadr. Ayrca, sanayi, bina, hizmet ve ulam gibi nihai tüketim sektörlerinde enerjinin etkin ve verimli kullanlmas ile ilgili olarak politika, strateji ve mevzuat gelitirme; eitim ve bilinçlendirme; etüt, istatistik, ararma v.b çalmalar yürütmekte, üniversiteleri, meslek odalar ve tüzel kiileri eitim, etüt ve danmanlk hizmetleri verebilmeleri için yetkilendirmekte ve denetlemektedir. Yine ülkemizin yenilenebilir enerji kaynaklar öncelikli olmak üzere tüm enerji kaynaklarn deerlendirilmesine yönelik ölçümler yapmakta, fizibilite ve örnek uygulama projeleri hazrlamakta; ararma kurumlar, yerel yönetimler ve sivil toplum kurulular ile ibirlii yaparak pilot sistemler gelitirmekte, tanm ve danmanlk faaliyetlerini yürütmektedir. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüü (MTA): Ülkemizde iletmeye elverili maden alanlar ararmak, iletilen madenlerin daha verimli iletilmesi için gerekli ararmalar yapmak, bunlarla ilgili jeolojik ve jeofizik etütler, arama çalmalar, her türlü laboratuar tahlil ve tecrübeleri ile fizibilite raporlar hazrlamak ve madencilik sektörü için uzman teknik personel ve kalifiye içi yetitirmek amaçlar dorultusunda faaliyet göstermektedir. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Bakanl (TAEK): Barl amaçlarla ülkemizde atom enerjisinin kalknma planlarna uygun olarak ülke yararna kullanlmas salamak, temel ilke ve politikalar belirleyip önermek, bilimsel, teknik ve idari çalmalar yapmak, düzenlemek, desteklemek, koordine etmek ve denetlemek amaçlar dorultusunda faaliyette bulunmaktadr. BAKANLIK LG KURULULARI Türkiye Elektrik letim A.. Genel Müdürlüü (TE): Devletin genel enerji ve ekonomi politikasna uygun olarak elektrik iletim faaliyetlerinde bulunmaktadr. Elektrik Üretim A.. Genel Müdürlüü (EÜA): Devletin genel enerji ve ekonomi politikasna uygun olarak, verimlilik ve karlk ilkelerine göre elektrik üretim faaliyetlerinde bulunmaktadr. Elektrik üretim ve ticaretini yapmak amac ile kurulan adaki irketler, EÜA Genel Müdürlüü nün ba ortaklklar olarak faaliyet göstermektedir: Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.. Genel Müdürlüü Soma Elektrik Üretim ve Ticaret A.. Genel Müdürlüü 4

5 Yeniköy Elektrik Üretim ve Ticaret A.. Genel Müdürlüü Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret A.. Genel Müdürlüü Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.. Genel Müdürlüü (TETA): Devletin genel enerji ve ekonomi politikasna uygun olarak elektrik ticaret ve taahhüt faaliyetlerinde bulunmaktadr. Türkiye Kömür letmeleri Kurumu Genel Müdürlüü (TK): Devletin genel enerji ve yakt politikasna uygun olarak linyit, turba, bitümlü ist, asfaltit gibi enerji hammaddelerini deerlendirmek, ülkenin ihtiyaçlar karlamak, yurt ekonomisine azami katkda bulunmak plan ve programlar tanzim etmek, takip etmek, uygulama stratejilerini tesit etmek ve gerçekletirilmesini salamak amac dorultusunda faaliyet göstermektedir. Türkiye Petrolleri Anonim Ortakl Genel Müdürlüü (TPAO): Kamu adna hidrokarbon arama, sondaj, üretim, rafineri ve pazarlama faaliyetlerinde bulunmaktadr. Boru Hatlarle Petrol Tama A.. Genel Müdürlüü (BOTA): Boru hatlar ile petrol ve doal gaz tamac, doal gaz ithalat, ihracat, pazarlama ve sat ile boru hatlar etüt, mühendislik ve yap alanlarnda faaliyet göstermektedir. Türkiye Elektromekanik Sanayi A.. Genel Müdürlüü (TEMSAN): Elektrik enerjisi üretim, iletim ve da ile ilgili tüm teçhizat ile elektrik santrallar imal, temin ve tesis etmek, iletmek ve bunlarn ticaretini yapmak amaçlar dorultusunda faaliyet göstermektedir. ET Maden letmeleri Genel Müdürlüü (ET): Devletin genel maden politikas içinde, verimlilik ve karlk ilkelerine göre, her türlü maden ve endüstriyel hammadde kaynaklar en iyi ekilde deerlendirerek ülke ekonomisine azami katk salamak amac dorultusunda faaliyette bulunmaktadr. Türkiye Takömürü Kurumu Genel Müdürlüü (TTK): Devletin genel sanayi ve enerji politikasna uygun olarak, takömürü rezervlerini en iyi ekilde deerlendirerek ve ülkenin takömürü ihtiyac karlayarak yurt ekonomisine katkda bulunmak amaçlar dorultusunda faaliyette bulunmaktadr. BAKANLIK KURULULARI Ulusal Bor Ararma Enstitüsü Bakanl (BOREN): Türkiye de ve dünyada bor, ürün ve teknolojilerinin geni bir ekilde kullan, yeni bor ürünlerinin üretimini ve gelitirilmesini teminen deik alanlarda kullanlarn ararmalar için gerekli bilimsel ortam salamak, bor ve ürünlerini kullanan ve/veya bu alanda ararma yapan kamu ve özel hukuk tüzel kiileri ile ibirlii yaparak bilimsel ararmalar yapmak, yaptrmak, koordine etmek ve bu ararmalara katk salamak amaçlar dorultusunda faaliyet göstermektedir. Enerji Piyasas Düzenleme Kurumu Bakanl (EPDK): Elektrik, doalgaz, petrol ve LPG piyasalarn mali açdan güçlü, istikrarl ve effaf piyasalar eklinde 5

6 yaplandlmas ve bu piyasalarda bamsz bir düzenleme ve denetimin salanmas amaçlar dorultusunda faaliyet göstermektedir. Uluslararas Hidrojen Enerjisi Teknolojileri Merkezi: Birlemi Milletler Snai Kalknma Tekilat (UNIDO) ile imzalanan Güvence Fonu Anlamas ile, kurulmu olan Merkez; hidrojen enerjisi ekonomisi, çevre ilikileri, üretim teknolojileri, depolama teknikleri, tama sistemleri, tatlar üzerindeki uygulamalar ve yakt pilleri konularnda faaliyet göstermektedir. Türkiye Elektrik Dam A.. Genel Müdürlüü (TEDA): Devletin genel enerji ve ekonomi politikasna uygun olarak elektrik dam faaliyetlerinde bulunmaktadr. TEDA, 2 Nisan 2004 tarihinde Özelletirme daresi Bakanl na devredilmitir. Bakanln mevcut organizasyon yapekil 1 de verilmektedir. ekil 1: Organizasyon emas 6

7 GZFT ANAL GÜÇLÜ YÖNLERZ Devlet politikalarndaki etkinlik lgili mevzuatn oluturulmas, uygulanmas ve yönlendirilmesinde Bakanln etkili olmas Bakanlz bünyesinde stratejik konularda görev alan önemli kurulularn faaliyet gösteriyor olmas Teknolojik deim ve yenilenme eilimi Bakanln uluslararas ibirlii projelerine yönelik çalmalarda etkili olmas Doal kaynaklarn aranmasna yönelik faaliyetlerde koordinasyon ve etkinliin salanm olmas Güçlü bir Ar-Ge yap Bakanlz ba ve ilgili kurulularn sosyal imkanlarn geni olmas ve Bakanlz personelinin bu imkanlardan yararlanabilmesi ZAYIF YÖNLERZ Personel ücretlerinin yetersiz olmas ve Bakanlz personelinin ücretleri ile ba ve ilgili kurum ve kurulularz ve dier kurum personel ücretleri arasnda büyük farklklarn bulunmas Nitelikli personel istihdamna imkan verecek kadro iyiletirmelerine ihtiyaç duyulmas ve mevcut nitelikli personele de kariyer unvann verilmemesi Personelin kurum içi ve kurum d eitimler, teknik gezi, seminer vb toplantlara katm imkann istenilen seviyede olmamas ve bu konudaki imkanlarn belli birimler ve belli personele sunulmas Kurumsal kimliin oluturulmam olmas Bakanlz faaliyet alanna giren baz konularda birimler arasnda veya Bakanlz ile dier kurum ve kurulular arasnda yetki ve sorumluluk paylanda sorunlar yaanmas Bakanlk içi birimler ile ba ilgili kurum ve kurulularz arasndaki ibirlii koordinasyon ve bilgi akn istenen düzeyde salanamamas Bakanln bilgi yönetim sistemleri açndan yeterli düzeyde olmamas ve istenilen bilgelere geç ulalmas veya ulalamamas Personele kre, lojman, otopark, yemekhane ve benzeri imkanlarn ba ilgili kurum ve kurulularn kaynaklarndan salanyor olmas Bakanln kendisine ait bir hizmet binasn bulunmamas Bütçe imkanlarn srl olmas 7

8 FIRSATLAR Ülkemizin jeo-stratejik konumu Ülkemizin yeterli ve çeitli yenilenebilir enerji kaynaklarna sahip olmas Baz madenlerde zengin rezervlere sahip olmamz Maden Çeitlilii Enerji verimlilii açndan sahip olduumuz yüksek potansiyel Enerji piyasalarn yeniden yaplandlmas AB ye uyum süreci Bölgesel ibirlii imkanlarn artmas TEHDTLER a bamlk orann yüksek olmas Yerli kaynaklarn elektrik enerjisi üretiminde etkin kullan için yüksek finansal kaynak gereksinimi ve yatm ihtiyacn olmas Fosil kaynak rezervlerinin tükenebilir olmas nedeniyle bu kaynaklarn fiyatlarn artmas sonucu arz güvenliinin tehlikeye girmesi çinde bulunduumuz corafyadaki (Orta Dou ve Hazar Bölgesi) siyasi istikrarszlklar ve terör tehdidi r aan etkiler gerekçesi ile özellikle hidrolik kaynaklarn kullannda d etkiler Dier ülkelerin enerji politikalarn, ülkemizin enerji terminali olma hedefi ile çatmas Sera gaz emisyonlarnda art ve iklim deiklii Yatmclarn piyasa uygulamalarna ilikin güvensizlii Güncel olmayan ücret politikas nedeniyle nitelikli personel istihdam edilememesi Nüfus art hn dünya ortalamasn üzerinde olmas Demiryolu ve deniz ularma altyapn yetersiz olmas Özellikle ülkemizde çkarlan ve ekonomik deeri yüksek olan altn gibi madenlere kar a tepkinin ve kamuoyu baskn olmas Uluslararas ölçekte rekabet edebilecek mali kaynak ile teknolojik güçe sahip irketlerinin mevcut olmamas Bütçe ktlar ve idari sorunlar nedeniyle ararma kurumlarn potansiyellerinin yeterince ve etkin olarak deerlendirilememesi AB ye uyum kapsamnda, bata çevre ile ilgili konularda olmak üzere getirilecek ktlamalar ve ortaya çkacak yüksek maliyetli yatm ihtiyaçlar 8

9 ZYONUMUZ Enerji ve tabii kaynaklar alanlarnda, ülkemizi bölgemizde liderlie tayan saygn bir kurulu olmak. SYONUMUZ Enerji ve tabii kaynaklar verimli, etkin, güvenli, zamannda ve çevreye duyarl ekilde deerlendirerek, ülkenin da baml azaltmay ve ülke refahna en yüksek katk salamay görev edindik. 9

10 TEMEL DEER VE LKELERZ effaflk Faaliyetlerimizi, ilgili taraflarn eriimine açk olarak gerçekletirmekte ve kanunlar çerçevesinde kamuoyunun bilgisine sunmaktayz. Güvenilir olmak Faaliyetlerimizi, ulusal ve uluslararas alanda güvenilir ve itibarl bir kurum olma hedefi dorultusunda yürütmekteyiz. Yenilikçi ve öncü olmak AR-GE çalmalar desteklemekte ve yeni teknoloji kullanna öncülük etmekteyiz. birliine açk olmak Faaliyetlerimizi, ilgili taraflarn da kat salayarak; beklenti ve ihtiyaçlara uygun hizmet sunma amac dorultusunda yürütmekteyiz. Verimlilii esas almak Bakanlza tahsis edilen kamu kaynaklar, verimlilii ve etkinlii salama amac dorultusunda kullanmaktayz. Tutarl ve öngörülebilir olmak Faaliyetlerimizi, orta ve uzun vadeli güvenilir projeksiyonlar nda ve küresel gelimeler dorultusunda, ülkemiz menfaatlerini gözeterek oluturduumuz tutarl politikalar çerçevesinde yürütmekteyiz. 10

11 Stratejik Tema-1 Enerji arz güvenlii STRATEJK AMAÇ VE HEDEFLERZ Gerek dünya genelinde gerekse ülkeler baznda enerji sektörüne ilikin tartma gündemlerinin temelini oluturan enerji arz güvenlii ülkemiz için de önemini korumaktadr. Ülkemizin enerji arz güvenlii balamnda son yllarda, enerji piyasamn rekabete dayal ve effaf bir piyasa anlay çerçevesinde yeniden yaplandlmas, yerli ve yenilenebilir kaynak potansiyelimizin tespiti ve kullan, nükleer enerjinin elektrik üretimine dahil edilmesi, yeni enerji teknolojilerinden yararlanlmas gibi alanlarda yasal ve teknik çalmalar younlalmr. AMAÇ-1 Yerli kaynaklara öncelik verilmek sureti ile kaynak çeitlendirmesini salamak Enerji talebinin karlanmasna ilikin uzun vadeli plan çalmalarzda, Cumhuriyetimizin yüzüncü y olan 2023 ynda yerli kaynaklarn tamamn, yenilenebilir kaynaklarn ise azami ölçüde kullanlmas, enerji arznda çeitlendirmenin artlmas ve nükleer enerjinin 2020 yna kadar olan dönemde elektrik üretim kompozisyonuna dahil edilmesi, bu suretle bugüne kadar üç temel sütun üzerine (kömür, doal gaz ve hidrolik) oturtulmu olan enerji sektörümüzün mimarisinin yeniden dizayn edilmesi, böylelikle da bamln ve ithalat faturasn azaltlmas hedeflenmitir. Performans Göstergeleri (amaca yönelik) a bamlk oran Birincil enerji kaynaklar üretimindeki art Hedef 1.1 Plan dönemi içerisinde, yerli petrol, doalgaz ve kömür arama faaliyetlerinin artlmas salanacaktr. Performans Göstergeleri Petrol sondaj miktar (bin metre) Doalgaz sondaj miktar (bin metre) Kömür sondaj miktar (bin metre) Hedef 1.2 Yapna balanan MW lk yerli kömür yaktl termik santrallarn 2013 y sonuna kadar iletmeye alnmas salanacaktr. Yerli kömür yaktl termik santral kurulu gücü (MW) Hedef yna kadar en az 3000 MW kurulu gücünde nükleer santral inasna balanmas salanacaktr yna kadar alnan inaat lisans (MW) 11

12 Stratejiler 1) Elektrik planlarnda yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarn payn azami ölçüde yükseltilmesi hedeflenecektir. 2) Enerji arz güvenliinin artlmas amacyla, kaynak, güzergah ve teknoloji çeitlendirmesine gidilecektir.. 3) Ülkemiz hidroelektrik potansiyelinin azami ölçüde deerlendirilebilmesi ve özel sektör marifetiyle ülke ekonomisine kazandlmas için gerekli tedbirler uygulanmaya devam edilecektir. 4) Hidroelektrik üretmeye elverili su kaynaklarn gelitirilmesine yönelik çalmalarn, öncelikle havza temelinde bütüncül bir yaklamla ve deen tüketim taleplerini karlamakta esneklik salayan bir ekilde yürütülmesi için gerekli ibirlii salanacaktr. 5) Ülkemizde balatlm olan yerli kömür, petrol ve doalgaz arama ve üretim faaliyetlerine öncelik verilecek ve bu alanlarda yatmlarn sürdürülebilirliini salayacak tedbirler alnacaktr. 6) Küçük rezervli kömür yataklarn bölgesel enerji üretim tesislerinde deerlendirilmesi için gerekli çalmalar yaplacaktr. 7) Elektrik arznda sakl bir çeitlendirme oluturmak için elektrik üretim kaynaklar arasna serbest piyasa ile maksimum uyum gözetilerek nükleer enerji dahil edilecektir. AMAÇ-2 Yenilenebilir enerji kaynaklarn enerji arz içindeki pay arttrmak Yenilenebilir enerji kaynaklarna ilikin temel hedefimiz, bu kaynaklarn elektrik enerjisi üretimi içerisindeki payn 2020 ynda en az %25 düzeyinde olmasn salanmasr. (amaca yönelik) Yenilenebilir enerji kaynaklarn genel enerji arz içindeki art oran Hedef 2.1 Yapna balanan 5000 MW lk hidroelektrik santrallarn 2014 y sonuna kadar tamamlanmas salanacaktr. HES kurulu gücü (MW) Hedef yna kadar rüzgar enerjisi kurulu gücünün MW a karlmas salanacaktr. Rüzgar enerjisi kurulu gücü (MW) Hedef yna kadar, elektrik enerjisi üretimi için 300 MW lk jeotermal potansiyelimizin iletmeye alnmas salanacaktr. Jeotermal enerji kurulu gücü (MW) 12

13 Hedef 2.4 Güne enerjisinden ticari nitelikte elektrik enerjisi üretimine 2010 y içerisinde balanlmas salanacaktr. Güne enerjisi kurulu gücü (MW) Stratejiler 1) Ekonomik potansiyel oluturan yenilenebilir enerji kaynaklarna ilikin olarak, lisans alnan projelerin öngörülen sürede tamamlanmas için gerekli tedbirler alnacaktr. 2) Üretim planlamalar, teknolojik gelimelere, mevzuat düzenlemelerine ba olarak yenilenebilir enerji kullanm potansiyelindeki gelimeler dikkate alnarak hazrlanacaktr. 3) Hidroelektrik santrallarn ekonomik analiz kriterleri günümüz koullarna göre yeniden deerlendirilecektir. 4) Elektrik iletim sisteminin daha fazla rüzgar enerjisi santral balanmasna imkan verecek ekilde güçlendirilmesi için gerekli çalmalar zlandlacaktr. 5) Jeotermal kaynaklarn kullanndaki koruma ilkelerine uygun olarak rejenerasyonlar yaplacak ve yinelenebilir özellikleri devam ettirilecektir. 6) Elektrik enerjisi üretimine uygun jeotermal alanlarn özel sektöre açlmas konusundaki çalmalara hz kazandlacaktr. 7) Güne enerjisi öncelikli olmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklar alannda teknoloji gelitirme çalmalarna arlk verilecektir. 8) Güne enerjisi bata olmak üzere, biyokütle ve denizlerde rüzgar enerjisinden elektrik enerjisi elde edilmesini özendirmek amacyla pilot projeler ile demonstrasyon projelerine arlk verilecektir. 9) Güne enerjisinin tma, aydnlatma vb. alanlarda kullan yaygnlaracak tedbirler alnacaktr. AMAÇ-3 Enerji verimliliini arttrmak Enerji arz güvenliinin salanmas, da bamlktan kaynaklanan risklerin azaltlmas ve iklim deiklii ile mücadelenin etkinliinin artlmas hedefleri çerçevesinde, enerji üretiminden kullanna kadar olan süreçte verimliliin artlmas, israfn önlenmesi ve enerji younluunun azaltlmas hayati önem arz etmektedir. Bu balamda, enerji tüketimini sosyal ve ekonomik gelime hedeflerini etkilemeden azaltacak tedbirler uygulanacak; elektrik enerjisi üretim tesisleri ile iletim ve dam ebekelerinde enerji verimliliinin artlmasna, yüksek verimli kojenerasyon uygulamalarn yaygnlalmasna ilikin çalmalar yürütülecektir. Alnacak tedbirlerle 2020 yna kadar sanayide %15, binalarda %27 ve ularma sektöründe ise %7 orannda daha az enerji kullann salanmas hedeflenmektedir. Hedef 3.1 Aydnlatma, izolasyon, ulam ve elektrikli cihazlarla ilgili olarak yürütülen enerji verimlilii çalmalar çerçevesinde, yllar arasnda enerji younluunda %10 azalma salanacaktr. 13

14 Enerji younluu (2008 yna göre) Hedef 3.2 Mevcut santrallarda yeni teknolojiler kullanlarak verimi yükseltmek ve üretim kapasitesini artrmak için yaplan rehabilitasyon çalmalarn 2012 y sonuna kadar tamamlanmas salanacaktr. Rehabilitasyonu tamamlanan santral say/rehabilitasyonu planlanan toplam santral say Stratejiler Hedef 3.3 Yüksek verimli kojenerasyon uygulamalarn yaygnlalmas salanacaktr. Kojenerasyonun toplam üretim içindeki pay 1) Ulusal enerji verimlilii politikalarz kapsamnda stratejik ve bütünleik enerji verimlilii önlem ve programlarn etkili bir ekilde uygulanabilmesi için çalmalar artlarak devam ettirilecektir. 2) AB Enerji Verimlilii Müktesebat ve özellikle kojenerasyon düzenlemeleri ile tam uyum salanacaktr. 3) Aydnlatma öncelikli olmak üzere, kamuda enerji verimlilii çalmalar younlalarak topluma öncelik edilecektir. 4) Enerji verimlilii projeksiyonlar yaplacak, alt sektörlerin enerji verimlilii potansiyelleri belirlenecektir. 5) Yüksek verimli kojenerasyon/trijenerasyon ve bölgesel tma uygulamalar yaygnla ve tevik edici tedbirler alnacaktr. 6) Nihai tüketimin yan sra, enerjinin üretimden tüketime kadar olan tüm amalarnda verimlilii art tedbirler alnacaktr. 7) Elektrik üretim santrallarna ilikin rehabilitasyon projeleri kapsamnda çevre mevzuatna uygunluk gözetilerek satrallarn performans, güvenilirlii ve letme ömrünün artlmas salanacaktr. 8) letmedeki elektrik üretim santrallarn sakl ve entegre bilgi sistemleri oluturulacak, izleme, denetim ve raporlama altyap gelitirilecektir. 9) Ulamda enerji verimlilii çalmalarna kurumsal destek verilmeye devam edilecektir. 10) Binalarda enerji verimlilii konusunda faaliyetler younlalacaktr. 11) Sanayi kurulularn verimlilik art projeleri ve enerji younluunun düürülmesine yönelik alacaklar tedbirler desteklenecektir. 12) Enerji yönetimi sistemi ve enerji yöneticilerinin sanayi ve bina sektörlerinde yaygnlalmas salanacaktr. 13) Toplumumuzdaki enerji kültürünün ve verimlilik bilincinin gelimesi için özel sektör ve sivil toplum kurulularn da katmlar ile kampanyalar, ödüllü yarmalar, eitim ve medya etkinlikleri de dahil olmak üzere ülke çapnda bilinçlendirme faaliyetleri yürütülmeye devam edilecektir. 14

15 AMAÇ-4 Serbest piyasa koullarna tam ilerlik kazandrmak ve yatm ortamn iyilemesini salamak say Elektrik Piyasas Kanunu (2001), 4646 say Doalgaz Piyasas Kanunu (2001), 5015 say Petrol Piyasas Kanunu (2003) ve 5307 say Slalm Petrol Gazlar (LPG) Piyasas Kanunu (2005) nun yürürlüe girmesi ile birlikte ülkemiz enerjisi sektöründe rekabete dayal ve ileyen bir piyasalarn oluturulmasna yönelik önemli admlar atlm, sektörde faaliyet gösteren kamu kurulular yeniden yaplandlm, sektörde serbestlemeyi temin edecek kurallar uygulanmaya balanmr. Enerji sektöründe serbestletirmenin temel amac arz güvenlii bakndan gerekli ve yeterli yatmlarn yaplmas salayacak yatm ortamn oluturulmas, rekabet ortamn salayaca sektörde verimlilik art yolu ile elde edilecek kazanmlarn tüketiciye yanslmasr. Hedef yna kadar, elektrik sektöründe hedeflenen özelletirmelerin tamamlanmas salanacaktr. Performans Göstergeleri Elektrik enerjisi üretiminde kamu pay/toplam sektör Elektrik enerjisi danda kamu pay/toplam sektör Hedef yna kadar elektrik enerjisi sektöründe rekabete dayal olarak leyen piyasa yapn oluturulmas salanacaktr. Performans Göstergeleri Elektrik piyasasn açklk oran: serbest tüketicilerin pay (%) Kayp-kaçak oranlarndaki azalma Elektrik enerjisi arz kalitesi Piyasa aktörlerinin say Özel sektör yatm miktar (MW) art oran Stratejiler Hedef yna kadar doalgaz sektöründe rekabete dayal olarak ileyen piyasa yapn oluturulmas salanacaktr. Performans Göstergeleri Piyasa açklk oran: serbest tüketicilerin pay (%) Piyasada faaliyet gösteren aktörlerin say 1) Stratejik öneme haiz büyük yatmlarn özel sektör-kamu ibirlii ile yaplmasna ilikin modeller gelitirilecektir. 2) Elektrik üretim tesisleri ve elektrik dam bölgelerinin özelletirmeleri, piyasada rekabetin olumas, üretim ve dam sektörlerinde verimliliin artlmas ve bu yolla maliyetlerin düürülmesi, oluan kazanmlarn nihai tüketiciye yanslmas, arz güvenliinin salanmas temel hedefleri dorultusunda gerçekletirilecek; gelir odakl bir özelletirme stratejisi izlenmeyecektir 15

16 3) Üretim tesislerinin özelletirilmesinde mevcut santrallarn ihtiyaç duyduu rehabilitasyonlarn yaplmasna, yakt kaynaklarn yeterli olduu tesislerde ilave yatmlarla santral kurulu güçlerinin artlmasna imkan verecek bir özelletirme yöntemi uygulanacaktr. 4) Özelletirilecek üretim tesislerinin belirlenmesinde ve portföyler halinde gruplandlmasnda piyasada hakim güç oluturulmamas ve rekabetin salanmas temel kriter olarak alnacaktr. 5) Piyasa Mali Uzlarma Merkezi (PMUM) tarafndan iletilmekte olan dengeleme ve uzlarma sistemi gelitirilerek gün öncesi piyasas ve gerçek zamanl dengeleme güç piyasas oluturulacaktr. 6) Arz güvenliinin salanmas amacyla gerekli üretim kapasitesi ve yedek kapasitenin oluturulmas için gelitirilen Kapasite Mekanizmas çerçevesinde, üreticiler için; güvenilir kapasitelerine ilikin olarak MW güçleri ile orant kapasite bildirimi yapma, bu bildirime uygun olarak kapasite belgelerini yaynlama ve bu kapasiteyi temin yükümlülüü, tedarikçiler için; tedarik etmekle yükümlü olduklar yükleri karlamak üzere MW cinsinden gerekli kapasite belgelerini temin etme ve bildirme yükümlülüü getirilecektir. 7) Orta ve uzun dönem için yaplan arz-talep projeksiyonlarnda, perakende sat lisansna sahip dam irketlerinin gerekli güvenilir kapasiteye sahip olamayacaklarn tespit edilmesi halinde bu ihtiyaç, talepleri durumunda bu irketler adna Piyasa leticisi (TE-PMUM) tarafndan düzenlenecek merkezi yarmalar ile de temin edilebilecektir. Yarmalar ihtiyaç duyulmas halinde her yl, o y takip eden 5 yl için devreye girebilecek yeni üretim tesislerinin yaplmas temin için uygulanacaktr. Yarma sonucunda belirlenecek üretim irketleri ile tedarikçiler arasnda 10 yldan az olmamak üzere ikili anlamalar yaplarak dam irketlerinin orta ve uzun vadede güvenilir kapasiteye sahip olmalar garanti altna alnacaktr. Üreticinin taahhüt ettii kapasiteyi taahhüt ettii tarihte hizmete sunamamas veya perakende sat lisansna sahip dam irketlerinin anlamaya balanm miktarda enerjiyi sözlemenin gerekleri dorultusunda alamamas durumunda uygulanacak yaptmlar mezkur anlamalara derc edilecek, bu hükümlerin uygulanmasn kontrolü ise Piyasa leticisi (TE) ve EPDK tarafndan mütereken yerine getirilecektir. 8) Elektrik iletim sisteminin gelitirilmesi ve iletim kayplarn azaltlmasna yönelik olarak iletim sistemi yatmlarna öncelik verilecektir. 9) Elektrik enerjisi tüketiminin youn olduu bölgelerde üretimin artmas temin etmek üzere, iletim tarifeleri özendirici olacak ekilde düzenlenecektir. 10) Enerji sektörü alannda faaliyet göstermeyi amaçlayan, KOB'lerin ve giriimcilerin rekabet güçlerini artrmak ve yeni pazarlara açlmalar salamak için, i kurma ve i gelitirme aamalarnda eitim ve danmanlk hizmeti salanacaktr. Bu amaçla, Enerji- gelitirme merkezi kurulacaktr. 11) Enerji sektörü yatmclar ve dier karar vericiler için bilgi altyap oluturmak üzere, Enerji Bilgi Sistemi çalmas öncelikle uygulamaya konulacaktr. AMAÇ-5 Petrol ve doalgaz alannda çeitlilii salamak ve ithalattan kaynaklanan riskleri azaltacak tedbirleri almak. 16

17 2020 ynda 70 milyar metre küp düzeyine ulamas beklenen doalgaz tüketimimize ilikin olarak, yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarn deerlendirilmesinde kaydedilecek aama ile, doal gaz talep art hnda orta vadede dü salanmas hedeflenmektedir. Doal gaz arz-talep dengesine ilikin çalmalara göre 2011 yna kadar olan dönemde yllk gaz talebini karlamakta sorun bulunmamaktadr. Ancak, talebin youn olduu k aylarnda kaynak ülkelerdeki veya güzergah ülkelerindeki aksamalar, dönemsel arz-talep dengesizliklerine yol açabilmektedir. Bu kapsamda, 2007 ynda 1,6 milyar metre küp kapasiteli Silivri doal gaz depolama tesisinin devreye alnmas mevsimsel arz güvenliinin salanmas açndan oldukça yararl olmutur. Hedef yna kadar, mevcut doalgaz depolama kapasitesinin %100 orannda artlmas salanacaktr. Performans Göstergeleri Toplam doalgaz depolama kapasitesi/yllk doalgaz tüketim miktar Puant doalgaz talebinin depolama kapasitesine oran Hedef 5.2 Doalgaz ithalatnda 2015 yna kadar, en fazla ithalat gerçekletirdiimiz ülkenin pay %50 nin altna indirecek kaynak ülke çeitlilii salanacaktr. Kaynak ülkelere göre ithalat oranlar Hedef 5.3 Ulusal petrol stoklarn güvenli düzeyde muhafazasn sürdürülmesi salanacaktr. Petrol stok kapasitesi Stratejiler 1) Doalgaz piyasasnda arz talep dengesizliklerini önlemek amacyla gerekli yasal ve fiziki altyapn oluturulmasna yönelik, ilgili kurulularla koordineli olarak çallacak ve bu yönde gerekli destek verilecektir. 2) Öncelikle mevcut doalgaz depolama tesislerinin gaz çekim kapasiteleri artlacaktr. 3) Tuz Gölü Doalgaz Depolama Tesisi Projesi ivedilikle gerçekletirilecektir. 4) Ulusal Petrol Stok Ajans kurulacaktr. Stratejik Tema-2 Ülkemizin enerji alannda bölgesel ve küresel etkinlii Bakanlz, önemli bölgesel petrol ve doal gaz projelerinde öncü rol oynamak suretiyle gerek ulusal arz güvenliinin salanmas, gerekse bölgesel ve küresel arz istikrarna katk salanmas esas alan politika ve stratejileri uygulamakta ve bu alanda kararl sürdürmektedir. Ayrca, elektrik arz güvenliine katk salamak ve yeterli enerjinin kesintisiz ve kaliteli bir ekilde temini açndan komu ülkelerle ikili ve çok tarafl (bölgesel) bazda olmak üzere elektrik enterkonneksiyonlarna da büyük önem vermekteyiz. 17

18 AMAÇ-6 Jeostratejik konumumuzu etkin kullanarak, enerji alannda bölgesel ibirlii süreçleri çerçevesinde ülkemizi enerji koridoru ve terminali haline getirmek. Türkiye, bata Orta Dou ve Hazar Havzas olmak üzere, dünyann ispatlanm petrol ve doal gaz rezervlerinin yaklak % 72 sinin bulunduu bir corafyada yer almaktadr yna kadar olan dönemde %50 orannda artmas beklenen dünya enerji tüketiminin önemli bir bölümünün içinde bulunduumuz bölgenin kaynaklarndan karlanmas öngörülmektedir. Arz ve talep corafyalar arasndaki farklk, üretici ülkeleri piyasalara ulaarak kaynaklar ekonomik getiriye dönütürme, tüketici ülkeleri ise kaynaklara ekonomik koullarda erierek enerji arzlar güvence altnda tutma araylarna yönlendirmektedir. Giderek küresel nitelik kazanan çok oyunculu bu denklem, ülkemize jeo-stratejik konumu bakndan özel bir nitelik kazandrmaktadr. Türkiye, küresel enerji sektöründeki gelimeler ekseninde ve özel jeo-stratejik konumunun getirdii avantajlar çerçevesinde kendi enerji arz güvenlii bakndan tedarikçi ülke çeitlendirmesini salamann yan sra zengin hidrokarbon kaynaklarn bata AB olmak üzere büyüyen piyasalara tanmasnda önemli bir rol üstlenmeyi hedeflemitir. Türkiye ayn zamanda bulunduu bölgenin en önemli enerji terminali olma yönünde stratejiler gelitirmektedir. Ayrca, elektrik ithalat ve ihracat potansiyelimizi artrmak üzere, komumuz olan ülkelerle uluslararas iletim balantlar tesis edilmekte ve mevcut balantlar güçlendirilmektedir. Hedef yna kadar Ülkemizin ve Avrupa nn petrol ve doalgaz arz güvenliinin artlmas yönünde gündemde olan projelerin gerçekletirilmesi salanacaktr. Tamamlanan proje say Hedef yna kadar yurtd petrol ve doalgaz üretimimizin 2 katna karlmas salanacaktr. Yurtd petrol ve doalgaz üretim miktar (yllk) Hedef yna kadar, Ceyhan a gelen gelen petrol miktarn 2008 yna göre %100 orannda artlmas salanacaktr. Ceyhan a gelen petrol miktarndaki art oran Hedef 6.4 Ceyhan Bölgesi nin farkl kalite ve özelliklerdeki ham petrolün uluslararas piyasalara tedarik edilebildii, rafineri, petrokimya tesisleri ve lalm doalgaz (LNG) ihraç terminalinin bulunduu entegre bir enerji merkezi haline getirilmesi salanacaktr. Ceyhan Bölgesi nde kurulu rafineri kapasitesi 18

19 Hedef yna kadar, Ahiboz/Gölba Bölgesi nin ulusal ve uluslararas doalgaz dam noktas haline getirilmesi salanacaktr. Ahiboz/Gölba doalgaz dam noktasnda gerçekleen yllk gaz ticaret hacmi Stratejiler Hedef yna kadar UCTE ye tam entegrasyon salanacaktr. UCTE ye tam entegrasyon tarihi 1) Ülkemizin corafi ve jeopolitik konumunun sunmu olduu avantaj ile Orta Dou ve Orta Asya nn üretiminin dünya pazarlarna ulamasnda hem bir köprü hem de bir terminal olma dorultusunda çalmalar artlarak devam ettirilecektir. 2) Gündemde olan boru hatt projeleri ile petrol ve doalgaza dayal tesislerin gerçekletirilmesi amacyla ilgili ülkelerle gerekli ibirliinin salanmas ve projelere hz verilmesi amacyla görümelere devam edilecek ve ülkemizdeki ilgili kurulularla koordineli olarak çallacaktr. 3) Derin deniz petrol ve doalgaz arama ve üretim faaliyetlerimiz Karadeniz ve dier denizlerimizde artlarak sürdürülecektir. 4) Bata TPAO odak ülkeleri olmak üzere, hidrokarbon potansiyeli olan ülkelerde arama ve üretim projeleri gelitirme, ortaklk kurma ve hisse satn almaya ilikin giriimlerimiz sürdürülecektir. 5) Elektrik enerjisi ithalat ve ihracat potansiyelini artrmak üzere, komu ülkelerle uluslararas iletim balantlar tesis edilecek, mevcut balantlar güçlendirilecektir. 6) Plan döneminin balang itibari ile iletim sistemimizin UCTE ile paralel çalmas salanacaktr. Stratejik Tema-3 Çevre Enerji üretimi ve tüketiminden kaynakl sera gaz emisyonlar, insan kaynakl iklim deikliinin temel nedeni olarak kabul edilmekte, iklim deikliinin yaam kalitesi, çevre, su, tarm ve gda kaynaklar ve ulusal ekonomiler üzerindeki olumsuz etkileri çerçevesinde enerji sektöründe küresel ölçekte yeni araylar gündeme gelmektedir. klim deiklii ile mücadelede enerji sektörünün etkin rol oynamas öngörülmekte, bu durum enerji arz ve talebinde yeni yönelimleri beraberinde getirmektedir. Talep tarafnda enerji verimlilii bata olmak üzere teknolojik gelimelere de paralel iyiletirmeler, arz tarafnda ise fosil yaktlara alternatif yenilenebilir kaynaklarn kullannda yaygnlama ve nükleer enerjinin elektrik enerjisi üretiminde kullanlmas Bakanlz enerji politikalarn iki temel bileeni durumundadr. 19

20 Tabii kaynaklar alannda ise, madenlerin doada milyonlarca yl süren bir zaman dilimi içinde doal olarak ve jeolojik artlarn uygun olduu ortamlarda srl miktarda oluabildii dikkate alndnda, madenlerin bulunabildii yerlerde çevre-ekonomi dengesini gözeterek kullanlmasn zorunlu olduu açkça ortaya çkmaktadr. Ayn zamanda madencilikte kullanlan alanlarn rehabilite edilerek ekosisteme kazandlmas, sektörde bertaraf ve artma teknolojilerinin gelimesi, madenciliin sürdürülebilir kalknma prensiplerine uygun bir faaliyet dal olmas salamaktadr. AMAÇ-7 Enerji ve tabii kaynaklar alanndaki faaliyetlerin çevreye olan etkilerini en aza indirmek Enerji ve madencilik sektörlerinde çevresel boyutlara ilikin uluslararas platformlarda pozisyonumuz;, ülkemizin ekonomik gelimilik düzeyi, enerji sektörünün büyüme potansiyeli ve bu dorultuda enerji arzndaki ihtiyaçlarn ortak fakat farkl sorumluluklar ilkesi temelinde ele alnmas yönündedir. Hedef yndan sonra enerji sektöründen kaynakl sera gaz emisyon art nda azalma salanacaktr. Enerjiden kaynakl toplam sera gaz emisyon art hnda deim (%) Hedef yna kadar, elektrik enerjisi sektöründe temiz kömür yakma teknolojilerinin yaygnlalmas salanacaktr. Temiz kömür yakma teknolojisine sahip santrallar ile yaplan üretimin kömürden toplam elektrik üretimi içindeki pay (%) Hedef yna kadar Madencilik piyasasnda faaliyet gösteren 10 bin maden iletmesinin çevreye uyum planlarn denetimi yaplacaktr. Stratejiler Çevre düzenlemesi yaplan saha say/toplam saha (iletme) say 1) Artan enerji talebinin karlanmasnda yenilenebilir enerji kaynaklar, enerjinin etkin kullan, temiz kömür teknolojilerinin kullan sektörel büyümenin sürdürülebilirliinin salanmas açndan öncelikli seçenekler olarak deerlendirilecektir. 2) Ülkemizin sera gaz azaltm potansiyeli belirlenecektir. 3) klim deikliinin enerji sektörüne etkisi ve alnmas gereken adaptasyon önlemlerine ilikin çalmalar artlacak, önceden önlem alma yakla çerçevesinde karlalacak risk ve kayplarn minimizasyonu için çalmalar yaplacak, toplumun ve yatmclarn bilinçlendirilmesi salanacaktr. 4) Enerji sektörünün her dalnda yatm, üretim ve tüketim aamalarnda kirleten ve kullanan öder ilkelerini dikkate alan araçlar etkili bir biçimde kullanlacaktr. 20