TIBBİ RADYOFİZİK UZMANI FADİME ALKAYA ÖZEL MEDICANA INTERNATIONAL İSTANBUL HASTANESİ 10.ULUSAL RADYASYON ONKOLOJİSİ NİSAN ANTALYA

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TIBBİ RADYOFİZİK UZMANI FADİME ALKAYA ÖZEL MEDICANA INTERNATIONAL İSTANBUL HASTANESİ 10.ULUSAL RADYASYON ONKOLOJİSİ 19-23 NİSAN ANTALYA"

Zeki Özçelik
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TIBBİ RADYOFİZİK UZMANI FADİME ALKAYA ÖZEL MEDICANA INTERNATIONAL İSTANBUL HASTANESİ 10.ULUSAL RADYASYON ONKOLOJİSİ NİSAN ANTALYA

2 X-ışınlarının keşfinden bugüne radyasyonun tedavilerde amaç tümöre maksimum dozu verirken sağlam dokular ve kritik organları mümkün olduğunca korumaktır Tedaviler nokta dozu hesaplamasından teknolojik gelişmeler ışığında çoklu alan, bloklu alan ve bilgisayar destekli 3 (üç) boyutlu planlamalardan, MLC (multilif kolimatör) destekli yoğunluk ayarlı radyoterapi (YART- IMRT) uygulamalarına gelmiştir

teknolojik gelişmeler ışığında çoklu alan, bloklu alan ve bilgisayar destekli 3 (üç) boyutlu

3 alan alan 2000 statik alan IMRT 2002 multiple alan IMRT 2005 IGRT KV, infrared, CBCT, video fluroskopi 2005 Stereotaktik Radiosurgery (SRS) frameless 2006 Tomoterapi, respiratory gating 2008 RapidArc 2010 Truebeam + FFFmode

2005 Stereotaktik Radiosurgery (SRS) frameless 2006

5 3 boyutlu konformal radyoterapinin özel bir formudur Hedef bölgeye daha yüksek dozlar verilerek Tümör Kontrolü Olasılığını (TCP) arttırmak normal dokunun daha düşük doz almasını sağlayarak Normal Doku Komplikasyon Olasılığını (NTCP) azaltmak olarak tanımlanabilir

(TCP) arttırmak normal dokunun daha düşük doz almasını sağlayarak

6 IMRT tedavilerinde alanlar MLC ler ile şekillendirilmekte ve doz yoğunluğu MLC lif hareketleri ile sağlanmaktadır

7 Uzun soluklu bir çalışma

8 AAPM Task Group 142 report: Quality assurance of medical accelerators GUIDELINES FOR THE VERIFICATION OF IMRT Mijnheer G, 2008 ICRU REPORT 83: Prescribing, Recording, and Reporting Photon- Beam Intensity-Modulated Radiation Therapy (IMRT)

Mijnheer G, 2008 ICRU REPORT 83: Prescribing, Recording,

9 Take it easy!

10 Ekipman Cihazlar Tedavi Görüntüleme Linak BT-Sim, BT, MR, PET-BT Tedavi Planlama Sistemi Dozimetrik Ekipman

11 Cihazlar Tedavi Lineer Hızlandırıcılar Enerji Dozimetrik ve mekanik ölçümler Kolimatör Sistemi (MLC-lif sayısı ve lif genişliği-lif hareket durumu) EPID özelliği-kv özelliği Kalite kontrol programının oluşturulması

(MLC-lif sayısı ve lif genişliği-lif hareket durumu)

12 Lineer Hızlandırıcı Output stabilitesi (küçük alan dozimetrisi) Işın kalitesi Işın flatnessi (düzgünlüğü) Işın simetrisi dmlc parametreleri (sliding window veya step and shoot) Lif pozisyonlarının stabilitesi Lif hızlarının stabilitesi Dozimetrik ve geometrik stabilite Tongue-and-groove etkisi DMLC performansı

veya step and shoot) Lif pozisyonlarının stabilitesi Lif hızlarının

13 Output stabilitesi için Düzgünlük %1.9 Simetri % 0.8 Output %0.8 Enerji <%0.8 C. Ramsey et. all, Med.Phys. 26, 1999 Kubo,Wang, Med.Phys. 27, 2000

14 Yoğunluk Mesafe Bu teknikte tedavide kullanılan her bir alan homojen demet yoğunluğuna sahip küçük segmentlerden oluşur Bu segmentler MLC ler tarafından şekillendirilir ve üst üste gelerek homojen olmayan yoğunluğa sahip demet oluştururlar

oluşur Bu segmentler MLC ler tarafından şekillendirilir ve

15 Lifler ışınlama süresince ardışık hareket ederler Yoğunluk Tüm lif çiftleri birlikte hareket ederek iki boyutlu yoğunluk ayarlaması yaratırlar ve bu şekilde yoğunluğu değiştirilmiş demeti oluşturur Mesafe

iki boyutlu yoğunluk ayarlaması yaratırlar ve bu

16 Sliding window için lif gaplerinin değişimi Dozimetrik hatalar Lif pozisyonlanması Lif kalibrasyonu Kolimatör açıklıklarının kalibrasyonu Pozisyon hataları ~1.5% ~1% ~12% ~2.5%

17 Sliding window metodunda çok önemli Değişik lif hızları farklı segmentler için trajediler yaratabilir Lif hızındaki varyasyonlar lifler arasında gap varyasyonları yaratabilir dozimetrik hata

yaratabilir Lif hızındaki varyasyonlar lifler

18 Cihazlar Görüntüleme BT-Sim, BT, MR, PET-BT Görüntü kalitesi Görüntü aktarımı ve doğruluğu Masa (karbon fiber) ve sabitleme aksesuarlarına uygunlukları Kalite kontrol programının hazırlanması

19 Cihazlar Tedavi Planlama Sistemi Planlama algoritma özellikleri Hızı Kalite kontrol programının hazırlanması

20 Doz hesaplama algoritmaları Pencil Beam Hesaplama süresi Superposition/Convolution Monte Carlo Hesaplama doğruluğu

21 Cihazlar Dozimetrik ekipman 2D ve 3D QA cihazları (doz haritalarının kontrolü) Küçük hacimli iyon odaları (MU kontrolü) Portal dozimetri Film dozimetri Kalite kontrol programının hazırlanması

23 Hasta seçimi Sabitleme BT Simülasyon Tedavi Planlama Plan kontrol ve onay Plan kalite kontrol (QA) Tedavi onayı

24 Tüm hastalar için IMRT seçilmez IMRT için uygun olmayan hastalar Koopere olamayan hastalar Çok ağrılı hastalar Obez hastalar

25 IMRT için uygun olanlar Düzensiz şekilli tümörler Kolay setup sağlanacak durumlar Baş-boyun tümörleri setup açısından kolaydır Abdomendeki tümörler setup için zordur Kritik organ komşuluğundaki tümörler

26 IMRT yüksek hassasiyet sağlayan sabitleme aksesuarları gerektirmektedir Tekrarlanabilen hasta sabitleme sağlanabilmelidir Tüm aksesuarlar tedavi masasına fikse edilebilmelidir Setup ve sabitleme için dijital fotoğraflar kullanılabilmelidir BT sim olmayan merkezlerde BT ve simülatörde kullanılan masa tedavi masası ile aynı olmalıdır

27 İlgili alandan BT görüntüleri alınır Yüksek kalite DRR görüntüsünün alınabilmesi için kesit kalınlığı 3 mm veya daha az olmalıdır IV kontrast madde kullanılmalı Tümör görüntüsünü ayırt etmek, yumuşak dokuları ve lenfleri ayırdedebilmek

28 RTOG atlas EORTC atlas ICRU 62 Anatomik yapılar doktor ve dozimetrist tarafından yapılmalıdır Buradaki zaman literatürde doktor için 60 dakika ve dozimetrist için 30 dakika verilmekte fakat pratikte bu süreç lokalizasyona bağlı olarak daha da uzamaktadır

29 Inverse Planning Target volüm ve OAR tanımlanması Doz volüm reçetelerinin verilmesi Alan setup Yoğunluk optimizasyonu 3 boyutlu doz hesaplaması Plan ve doz reçetelerinin değerlendirilmesi (DVH) QA evet Plan ok? hayır

30 ICRU 62 Spinal kord= kord + 5 mm Brainstem = Brainstem + 5 mm

31 DOZ KRİTERLERİ Beyin Sapı Mak 54Gy %1 volüm 60Gy Medulla Mak 45 Gy 1cc volüm 50 Gy Optik kiasma Mak 54 Gy %1 volüm 60 Gy Optik sinir Mak 54 Gy %1 volüm 60 Gy Mandibula Mak 70Gy Temporal lob Mak 60 Gy %1 volüm 60 Gy Parotis Sağ Ort 26 Gy Parotis Sol Ort 26 Gy Oral Kavite Mak 45 Gy Ort (35-40 Gy) Koklea Ort 50 Gy Gözler Ort 35 Gy Lens Mak 5 Gy Larenks Ort 45 Gy Özafagus Mak 60 Gy Submandibular bezler Ort Gy

44 Tedavi boyunca setup değişimleri Sabitleme aksesuarlarındaki değişimler maskenin bollaşması ya da aşırı sıkmasıhasta kilo kaybı vs Tümörde meydana gelebilecek değişimler Tedavilerin kısa sürede bitirilmesi Planların MU larının mümkün olduğunca düşük tutulması

45 Bladder Tümörde meydana gelebilecek değişimler Bladder Tumor Tumor Rectum Rectum Tanımlanan 1. Hafta izodoz 3. Hafta

46 Minimum Sayıda Segmentler

47 Minimum Sayıda Segment Kullanımı 50 Segments 75 Segments 100 Segments 150 Segments 200 Segments Segments MU

48 Yüksek segment sayısına sahip IMRT planlarının QA lerinde değerlendirmeyi geçen nokta yüzdelerinin düşük segment sayısına sahip planlardan daha az olduğu görülmüştür *Acun H. Ve ark. Türk Onkoloji Dergisi 2011

51 IMRT tedavileri yüksek doz ve kompleks alanlar kullanılarak yapılmaktadır Tedavi doğruluğunun kesinliği açısından kalite kontrol ve verilen dozun doğruluğunun ölçülmesi tüm parametrelerin doğru değerlendirilmesi ile mümkündür Kullanılan sistemin ve tekniğin tam olarak bilinmesi gerekmektedir Klinikte çalışan ekibin birbirleriyle uyumu, aynı dili konuşmaları ve birbirlerine güvenmesi tedavi güvenilirliği ve başarısı açısından en önemli kriterlerden birisidir

53 ACR ASTRO Practice Guideline For Intensity Modulated Radiation Therapy (IMRT) International Commission on Radiation Units and Measurements. Prescribing, recording and reporting photon beam therapy (supplement to ICRU Report 50). Bethesda, MD: RU; 1999 International Commission on Radiation Units and Measurements. Prescribing, recording and reporting photon beam therapy. Bethesda, MD: ICRU; 1993 ICRU REPORT 83: Prescribing, Recording and Reporting Photon Beam Intensity Modulated Radiation Therapy (IMRT) Safety Considerations for IMRT: Jean M. Moran, Ph.D.,* Melanie Dempsey, M.S., Avraham Eisbruch, M.D.,*Benedick A. Fraass, Ph.D.*, James M. Galvin, D.Sc., Geoff rey S. Ibbott, Ph.D., and Lawrence B. Marks, M.D.#

Benzer belgeler

Lineer Hızlandırıcı Tabanlı SRS/SRBT Uygulamalarında QA. Dr. Bahar Dirican GATA Radyasyon Onkolojisi AD

Lineer Hızlandırıcı Tabanlı SRS/SRBT Uygulamalarında QA Dr. Bahar Dirican GATA Radyasyon Onkolojisi AD Stereotaktik Radyocerrahi ve Stereotaktik Beden Radyoterapisi Kursu 20 Haziran 2014 -İstanbul Görüntü