ÇETİN ENERJİ A.Ş. Tel : Faks : İli : Siirt İlçesi : Şirvan Mevkii : Yalkaya Köyü

Transkript

1

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ÇETİN ENERJİ A.Ş. ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI Büyükdere Cad. No:127 Astoria İş Merkezi A-Blok Kat Esentepe-Şişli/İSTANBUL Tel : Faks : PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ,) İli : Siirt İlçesi : Şirvan Mevkii : Yalkaya Köyü DATUM : ED-50 PROJEKSİYON : 6 DERECE ELEMAN SIRASI : SAĞA DEĞER, YUKARI DEĞER DOM : 45 ZONE : 38 PROJE SAHASI KOORDİNATLARI Nokta No Y X t t t t PASA DÖKÜM SAHASI KOORDİNATLARI PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE Nokta No Y X D D D D DATUM : WGS-84 TÜRÜ : COĞRAFİ KOOR. SIRASI : ENLEM,BOYLAM PROJE SAHASI KOORDİNATLARI Nokta No Enlem:Boylam t : t : t : t : i

3 PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) PASA DÖKÜM SAHASI KOORDİNATLARI Nokta No Enlem:Boylam D : D : D : D : Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği; Ek I Listesi, Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi,Madde 28, Madencilik Projeleri; Ruhsat hukuku ve aşamasına bakılmaksızın, ç) 1 inci ve 2 nci grup madenlerin her türlü işleme sokulması (kırma-eleme, öğütme, yıkama ve benzeri) m 3 /yıl ve üzeri kapasitede olanlar. ÇED RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI EN-ÇEV ENERJİ ÇEV. YAT. DAN. HARİTACILIK İMAR İNŞAAT A.Ş. RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI MAHATMA GANDİ CAD. NO:92/ G.O.P. /ANKARA TEL : (312) FAKS: (312) ÇED RAPORUNUN SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) ii

4 İÇİNDEKİLER TABLOLAR DİZİNİ...vi ŞEKİLLER DİZİNİ... vii KISALTMALAR... viii Bölüm 1: Projenin Tanımı ve Amacı Tanımı, hizmet amaçları, önem ve gerekliliği, projenin zamanlama tablosu... 1 Bölüm 2: Proje Alanı ve Etki Alanına Ait Mevcut Durumun Belirlenmesi ve Özellikleri(***) Proje İçin Seçilen Yerin Konumu Proje yer seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları) Proje kapsamındaki ünitelerin konumu Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Stok Alanı Bitkisel Toprak Depo Alanı Şantiye/İdari Bina Nakliye Güzergahı Diğer Proje Etki Alanın belirlenmesi ve etki alanındaki Mevcut Durum Proje Özellikleri Proje kapsamında kullanılacak üretim yöntemleri, üretim miktarları, iş akım şeması, çalışacak personel sayısı Üretimde kullanılacak makinelerin, araçların ve aletlerin miktar ve özellikleri, Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanım durumları, taşınmaları ve depolanmaları, Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergahı, güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme çalışmaları vb.) Bölüm 3: Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları: Proje ve etki alanının mevcut ve planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler Nüfus ( Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı) Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar) İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler Gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus Hareketleri Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri ( Eğitim, sağlık, kültür hizmetleri) Çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçları Projenin fayda-maliyet analizi Projeden Etkilenen Yerleşim Yerleri Projenin ekonomik ömrü Zamanlama tablosu iii

5 3.2. Diğer hususlar Bölüm 4. Mevcut çevresel özellikler ve doğal kaynakların kullanımı, (Bölgesel ve çalışma alanı baz alınarak mevcut ve planlanan durum verilmelidir) Arazi kullanım ve mülkiyet durumu a) Tarım ve Hayvancılık a.1 Sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü a.2 Ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları a.3 Hayvancılık türleri, adetleri ve beslenme alanları b) Orman Alanları b.1 Ağaç türleri ve miktarları vaya kapladığı alan büyüklükleri b.2 Ocak yerinin işlendiği mescere haritası ve yorumu b.3 Sahanın yangın görüp görmediği c) Proje yerinde elden çıkarılacak alanın değerlendirilmesi c.1proje sırasında kesilecek ağaçların tür ve sayıları, orman yangınları ve alınacak önlemler, c.2 Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti, c.3 Etkilenecek tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı c.4 Proje alanında kültür ve tabiat varlıkları durumu, c.5 Proje kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) Toprak Özellikleri a) Toprak yapısı ve arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması b) Yamaç Stabilitesi c) Erozyon d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında toprağa etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Jeolojik Özellikler a) Bölge Jeolojisi b) Proje Alanı Jeolojisi c) Cevherleşme d) Depremsellik e) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında jeolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Hidrojeolojik Özellikler a) Bölge ve Proje Alanı Hidrojeolojik Özellikler b) Yüzeysel su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri, c) Yeraltı ve termal su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri ( su sevileri, miktarları, emniyetli çekim değerleri, kaynakların debileri, mevcut ve planlanan kullanımı), d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrojeolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Hidrolojik Özellikler a) Bölge ve Proje Alanı Hidrolojik Özellikleri b) Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre konumu c) Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı (içme, kullanma, sulama suyu, su ürünleri istihsali, ulaşım, turizm, elektrik üretimi, diğer kullanımlar), d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrolojik etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) iv

6 4.6. Meteorolojik ve iklimsel özellikler a) Bölgesel ve Proje Alanı Meteorolojik ve iklimsel özellikler b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler sırasında yerel ve bölgesel iklimde oluşabilecek Meteorolojik ve iklimsel etkiler ile alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Flora-Fauna a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Flora-Fauna b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında flora-fauna üzerine etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Koruma Alanları (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi kapsamında) a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Koruma Alanları b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Sınırlandırılmış Alanlar v.b.) a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) Bölüm 5: Proje kapsamındaki faaliyetlerin değerlendirilmesi (ilgili yönetmelikler kapsamında ve kümülatif olarak gerekli değerlendirme yapılacaktır.) Emisyon hesaplamaları (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) Su Kullanımı ve bertarafı (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere temin edileceği kaynaklar, su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarına göre miktarları, kullanımı sonrası oluşacak atık suların miktarı ve bertarafı) Atıklar (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere atık türleri, miktarları, bertarafı) Gürültü kaynakları ve seviyeleri, (Akustik Rapor) Sağlık koruma bandı mesafesi, Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışmaları ve Rehabilitasyon planı Risk Analizi a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı analizi b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında risk durumlarında alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) Diğer Hususlar Bölüm 6: Projenin Alternatifleri Bölüm 7: İzleme Programı Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, projenin işletmesi ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri başlığının 4. maddesinde yer alan hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program Bölüm 8: Halkın Katılımı Bölüm 9: Sonuçlar: NOTLAR VE KAYNAKLAR: EKLER: v

7 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1 Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Proje Alanı Koordinatları... 4 Tablo 2 Pasa Döküm Alanı Koordinatları... 6 Tablo 3 Çetin K-E-Y Tesisi Üretim Programı Tablo 4 Proje Kapsamında Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar Tablo 5 Siirt İli 2013 Nüfus Durumu Tablo 6 Siirt İli Yaş Grubu Ve Cinsiyete Göre Nüfus, Tablo 7 Siirt İli Şirvan İlçesi Yaş Grubu Ve Cinsiyete Göre Nüfus, Tablo 8 Siirt İli 2004 Yılı Hane Halkı Yapısı Tablo 9 Yıllık Faydalar Tablo 10 Zamanlama Tablosu Tablo 11 İl Arazisinin İlçeler İtibariyle Genel Dağılımı (Ha) Tablo 12 Siirt ili Sulanabilir Arazi Durumu Tablo 13 Tarım Alanlarının Kullanış Amaçlarına Göre Dağılımı(2011) Tablo 14 İl de ki Tarla Ziraati Durumu (2011) Tablo 15 İl de Üretilen Başlıca Tarım Ürünleri ve Sebzelerin Ekiliş Alanlarının Dağılımı Tablo 16 İl de 2011 Yılında Üretilen Sebze Miktarı Tablo 17 İl de ki Hayvancılık Potansiyeli (2011) Tablo 18 İl de ki Hayvansal Ürün Miktarı (2011) Tablo 19 Siirt ve çevresinde 20. Yy dan Önce Olmuş Önemli Depremler Tablo 20 Siirt ve İlçelerinde Aletsel Dönemde Oluşmuş Önemli Depremler Tablo 21 Billoris Jeotermal Alanındaki Kaynaklar Tablo Yılları Arası Siirt Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri Tablo Yılları Arası Siirt Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Değerleri Tablo Yılları Arası Siirt Meteoroloji İstasyonu Yağış Değerleri Tablo Yılları Arası Siirt Meteoroloji İstasyonu Bağıl Nem Değerleri Tablo Yılları Arası Siirt Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri Tablo Yılları Arası Siirt Meteoroloji İstasyonu Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler Tablo Yılları Arası Siirt Meteoroloji İstasyonu Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri Tablo Yılları Arası Esme Sayıları Toplamı Tablo Yılları Arası Mevsimlik Esme Sayıları Toplamı Tablo Yılları Arası Siirt Meteoroloji İstasyonu Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızları Tablo Yılları Arası Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Tablo 33 Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Tablo Yılları Arası Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayıları Tablo 35 Flora Tablosu Tablo 36 Fauna Tablosu / Kuş Türleri Listesi Tablo 37 Toz emisyonları oluşumlarının hesaplanmasında kullanılan toz emisyon faktörleri 102 Tablo 38 Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Kontrollü Durum Toz Emisyon Miktarları Tablo 39 Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Kontrolsüz Durum Toz Emisyon Miktarları Tablo 40 Depolama alanı kontrollü durum toz emisyon miktarları Tablo 41 Depolama alanı kontrolsüz durum toz emisyon miktarları Tablo 42 Kişi Başına Gerekli Su Miktarları Tablo 43 Proje Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları Tablo 44 Evsel Nitelikli Atıksular İçerisindeki Kirletici Yükleri Tablo 45 Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Tablo 46 Evsel Nitelikli Katı Atık Miktarı Tablo 47 Proje Alanı Risk Analizi Tablosu Tablo 48 Proje Etki Alanı Risk Analizi vi

8 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1 Kirma-Eleme-Yıkama Tesisi Proje Alanı Uydu Görüntüsü (1)... 5 Şekil 2 Kirma-Eleme-Yıkama Tesisi Proje Alanı Uydu Görüntüsü (2)... 5 Şekil 3 Pasa Döküm Sahası Uydu Görüntüsü (1)... 6 Şekil 4 Pasa Döküm Sahası Uydu Görüntüsü (2)... 6 Şekil 5 Bağlantı Yollarını Gösterir Uydu Görüntüsü... 8 Şekil 6 İş Akım Şeması Şekil 7 Siirt İli Trafik Hacim Haritası Şekil 8 Arazi Kullanım Haritasından bir kesit Şekil 9 İli Maden Haritası Şekil 10 Siirt Deprem Bölgeleri Haritası Şekil 11 Türkiye nin önemli tektonik yapıları (DSFZ: Ölü Deniz Fay Zonu, EAFZ: Doğu Anadolu Fay Zonu, NAFZ: Kuzey Anadolu Fay Zonu) Şekil 12 Siirt ve Civarının Önemli Tektonik Yapıları Şekil 13 Siirt İli Jeolotermal Alanı Şekil 14 GAP Bölgesi Su Kaynakları Projesi Şekil Yılları Arası Basınç Dağılımları Grafiği Şekil Yılları Arası Sıcaklık Dağılımları Grafiği Şekil Yılları Arası Yağış Dağılımları Grafiği Şekil Yılları Arası Bağıl Nem Dağılımı Grafiği Şekil Yılları Arası Buharlaşma Dağılımı Grafiği Şekil Yılları Arası Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler Dağılımı Şekil Yılları Arası Maksimum Kar Kalınlığı Dağılımı Grafiği Şekil Yılları Arası Esme Sayılarına Göre Rüzgar Diyagramı Şekil Yılları Arası Mevsimlik Esme Sayıları Rüzgar Diyagramı Şekil Yılları Arası Aylık Esme Sayıları Rüzgar Diyagramı Şekil 25.Uzun Yıllar Esme Hızlarına Göre Rüzgar Hızları Diyagramı Şekil 26 Yönlere Göre Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Diyagramı Şekil 27 Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Grafiği Şekil 28 Maximum Rüzgar Hızı Grafiği Şekil 29 Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayıları Grafiği Şekil 30 Türkiye Fitocoğrafya Bölgeleri (Davis P.H, Harper P.C. and Hege, I.C. (eds.), Plant Life of South-West Asia. The Botanical Society of Edinburgh) Şekil 31 Doğu Anadolu Fitocoğrafya Bölgesinin Vejetasyon Formasyonları Şekil 32 Çevre Düzeni Planı ndan Bir Kesit Şekil 33 Acil Eylem Planı vii

9 KISALTMALAR Binde SAN. Sanayi TİC. Ticaret LTD. Limited ŞTİ. Şirketi Bkz. Bakınız ÇGDYY Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği dba A-ağırlıklı desibel DİE Devlet İstatistik Enstitüsü SKHKKY Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği g Gram ha Hektar kg Kilogram km Kilometre Leq Eşdeğer Gürültü Seviyesi Lp Ses Şiddeti Seviyesi m Metre m 2 Metrekare m³ Metreküp mm Milimetre no. Numara ort. Ortalama PM Partikül Madde s Saniye T.C. Türkiye Cumhuriyeti vb. ve benzeri viii

10 Bölüm 1: Projenin Tanımı ve Amacı 1.1. Tanımı, hizmet amaçları, önem ve gerekliliği, projenin zamanlama tablosu Çetin Enerji A.Ş. tarafından Siirt İli, Şirvan İlçesi, Yalkaya Köyü yakınlarında, ton/yıl kapasiteli Çetin Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Projeye ait Yer Bulduru Haritası Ek-1 de verilmektedir. Çetin Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi (K-E-Y) projesinin amacı; yine Çetin Enerji A.Ş. tarafından, Siirt İli, Şirvan İlçesi, Çukurköy Mevkii civarında, Botan Çayı üzerinde yapılması planlanan ve tarihinde, 2270 no.lu karar ile ÇED Olumlu Kararı verilen Çetin Barajı ve HES, Aşağı Çetin Barajı ve HES, Konkasör Tesisi, Beton Santralleri ve Malzeme Ocakları projesi için kullanılacak malzemenin Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi yardımı ile hazırlanmasıdır. Proje kapsamında ocak işletmeciliği yapılmayacaktır. Tesiste kullanılacak malzemeler, Yalkaya Köyü yakınlarında bulunan ER ve ER No.lu kalker ocaklarından temin edilecektir. Söz konusu ocakların 2012 ile 2022 yılları arasındaki 10 yıllık işletme ruhsatı Çetin Enerji A.Ş. nin %100 hissedarı olan Statkraft Enerji A.Ş. ye aittir ve her biri için, Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği nin 17. Maddesi gereğince, Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir kararı verilmiştir. İlgili belgeler ekte verilmektedir (Bkz. Ek-4). Yapımı planlanan Kırma- Eleme-Yıkama (K-E-Y) Tesisi Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği, Ek I Listesi, Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi, Madde 28, Madencilik Projeleri; Ruhsat hukuku ve aşamasına bakılmaksızın, ç) 1 inci ve 2 nci grup madenlerin her türlü işleme sokulması (kırma-eleme, öğütme, yıkama ve benzeri) m 3 /yıl ve üzeri kapasitede olanlar. kapsamında yer almaktadır. Bu kapsamda ÇED Yönetmeliği nin 10. Maddesine istinaden ÇED Raporu Özel Formatı doğrultusunda hazırlanmıştır. ÇED Raporu Özel Formatı ekte verilmiştir (Bkz. Ek-2). Çetin K-E-Y Tesisinin 10 yıl boyunca işletilmesi planlanmaktadır. Söz konusu süre sonunda Çetin Barajı ve HES, Aşağı Çetin Barajı ve HES, Konkasör Tesisi, Beton Santralleri ve Malzeme Ocakları projesi inşaat çalışmaları bitecek ve Çetin K-E-Y Tesisi işletime kapanacaktır. Proje sahası M48-b1 ve L48-c4 paftalarında yer almaktadır. Proje alanını ve yakın yerleşim yerlerini gösterir 1/ Ölçekli Topografik Harita ekte verilmektedir (Bkz. Ek-3). Proje alanın yaklaşık 2 km güneybatısında Yalkaya Köyü, yaklaşık 1,5 km kuzeyinde Patikman Mahallesi, 2 km güneyinde Uçoyuk Köyü ve 3 km güneybatısında Dişlinar Köyü yer 1

11 almaktadır. Ayrıca, proje alanı Çetin Baraj alanının yaklaşık 2,3 km kuzeybatısında bulunmaktadır. Proje sahası Erişim No.lu kalker ocağı ruhsat alanının içerisinde bulunmaktadır. Doğu bitişinde ise Erişim No.lu kalker ocağı bulunmaktadır. Ruhsatlı sahalardan temin edilen ve Kırma-Eleme-Yıkama tesisinde işlem görerek kullanıma hazır hale gelen malzemelerin baraj alanına taşınabilmesi için mevcut baraj içi yola bağlantı yolu yapılacaktır. bağlantı yolunun yaklaşık 1,5 km uzunluğunda ve stabilize olması düşünülmektedir. Proje kapsamında yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde 16 saat çift vardiya olarak çalışılacaktır. Her vardiyada 8 işçinin çalışması planlanmaktadır. İşçilerin tüm sosyal ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile Çetin Barajı ve HES projesi şantiye alanı kullanılacaktır. Söz konusu proje ile Çetin Barajı ve HES projesine destek verilecektir. Böylece, petrol ve doğalgaz kaynaklarının yetersiz olması nedeniyle enerji temini konusunda Türkiye yi dışa bağımlı hale getiren yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kullanılacak ve ülkenin enerji ihtiyacının karşılanmasına destek sağlanacaktır. Ayrıca, Çetin K-E-Y Tesisi projesi ile yöre halkına iş imkânı sağlanacaktır. 2

12 Bölüm 2: Proje Alanı ve Etki Alanına Ait Mevcut Durumun Belirlenmesi ve Özellikleri(***) (***)Projeler için seçilen yerin çevresel özellikleri, yukarıda sıralanan hususlar itibari ile açıklanırken, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından, araştırma kurumlarından, üniversitelerden veya benzeri diğer kurumlardan temin edilen bilgilerin hangi kurumdan ve kaynaktan alındığı raporun notlar bölümünde belirtilir veya ilgili harita, doküman ve benzeri belgeye işlenir. Proje sahibince kendi araştırmalarına dayalı bilgiler verilmek istenirse, bunlardan kamu kurum ve kuruluşların yetkileri altında olanlar için ilgili kurum ve kuruluşlardan bu bilgilerin doğruluğunu belirten birer belge alınarak rapora eklenir.) (Proje yeri ve etki alanının mevcut durumu ve planlanan durumu ile ilgili olarak çevresel özelliklerin belirtilmesi) 2.1. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu Çetin Enerji A.Ş. tarafından Siirt İli, Şirvan İlçesi, Yalkaya Köyü yakınlarında, ton/yıl kapasiteli Çetin Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Proje alanı Siirt iline yaklaşık 23 km, Şirvan ilçesine yaklaşık 22 km mesafede yer almaktadır. Proje alanının yaklaşık 2 km güneybatısında Yalkaya Köyü, yaklaşık 1,5 km kuzeyinde Patikman Mahallesi, 2 km güneyinde Uçoyuk Köyü ve 3 km güneybatısında Dişlinar Köyü yer almaktadır. Ayrıca, proje alanı Çetin Baraj alanının yaklaşık 2,3 km kuzeybatısında bulunmaktadır. Ruhsatlı sahalardan temin edilen ve Kırma-Eleme-Yıkama tesisinde işlem görerek kullanıma hazır hale gelen malzemelerin baraj alanına taşınabilmesi için mevcut baraj içi yola bağlantı yolu yapılacaktır. bağlantı yolunun yaklaşık 1,5 km uzunluğunda ve stabilize olması düşünülmektedir. Proje alanına Şirvan ilçesinden yaklaşık 43 km lik bir yol ile Dişlinar Köyü ne oradanda proje alanına ulaşılmaktadır. Proje alanına bir başka şekilde yaklaşık 62 km lik bir yol ile Siirt ilinden Dişlinar Köyü ve oradan da proje alanına ulaşılmaktadır. Proje alanına ait yer bulduru haritası ekte verilmiştir (Bkz.Ek-1). 3

13 Proje yer seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan yerin, Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmar Planı sınırları içinde ise bu alan üzerinde, değil ise mevcut arazi kullanım haritası üzerinde koordinatları ile birlikte gösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları) Proje alanının gösterildiği 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı eklerde verilmektedir (Bkz. EK-5). Söz konusu plana göre proje sahasının bir kısmı çayır mera, bir kısmı ise ormanlık alan ve doğal ağaçlık karakteristiği koruncak alan içerisinde kalmaktadır. Pasa sahası da çayır mera alanı içerisindedir. Proje hayata geçmeden önce proje alanında ve yakınında yer alan ruhsatlı maden sahaları ve jeotermal kaynak sahalarının çakışması halinde 3213 sayılı Maden Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkartılmış olan mevzuatlar gereğince gerekli izinler alınacaktır. Proje Sahası yaklaşık 5 hektar olup, proje sahasının batısında ise üretim sonucu açığa çıkacak olan pasa (malzemenin ortalama %5 i kadar) geçici depolanacağı 1,6 hektar büyüklüğünde pasa döküm sahası bulunmaktadır Proje kapsamındaki ünitelerin konumu Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Daha önceki bölümlerde belirtildiği üzere, proje kapsamında ocak işletmeciliği yapılmayacaktır. Tesiste kullanılacak malzemeler, Yalkaya Köyü yakınlarında bulunan ER ve ER No.lu kalker ocaklarından temin edilecektir. Projeye konu olan Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi, Erişim No.lu kalker ocağı ruhsat alanının içerisinde bulunmaktadır. Doğu bitişinde ise Erişim No.lu kalker ocağı bulunmaktadır. Proje alanı yaklaşık 5 hektar büyüklüğündedir. Söz konusu alan içerisinde K-E-Y tesisi, çöktürme havuzu, ürün depo sahası ve fosseptik yer alacaktır. Proje alanı, M48-b1 ve L48-c4 paftalarında yer almaktadır. Proje alanını ve yakın yerleşim yerlerini gösterir 1/ Ölçekli Topografik Harita ekte verilmektedir (Bkz. Ek-3). Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi yerine ait koordinatlar ve uydu görüntüleri aşağıda verilmiştir. Tablo 1 Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Proje Alanı Koordinatları Nokta No Y X t t t t

14 Şekil 1 Kirma-Eleme-Yıkama Tesisi Proje Alanı Uydu Görüntüsü (1) Şekil 2 Kirma-Eleme-Yıkama Tesisi Proje Alanı Uydu Görüntüsü (2) Proje alanın yaklaşık 2 km güneybatısında Yalkaya Köyü, yaklaşık 1,5 km kuzeyinde Patikman Mahallesi, 2 km güneyinde Uçoyuk Köyü ve 3 km güneybatısında Dişlinar Köyü yer almaktadır. Ayrıca, proje alanı Çetin Baraj alanının yaklaşık 2,3 km kuzeybatısında bulunmaktadır Stok Alanı Proje kapsamında ER ve ER No.lu kalker ocaklarından yılda ton ( m 3 ), saatte ton (1000 m 3 ) malzeme alınarak, Çetin Barajı ve HES projesinde beton agregası ve dolgu malzemesi olarak kullanılması için kırma-eleme- 5

15 yıkama işlemlerinden geçirilecektir. Çetin Kırma-Eleme Yıkama Tesisi proje sahasının batısında ise üretim sonucu açığa çıkacak olan pasa (malzemenin ortalama %5 i kadar) geçici depolanacağı 1,6 hektar büyüklüğünde pasa döküm sahası bulunmaktadır. Söz konusu pasa döküm sahasına ait koordinatlar ve uydu görüntüleri aşağıda verilmektedir. Tablo 2 Pasa Döküm Alanı Koordinatları Nokta No Y X D D D D Şekil 3 Pasa Döküm Sahası Uydu Görüntüsü (1) Şekil 4 Pasa Döküm Sahası Uydu Görüntüsü (2) 6

16 Pasa döküm alanı 1,6 ha büyüklüğünde planlanmış olup, malzeme ocaklarından temin edilecek yıllık m 3 malzemenin ortalama %5 i pasa olarak depolanacaktır. Yıllık m 3 kalkerin % 5 i = m 3 / yıl pasa oluşması beklenmektedir. Aylık Oluşacak Pasa Miktarı = m 3 / yıl / 12 ay/yıl = m 3 /ay Günlük Oluşacak Pasa Miktarı = m 3 /ay / 25 gün/ay = 800 m 3 /gün olacaktır. Günlük oluşacak pasa malzemesinin maksimum 5 m yüksekliğinde depolanacağı durumda günlük 160 m 2 depolama alanina ihtiyaç duyulacak olup belirlenen alan büyüklüğü geçici depolama için yeterli olacaktır Bitkisel Toprak Depo Alanı Proje kapsamında inşaat ve malzeme üretimi söz konusu olmayıp arazide sadece tesviye işlemleri yapılacaktır. Dolayısıyla bitkisel toprak oluşumu söz konusu değildir Şantiye/İdari Bina Proje kapsamında yılda 12 ay, ayda 25 gün ve günde 16 saat çift vardiya olarak çalışılacaktır. Her vardiyada 8 işçinin çalışması planlanmaktadır. İşçilerin tüm sosyal ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile Çetin Barajı ve HES projesi şantiye alanı kullanılacaktır Nakliye Güzergahı Ruhsatlı sahalardan temin edilen ve Kırma-Eleme-Yıkama tesisinde işlem görerek kullanıma hazır hale gelen malzemelerin baraj alanına taşınabilmesi için mevcut baraj içi yola bağlantı yolu yapılacaktır. Şekil 5 te de görülebilen bağlantı yolunun yaklaşık 1,5 km uzunluğunda ve stabilize olması düşünülmektedir. 7

17 Şekil 5 Bağlantı Yollarını Gösterir Uydu Görüntüsü Diğer Bu başlık altında değerlendirilecek başka bir husus bulunmamaktadır. 8

18 2.2. Proje Etki Alanın belirlenmesi ve etki alanındaki Mevcut Durum Projenin etki alanı proje sırasında yapılacak faaliyetler sonucunda proje alanına yakın yerleşimler üzerindeki etkileri kapsamaktadır. Yapılması planlanan projeden etkilenecek alanlar tesise yakın yerleşim yerleri ve alanlardır. Proje sahasına yakın alanlar projenin işletme aşamasında oluşabilecek geçici etkilerden olumsuz olarak etkileneceklerdir. Projeden etkilenecek alan belirlenirken; emisyon, gürültü, flora, fauna, en yakın yerleşim birimleri, orman alanları, tarım alanları v.b etkiler göz önünde bulundurulmuştur. Proje kapsamında; işletme aşamasında yapılacak çalışmalardan kaynaklanacak; gürültü, emisyon v.b. çevresel etkiler kısa süreli olup, bu etkiler inşa çalışmalarının tamamlanması ile biteceğinden süreklilik arz etmeyecektir. Proje kapsamında yapılacak çalışmalardan kaynaklanacak toz debileri, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinde verilen 1 kg/saat sınır değerin üstündedir. Bu sebeple söz konusu proje alanında 1 kg/saat sınır değerini aşan kırma-eleme-yıkama tesisinin işletimi sırasında oluşacak toz için toz modelleme çalışmaları yapılmıştır (Bkz. Ek-8). Modelleme çalışmaları sonucu, PM 10, ve Çöken Toz emisyonları için elde edilen YSK değerleri HKDYY de belirtilen geçiş dönemi sınır değerlerinin ve SKHKKY sınır değerlerinin altında kalmaktadır. PM 10 için hesaplanan maksimum günlük ortalama YSK değeri HKDYY nde verilen hedeflenen KVS değerini yılda 21 defa (zamanın % 5,75 inde) aşmaktadır. Diğer taraftan, yıllık ortalama YSK dağılım profilleri, projeden kaynaklanacak emisyonların çevrede bulunan yerleşim alanları üzerine etkisinin düşük düzeyde olduğunu işaret etmektedir. Sonuç olarak, planlanan Çetin Enerji AŞ ye ait Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Projesi nde kaynaklanacak toz emisyonları Yönetmelik ve standartlarda belirtilen kontrol tedbirlerinin uygulanması, oluşan toz emisyonunun azalmasını sağlayarak alıcı noktalarda (Yerleşim birimleri, hassas kullanımlar, vb) meydana gelebilecek olumsuz hava kalitesi değişimlerini engelleyecek ve Yönetmelik sınır değerleri içerisinde kalmasını sağlayacaktır. Faaliyetin işletme aşamasında oluşacak gürültü ile ilgili hazırlanan Akustik Rapor Ek- 9 da verilmiş olup, sahada tüm ekipmanlar aynı anda ve aynı yerde çalıştırılmayacak olup, sınır değerlerin aşıldığı noktalarda yapılacak çalışmalar daha kısa süre içerisinde tamamlanacaktır. Proje etki alanı için toz emisyonu sınır değerlerinin sağlandığı mesafeler baz alınmış olup, tesis merkez alınıp 1500 m mesafe bırakılarak etki alanları belirlenmiştir. Etki alanlarının gösterildiği harita Ek-13 de sunulmuştur. 9

19 2.3. Proje Özellikleri Proje kapsamında kullanılacak üretim yöntemleri, üretim miktarları, iş akım şeması, çalışacak personel sayısı Proje kapsamında 12 ay, 25 gün ve 16 saat çift vardiya olarak çalışılacaktır. Her vardiyada 8 işçinin çalışması toplamda 16 işçinin çalışması planlanmaktadır. İşçilerin tüm sosyal ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile Çetin Barajı ve HES projesi şantiye alanı kullanılacaktır. Proje kapsamında hazırlanan malzemeler Çetin Barajı ve HES projesi inşaatı için kullanılacak beton agregasında ve inşaat kapsamındaki tüm dolgu işlemlerinde kullanılacaktır. Söz konusu malzemeler geçici olarak ürün depo alanlarına götürülecektir. Kamyonlar ile getirilen malzemeler titreşimli besleyici ünitesine aktarılacak ve malzemenin tamamı doğrudan primer tip darbeli kırıcıya gönderilecektir. Primer tip darbeli kırıcıda kırılan malzeme bantlı konveyor ile titreşimli elek ünitesine alınacaktır. Titreşimli elekte elek üzerinde kalan malzeme; tekrar boyutlandırılmak için sekonder tip kırıcı ünitesine gönderilecektir. Burada tekrar kırılan malzeme ayrı bir bantlı konveyor yardımı ile titreşimli elek ünitesine iletilecektir. Elek üstü malzeme dik milli kırıcıya gönderilerek istenilen boyuta ulaşıncaya kadar kırıcı sistemine geri gönderilecektir. İstenilen boyuta gelen malzemeler ise yıkama ünitesine aktarılacaktır. Yıkanarak hazır hale gelen malzeme geçici depolanmak üzere ürün depo alanlarına taşınacaktır. Ocaklardan temin edilen ve tesiste hazırlanan malzemelerin nakli kamyonlar ile sağlanacaktır. Üretim sonucu açığa çıkacak olan pasa (malzemenin ortalama %5 i kadar) ise proje sahasının batısında yer alan pasa döküm sahasında depolanacaktır. Projeye ait iş akım şeması şekil 6 da verilmiştir. 10

20 MALZEMENİN OCAKTAN TESİSE NAKLİYESİ BESLEYİCİ PRİMER TİP KIRICI Bantlı Konveyör TİTREŞİMLİ ELEK Elek Üstü Malz. SEKONDER TİP KIRICI Elek Üstü Malz. Geri Besleme DİK MİLLİ KIRICI Elek Üstü Malz. YIKAMA ÜNİTESİ Yıkama Suyu Temiz Su Botan Çayı Çökeltme Havuzu Kirli Su YIKAMA ELEĞİ Kamyonlara Yükleme İnşaat Alanına Nakliye Şekil 6 İş Akım Şeması Söz konusu malzemenin yoğunluğu 2,4 ton/m 3 olarak düşünülürse saatlik, günlük, aylık ve yıllık üretim miktarları tablo 3 de verildiği gibi olacaktır. 11

21 Tablo 3 Çetin K-E-Y Tesisi Üretim Programı Yıllık Üretim Aylık Üretim Günlük Üretim Saatlik Üretim ton m 3 ton m 3 ton m 3 ton m Çökeltim Havuzu: Proje kapsamında yıkama prosesinde kullanılmak üzere suya ihtiyaç olacaktır. İhtiyaç duyulacak su Botan Çayı ndan gerekli izinler alınarak temin edilecektir. Süzgeçli dalgıç veya santrifüj pompa vasıtasıyla dereden çekilecek suyun tamamı malzemenin yıkanmasında kullanılacaktır. Yıkanma sonucu oluşacak su çökeltme havuzu içerisindeki ön havuza yönlendirilip çökeltilecek, filtre malzeme sayesinde savaklama yöntemi ile durultulup deşarj edilecektir. Çökeltme havuzu, minimum bekleme süresi 8 saat olan 24 m 3 hacminde olacaktır. Havuz, toprak zeminde açılarak oluşturulacak dikdörtgen çukur şeklinde ve betonarme olacaktır. Havuz; yatay akım oluşturacak şekilde boyutlandırılacaktır. Ancak; malzemenin su emme kapasitesi (suya doygun malzemede %10), buharlaşma (yaz aylarında ortalama %20) ve iletim hattındaki kaçaklardan (%10) ötürü %40 oranında bir su kaybı olması beklenmektedir. Dolayısıyla; tesisteki yıkama işleminde kullanılan 24 m 3 /gün atık suyun %60 ı (14,4 m 3 /gün) dereye verilebilecektir Üretimde kullanılacak makinelerin, araçların ve aletlerin miktar ve özellikleri, Proje kapsamında kullanılacak makine ve araçların isimleri ve sayıları aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo 4 Proje Kapsamında Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar Makine Adet Yükleyici 1 Kamyon 5 Titreşimli Besleyici 1 Primer Darbeli Kırıcı 1 Sekonder Kırıcı 1 Dik Milli Kırıcı 1 Titreşimli Elek 2 Konveyör Bant 2 Çene Kırıcı (Primer tipi kırıcı): Primer çeneli kırıcılar gövde, sabit çene ve pitmandan oluşurlar. Kırma-eleme işlemi sıarsında pitman ileri geri hareket eder ve dengesini yaylar sayesinde korur. Eksantrik gezmesi ve yay esneme ölçüsü ileri geri hareket mesafesini sağlar. Genellikle yapraksı üretim yapılır çünkü çeneli kırıcı malzemeyi şıkıştırarak kırar. Her türlü dağ ve dere malzemesinin kırılmasında kullanılan bu kırıcılar, 12

22 taşın ilk kırma işlemini yaparlar ve tesisin büyüklüğüne göre kırılma boyutları ayarlanabilir. Bu kırıcılar genellikle dakikada devir yaparlar. 1 Konik Kırıcı (Seconder Kırıcı): Konik kırıcılar genellikle endüstriyel hammaddeler (Kuvars, Feldspat, Bazalt, dere taşı, Krom, Bakır, Çiko-Kurşun ve diğer sert cevherler) için kullanılır. Konik kırcılar çok sert hammaddelerin ve madenlerin kolaylıkla kırılmasına yadımcı olur. Aşınabilecek parçalar özel alaşımlı çelikten üretilmiştir. İç parçalar toza karşı korunmuştur. Kırma boyutu istenilen şekilde ayarlanabilmektedir. 2 Tersiyer: Tersiyer kırıcı olarak konik kırıcılar kullanılacaktır. Bu kırıcılar sert ve aşındırıcı malzemeleri kırmak için geliştirilmiştir. Kendi ekseni etrafında ( devir/dakika) dönerek malzemeyi ezme ve darbe etkisiyle kırarlar. Kırma ve eleme tesislerindeki üretim kapasitesinin sağlıklı olabilmesi için kırcılar arasındaki kırma dengesi sağlanmalıdır. Yani sekonder kırıcının deşarj aralığı primer kırıcının deşarj aralığına göre ayarlanmalıdır. Tersiyer kırıcının deşarj aralığı ise sekonder kırıcının deşarj aralığına ve ayrıca eleğin en üst elek ebadına uygun olarak ayarlanmalıdır. Taşıyıcı Bant: Ocaktan kamyonlarla gelen malzeme bunkere boşaltılır. Bunkerdeki malzeme ızgaralı titreşimli besleyici vasıtasıyla baypass oluğu ve primer kırıcıya aktarılır. Baypass oluğundan akan malzeme taşıyıcı bant (konveyör bant) ile stabilize malzemesi veya atık malzeme (Baypass) olarak kırma-eleme sisteminden uzaklaştırılır. Kırma-eleme sistemi içerisinde malzemenin taşınma işlemi (primer kırıcıdan ön elek ve sekonder kırıcıya, buradan nihai elek ve tersiyer kırıcıya ve en son stok alanına) farklı boyutlardaki konveyör bantları ile yapılmaktadır. Konveyör bantlar şase üzerine yerleştirilmiş alt ve üst taşıyıcı makaralarla çalışırlar. Kafa ve kuyruk bölümlerde bulunan tamburlar hareket mekanizmasını sağlarlar. Konveyör bantların sağa ve sola kaymaması için yan bölmelerde istikamet makaraları vardır. Ayrıca kapalı maden işletmelerinde zincirli konveyörlerde kullanılmaktadır Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanım durumları, taşınmaları ve depolanmaları, Proje kapsamında kırma-eleme-yıkama tesisi için herhangi bir kimyasal madde kullanılmayacaktır Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergahı, güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirme çalışmaları vb.) Siirt-Şırnak (D370) Karayolu ile Şirvan ilçesinden yaklaşık 43 km lik bir yol ile Dişlinar Köyü ne oradanda proje alanına ulaşılmaktadır. Proje alanına bir başka şekilde yaklaşık 62 1 Halili, A., Agrega Üretiminde Kırma-Eleme ve Taşın Fiziko-Mekanik Özelliklerinin Önemi, (3-4 Aralık 2003), internet adresi: 2 Konik Kırıcılar, internet adresi: 13

23 km lik bir yol ile Siirt ilinden Dişlinar Köyü ve oradan da proje alanına ulaşılmaktadır. Proje alanına ait yer bulduru haritası ekte verilmiştir (Bkz.Ek-1). Proje alanının Bölüm de de belirtildiği üzere, ruhsatlı sahalardan temin edilen ve Kırma-Eleme-Yıkama tesisinde işlem görerek kullanıma hazır hale gelen malzemelerin baraj alanına taşınabilmesi için mevcut baraj içi yola bağlantı yolu yapılacaktır. Şekil 5 te de görülebilen bağlantı yolunun yaklaşık 1,5 km uzunluğunda ve stabilize olması düşünülmektedir. Şekil 7 de Siirt İlinin Trafik Hacim Haritası verilmektedir. Bu haritaya göre belirlenen bölgeye ulaşım sırasında kullanılacak anayol Siirt-Şırnak (D370) Karayolununun hacmi aşağıda belirtilmiştir. Şekil 7 Siirt İli Trafik Hacim Haritası Siirt-Şırnak (D370) Karayolundaki trafik hacmi; Otomobil; 1306 taşıt/gün Orta Yüklü Ticari Taşıt; 410 taşıt/gün Otobüs; 3 taşıt/gün Kamyon; 618 taşıt/gün Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork; 16 taşıt/gün Toplam; 2353 taşıt/gün olarak verilmiştir. 14

24 Söz konusu proje sırasında malzemelerin taşınması proje alanı içindeki mevcut yollarla sağlanacağından proje alanı dışındaki karayollarını çok fazla etkilemeyecektir. Proje kapsamında nakliye esnasında; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 4925 sayılı Taşıma Kanunu, tarih ve sayılı (son değişiklik: tarih ve sayılı R.G.) Karayolları Trafik Yönetmeliği, 15 Mayıs 1997 tarih, sayılı ve 6 Ocak 1998 tarih, sayılı resmi gazetelerde yayımlanmış olan Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik (son Değişiklik: R.G Tarih ve Sayı) hükümlerine riayet edilecektir. 15

25 Bölüm 3: Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları: 3.1. Proje ve etki alanının mevcut ve planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri Ekonomik Özellikler (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler Faal nüfûsun % 65 i tarım ve hayvancılıkla uğraşır. 3 Tarım ve Hayvancılık Siirt ilinde ekim alanının %90 ında, tahıl (buğday, mercimek) ekilmektedir lerdeki gelişmenin sonucu olarak Siirt, Türkiye nin önde gelen tütün ekim alanları içine girmiş, ancak bugün tütün alanlarının büyük bir bölümü Batman İli nde kalmıştır. İlde meyvecilik, tarımın oldukça önemli bir koludur. Son yıllarda bağcılık gerilerken, fıstıkçılık hızla gelişmiştir. Siirt te meyve bahçeleri ve bağlar, İl in güney ve güneybatı kesimlerinde ve akarsu boylarındaki vadi tabanlarında toplanmıştır. Siirt İli nde bağcılığın tarihi çok eskilere uzanır. Merkez İlçe, Kurtalan, Eruh ve Şirvan başta olmak üzere, hemen hemen tüm ilçelerde bağlara rastlanır. Ancak, İldeki bağların büyük bir bölümü, ilkel yöntemlerle kurulmuş verimsiz bağlardır lerde fıstıkçılığın gelişmesi üzerine, bağlar yer yer fıstık bahçelerine dönüştürülmüştür. İl in üzüm üretiminin Türkiye içindeki payı %1.4 civarındadır. Fıstık bahçeleri Merkez İlçe de yoğunlaşmıştır. İl in fıstık üretiminde Türkiye içindeki payı %9 civarındadır. Siirt te yetiştirilen en önemli meyvelerden bir başkası da nardır. Yörede Zivzik adı verilen bu nar, ince kabuklu ve çok kalitelidir. İl in, nar üretiminin Türkiye içindeki payı %21 e yaklaşmıştır. Nar en çok Şirvan da yetiştirilmektedir. 4 Geniş mera ve yaylalarıyla Siirt, hayvancılığa çok elverişli bir alandır. Hayvancılık nüfusun büyük bir bölümünün temel geçim kaynağı durumundadır. Siirt te mera hayvancılığı yapılır. Besi hayvancılığı ise gelişmemiştir. Genellikle küçükbaş hayvan, en fazla da koyun ve keçi beslenir. İlimizde hayvancılık asıl olarak göçerlerin elindedir. Göçerler sürekli bir yerleşim yerleri olmayan, yazı yaylalarda, kış mevsimini ise kışlaklarda geçiren, yıl boyunca sürüleriyle dolaşan insanlardır. Yazları Siirt, Bitlis, Hakkari, Van ve Muş Yaylaları nda, kışları ılıman iklim bölgelerinde ve tüm yılı çadırlarında geçiren göçerler, elde ettikleri hayvansal ürünleri buralarda değerlendirirler. Göçerlerin yoğunluğu nedeniyle, Siirt te hayvan sürüleri hareketliliği yaşanır. Her yıl dolayında hayvan yaylak-kışlak arasında gidip gelir. Pervari deki Çemikari Yaylası, birçok göçerin çıktığı önemli otlaklardan biridir

26 Şirvan İlçesi Şirvan da ekonomi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. İlçe sınırlarında İncekaya Ovası ve Pirinçli Ovası bulunmaktadır. İlçe merkezinde yakın ve tarıma elverişli arazi yoktur. Ancak ilçenin batısından geçen Tavan Çayı nın kenarında bir miktar tarıma elverişli arazi bulunmaktadır. Şirvan ve köylerinde yetiştirilen başlıca tarım ürünleri başta; Zivzik Narı olmak üzere fıstık, elma, üzüm, kayısı, nar, ceviz, arpa, buğday, mercimek, pirinç ve az miktarda olmak üzere diğer tarım ürünleri yetiştirilmektedir. Yaz aylarında dışardan hemen hemen hiçbir sebze ve meyve alınmamaktadır. Hatta Siirt ili ve ilçelerine sebze ve meyve satışı yapılmaktadır. Yörenin ikinci geçim kaynağı hayvancılıktır. Şirvan da küçükbaş hayvan besiciliği, alabalık ve tek tırnaklı hayvan yetiştiriciliği de yapılmaktadır. 6 Sanayi İlde sanayi gelişmemiştir. Başlıca sanayi tesisleri arasında Siirt Yem Fabrikası, Un Fabrikası, Meyan Balı Fabrikası, tuğla ve kiremit fabrikaları ve teneke fabrikası yer alır. Ayrıca çok sayıda dokuma tezgâhlarında, tiftik ipliğiyle Siirt battaniyeleri dokunur. Eğlence köyünde, petrol sondajı esnasında çıkan 80 C lik sıcak su jeotermal imkânı henüz değerlendirilememiştir. Seracılıkta bu imkân kullanılabildiğinde verim çok artacaktır. 7 Şirvan İlçesi Sanayi yatırımları Merkez ve Kurtalan da yoğunlaşmış olup, Şirvan da Bakır madeni, yine Şirvan ve Baykan da birer gıda tesisi bulunmaktadır. 8 Madencilik Siirt tuz bakımından da çok zengindir. Kaynak olarak çıkan tuzlu suyun buharlaştırılması ile elde edilir. Çay, Şirvan, Melefan, Sadak, Serkol, Sulha, Ziriki ve Kozluk tuzlaları başlıca tuz çıkarılan yerlerdir. Senede 5 bin tona yakın tuz elde edilir. Bakır ve krom yatakları henüz işletilememektedir. İl sınırları içinde bulunan bâzı kuyulardan çıkarılan petrol, Batman daki rafineride işlenir. 9 Şirvan İlçesi İlçe Merkezi nde bulunan tuz ocakları da ilçe için önemli gelir kaynaklarıdır. Maden Köyü nde bulunan bakır madenleri işletmeye hazır beklemektedir. Madenin görünür rezervi Ton dur Siirt İl Çevre Durum Raporu,

27 Nüfus ( Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hane halkı yapısı) Siirt ili 2013 adrese dayalı nüfus kayıt sistemine (ADNKS) göre toplam nüfusu kişidir. İlçe merkezleri nüfusuna bakıldığında toplam nüfus kişidir. Kırsal nüfus kapsamında belde ve köy nüfusları ise kişidir. 11 Tablo 5 Siirt İli 2013 Nüfus Durumu Toplam Erkek Kadın Türkiye-toplam nüfus Siirt - il nüfusu Siirt - il nüfusu/ilçe merkezleri nüfusu Siirt - belde ve köyler nüfusu Kaynak: TUİK Siirt ili Şirvan ilçesi 2013 adrese dayalı nüfus kayıt sistemine (ADNKS) göre toplam nüfusu kişidir. Toplam nüfusun kişisi erkek, kişisi ise kadındır. 12 Nüfusun Yaş Sınıflarına Göre Dağılımı Tablo 6 Siirt İli Yaş Grubu Ve Cinsiyete Göre Nüfus, 2013 İl Yaş grubu Toplam Erkek Kadın Siirt Toplam Kaynak: TUİK

28 Tablo 7 Siirt İli Şirvan İlçesi Yaş Grubu Ve Cinsiyete Göre Nüfus, 2013 İl İlçe Yaş grubu Toplam Erkek Kadın Siirt Şirvan Toplam Kaynak: TUİK Hane halkı yapısı Yılı Kodu Adı Tablo 8 Siirt İli 2004 Yılı Hane Halkı Yapısı Hane halkı yapısı: toplam hane halkı sayısı Hane halkı yapısı: ortalama hane halkı büyüklüğü Hane halkı yapısı: bir kişilik hane halkı oranı 2004 TR023C Siirt ,75 1,85 Kaynak: TUİK Yukarıdaki tabloya göre 2004 yılı Siirt ili hane halkı yapısı incelendiğinde toplam hane halkı sayısının , ortalama hane halkı büyüklüğünün %6,75 ve bir kişilik hane halkı oranının %1,85 olduğu görülmektedir Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar) Tifo, dizanteri, hepatit A, hepatit B, brusella, menenjit, kızıl, sıtma ve kuduz hastalıkları bölgede mevcuttur ve bildirimi zorunlu hastalıklardır İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler Hava kirleticileri insan vücuduna ağız burun, nefes borusu ve akciğerler yolu ile girerek bu bölgelerden ve akciğerlerden kana karışarak vücudun diğer yerlerine ulaşabilirler. Hava yoluyla taşınan kirleticiler, insanların solunum yolunu etkileyerek normal mekanizmasını bozar, broşlarda iltihaplanmalara ve daralmalara sebep olur. Hava kirliliğinin, başta insan sağlığı olmak üzere görüş mesafesi, materyaller, bitkiler ve hayvan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri vardır. Katı yakıtlar ve akaryakıt gibi karbonlu maddelerin tam yanmamasından meydana gelen katı ve sıvı parçacıkların bir gaz karışımı olan duman, hava kirliliğinin bir çeşitlidir ve görüş uzaklığını azaltıcı bir etkiye 13 Siirt İl Çevre Durum Raporu,

29 sahiptir. Ayrıca ısınma, motorlu taşıtlardan ve sanayiden kaynaklı hava kirliği görülmektedir. Hava kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkileri, atmosferde yüksek miktardaki zararlı maddelerin solunması sonucu ortaya çıkar. 14 Oluşan kirliliği en aza indirgemek, çevreye ve insan sağlığına olan zararlarını azaltmak için kurulması planlanan kırma eleme yıkama tesisinde toz oluşumunu önlemek amacıyla pulverize sistem sulama yapılacak olup, tesisin toz çıkaran üniteleri kapalı olarak kurulacaktır. Bunun dışında proje kapsamında çevreye ve insan sağlığına ciddi zarar verebilecek herhangi bir aktivite yapılmayacaktır. Proje kapsamında iş kazalarına karşı 6331 Sayılı İş Kanunu ilgili hükümlerine uyulacaktır. Bunun dışında yürürlükteki yönetmelik ve mevzuatlara uygun bir işyeri güvenliği ve kaza önleme planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır. Personel ve işçiler yapılacak işin gerektirdiği iş güvenliği malzemeleri ile donatılacak ve bunların sağlık ve iş güvenliği kurallarına uygun şartlar altında çalışmaları sağlanacaktır Gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus Hareketleri Siirt ili, sosyo-ekonomik bakımdan geri kalmış bir il olması nedeniyle yıllarca göç vermiştir. İlde köylerden kente, başta ekonomik nedenler olmak üzere çeşitli nedenlerden dolayı yoğun göç yaşanmaktadır. Bu göç olayı daha sonra kent merkezinden büyük il merkezlerine göç etme şekline dönüşmüştür. Siirt ili Türkiye genelinde en çok göç veren üçüncü il konumundadır. Göçlerin nedenlerini başta ekonomik nedenler oluşturmakla birlikte, iyi eğitim olanakları, iyi sağlık imkânlarından faydalanma, daha sosyal bir yaşam sürdürme gibi nedenler oluşturmaktadır. Geçim kaynaklarının sınırlı oluşu ve artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak olması ilde ekonomik amaçlı göçlerle nüfus kaybetmesine neden olmuştur. Proje ile ekonomik ve sosyal hayat olumlu yönde etkilenecek ve inşaat aşamasından itibaren değişimler başlayacaktır. Ülkeye fayda sağlanacak ve yöre halkına iş imkânı yaratacaktır. Civar yörelerdeki ticari yaşam hareketlenecek ve inşaat çalışmalarında ihtiyaç duyulacak malzeme, inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personelin yemek, bakım vb. kişisel ihtiyaçları yöreden temin edileceğinden, projenin yerel ekonomiye ve gelir artışına olumlu yönde etkisi olacaktır. Toplam proje maliyetinin bir kısmı, iş gücü, konaklama, ekipman kiralama, yakıt ve yerel işyerlerinden sağlanacak hizmetler için ödenecek ücretler şeklinde bölge ekonomisine katkıda bulunacaktır. Proje inşaat ve işletme aşamasında çalışacak mümkünse vasıflı ve özellikle vasıfsız çalışan ihtiyacı doğacak ve yöre halkından seçilmesine özen gösterilecektir. Bu durum, yöredeki işsizliğin az da olsa önüne geçecek ve gelir artışına sebep olacaktır. Ayrıca göç etmiş kişilerin köylerine geri dönmesi için imkân sağlanmış olacaktır. Böylece bölgenin kaybettiği nüfusun bir kısmı geri kazanılabilecek ve göç oranının azalması söz konusu olacaktır